Khi tòa án xử lý tranh chấp dân sự thì hòa giải có phải thủ tục bắt buộc không? Luật sư có được tham gia vào phiên hòa giải tại Tòa án không?

Nội dung chính

• Hòa giải trong tố tụng dân sự là gì và nguyên tắc tiến hành hòa giải như thế nào?
• Hòa giải trong tố tụng dân sự có phải là thủ tục bắt buộc hay không?
• Khi tòa án tiến hành hòa giải luật sư của đương sự có được tham gia không?
• Thủ tục của việc tiến hành hòa giải như thế nào?

Hòa giải trong tố tụng dân sự là gì và nguyên tắc tiến hành hòa giải như thế nào?

Theo Điều 10 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 thì hòa giải trong tố tụng dân sự được hiểu là việc Tòa án có trách nhiệm tiến hành hòa giải và tạo điều kiện thuận lợi để các đương sự thỏa thuận với nhau về việc giải quyết vụ việc dân sự theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.

Nguyên tắc tiến hành hòa giải được quy định tại Điều 205 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 như sau:

1. Trong thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án, Tòa án tiến hành hòa giải để các đương sự thỏa thuận với nhau về việc giải quyết vụ án, trừ những vụ án không được hòa giải hoặc không tiến hành hòa giải được quy định tại Điều 206 và Điều 207 của Bộ luật này hoặc vụ án được giải quyết theo thủ tục rút gọn.

2. Việc hòa giải được tiến hành theo các nguyên tắc sau đây:

a) Tôn trọng sự tự nguyện thỏa thuận của các đương sự, không được dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực, bắt buộc các đương sự phải thỏa thuận không phù hợp với ý chí của mình;

b) Nội dung thỏa thuận giữa các đương sự không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.

Hòa giải tại tòa án có phải là thủ tục bắt buộc?

Hòa giải trong tố tụng dân sự có phải là thủ tục bắt buộc hay không?

Căn cứ Điều 206 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 có những vụ án không được hòa giải bao gồm:

- Yêu cầu đòi bồi thường vì lý do gây thiệt hại đến tài sản của Nhà nước.

- Những vụ án phát sinh từ giao dịch dân sự vi phạm điều cấm của luật hoặc trái đạo đức xã hội.

Căn cứ Điều 207 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 quy định những vụ án không tiến hành hòa giải bao gồm:

- Bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đã được Tòa án triệu tập hợp lệ lần thứ hai mà vẫn cố tình vắng mặt.

- Đương sự không thể tham gia hòa giải được vì có lý do chính đáng.

- Đương sự là vợ hoặc chồng trong vụ án ly hôn là người mất năng lực hành vi dân sự.

- Một trong các đương sự đề nghị không tiến hành hòa giải.

Như vậy có thể thấy pháp luật có quy định về những vụ án không được hòa giải và không tiến hành hòa giải được, trong đó việc đương sự không tham gia hoặc đề nghị không tiến hành hòa giải thì việc hòa giải sẽ không được tiến hành hoặc những vụ án thuộc trường hợp không được hòa giải thì việc hòa giải cũng không được thực hiện. Vậy thủ tục hòa giải trong tố tụng dân sự là không bắt buộc.

Khi tòa án tiến hành hòa giải luật sư của đương sự có được tham gia không?

Căn cứ khoản 1 Điều 209 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 thành phần tham gia phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và hòa giải bao gồm:

- Thẩm phán chủ trì phiên họp;

- Thư ký Tòa án ghi biên bản phiên họp;

- Các đương sự hoặc người đại diện hợp pháp của các đương sự;

- Đại diện tổ chức đại diện tập thể lao động đối với vụ án lao động khi có yêu cầu của người lao động, trừ vụ án lao động đã có tổ chức đại diện tập thể lao động là người đại diện, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho tập thể người lao động, người lao động. Trường hợp đại diện tổ chức đại diện tập thể lao động không tham gia hòa giải thì phải có ý kiến bằng văn bản;

- Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự (nếu có);

- Người phiên dịch (nếu có)

Căn cứ điểm a Khoản 2 Điều 75 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 thì luật sư tham gia tố tụng là được xem là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự

Từ hai quy định trên khi tòa án tiến hành hòa giải thì luật sư có quyền tham gia với tư cách người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự

Thủ tục của việc tiến hành hòa giải như thế nào?

Căn cứ khoản 4 Điều 210 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 quy định thủ tục tiến hành hòa giải như sau:

a) Thẩm phán phổ biến cho các đương sự về các quy định của pháp luật có liên quan đến việc giải quyết vụ án để các đương sự liên hệ đến quyền, nghĩa vụ của mình, phân tích hậu quả pháp lý của việc hòa giải thành để họ tự nguyện thỏa thuận với nhau về việc giải quyết vụ án;

b) Nguyên đơn, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ trình bày nội dung tranh chấp, bổ sung yêu cầu khởi kiện; những căn cứ để bảo vệ yêu cầu khởi kiện và đề xuất quan điểm về những vấn đề cần hòa giải, hướng giải quyết vụ án (nếu có);

c) Bị đơn, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ trình bày ý kiến của mình đối với yêu cầu của nguyên đơn, yêu cầu phản tố (nếu có); những căn cứ để phản đối yêu cầu của nguyên đơn; những căn cứ để bảo vệ yêu cầu phản tố của mình và đề xuất quan điểm về những vấn đề cần hòa giải, hướng giải quyết vụ án (nếu có);

d) Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ trình bày ý kiến của mình đối với yêu cầu của nguyên đơn, bị đơn; trình bày yêu cầu độc lập của mình (nếu có); những căn cứ để phản đối yêu cầu của nguyên đơn, bị đơn; những căn cứ để bảo vệ yêu cầu độc lập của mình và đề xuất quan điểm về những vấn đề cần hòa giải, hướng giải quyết vụ án (nếu có);

đ) Người khác tham gia phiên họp hòa giải (nếu có) phát biểu ý kiến;

e) Sau khi các đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ trình bày hết ý kiến của mình, Thẩm phán xác định những vấn đề các đương sự đã thống nhất, chưa thống nhất và yêu cầu các đương sự trình bày bổ sung về những nội dung chưa rõ, chưa thống nhất;

g) Thẩm phán kết luận về những vấn đề các đương sự đã thống nhất, chưa thống nhất.