Báo hiếu cha mẹ là nghĩa vụ phải làm của con cái? Có thể báo hiếu cha mẹ bằng những cách nào trong ngày Lễ Vu Lan?

Nội dung chính

• Lễ Vu Lan là ngày gì? Báo hiếu cha mẹ là gì? Báo hiếu cha mẹ là nghĩa vụ phải làm của con cái?
• Con cái bỏ mặc không chăm sóc, báo hiếu cha mẹ già yếu bị xử phạt hành chính bao nhiêu?
• Con cái ngược đãi, không phụng dưỡng cha mẹ có bị truy cứu trách nhiệm hình sự hay không?

Lễ Vu Lan là ngày gì? Báo hiếu cha mẹ là gì? Báo hiếu cha mẹ là nghĩa vụ phải làm của con cái?

Lễ Vu Lan (ngày rằm tháng Bảy âm lịch hằng năm) là một trong những ngày lễ chính của Phật giáo, xuất phát từ sự tích Bồ tát Mục Kiền Liên đại hiếu đã cứu mẹ mình ra khỏi kiếp ngạ quỷ (quỷ đói).

Vu Lan trở thành ngày lễ hằng năm để tưởng nhớ công ơn cha mẹ và tổ tiên nói chung, nhắc nhở mỗi người biết trân trọng những gì mình đang có, nhắc nhở bổn phận làm con phải luôn nhớ đến công ơn sinh dưỡng của cha mẹ mà làm những việc hiếu nghĩa để thể hiện tình cảm và lòng biết ơn. Bên cạnh đó, người con cũng thường phóng sinh, đi chùa, làm phước để cha mẹ được hưởng công đức.

Ngày lễ Vu lan diễn ra vào ngày rằm tháng 7 (tức 15/7 Âm lịch) hằng năm. Năm 2024, lễ Vu lan rơi Chủ nhật ngày 18/8/2024 dương lịch.

Báo hiếu cha mẹ là việc trả ơn cho cha mẹ, công lao cha mẹ nuôi dưỡng chăm sóc những hy sinh, vất vả của cha mẹ khi nuôi dạy con cái khôn lớn. Báo hiếu cha mẹ thể hiện sự biết ơn, hiếu thảo của con cái đối với cha mẹ thông qua trong nom, phụng dưỡng, chăm sóc cho cha mẹ về phương diện vật chất và tinh thần.

Lưu ý: Thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo

Trách nhiệm của con cái đối với cha mẹ được quy định tại Điều 70 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 cụ thể như sau:

Quyền và nghĩa vụ của con

1. Được cha mẹ thương yêu, tôn trọng, thực hiện các quyền, lợi ích hợp pháp về nhân thân và tài sản theo quy định của pháp luật; được học tập và giáo dục; được phát triển lành mạnh về thể chất, trí tuệ và đạo đức.

2. Có bổn phận yêu quý, kính trọng, biết ơn, hiếu thảo, phụng dưỡng cha mẹ, giữ gìn danh dự, truyền thống tốt đẹp của gia đình.

3. Con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình thì có quyền sống chung với cha mẹ, được cha mẹ trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc.

Con chưa thành niên tham gia công việc gia đình phù hợp với lứa tuổi và không trái với quy định của pháp luật về bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em.

4. Con đã thành niên có quyền tự do lựa chọn nghề nghiệp, nơi cư trú, học tập, nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn, nghiệp vụ; tham gia hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội theo nguyện vọng và khả năng của mình. Khi sống cùng với cha mẹ, con có nghĩa vụ tham gia công việc gia đình, lao động, sản xuất, tạo thu nhập nhằm bảo đảm đời sống chung của gia đình; đóng góp thu nhập vào việc đáp ứng nhu cầu của gia đình phù hợp với khả năng của mình.

5. Được hưởng quyền về tài sản tương xứng với công sức đóng góp vào tài sản của gia đình.

Và theo quy định tại Điều 71 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 có quy định như sau;

Nghĩa vụ và quyền chăm sóc, nuôi dưỡng

1. Cha, mẹ có nghĩa vụ và quyền ngang nhau, cùng nhau chăm sóc, nuôi dưỡng con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.

2. Con có nghĩa vụ và quyền chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ, đặc biệt khi cha mẹ mất năng lực hành vi dân sự, ốm đau, già yếu, khuyết tật; trường hợp gia đình có nhiều con thì các con phải cùng nhau chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ.

Như vậy, có thể kết luận báo hiếu cha mẹ là nghĩa vụ phải làm của con cái trong gia đình.

Không chỉ riêng ngày lễ Vu lan báo hiếu mà mỗi ngày con cái có nghĩa vụ báo hiếu cha mẹ bằng các hành vi như yêu quý, kính trọng, biết ơn, hiếu thảo, phụng dưỡng cha mẹ, giữ gìn danh dự, truyền thống tốt đẹp của gia đình.

Khi sống cùng với cha mẹ, con có nghĩa vụ tham gia công việc gia đình, lao động, sản xuất, tạo thu nhập nhằm bảo đảm đời sống chung của gia đình; đóng góp thu nhập vào việc đáp ứng nhu cầu của gia đình phù hợp với khả năng của mình.

Con cái trong gia đình có nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ, đặc biệt khi cha mẹ mất năng lực hành vi dân sự, ốm đau, già yếu, khuyết tật; trường hợp gia đình có nhiều con thì các con phải cùng nhau chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ.

Con cái bỏ mặc không chăm sóc, báo hiếu cha mẹ già yếu bị xử phạt hành chính bao nhiêu?

Theo điểm b khoản 1 Điều 53 Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định như sau:

Hành vi hành hạ, ngược đãi thành viên gia đình

1. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:

a) Đối xử tồi tệ với thành viên gia đình như: bắt nhịn ăn, nhịn uống, bắt chịu rét, mặc rách, không cho hoặc hạn chế vệ sinh cá nhân;

b) Bỏ mặc không chăm sóc thành viên gia đình là người cao tuổi, yếu, khuyết tật, phụ nữ có thai, phụ nữ nuôi con nhỏ.

2. Biện pháp khắc phục hậu quả:

Buộc xin lỗi công khai khi nạn nhân có yêu cầu đối với hành vi quy định tại khoản 1 Điều này.

Theo đó, trường hợp con cái bỏ mặc không chăm sóc báo hiếu cha mẹ già yếu thì bị xử lý hành chính với mức phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng. Ngoài ra còn buộc xin lỗi công khai khi cha mẹ có yêu cầu.

Con cái ngược đãi, không phụng dưỡng cha mẹ có bị truy cứu trách nhiệm hình sự hay không?

Theo Điều 185 Bộ luật Hình sự 2015 quy định về tội ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu hoặc người có công nuôi dưỡng mình như sau:

Tội ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu hoặc người có công nuôi dưỡng mình

1. Người nào đối xử tồi tệ hoặc có hành vi bạo lực xâm phạm thân thể ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu hoặc người có công nuôi dưỡng mình thuộc một trong những trường hợp sau đây, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Thường xuyên làm cho nạn nhân bị đau đớn về thể xác, tinh thần;

b) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm:

a) Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu;

b) Đối với người khuyết tật nặng, khuyết tật đặc biệt nặng hoặc người mắc bệnh hiểm nghèo.

Như vậy, con cái có hành vi ngược đãi cha mẹ, người có công nuôi dưỡng mình có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với khung hình phạt sau đây:

- Phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm khi có hành vi đối xử tồi tệ hoặc có hành vi bạo lực xâm phạm thân thể ông bà, cha mẹ, người có công nuôi dưỡng mình trong các trường hợp:

+ Thường xuyên làm cho nạn nhân bị đau đớn về thể xác, tinh thần;

+ Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.

- Phạt tù từ 02 năm đến 05 năm nếu phạm tội thuộc một trong những trường hợp dưới đây:

+ Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu;

+ Đối với người khuyết tật nặng, khuyết tật đặc biệt nặng hoặc người mắc bệnh hiểm nghèo.