Mẫu bệnh phẩm dùng để chẩn đoán bệnh hoại tử dưới vỏ và cơ quan tạo máu ở tôm cần được lấy và bảo quản như thế nào?

Nội dung chính

• Bệnh hoại tử dưới vỏ và cơ quan tạo máu thường xảy ra ở một số loại tôm nào?
• Mẫu bệnh phẩm từ tôm dùng để chẩn đoán bệnh hoại tử dưới vỏ và cơ quan tạo máu cần được lấy và bảo quản như thế nào?
• Một số thiết bị dụng cụ dùng để chẩn đoán bệnh hoại tử dưới vỏ và cơ quan tạo máu ở tôm gồm những thiết bị dụng cụ nào?

Bệnh hoại tử dưới vỏ và cơ quan tạo máu thường xảy ra ở một số loại tôm nào?

Theo Mục 5 Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 8710-20:2019 về Bệnh thủy sản - Quy trình chẩn đoán - Phần 20: Bệnh hoại tử dưới vỏ và cơ quan tạo máu ở tôm quy định về triệu chứng lâm sàng khi tôm mắc bệnh hoại tử dưới vỏ và cơ quan tạo máu như sau:

Chẩn đoán lâm sàng

5.1 Dịch tễ học

Vi rút IHHN đã được báo cáo ở tôm he nuôi từ các đảo thuộc Thái Bình Dương, khu vực Đông Á, Đông Nam Á và vùng Trung Đông. Hầu hết các loài tôm thuộc họ tôm he đều có thể nhiễm vi rút IHHN, IHHNV gây bệnh nghiêm trọng ở tôm thẻ xanh (P. stylirostris) (tỷ lệ chết có thể trên 90 %); ở tôm sú (P. monodon) và tôm thẻ chân trắng (L. vannamei) bệnh gây tỷ lệ dị hình và chết thấp hơn. Bệnh xảy ra ở tất cả các giai đoạn phát triển của tôm nuôi.

Cơ quan đích của vi rút bao gồm: mang, biểu mô dưới vỏ, các mô liên kết, cơ quan tạo máu, cơ quan bạch huyết, tuyến râu và dây thần kinh dưới bụng. Vi rút lây truyền theo cả chiều dọc và chiều ngang.

...

Theo tiêu chuẩn trên thì vi rút IHHN gây nên bệnh hoại tử dưới vỏ và cơ quan tạo máu thường xảy ra ở một số loại tôm như:

- Các loài tôm thuộc họ tôm he;

- Tôm thẻ xanh;

- Tôm sú;

- Tôm thẻ chân trắng.

Mẫu bệnh phẩm dùng để chẩn đoán bệnh hoại tử dưới vỏ và cơ quan tạo máu ở tôm cần được lấy và bảo quản như thế nào? (Hình từ Internet)

Mẫu bệnh phẩm từ tôm dùng để chẩn đoán bệnh hoại tử dưới vỏ và cơ quan tạo máu cần được lấy và bảo quản như thế nào?

Theo tiểu mục 6.1 Mục 6 Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 8710-20:2019 về Bệnh thủy sản - Quy trình chẩn đoán - Phần 20: Bệnh hoại tử dưới vỏ và cơ quan tạo máu ở tôm quy định về việc lấy mẫu bệnh phẩm hoại tử dưới vỏ và cơ quan tạo máu như sau:

Chẩn đoán trong phòng thí nghiệm

CHÚ THÍCH: Các bước thực hiện quy trình chẩn đoán bệnh hoại tử dưới vỏ và cơ quan tạo máu do vi rút IHHN trong phòng thí nghiệm được thực hiện theo Phụ lục C. Tất cả các thao tác liên quan đến xử lý mẫu, chiết tách ADN, phát hiện vi rút bằng phương pháp realtime PCR và PCR phải được tiến hành trong buồng cấy an toàn sinh học cấp 2 (xem 4.1.2).

6.1 Lấy mẫu và xử lý mẫu bệnh phẩm

6.1.1 Lấy mẫu

- Ấu trùng và hậu ấu trùng: Thu nguyên con, lượng mẫu ít nhất khoảng 50 mg/mẫu.

- Tôm trưởng thành và tôm bố mẹ: Thu nguyên con, hoặc thu các loại mẫu: mang, máu, chân bơi và đuôi. Mẫu có thể được gộp từ 1 mẫu đến 5 mẫu thành 1 mẫu xét nghiệm.

Mẫu bệnh phẩm phải được lấy vô trùng, các bộ phận phải để riêng biệt trong từng túi hay lọ vô trùng và được cố định trong cồn 90 % (3.1.1) theo tỉ lệ mẫu : cồn (1:10) hoặc mẫu tươi, bảo quản ở nhiệt độ từ 2 °C đến 8 °C và chuyển đến phòng thí nghiệm trong 48 h sau khi lấy mẫu. Mẫu tươi chuyển đến phòng thí nghiệm nếu chưa phân tích ngay phải được bảo quản ở nhiệt độ âm 20 °C hoặc âm 80 °C hoặc được cố định trong cồn từ 96 % đến 100 % (3.1.1) theo tỉ lệ mẫu và cồn (1:10) bảo quản ở nhiệt độ phòng.

6.1.2 Xử lý mẫu bệnh phẩm

Tạo huyễn dịch 10% từ mẫu bệnh phẩm nghiền (4.1.4) trong dung dịch PBS (3.1.2) vô trùng (ví dụ: nghiền 1 g mẫu bệnh phẩm trong 9 ml dung dịch PBS (3.1.2)). Sau đó ly tâm 2500 g trong 15 phút bằng máy ly tâm (4.2.2). Thu dịch nổi để chẩn đoán phát hiện vi rút IHHN bằng realtime PCR và PCR.

Nếu xác định mẫu bệnh phẩm dùng là ấu trùng thì thu nguyên con, lượng mẫu ít nhất khoảng 50 mg/mẫu.

Nếu mẫu bệnh phẩm là tôm trưởng thành và tôm bố mẹ: Thu nguyên con, hoặc thu các loại mẫu: mang, máu, chân bơi và đuôi. Mẫu có thể được gộp từ 1 mẫu đến 5 mẫu thành 1 mẫu xét nghiệm.

Mẫu bệnh phẩm phải được lấy vô trùng, các bộ phận phải để riêng biệt trong từng túi hay lọ vô trùng và được cố định trong cồn 90 % theo tỉ lệ mẫu : cồn (1:10) hoặc mẫu tươi, bảo quản ở nhiệt độ từ 2 °C đến 8 °C và chuyển đến phòng thí nghiệm trong 48 h sau khi lấy mẫu.

Mẫu tươi chuyển đến phòng thí nghiệm nếu chưa phân tích ngay phải được bảo quản ở nhiệt độ âm 20 °C hoặc âm 80 °C hoặc được cố định trong cồn từ 96 % đến 100 % theo tỉ lệ mẫu và cồn (1:10) bảo quản ở nhiệt độ phòng.

Một số thiết bị dụng cụ dùng để chẩn đoán bệnh hoại tử dưới vỏ và cơ quan tạo máu ở tôm gồm những thiết bị dụng cụ nào?

Theo tiểu Mục 4 Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 8710-20:2019 về Bệnh thủy sản - Quy trình chẩn đoán - Phần 20: Bệnh hoại tử dưới vỏ và cơ quan tạo máu ở tôm quy định thiết bị dụng cụ dùng để chẩn đoán bệnh hoại tử dưới vỏ và cơ quan tạo máu ở tôm như sau:

Thiết bị, dụng cụ

Sử dụng thiết bị, dụng cụ thông thường của phòng thí nghiệm sinh học, bao gồm những thiết bị, dụng cụ sau:

4.1 Thiết bị, dụng cụ sử dụng chung

4.1.1 Tủ lạnh: tủ lạnh thường (từ 0 °C đến 8 °C), tủ lạnh âm sâu (từ âm 20 °C đến âm 80 °C);

4.1.2 Buồng cấy an toàn sinh học cấp 2;

4.1.3 Máy lắc trộn vortex, có thể hoạt động với tốc độ từ 200 g đến 2500 g;

4.1.4 Máy nghiền mẫu hoặc cối, chày sứ, kéo, panh kẹp, vô trùng;

4.1.5 Dụng cụ tiêu hao như: găng tay, khẩu trang, bảo hộ cá nhân.

4.2 Thiết bị, dụng cụ cho phương pháp PCR, realtime PCR

4.2.1 Máy nhân gen (PCR, realtime PCR);

4.2.2 Máy ly tâm lạnh, có thể thực hiện ở 1500 g đến 2500 g, 10000 g và 12000 g;

4.2.3 Máy lắc ủ nhiệt;

4.2.4 Máy spindown, ly tâm lắng;

4.2.5 Máy chiết tách ADN/ARN tự động (nếu có);

4.2.6 Bộ điện di: khay đổ thạch, bể điện di, máy đọc và chụp ảnh gel;

Ngoài ra, còn có các loại đầu típ, pipet, ống nghiệm, đĩa petri và các vật tư tiêu hao phù hợp cho quá trình thực hiện các biện pháp kỹ thuật trong tiêu chuẩn này.

Như vậy, khi thực hiện chẩn đoán bệnh hoại tử dưới vỏ và cơ quan tạo máu ở tôm có thể sử dụng các thiết bị dụng cụ theo tiêu chuẩn nêu trên.