Có bắt buộc phải trả tiền sử dụng dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên không? Nguyên tắc chi trả dịch vụ được quy định như thế nào?

Nội dung chính

• Chi trả dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên là gì? Dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên nào được áp dụng chi trả?
• Có phải tổ chức, cá nhân sử dụng dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên đều phải trả tiền không?
• Nguyên tắc chi trả dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên được quy định như thế nào?

Chi trả dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên là gì? Dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên nào được áp dụng chi trả?

Căn cứ khoản 1 Điều 138 Luật Bảo vệ môi trường 2020 quy định về chi trả dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên như sau:

“Điều 138. Chi trả dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên

1. Chi trả dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên là việc tổ chức, cá nhân sử dụng dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên trả tiền cho tổ chức, cá nhân cung ứng giá trị môi trường, cảnh quan do hệ sinh thái tự nhiên tạo ra để bảo vệ, duy trì và phát triển hệ sinh thái tự nhiên.” 

Theo quy định tại Điều 121 Nghị định 08/2022/NĐ-CP thì các dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên được áp dụng chi trả như sau:

- Các dịch vụ môi trường rừng của hệ sinh thái rừng áp dụng theo quy định của pháp luật về lâm nghiệp. Tổ chức, cá nhân đã chi trả dịch vụ môi trường rừng của hệ sinh thái rừng theo pháp luật về lâm nghiệp trước thời điểm Nghị định này có hiệu lực thi hành thì không phải trả tiền sử dụng dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên theo quy định của Nghị định 08/2022/NĐ-CP.

- Các dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên được áp dụng chi trả theo quy định tại các điểm b, c và điểm d khoản 2 Điều 138 Luật Bảo vệ môi trường 2020 bao gồm:

+ Dịch vụ hệ sinh thái đất ngập nước phục vụ mục đích kinh doanh du lịch, giải trí, nuôi trồng thủy sản của vùng đất ngập nước quan trọng, vùng sinh thái hỗn hợp theo quy định của pháp luật về đa dạng sinh học;

+ Dịch vụ hệ sinh thái biển phục vụ mục đích kinh doanh du lịch, giải trí, nuôi trồng thủy sản của khu bảo tồn biển, khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản;

+ Dịch vụ hệ sinh thái núi đá, hang động thuộc di sản thiên nhiên phục vụ mục đích kinh doanh du lịch, giải trí; dịch vụ hệ sinh thái công viên địa chất phục vụ mục đích kinh doanh du lịch, giải trí; trừ trường hợp đã thực hiện chi trả dịch vụ môi trường rừng của hệ sinh thái rừng quy định tại khoản 1 Điều này.

- Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan ngang bộ trình Thủ tướng Chính phủ quyết định việc tổ chức áp dụng thí điểm chi trả dịch vụ hấp thụ và lưu trữ các-bon của hệ sinh thái biển, hệ sinh thái đất ngập nước, làm căn cứ báo cáo Chính phủ quyết định việc áp dụng chính thức.

Có phải tổ chức, cá nhân sử dụng dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên đều phải trả tiền không?

Căn cứ quy định tại khoản 4 Điều 138 Luật Bảo vệ môi trường 2020 thì tổ chức, cá nhân phải trả tiền dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên khi có hoạt động sau đây:

- Khai thác, sử dụng mặt nước, mặt biển của hệ sinh thái cho nuôi trồng thủy sản, dịch vụ giải trí dưới nước;

- Khai thác, sử dụng cảnh quan của hệ sinh thái cho dịch vụ du lịch, giải trí;

- Sản xuất, kinh doanh có phát thải khí nhà kính phải sử dụng dịch vụ hấp thụ và lưu trữ các-bon của hệ sinh thái để thực hiện giảm nhẹ phát thải khí nhà kính.

Bên cạnh đó, theo khoản 2 Điều 123 Nghị định 08/2022/NĐ-CP có quy định về trường hợp được miễn trừ tiền sử dụng dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên, bao gồm như sau:

- Tổ chức, cá nhân ở khu vực có điều kiện kinh tế khó khăn, hộ nghèo, hộ cận nghèo được xác nhận bởi chính quyền địa phương;

- Cá nhân hoạt động sản xuất kinh doanh bị mất năng lực hành vi dân sự, chết hoặc bị tuyên bố là chết, mất tích không còn tài sản để trả hoặc người giám hộ, người thừa kế không có khả năng trả nợ thay cho cá nhân đó;

- Tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh có quyết định giải thể hoặc phá sản của cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật, không còn vốn, tài sản để chi trả nợ cho tổ chức, cá nhân cung ứng dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên;

- Tổ chức, cá nhân sử dụng dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên đồng thời là tổ chức, cá nhân cung ứng dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên. Tổ chức, cá nhân có nghĩa vụ hạch toán các chi phí phục vụ hoạt động bảo vệ, duy trì và phát triển hệ sinh thái tự nhiên.

Như vậy, không phải tổ chức, cá nhân nào sử dụng dịch vụ sinh thái đều phải trả tiền mà thuộc một trong những hoạt động tại khoản 4 Điều 138 Luật Bảo vệ môi trường 2020 thì mới phải trả. Và nếu thuộc trường hợp tại khoản 2 Điều 123 Nghị định 08/2022/NĐ-CP thì không phải trả tiền sử dụng dịch vụ.

Có bắt buộc phải trả tiền sử dụng cho dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên không?

Nguyên tắc chi trả dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên được quy định như thế nào?

Theo quy định tại khoản 3 Điều 138 Luật Bảo vệ môi trường 2020 thì nguyên tắc chi trả dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên được quy định như sau:

- Tổ chức, cá nhân sử dụng một hoặc một số dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên phải chi trả tiền dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên;

- Việc chi trả tiền dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên được thực hiện bằng hình thức trả tiền trực tiếp hoặc chi trả gián, tiếp thông qua ủy thác;

- Tiền chi trả dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên được hạch toán vào giá thành sản phẩm, dịch vụ của bên sử dụng dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên, phải bảo đảm bù đắp chi phí cho hoạt động bảo vệ, duy trì và phát triển hệ sinh thái tự nhiên;

- Tổ chức, cá nhân cung ứng dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên phải sử dụng tiền thu được từ chi trả dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên để bảo vệ, duy trì và phát triển hệ sinh thái tự nhiên.