Ở giai đoạn đầu, người nuôi có thể nhận biết tôm bị bệnh hoại tử gan tụy thông qua triệu chứng lâm sàng nào?

Nội dung chính

• Nguyên nhân nào gây nên bệnh hoại tử gạn tụy ở tôm nuôi?
• Ở giai đoạn đầu người nuôi có thể nhận biết tôm bị bệnh hoại tử gan tụy thông qua triệu chứng lâm sàng nào?
• Tiến hành chẩn đoán bệnh hoại tử gan tụy ở tôm theo phương pháp PCR thì cần những thiết bị, dụng cụ nào?

Nhận biết tôm bị bệnh hoại tử gan tụy thông qua triệu chứng lâm sàng nào? (Hình từ Internet)

Nguyên nhân nào gây nên bệnh hoại tử gạn tụy ở tôm nuôi?

Theo Mục 2 TCVN 8710-9:2012 về Bệnh thủy sản – Quy trình chẩn đoán – Phần 9: Bệnh hoại tử gan tụy ở tôm quy đinh về tác nhân gây bệnh ở tôm như sau:

"2. Thuật ngữ và định nghĩa

Trong tiêu chuẩn này sử dụng thuật ngữ và định nghĩa sau đây:

Bệnh hoại tử gan tụy do vi khuẩn ở tôm (Necrotising hepatopancreatitis)

NHP

Bệnh truyền hiễm do vi khuẩn a-subclass - proteobacterium. Vi khuẩn có kích thước tương đối nhỏ, đa hình, gram âm, chỉ gây bệnh trong nội bào. Vi khuẩn gây bệnh NHP có hai hình dạng khác nhau về hình thái: một dạng là que nhỏ đa hình và không có tiên mao, dạng còn lại là que dài xoắn có 8 tiên mao trên đỉnh của vi khuẩn và một tiên mao phụ (đôi khi là hai) ở gờ của vùng xoắn.

CHÚ THÍCH: Vi khuẩn NHP là một giống mới trong nhóm vi khuẩn phân giải protein nhóm a và có liên hệ mật thiết với vi khuẩn nội cộng sinh khác của động vật nguyên sinh. NHP cũng được biết đến với các tên gọi như bệnh gan tụy hoại tử Texas (TNHP), hội chứng chết trong ao Texas (TPMS) và bệnh gan tụy hoại tử Peru (PNHP)."

Theo đó, bệnh hoại tử gan tụy do vi khuẩn ở tôm (Necrotising hepatopancreatitis) NHP là bệnh truyền hiễm do vi khuẩn a-subclass - proteobacterium.

Vi khuẩn gây bệnh NHP có hai hình dạng khác nhau về hình thái: một dạng là que nhỏ đa hình và không có tiên mao, dạng còn lại là que dài xoắn có 8 tiên mao trên đỉnh của vi khuẩn và một tiên mao phụ (đôi khi là hai) ở gờ của vùng xoắn.

Ở giai đoạn đầu người nuôi có thể nhận biết tôm bị bệnh hoại tử gan tụy thông qua triệu chứng lâm sàng nào?

Theo tiểu mục 3.1 Mục 3 TCVN 8710-9:2012 về Bệnh thủy sản – Quy trình chẩn đoán – Phần 9: Bệnh hoại tử gan tụy ở tôm quy định về triệu chứng lâm sàng ở tôm như sau:

"3. Phương pháp chẩn đoán

3.1. Chẩn đoán lâm sàng

3.1.1. Dịch tễ học

NHP lần đầu tiên được mô tả ở Texas năm 1985. Các trận dịch khác cũng được ghi nhận ở cả bờ biển Thái Bình Dương và Đại Tây Dương, bao gồm Brazil, Costarica, Ecuador, Mexico, Panama, Peru và Venezuela. Năm 1999 và 2000, bệnh hoại tử gan đã xảy ra trên tôm sú (Penaeus monodon) nuôi thâm canh tại các tỉnh miền Trung Việt Nam.

NHP gây bệnh trên tôm Penaeus vannamei và P. stylirostris nhưng gây chết hàng loạt ở tôm P. vannamei, cũng tìm thấy NHP ở tôm P. aztecus, P. californiensis và P. setiferus.

Bệnh thường xảy ra khi nhiệt độ môi trường tăng cao (từ 29 °C tới 32 °C) và hàm lượng muối trong nước cao (từ 20 ppt tới 40 ppt), tỷ lệ chết có thể từ 90 % tới 95 % trong 30 ngày.

Bệnh lan truyền trực tiếp qua đường tiêu hóa từ những con tôm mang trùng, không lan truyền dọc từ tôm bố mẹ sang tôm con.

3.1.2. Triệu chứng lâm sàng

Tôm nằm một chỗ, giảm sinh trưởng, không ăn, đường tiêu hóa trống rỗng, hệ số chuyển đổi thức ăn cao, tỷ lệ giữa trọng lượng và chiều dài nhỏ.

Lớp vỏ bị mềm, tôm bị mềm, mang bị đen hoặc sẫm màu, bề mặt cơ thể bám đầy các sinh vật cơ hội. Tôm bị hôn mê, lờ đờ, gan tụy hoại tử và có màu trắng nhợt khác biệt với màu nâu vàng bình thường, có các vệt sọc nâu đen trên mô gan tụy, gan tụy mềm, dễ nát vụn hay hóa lỏng, trung tâm gan chứa nước, xuất hiện những đốm trắng nhợt nhạt.

Tôm mắc bệnh hoại tử gan tuy thường sẽ nằm một chỗ, giảm sinh trưởng, không ăn, đường tiêu hóa trống rỗng, hệ số chuyển đổi thức ăn cao, tỷ lệ giữa trọng lượng và chiều dài nhỏ.

Khi bệnh chuyển đến giai đoạn nặng hơn thì lớp vỏ bị mềm, tôm bị mềm, mang bị đen hoặc sẫm màu, bề mặt cơ thể bám đầy các sinh vật cơ hội.

Tôm có thể bị hôn mê, lờ đờ, gan tụy hoại tử và có màu trắng nhợt khác biệt với màu nâu vàng bình thường, có các vệt sọc nâu đen trên mô gan tụy, gan tụy mềm, dễ nát vụn hay hóa lỏng, trung tâm gan chứa nước, xuất hiện những đốm trắng nhợt nhạt.

Tiến hành chẩn đoán bệnh hoại tử gan tụy ở tôm theo phương pháp PCR thì cần những thiết bị, dụng cụ nào?

Theo tiết 3.2.1.3 tiểu mục 3.2 Mục 3 TCVN 8710-9:2012 về Bệnh thủy sản – Quy trình chẩn đoán – Phần 9: Bệnh hoại tử gan tụy ở tôm quy định về thiết bị dụng cụ dùng trong phương pháp PCR như sau:

"3. Phương pháp chẩn đoán

...

3.2. Chẩn đoán trong phòng thí nghiệm

3.2.1.3. Thiết bị, dụng cụ

Sử dụng các thiết bị, dụng cụ của phòng thử nghiệm chẩn đoán bệnh. Yêu cầu cơ bản là phòng thử nghiệm cần có các khu vực riêng biệt để thao tác tách chiết DNA, tiến hành phản ứng PCR và điện di, đọc kết quả.

- Tủ lạnh;

- Tủ lạnh âm sâu, có thể hoạt động ở nhiệt độ -20 °C;

- Máy li tâm, có thể hoạt động với gia tốc 13 000 g.

- Tủ ấm, có thể hoạt động ở nhiệt độ 95 °C.

- Nồi cách thủy hay block nhiệt khô, có thể hoạt động ở nhiệt độ 95 °C;

- Máy lắc trộn vortex;

- Cân phân tích, có thể cân chính xác đến 0,1 mg;

- Đèn cồn;

- Micropipet đơn kênh có dải từ 0,5 µl đến 10 µl, từ 2 µl đến 20 µl, từ 10 µl đến 100 µl, từ 100 µl đến 1 000 µl;

- Giá cho ống Eppendorf có kích thước 0,2 ml và 1,5 ml;

- Máy luân nhiệt (máy PCR);

- Bếp điện hoặc lò vi sóng;

- Ống đong, dung tích 100 ml; 500 ml; 1 000 ml;

- Bình nón bằng thủy tinh chịu nhiệt, dung tích 250 ml;

- Bộ điện di gồm bộ nguồn và máng chạy điện di;

- Buồng đổ gel;

- Bàn đọc gel (UV);

- Giấy parafin."

Như vậy, để thực hiện chẩn đoán tôm có nhiễm bệnh hoại tử gan tụy hay không thì cần dùng các thiết bị, dụng cụ nêu trên để hỗ trợ chẩn đoán bằng phương pháp PCR.

Lưu ý là trong quá trình chẩn đoán sẽ cần sử dụng để các hóa chất ảnh hưởng sức khỏe cần đảm bảo thiết bị bảo hộ cũng như phòng tiến hành chẩn đoán đảm bảo theo yêu cầu và có đủ trình độ chuyên môn để tiến hành phương pháp chẩn đoán.