Văn nhật dụng là gì? Văn bản nhật dụng là gì? Một số tác phẩm văn nhật dụng trong chương trình Ngữ văn? Mục tiêu cấp trung học cơ sở?

Nội dung chính

• Văn nhật dụng là gì? Văn bản nhật dụng là gì? Một số tác phẩm văn nhật dụng trong chương trình Ngữ văn?
• Phát triển năng lực ngôn ngữ với yêu cầu viết được đoạn và bài văn nhật dụng hoàn chỉnh là mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn cấp trung học cơ sở?
• Năng lực ngôn ngữ và năng lực văn học trong chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn là gì?

Văn nhật dụng là gì? Văn bản nhật dụng là gì? Một số tác phẩm văn nhật dụng trong chương trình Ngữ văn?

Văn bản nhật dụng là loại văn bản đề cập đến những vấn đề có ý nghĩa thiết thực, cấp thiết trong đời sống hiện tại như môi trường, giáo dục, đạo đức, khoa học, công nghệ, hòa bình,... Các văn bản nhật dụng không thuộc một thể loại văn học cố định mà có thể sử dụng nhiều phương thức biểu đạt khác nhau như thuyết minh, nghị luận, tự sự, miêu tả để truyền tải nội dung một cách hiệu quả.

Văn bản nhật dụng có tính thời sự, gắn với thực tiễn đời sống nhưng cũng mang giá trị lâu dài, giúp nâng cao nhận thức của con người về các vấn đề quan trọng trong xã hội.

Đặc điểm của văn nhật dụng:

- Tính thời sự, thiết thực

Đề cập đến các vấn đề nóng hổi, có ý nghĩa đối với cuộc sống con người.

Ví dụ: Ô nhiễm môi trường, bảo vệ di sản văn hóa, bình đẳng giới, quyền trẻ em,...

- Tính giáo dục cao

+ Giúp người đọc nhận thức đúng đắn về các vấn đề xã hội.

+ Thúc đẩy trách nhiệm, hành động tích cực trong cuộc sống.

- Kết hợp nhiều kiểu văn bản

Văn nhật dụng không phải là một thể loại riêng biệt mà có thể kết hợp với nhiều kiểu văn bản khác như văn nghị luận, văn thuyết minh, văn biểu cảm, văn tự sự...

Ví dụ: Một bài viết về bảo vệ môi trường có thể kết hợp giữa nghị luận và thuyết minh.

Một số tác phẩm văn nhật dụng trong chương trình Ngữ văn:

(1) “Cổng trường mở ra” – Lý Lan (nói về tâm trạng của người mẹ trước ngày con vào lớp 1).

(2) “Bức thư của thủ lĩnh da đỏ” (bàn về vấn đề bảo vệ môi trường).

(3) “Đấu tranh cho một thế giới hòa bình” – Gabriel Garcia Marquez (lên án chiến tranh hạt nhân, kêu gọi hòa bình).

(4) “Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000” (kêu gọi bảo vệ môi trường).

Vai trò của văn nhật dụng:

- Góp phần nâng cao nhận thức của con người về các vấn đề thời sự quan trọng.

- Định hướng tư tưởng, giáo dục ý thức trách nhiệm với xã hội.

- Kết nối văn học với đời sống thực tiễn, giúp học sinh không chỉ học văn mà còn hiểu về thế giới xung quanh.

Lưu ý: Thông tin nêu trên chỉ mang tính chất tham khảo

Phát triển năng lực ngôn ngữ với yêu cầu viết được đoạn và bài văn nhật dụng hoàn chỉnh là mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn cấp trung học cơ sở?

Căn cứ khoản 3 Mục III Chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn ban hành kèm theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT có nêu rõ mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn ở cấp trung học cơ sở như sau:

- Giúp học sinh tiếp tục phát triển những phẩm chất tốt đẹp đã được hình thành ở tiểu học; nâng cao và mở rộng yêu cầu phát triển về phẩm chất với các biểu hiện cụ thể như: biết tự hào về lịch sử dân tộc và văn học dân tộc; có ước mơ và khát vọng, có tinh thần tự học và tự trọng, có ý thức công dân, tôn trọng pháp luật.

- Tiếp tục phát triển các năng lực chung, năng lực ngôn ngữ, năng lực văn học đã hình thành ở cấp tiểu học với các yêu cầu cần đạt cao hơn. Phát triển năng lực ngôn ngữ với yêu cầu: phân biệt được các loại văn bản văn học, văn bản nghị luận và văn bản thông tin; đọc hiểu được cả nội dung tường minh và nội dung hàm ẩn của các loại văn bản; viết được đoạn và bài văn tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận, thuyết minh, nhật dụng hoàn chỉnh, mạch lạc, logic, đúng quy trình và có kết hợp các phương thức biểu đạt; nói dễ hiểu, mạch lạc; có thái độ tự tin, phù hợp với ngữ cảnh giao tiếp; nghe hiểu với thái độ phù hợp.

- Phát triển năng lực văn học với yêu cầu: phân biệt được các thể loại truyện, thơ, kí, kịch bản văn học và một số tiểu loại cụ thể; nhận biết được đặc điểm của ngôn ngữ văn học, nhận biết và phân tích được tác dụng của những yếu tố hình thức và biện pháp nghệ thuật gắn với mỗi thể loại văn học; nhận biết được giá trị biểu cảm, giá trị nhận thức, giá trị thẩm mĩ; phân tích được tính hình tượng, nội dung và hình thức của tác phẩm văn học; có thể tạo ra được một số sản phẩm có tính văn học.

Như vậy, phát triển năng lực ngôn ngữ với yêu cầu viết được đoạn và bài văn nhật dụng hoàn chỉnh, mạch lạc, logic, đúng quy trình và có kết hợp các phương thức biểu đạt là một trong những mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn cấp trung học cơ sở.

Văn nhật dụng là gì? Văn bản nhật dụng là gì? Một số tác phẩm văn nhật dụng trong chương trình Ngữ văn? Mục tiêu cấp trung học cơ sở? (Hình từ Internet)

Năng lực ngôn ngữ và năng lực văn học trong chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn là gì?

Căn cứ quy định tại khoản 1 Mục VIII Chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn ban hành kèm theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT giải thích một số thuật ngữ như sau:

GIẢI THÍCH VÀ HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH

1. Giải thích thuật ngữ

a) Một số thuật ngữ chuyên môn sử dụng trong chương trình

- Giao tiếp đa phương thức: hình thức giao tiếp sử dụng nhiều phương tiện khác nhau, không chỉ phương tiện ngôn ngữ mà cả phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ.

- Kiểu văn bản: các dạng văn bản dùng trong viết, được phân chia theo phương thức biểu đạt chính như văn bản tự sự, miêu tả, biểu cảm, thuyết minh, nghị luận,...

- Loại văn bản (type): các văn bản có cùng mục đích giao tiếp chủ yếu, bao gồm: văn bản văn học (bộc lộ, giãi bày tình cảm), văn bản nghị luận (thuyết phục), văn bản thông tin (thông báo, giao dịch,...).

- Loại văn học (genre): loại hình văn bản văn học, gồm: truyện, thơ, kịch, kí.

- Năng lực ngôn ngữ: khả năng sử dụng các phương tiện ngôn ngữ (ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp,...) để đọc, viết, nói và nghe.

- Năng lực văn học: một biểu hiện của năng lực thẩm mĩ, là khả năng nhận biết, phân tích, tái hiện và sáng tạo các yếu tố thẩm mĩ thông qua hoạt động tiếp nhận và tạo lập văn bản văn học.

- Ngữ liệu: từ âm, chữ cho đến văn bản hoặc trích đoạn văn bản thuộc các loại văn bản và thể loại thể hiện dưới các hình thức viết, nói hoặc đa phương thức, dùng làm chất liệu để dạy học.

- Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ: những hình ảnh, số liệu, đồ thị, bảng biểu,... góp phần biểu nghĩa trong giao tiếp.

- Thể loại văn học: mỗi loại văn bản văn học bao gồm nhiều thể loại như: thần thoại, cổ tích, truyện ngắn, tiểu thuyết, ca dao, ngâm khúc, bi kịch,

...

Theo đó, năng lực ngôn ngữ và năng lực văn học được giải thích như sau:

- Năng lực ngôn ngữ: khả năng sử dụng các phương tiện ngôn ngữ (ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp,...) để đọc, viết, nói và nghe.

- Năng lực văn học: một biểu hiện của năng lực thẩm mĩ, là khả năng nhận biết, phân tích, tái hiện và sáng tạo các yếu tố thẩm mĩ thông qua hoạt động tiếp nhận và tạo lập văn bản văn học.