Vấn đề cơ bản của triết học là gì? Vấn đề cơ bản của triết học có mấy mặt? Nội dung vấn đề cơ bản của triết học như thế nào?

Nội dung chính

• Vấn đề cơ bản của triết học là gì? Vấn đề cơ bản của triết học có mấy mặt?
• Sự khác nhau giữa chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm?
• Mục tiêu của môn học Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin là gì?

Vấn đề cơ bản của triết học là gì? Vấn đề cơ bản của triết học có mấy mặt?

Thông tin dưới đây cung cấp:"Vấn đề cơ bản của triết học là gì? Vấn đề cơ bản của triết học có mấy mặt?"

(1) Nội dung vấn đề cơ bản của triết học

Vấn đề cơ bản của triết học gồm hai mặt, xoay quanh hai câu hỏi lớn:

Mặt thứ nhất: Giữa vật chất và ý thức, cái nào có trước, cái nào quyết định cái nào? Điều này có nghĩa, khi truy tìm nguyên nhân cuối cùng của các hiện tượng, sự vật hay sự vận động, thì nguyên nhân nào – vật chất hay tinh thần – đóng vai trò quyết định?

Mặt thứ hai: Con người có khả năng nhận thức được thế giới hay không? Hay nói cách khác, khi khám phá sự vật và hiện tượng, liệu con người có thể tin tưởng vào khả năng nhận thức của mình?

Cách trả lời hai câu hỏi trên quy định lập trường triết học của từng cá nhân hay trường phái, đồng thời hình thành các hệ tư tưởng lớn trong triết học.

(2) Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm

Việc giải quyết mặt thứ nhất của vấn đề cơ bản triết học chia các nhà triết học thành hai trường phái lớn:

Chủ nghĩa duy vật:

Khẳng định vật chất, giới tự nhiên là cái có trước và quyết định ý thức của con người.

Các học thuyết duy vật giải thích mọi hiện tượng trong thế giới này dựa trên các nguyên nhân vật chất, coi vật chất là nguyên nhân tận cùng của mọi sự vận động.

Chủ nghĩa duy vật đã phát triển qua ba hình thức:

Chủ nghĩa duy vật chất phác: Thời kỳ sơ khai.

Chủ nghĩa duy vật siêu hình: Xem xét vật chất trong trạng thái tĩnh, không vận động.

Chủ nghĩa duy vật biện chứng: Coi vật chất vận động và phát triển trong mối quan hệ biện chứng.

Chủ nghĩa duy tâm:

Khẳng định ý thức, tinh thần hoặc ý niệm là cái có trước và quyết định thế giới vật chất.

Các học thuyết duy tâm lý giải mọi hiện tượng dựa trên nguyên nhân tinh thần, coi ý thức là nguyên nhân tận cùng của sự vận động.

Chủ nghĩa duy tâm có hai phái chính:

Chủ nghĩa duy tâm chủ quan: Xem sự tồn tại của thế giới phụ thuộc vào cảm giác hoặc ý thức cá nhân.

Chủ nghĩa duy tâm khách quan: Tin rằng thế giới được chi phối bởi một ý thức hay ý niệm siêu nhiên.

(3) Thuyết khả tri và thuyết bất khả tri

Mặt thứ hai của vấn đề cơ bản triết học trả lời câu hỏi: Con người có khả năng nhận thức được thế giới hay không? Dựa trên câu trả lời, triết học chia thành hai xu hướng:

Thuyết khả tri (Gnosticism):

Khẳng định con người có khả năng nhận thức được bản chất của sự vật và hiện tượng.

Theo thuyết này, ý thức con người, thông qua cảm giác, biểu tượng và khái niệm, có thể phản ánh đúng bản chất của thế giới.

Thuyết bất khả tri (Agnosticism):

Phủ nhận khả năng nhận thức toàn diện của con người.

Theo thuyết này, nhận thức của con người chỉ có thể nắm bắt được bề mặt hoặc những khía cạnh hạn chế của sự vật. Bản chất thật sự của thế giới nằm ngoài tầm hiểu biết của con người.

Thuyết bất khả tri không phủ nhận hoàn toàn sự tồn tại của thực tại siêu nhiên hay thực tại khách quan, nhưng khẳng định rằng con người không thể nhận thức một cách tuyệt đối những thực tại đó do chúng vượt quá khả năng trải nghiệm hoặc cảm nhận.

Theo đó tại Mục 1 Chương I Chương trình môn học Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin ban hành kèm theo Quyết định 52/2008/QĐ-BGDĐT cũng nêu như sau:

Vấn đề cơ bản của triết học và sự đối lập giữa chủ nghĩa duy vật với chủ nghĩa duy tâm trong việc giải quyết vấn đề cơ bản của triết học

- Ph.Ăngghen khái quát vấn đề cơ bản của triết học

- Nội dung và ý nghĩa của vấn đề cơ bản của triết học

- Sự đối lập giữa hai quan điểm duy vật và duy tâm trong việc giải quyết vấn đề cơ bản của triết học

- Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm: hai trường phái triết học lớn trong lịch sử

- Vai trò của chủ nghĩa duy vật

Thông tin trên cung cấp:"Vấn đề cơ bản của triết học là gì? Vấn đề cơ bản của triết học có mấy mặt?"

*Lưu ý: Thông tin trên mang tính chất tham khảo

Vấn đề cơ bản của triết học là gì? Vấn đề cơ bản của triết học có mấy mặt?

Sự khác nhau giữa chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm?

Sự khác nhau giữa chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm là gì?

Thông tin dưới đây giải đáp thắc mắc trên như sau:

Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm là hai hệ thống triết học cơ bản, đối lập nhau về cách hiểu bản chất của thế giới và mối quan hệ giữa vật chất và ý thức.

(1) Chủ nghĩa duy vật

Chủ nghĩa duy vật cho rằng vật chất là cái có trước và quyết định ý thức. Theo quan điểm này, mọi sự vật, hiện tượng trong thế giới đều tồn tại một cách khách quan, độc lập với ý thức của con người. Ý thức chỉ là sản phẩm của vật chất (não bộ con người) và là phản ánh của thế giới vật chất.

Các đặc điểm chính:

Vật chất quyết định ý thức: Ý thức không thể tồn tại độc lập, nó chỉ phản ánh thế giới vật chất.

Thế giới tồn tại khách quan: Mọi hiện tượng đều có quy luật, tồn tại ngoài và không phụ thuộc vào ý thức con người.

Ví dụ: Khi nhìn một cái cây, chủ nghĩa duy vật cho rằng cái cây đó tồn tại thực, độc lập với việc có người quan sát hay không.

(2) Chủ nghĩa duy tâm

Chủ nghĩa duy tâm cho rằng ý thức hoặc tinh thần có trước và quyết định vật chất. Theo quan điểm này, mọi thứ trong thế giới đều là sự biểu hiện của ý thức, tinh thần hay tâm linh. Vật chất chỉ tồn tại trong hoặc do ý thức con người tạo ra.

Các đặc điểm chính:

Ý thức quyết định vật chất: Thế giới vật chất chỉ là sản phẩm của ý thức hoặc tinh thần.

Thế giới tồn tại chủ quan: Thế giới tồn tại do ý thức của con người hay ý thức vũ trụ quyết định, nghĩa là không có sự tồn tại độc lập của vật chất.

Ví dụ: Khi nhìn một cái cây, chủ nghĩa duy tâm cho rằng cái cây đó chỉ tồn tại khi có người quan sát nó hoặc khi nó được ý thức sáng tạo ra.

Tóm tắt sự khác nhau:

Chủ nghĩa duy vật: Vật chất quyết định ý thức. Thế giới tồn tại khách quan, độc lập với ý thức.

Chủ nghĩa duy tâm: Ý thức quyết định vật chất. Thế giới phụ thuộc vào ý thức hoặc tinh thần.

Hai quan điểm này đối lập trong cách nhìn nhận về nguồn gốc và bản chất của sự tồn tại.

*Lưu ý: Thông tin trên mang tính chất tham khảo

Mục tiêu của môn học Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin là gì?

Tại Mục 4 Chương trình môn học Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin ban hành kèm theo Quyết định 52/2008/QĐ-BGDĐT quy định về Mục tiêu của môn học Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin như sau:

Môn học Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin nhằm giúp cho sinh viên:

- Xác lập cơ sở lý luận cơ bản nhất để từ đó có thể tiếp cận được nội dung môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh và Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam, hiểu biết nền tảng tư tưởng của Đảng;

- Xây dựng niềm tin, lý tưởng cách mạng cho sinh viên

- Từng bước xác lập thế giới quan, nhân sinh quan và phương pháp luận chung nhất để tiếp cận các khoa học chuyên ngành được đào tạo.