Khi nào thì trẻ em cần có người giám hộ? Có thể từ chối trở thành người giám hộ của trẻ em hay không?

Nội dung chính

• Khi nào trẻ em cần người giám hộ?
• Trường hợp nào một người đương nhiên trở thành người giám hộ?
• Quyền và nghĩa vụ của người giám hộ cho người dưới 18 tuổi như thế nào?

Khi nào trẻ em cần người giám hộ?

Căn cứ khoản 1 Điều 47 Bộ luật Dân sự 2015 quy định người được giám hộ bao gồm:

- Người chưa thành niên không còn cha, mẹ hoặc không xác định được cha, mẹ;

- Người chưa thành niên có cha, mẹ nhưng cha, mẹ đều mất năng lực hành vi dân sự; cha, mẹ đều có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi; cha, mẹ đều bị hạn chế năng lực hành vi dân sự; cha, mẹ đều bị Tòa án tuyên bố hạn chế quyền đối với con; cha, mẹ đều không có điều kiện chăm sóc, giáo dục con và có yêu cầu người giám hộ;

- Người mất năng lực hành vi dân sự;

- Người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi.

Như vậy trẻ em khi thuộc trường hợp trên thì cần có người giám hộ.

Căn cứ khoản 2 Điều 47 Bộ luật Dân sự 2015 thì một trẻ em được giám hộ thì chỉ được phép có 1 người giám hộ trừ trường hợp cha, mẹ cùng giám hộ cho con hoặc ông, bà cùng giám hộ cho cháu.

Khi nào thì trẻ em cần có người giám hộ? Có thể từ chối trở thành người giám hộ của trẻ em hay không?

Trường hợp nào một người đương nhiên trở thành người giám hộ?

Căn cứ điều 52 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về trường hợp đương nhiên trở thành người giám hộ của người chưa thành niên như sau:

“Người giám hộ đương nhiên của người chưa thành niên quy định tại điểm a và điểm b khoản 1 Điều 47 của Bộ luật này được xác định theo thứ tự sau đây:

1. Anh ruột là anh cả hoặc chị ruột là chị cả là người giám hộ; nếu anh cả hoặc chị cả không có đủ điều kiện làm người giám hộ thì anh ruột hoặc chị ruột tiếp theo là người giám hộ, trừ trường hợp có thỏa thuận anh ruột hoặc chị ruột khác làm người giám hộ.

2. Trường hợp không có người giám hộ quy định tại khoản 1 Điều này thì ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại là người giám hộ hoặc những người này thỏa thuận cử một hoặc một số người trong số họ làm người giám hộ.

3. Trường hợp không có người giám hộ quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này thì bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột hoặc dì ruột là người giám hộ.”

Như vậy bạn là anh ruột của bé thì sẽ đương nhiên trở thành người giám hộ tuy nhiên để một cá nhân trở thành người giám hộ cần thỏa các điều kiện quy định tại Điều 49 Bộ luật Dân sự 2015 bao gồm:

- Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.

- Có tư cách đạo đức tốt và các điều kiện cần thiết để thực hiện quyền, nghĩa vụ của người giám hộ.

- Không phải là người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc người bị kết án nhưng chưa được xoá án tích về một trong các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản của người khác.

- Không phải là người bị Tòa án tuyên bố hạn chế quyền đối với con chưa thành niên.

Quyền và nghĩa vụ của người giám hộ cho người dưới 18 tuổi như thế nào?

Nghĩa vụ của người giám hộ cho người dưới 18 tuổi được quy định tại Điều 55, Điều 56 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:

- Nghĩa vụ của người giám hộ đối với người được giám hộ chưa đủ mười lăm tuổi

+ Chăm sóc, giáo dục người được giám hộ.

+ Đại diện cho người được giám hộ trong các giao dịch dân sự, trừ trường hợp pháp luật quy định người chưa đủ mười lăm tuổi có thể tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự.

+ Quản lý tài sản của người được giám hộ.

+ Bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người được giám hộ

- Nghĩa vụ của người giám hộ đối với người được giám hộ từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi

+ Đại diện cho người được giám hộ trong các giao dịch dân sự, trừ trường hợp pháp luật quy định người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi có thể tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự.

+ Quản lý tài sản của người được giám hộ, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

+ Bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người được giám hộ

Quyền của người giám hộ cho trẻ em được quy định tại Điều 58 Bộ luật Dân sự 2015 bao gồm các quyền sau:

- Sử dụng tài sản của người được giám hộ để chăm sóc, chi dùng cho những nhu cầu thiết yếu của người được giám hộ;

- Được thanh toán các chi phí hợp lý cho việc quản lý tài sản của người được giám hộ;

- Đại diện cho người được giám hộ trong việc xác lập, thực hiện giao dịch dân sự và thực hiện các quyền khác theo quy định của pháp luật nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người được giám hộ.

Như vậy theo quy định về người giám hộ đương nhiên và quy định về điều kiện để trở thành người giám hộ thì nếu bạn không đủ điều kiện để thực hiện quyền và nghĩa vụ nêu trên thì có thể chuyển cho người giám hộ đương nhiên khác.