Kiểm sát viên phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc bị thay đổi trong trường hợp nào? Ai là người có quyền đề nghị thay đổi Kiểm sát viên trong vụ án hình sự?

Nội dung chính

• Kiểm sát viên trong tố tụng hình sự có nhiệm vụ và quyền hạn như thế nào?
• Trường hợp nào Kiểm sát viên phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc bị thay đổi?
• Ai là người có quyền đề nghị thay đổi Kiểm sát viên?
• Ai là người có thẩm quyền thay đổi Kiểm sát viên trước khi mở phiên tòa?

Kiểm sát viên trong tố tụng hình sự có nhiệm vụ và quyền hạn như thế nào?

Căn cứ theo khoản 1 Điều 42 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, nhiệm vụ, quyền hạn của Kiểm sát viên được quy định cụ thể như sau:

- Kiểm sát viên được phân công thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự có những nhiệm vụ, quyền hạn:

+ Kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết nguồn tin về tội phạm của cơ quan, người có thẩm quyền;

+ Trực tiếp giải quyết và lập hồ sơ giải quyết nguồn tin về tội phạm;

+ Kiểm sát việc thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, áp dụng biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế; kiểm sát việc lập hồ sơ giải quyết nguồn tin về tội phạm, việc lập hồ sơ vụ án của cơ quan, người có thẩm quyền điều tra; kiểm sát hoạt động khởi tố, điều tra của Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra;

+ Trực tiếp kiểm sát việc khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, đối chất, nhận dạng, nhận biết giọng nói, thực nghiệm điều tra, khám xét;

+ Kiểm sát việc tạm đình chỉ, phục hồi việc giải quyết nguồn tin về tội phạm; việc tạm đình chỉ điều tra, đình chỉ điều tra, phục hồi điều tra, kết thúc điều tra;

+ Đề ra yêu cầu điều tra; yêu cầu Cơ quan điều tra truy nã, đình nã bị can;

+ Triệu tập và hỏi cung bị can; triệu tập và lấy lời khai người tố giác, báo tin về tội phạm, người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người đại diện theo pháp luật của pháp nhân, người làm chứng, bị hại, đương sự; lấy lời khai người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp;

+ Quyết định áp giải người bị bắt, bị can; quyết định dẫn giải người làm chứng, người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, bị hại; quyết định giao người dưới 18 tuổi cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm giám sát; quyết định thay đổi người giám sát người dưới 18 tuổi phạm tội;

+ Trực tiếp tiến hành một số hoạt động điều tra theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự;

+ Yêu cầu thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng; yêu cầu hoặc đề nghị cử, thay đổi người bào chữa; yêu cầu cử, đề nghị thay đổi người phiên dịch, người dịch thuật;

+ Tiến hành tố tụng tại phiên tòa; công bố cáo trạng hoặc quyết định truy tố theo thủ tục rút gọn, các quyết định khác của Viện kiểm sát về việc buộc tội đối với bị cáo; xét hỏi, đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật, luận tội, tranh luận, phát biểu quan điểm về việc giải quyết vụ án tại phiên tòa, phiên họp;

+ Kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong giai đoạn xét xử của Tòa án và những người tham gia tố tụng; kiểm sát bản án, quyết định và các văn bản tố tụng khác của Tòa án;

+ Kiểm sát việc thi hành bản án, quyết định của Tòa án;

+ Thực hiện quyền yêu cầu, kiến nghị theo quy định của pháp luật;

+ Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn tố tụng khác thuộc thẩm quyền của Viện kiểm sát theo sự phân công của Viện trưởng Viện kiểm sát theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Kiểm sát viên phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc bị thay đổi trong trường hợp nào?

Trường hợp nào Kiểm sát viên phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc bị thay đổi?

Theo Điều 49 và khoản 1 Điều 52 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, khi thuộc một trong các trường hợp sau đây thì Kiểm sát viên phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc bị thay đổi:

- Đồng thời là bị hại, đương sự; là người đại diện, người thân thích của bị hại, đương sự hoặc của bị can, bị cáo;

- Đã tham gia với tư cách là người bào chữa, người làm chứng, người giám định, người định giá tài sản, người phiên dịch, người dịch thuật trong vụ án đó;

- Có căn cứ rõ ràng khác để cho rằng họ có thể không vô tư trong khi làm nhiệm vụ;

- Đã tiến hành tố tụng trong vụ án đó với tư cách là Điều tra viên, Cán bộ điều tra, Thẩm phán, Hội thẩm, Thẩm tra viên hoặc Thư ký Tòa án.

Ai là người có quyền đề nghị thay đổi Kiểm sát viên?

Căn cứ theo quy định tại Điều 50 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, người có quyền đề nghị thay đổi Kiểm sát viên bao gồm:

- Kiểm sát viên;

- Người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự và người đại diện của họ;

- Người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự.

Ai là người có thẩm quyền thay đổi Kiểm sát viên trước khi mở phiên tòa?

Theo khoản 2 Điều 52 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, quy định về việc thay đổi Kiểm sát viên, Kiểm tra viên cụ thể như sau:

“2. Việc thay đổi Kiểm sát viên trước khi mở phiên tòa do Viện trưởng hoặc Phó Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp được phân công giải quyết vụ án quyết định.

Kiểm sát viên bị thay đổi là Viện trưởng Viện kiểm sát thì do Viện trưởng Viện kiểm sát cấp trên trực tiếp quyết định.

Trường hợp phải thay đổi Kiểm sát viên tại phiên tòa thì Hội đồng xét xử ra quyết định hoãn phiên tòa.”

Như vậy, trước khi mở phiên tòa thì việc thay đổi Kiểm sát viên sẽ do Viện trưởng hoặc Phó Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp được phân công giải quyết vụ án quyết định.