Lao động là người giúp việc gia đình có áp dụng xử lý kỷ luật hay không?

Nội dung chính

• Lao động là người giúp việc gia đình có áp dụng xử lý kỷ luật hay không?
• Trường hợp nào người sử dụng lao động không được xử lý kỷ luật người giúp việc gia đình?
• Người giúp việc gia đình nên làm gì nếu người sử dụng lao động kỷ luật trái luật?

Lao động là người giúp việc gia đình có áp dụng xử lý kỷ luật hay không?

Căn cứ theo khoản 6 Điều 89 Nghị định 145/2020/NĐ-CP có quy định:

Một số quy định riêng đối với lao động là người giúp việc gia đình

…

6. Kỷ luật lao động, trách nhiệm vật chất đối với người lao động được thực hiện như sau:

a) Người sử dụng lao động và người lao động xác định cụ thể các hành vi, hình thức xử lý kỷ luật lao động, trách nhiệm vật chất theo quy định tại khoản 2 Điều 118 và Điều 129 của Bộ luật Lao động và ghi trong hợp đồng lao động hoặc thể hiện bằng hình thức thỏa thuận khác;

b) Hình thức xử lý kỷ luật lao động áp dụng đối với người lao động bao gồm khiển trách, sa thải theo khoản 1, khoản 4 Điều 124 của Bộ luật Lao động;

c) Hình thức xử lý kỷ luật sa thải được người sử dụng lao động áp dụng trong các trường hợp: Người lao động có hành vi vi phạm quy định tại các khoản 1, 2 và khoản 4 Điều 125 của Bộ luật Lao động hoặc người lao động có hành vi ngược đãi, đánh đập hoặc có lời nói, hành vi nhục mạ, hành vi làm ảnh hưởng đến sức khỏe, nhân phẩm, danh dự đối với người sử dụng lao động hoặc thành viên trong hộ gia đình;

…

Dẫn chiếu đến khoản 1,2 và khoản 4 Điều 125 Bộ luật Lao động 2019 như sau:

Áp dụng hình thức xử lý kỷ luật sa thải

Hình thức xử lý kỷ luật sa thải được người sử dụng lao động áp dụng trong trường hợp sau đây:

1. Người lao động có hành vi trộm cắp, tham ô, đánh bạc, cố ý gây thương tích, sử dụng ma túy tại nơi làm việc;

2. Người lao động có hành vi tiết lộ bí mật kinh doanh, bí mật công nghệ, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của người sử dụng lao động, có hành vi gây thiệt hại nghiêm trọng hoặc đe dọa gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về tài sản, lợi ích của người sử dụng lao động hoặc quấy rối tình dục tại nơi làm việc được quy định trong nội quy lao động;

...

4. Người lao động tự ý bỏ việc 05 ngày cộng dồn trong thời hạn 30 ngày hoặc 20 ngày cộng dồn trong thời hạn 365 ngày tính từ ngày đầu tiên tự ý bỏ việc mà không có lý do chính đáng.

Trường hợp được coi là có lý do chính đáng bao gồm thiên tai, hỏa hoạn, bản thân, thân nhân bị ốm có xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền và trường hợp khác được quy định trong nội quy lao động.

Đồng thời, căn cứ theo Điều 122 Bộ luật Lao động 2019 quy định:

Nguyên tắc, trình tự, thủ tục xử lý kỷ luật lao động

1. Việc xử lý kỷ luật lao động được quy định như sau:

a) Người sử dụng lao động phải chứng minh được lỗi của người lao động;

b) Phải có sự tham gia của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở mà người lao động đang bị xử lý kỷ luật là thành viên;

c) Người lao động phải có mặt và có quyền tự bào chữa, nhờ luật sư hoặc tổ chức đại diện người lao động bào chữa; trường hợp là người chưa đủ 15 tuổi thì phải có sự tham gia của người đại diện theo pháp luật;

d) Việc xử lý kỷ luật lao động phải được ghi thành biên bản.

2. Không được áp dụng nhiều hình thức xử lý kỷ luật lao động đối với một hành vi vi phạm kỷ luật lao động.

3. Khi một người lao động đồng thời có nhiều hành vi vi phạm kỷ luật lao động thì chỉ áp dụng hình thức kỷ luật cao nhất tương ứng với hành vi vi phạm nặng nhất.

…

Như vậy, lao động là giúp việc vẫn bị áp dụng hình thức kỷ luật. Tuy nhiên chỉ áp dụng hai hình thức kỷ luật là khiển trách và sa thải.

Người sử dụng lao động có quyền áp dụng hình thức sa thải người lao động là giúp việc nếu chứng minh được người lao động có hành vi vi phạm vào các trường hợp tại khoản 1, 2 và khoản 4 Điều 125 Bộ luật Lao động 2019 như trên.

Nếu không chứng minh được là lỗi của người lao động mà đã áp dụng hình thức sa thải là hành vi trái pháp luật.

Lao động là giúp việc vẫn bị áp dụng hình thức kỷ luật (Hình từ Internet)

Trường hợp nào người sử dụng lao động không được xử lý kỷ luật người giúp việc gia đình?

Căn cứ khoản 4 Điều 122 Bộ luật Lao động 2019 quy định:

Nguyên tắc, trình tự, thủ tục xử lý kỷ luật lao động

…

4. Không được xử lý kỷ luật lao động đối với người lao động đang trong thời gian sau đây:

a) Nghỉ ốm đau, điều dưỡng; nghỉ việc được sự đồng ý của người sử dụng lao động;

b) Đang bị tạm giữ, tạm giam;

c) Đang chờ kết quả của cơ quan có thẩm quyền điều tra xác minh và kết luận đối với hành vi vi phạm được quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 125 của Bộ luật này;

d) Người lao động nữ mang thai; người lao động nghỉ thai sản, nuôi con dưới 12 tháng tuổi.

5. Không xử lý kỷ luật lao động đối với người lao động vi phạm kỷ luật lao động trong khi mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình.

6. Chính phủ quy định trình tự, thủ tục xử lý kỷ luật lao động.

Như vậy, người lao động dù đã có hành vi vi phạm cần phải xử lý kỷ luật tuy nhiên để đảm bảo sự công bằng, minh bạch pháp luật vẫn quy định các trường hợp người lao động không được sa thải người lao động là người giúp việc khi họ đang trong các trường hợp nêu trên.

Người giúp việc gia đình nên làm gì nếu người sử dụng lao động kỷ luật trái luật?

Căn cứ theo khoản 1 Điều 5 Nghị định 24/2018/NĐ-CP quy định về trình tự khiếu nại như sau:

Trình tự khiếu nại

1. Khi có căn cứ cho rằng quyết định, hành vi của người sử dụng lao động; cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ sở hoạt động giáo dục nghề nghiệp; doanh nghiệp, tổ chức sự nghiệp đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; tổ chức dịch vụ việc làm, tổ chức có liên quan đến hoạt động tạo việc làm cho người lao động; tổ chức đánh giá, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia là trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình thì người bị xâm phạm thực hiện khiếu nại đến người giải quyết khiếu nại lần đầu theo quy định tại khoản 1 Điều 15, khoản 1 Điều 16, khoản 1 Điều 17 và khoản 1 Điều 18 Nghị định này hoặc khởi kiện tại tòa án theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 10 Nghị định này.

...

Dẫn chiếu đến khoản 1 Điều 15 Nghị định 24/2018/NĐ-CP có quy định như sau:

Thẩm quyền giải quyết khiếu nại về lao động, an toàn, vệ sinh lao động

1. Người sử dụng lao động có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định, hành vi về lao động, an toàn, vệ sinh lao động của mình bị khiếu nại.

2. Chánh Thanh tra Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, nơi người sử dụng lao động đặt trụ sở chính có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần hai đối với khiếu nại về lao động, an toàn, vệ sinh lao động khi người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết lần đầu theo quy định tại Điều 23 hoặc đã hết thời hạn quy định tại Điều 20 Nghị định này mà khiếu nại không được giải quyết.

...

Như vậy, trường hợp bị người sử dụng lao động sa thải trái luật. Từ các quy định trên, người giúp việc có thể bảo vệ quyền lợi của mình như sau:

- Khi có căn cứ cho rằng quyết định đó xâm phạm trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình thì người giúp việc thực hiện khiếu nại đến người sử dụng lao động.

- Trường hợp người sử dụng lao động không giải quyết người giúp việc có thể khiếu nại đến Chánh Thanh tra Sở Lao động - Thương binh và Xã hội hoặc khởi kiện tại Toà án.