Đương sự có được làm người phiên dịch trong cùng một vụ án hình sự hay không? Quyền của người phiên dịch được pháp luật quy định như thế nào?

Nội dung chính

• Đương sự trong vụ án hình sự bao gồm những ai?
• Người phiên dịch là ai?
• Quyền của người phiên dịch trong tố tụng hình sự được quy định như thế nào?
• Đương sự có được làm người phiên dịch trong cùng một vụ án hình sự hay không?

Đương sự trong vụ án hình sự bao gồm những ai?

Căn cứ theo điểm g khoản 1 Điều 4 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, đương sự trong vụ án hình sự bao gồm:

- Nguyên đơn dân sự;

- Bị đơn dân sự;

- Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án hình sự.

Người phiên dịch là ai?

Tại khoản 1 Điều 70 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, quy định về người phiên dịch cụ thể như sau:

“1. Người phiên dịch, người dịch thuật là người có khả năng phiên dịch, dịch thuật và được cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng yêu cầu trong trường hợp có người tham gia tố tụng không sử dụng được tiếng Việt hoặc có tài liệu tố tụng không thể hiện bằng tiếng Việt.”

Theo đó, người có khả năng phiên dịch và được cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng yêu cầu trong trường hợp có người tham gia tố tụng không sử dụng được tiếng Việt hoặc có tài liệu tố tụng không thể hiện bằng tiếng Việt được gọi là người phiên dịch.

Đương sự có được làm người phiên dịch hay không?

Quyền của người phiên dịch trong tố tụng hình sự được quy định như thế nào?

Theo khoản 2 và khoản 3 Điều 70 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, quy định về người phiên dịch, người dịch thuật cụ thể như sau:

“2. Người phiên dịch, người dịch thuật có quyền:

a) Được thông báo, giải thích quyền và nghĩa vụ quy định tại Điều này;

b) Đề nghị cơ quan yêu cầu bảo vệ tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm, tài sản và các quyền, lợi ích hợp pháp khác của mình, người thân thích của mình khi bị đe dọa;

c) Khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng liên quan đến việc phiên dịch, dịch thuật;

d) Được cơ quan yêu cầu chi trả thù lao phiên dịch, dịch thuật và các chế độ khác theo quy định của pháp luật.

3. Người phiên dịch, người dịch thuật có nghĩa vụ:

a) Có mặt theo giấy triệu tập của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng;

b) Phiên dịch, dịch thuật trung thực. Nếu phiên dịch, dịch thuật gian dối thì người phiên dịch, người dịch thuật phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật hình sự;

c) Giữ bí mật điều tra mà mình biết được khi phiên dịch, dịch thuật;

d) Phải cam đoan trước cơ quan đã yêu cầu về việc thực hiện nghĩa vụ của mình.[...]”

Như vậy, người phiên dịch có những quyền và nghĩa vụ sau đây:

(1) Quyền của người phiên dịch:

- Được thông báo, giải thích quyền và nghĩa vụ của mình theo quy định;

- Đề nghị cơ quan yêu cầu bảo vệ tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm, tài sản và các quyền, lợi ích hợp pháp khác của mình, người thân thích của mình khi bị đe dọa;

- Khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng liên quan đến việc phiên dịch, dịch thuật;

- Được cơ quan yêu cầu chi trả thù lao phiên dịch, dịch thuật và các chế độ khác theo quy định của pháp luật.

(2) Nghĩa vụ của người phiên dịch:

- Có mặt theo giấy triệu tập của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng;

- Phiên dịch, dịch thuật trung thực. Nếu phiên dịch, dịch thuật gian dối thì người phiên dịch, người dịch thuật phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật hình sự;

- Giữ bí mật điều tra mà mình biết được khi phiên dịch, dịch thuật;

- Phải cam đoan trước cơ quan đã yêu cầu về việc thực hiện nghĩa vụ của mình

Đương sự có được làm người phiên dịch trong cùng một vụ án hình sự hay không?

Theo khoản 4 Điều 70 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, quy định về người phiên dịch, người dịch thuật như sau:

“4. Người phiên dịch, người dịch thuật phải từ chối tham gia tố tụng hoặc bị thay đổi khi thuộc một trong các trường hợp:

a) Đồng thời là bị hại, đương sự; là người đại diện, người thân thích của bị hại, đương sự hoặc của bị can, bị cáo;

b) Đã tham gia với tư cách là người bào chữa, người làm chứng, người giám định, người định giá tài sản trong vụ án đó;

c) Đã tiến hành tố tụng trong vụ án đó.”

Theo đó, người phiên dịch phải từ chối tham gia tố tụng hoặc bị thay đổi khi thuộc một trong các trường hợp sau:

- Đồng thời là bị hại, đương sự; là người đại diện, người thân thích của bị hại, đương sự hoặc của bị can, bị cáo;

- Đã tham gia với tư cách là người bào chữa, người làm chứng, người giám định, người định giá tài sản trong vụ án đó;

- Đã tiến hành tố tụng trong vụ án đó.

Như vậy, căn cứ theo quy định nêu trên, đương sự không được làm người phiên dịch trong cùng một vụ án hình sự. Trường hợp người phiên dịch đồng thời là đương sự thì phải từ chối tham gia tố tụng hoặc bị thay đổi.