Xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV trong phòng chống HIV/AIDS chỉ được thực hiện tại các cơ sở y tế phải không?

Nội dung chính

• Quy định về việc sử dụng số liệu phát hiện nhiễm mới HIV trong phòng chống HIV/AIDS như thế nào? Và hiện nay có những phương pháp nào để phát hiện nhiễm mới HIV?
• Xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV chỉ được thực hiện tại các cơ sở y tế phải không?
• Đối tượng tới cơ sở y tế được tư vấn trước xét nghiệm nhiễm mới HIV như thế nào?

Quy định về việc sử dụng số liệu phát hiện nhiễm mới HIV trong phòng chống HIV/AIDS như thế nào? Và hiện nay có những phương pháp nào để phát hiện nhiễm mới HIV?

Theo Mục 4.4 Phần I Hướng dẫn thực hiện xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV và sử dụng số liệu xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV trong phòng chống HIV/AIDS do Bộ Y tế ban hành kèm theo Quyết định 2834/QĐ-BYT năm 2021 có quy định:

Sử dụng số liệu phát hiện nhiễm mới HIV:

Kết quả nhiễm mới HIV nhằm cung cấp các bằng chứng khoa học cho chương trình phòng, chống HIV/AIDS, cụ thể như sau:

a. Đáp ứng ở cấp độ quần thể: cung cấp dữ liệu cấp độ quần thể về nhiễm mới HIV để phân tích nhóm có hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV, xác định điểm nóng cần lập kế hoạch dự phòng và đáp ứng y tế công cộng.

b. Đáp ứng ở cấp độ cá nhân: giúp nhân viên y tế xác định ưu tiên và tư vấn tăng cường, hiệu quả trong việc tìm ra các ca nhiễm HIV khác, kết hợp đồng bộ việc chăm sóc điều trị ngay, can thiệp dự phòng, chuyển gửi ưu tiên và giám sát chủ động.

Về phương pháp phát hiện nhiễm mới HIV thì tại Mục 4.3 Phần I Hướng dẫn này có nêu 02 phương pháp sau đây:

- Phương pháp 1: Xét nghiệm nhiễm mới HIV bằng sinh phẩm nhanh (RTRI - Rapid Test for Recent Infection): sử dụng sinh phẩm nhanh để xét nghiệm sàng lọc phát hiện nhiễm mới HIV trong các mẫu đã được khẳng định HIV dương tính.

- Phương pháp 2: Phương cách xét nghiệm nhiễm mới HIV (RITA - Recent Infection Testing Algorithm): là sự kết hợp kết quả của một hay nhiều xét nghiệm khác nhau hoặc kết hợp kết quả các xét nghiệm với các thông tin lâm sàng để phân loại một trường hợp đã nhiễm HIV là nhiễm mới hay nhiễm lâu.

Xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV (hình từ Internet)

Xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV chỉ được thực hiện tại các cơ sở y tế phải không?

Căn cứ Mục 3 Phần I Hướng dẫn thực hiện xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV và sử dụng số liệu xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV trong phòng chống HIV/AIDS do Bộ Y tế ban hành kèm theo Quyết định 2834/QĐ-BYT năm 2021 quy định thì:

3. Nguyên tắc thực hiện tư vấn và xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV

a. Tư vấn xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV được lồng ghép vào quy trình cung cấp dịch vụ tư vấn xét nghiệm HIV tại cơ sở y tế cho tất cả các đối tượng xét nghiệm HIV.

b. Xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV chỉ được thực hiện tại các cơ sở y tế được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện khẳng định các trường hợp HIV dương tính theo quy định và với các mẫu đã có kết quả khẳng định HIV dương tính do cơ sở y tế gửi.

c. Không nên thực hiện xét nghiệm nhiễm mới HIV cho các trường hợp sau:

- Người nhiễm HIV đã từng hoặc đang điều trị ARV ≥ 01 tháng.

- Người có hành vi nguy cơ cao đang điều trị PrEP.

- Người đã có kết quả xét nghiệm khẳng định HIV dương tính ≥ 01 năm.

- Người nhiễm HIV có các biểu hiện lâm sàng của việc nhiễm trùng cơ hội, nhiễm HIV ở giai đoạn 3 hoặc 4.

d. Không thông báo và không trả kết quả xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV cho đối tượng làm xét nghiệm.

Từ quy định trên có thể thấy rằng xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV chỉ được thực hiện tại các cơ sở y tế được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện khẳng định các trường hợp HIV dương tính theo quy định và với các mẫu đã có kết quả khẳng định HIV dương tính do cơ sở y tế gửi.

Đối tượng tới cơ sở y tế được tư vấn trước xét nghiệm nhiễm mới HIV như thế nào?

Theo quy định tại tiểu mục I Mục I Phần II Hướng dẫn thực hiện xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV và sử dụng số liệu xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV trong phòng chống HIV/AIDS do Bộ Y tế ban hành kèm theo Quyết định 2834/QĐ-BYT năm 2021 thì:

MỤC I. TƯ VẤN XÉT NGHIỆM NHIỄM MỚI HIV

I. Tư vấn trước xét nghiệm nhiễm mới HIV

1. Đối tượng từ nguồn xét nghiệm sàng lọc tại cộng đồng chuyển đến

a. Tư vấn bổ sung cho đối tượng:

- Giải thích nguy cơ lây nhiễm HIV ở giai đoạn mới nhiễm HIV.

- Ý nghĩa, lợi ích của xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV nhằm phục vụ mục đích giám sát dịch và khống chế dịch.

- Giới thiệu quy trình thực hiện và các xét nghiệm tiếp theo.

- Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm nhiễm mới HIV.

b. Quản lý thông tin tư vấn xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV thực hiện như sau:

- Hoàn thiện phiếu đồng ý xét nghiệm HIV theo quy định tại phụ lục số 01 ban hành kèm theo Hướng dẫn này.

- Thu thập và điền các thông tin đối tượng đến tư vấn theo quy định tại phụ lục số 02 ban hành kèm theo Hướng dẫn này.

- Ghi chép thông tin “Đối tượng đồng ý thực hiện xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV” vào phiếu gửi mẫu xét nghiệm được quy định tại mục 1 phụ lục số 03 ban hành kèm theo Hướng dẫn này.

c. Chuyển gửi đối tượng đến bộ phận lấy mẫu và thực hiện xét nghiệm.

2. Đối tượng tới cơ sở y tế

a. Thực hiện việc tư vấn bổ sung về xét nghiệm nhiễm mới HIV cho đối tượng xét nghiệm sàng lọc HIV có phản ứng thực hiện theo quy định tại điểm a, khoản 1 mục này.

b. Quản lý thông tin tư vấn xét nghiệm phát hiện nhiễm mới thực hiện theo quy định tại điểm b, khoản 1 mục này.

c. Chuyển gửi đối tượng đến bộ phận lấy mẫu và thực hiện xét nghiệm HIV.

Như vậy, thực hiện việc tư vấn bổ sung về xét nghiệm nhiễm mới HIV cho đối tượng xét nghiệm sàng lọc HIV có phản ứng thực hiện theo quy định tại điểm a, khoản 1 mục này.

Quản lý thông tin tư vấn xét nghiệm phát hiện nhiễm mớivà chuyển gửi đối tượng đến bộ phận lấy mẫu và thực hiện xét nghiệm HIV.