Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 9427:2012 về Điều tra, đánh giá và thăm dò khoáng sản - Đo biến thiên từ

• Số hiệu: TCVN9427:2012
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2012

Đài	Độ chính xác phương án cho phép
	± 5nT	± 10nT	± 15nT
Bắc Hà Nội	150 km	300 km	450 km
Hà Nội - Đà Nẵng	100 km	200 km	300 km
Đà Nẵng - Đà Lạt	60 km	120 km	200 km
Nam Đà Lạt	Tự đo	Tự đo	Tự đo

6. Công tác thực địa

6.1. Yêu cầu chọn điểm đặt máy đo biến thiên từ:

Vị trí đặt điểm đo biến thiên phải thỏa mãn các yêu cầu sau:

6.1.1. Điểm đặt máy đo biến thiên từ không quá xa vùng công tác, tốt nhất phải ở trong vùng công tác.

6.1.2. Điểm đặt máy đo biến thiên từ phải chọn trên vùng có trường từ bình ổn, tránh vùng có cấu tạo địa chất phức tạp, đặc biệt nơi có đứt gãy lớn, nơi các đất đá có độ dẫn điện tốt.

6.1.3. Không đặt máy đo biến thiên gần các khối vật chất gây dị thường từ. Các khối từ cố định này gây ra dị thường địa phương có thể làm lệch vectơ trường từ.

6.1.4. Vị trí đặt máy biến thiên từ tránh xa các khu dân cư, đường dây tải điện, đường sắt… và các vật thể gây từ tính khác.

6.1.5. Phải tiến hành khảo sát trường từ sơ bộ trên diện tích 400m^2 theo mạng lưới 2mx2m để xác định trường từ trong diện tích này là bình ổn. Gradien trường từ không lớn hơn 5nT/10m.

6.1.6. Điểm đặt máy đo biến thiên từ cần đặt giữa khu vực đã lựa chọn.

...

...

...

6.1.8. Tại điểm đặt máy đo biến thiên, phải có biện pháp bảo vệ. Không cho người không có trách nhiệm lại gần. Nhà đặt máy có tường dày, bằng đất hoặc vật liệu không từ tính.

6.2. Công việc chuẩn bị trước khi tiến hành đo biến thiên từ.

6.2.1. Kiểm tra máy đo biến thiên từ trước khi tiến hành đo. Nội dung kiểm tra gồm:

6.2.1.1. Kiểm tra khái quát tình trạng máy, cáp đầu thu, cáp nguồn…

6.2.1.2. Kiểm tra pin, acquy đảm bảo đủ để đo trong 1 ca đo.

6.2.2. Nếu máy đo biến thiên từ và các máy thu thập số liệu từ khác không tích hợp GPS, nhất thiết phải có đồng bộ thời gian giữa các máy đo với nhau.

6.3. Yêu cầu về nhân lực thực hiện công tác đo biến thiên từ.

Đối với đo từ khu vực, đo từ chi tiết phải có 02 người đo biến thiên từ thay nhau đo để đảm bảo về thời gian đo như mục 4.3.4 và tốc độ đo ghi như mục 7.5.3.

6.4. Đo biến thiên từ ngoài thực địa

...

...

...

6.4.2. Đặt máy ở vị trí cố định, cao ráo chắc chắn, che nắng, mưa, thoáng mát. Vị trí đầu thu để ở độ cao cố định, không thay đổi về hướng giữa các ngày đo khác nhau.

6.5. Yêu cầu tốc độ đo ghi giá trị biến thiên từ

6.5.1. Tốc độ lấy mẫu càng cao việc hiệu chỉnh biến thiên từ càng chính xác.

6.5.2. Đối với đo từ độ chính xác cao tốc độ đo ghi bằng với tốc đo ghi của máy trên tuyến khảo sát.

6.5.3. Đối với đo từ khu vực và đo từ chi tiết, có thể sử dụng đồng thời nhiều máy cùng đo tại các tuyến khảo sát, phải thực hiện tốc độ đo ghi 1 phút/1 số liệu.

6.5.4. Đối với đo từ theo tuyến theo các hành trình địa chất, không phục vụ mục đích thành lập bản đồ trường từ, tốc độ đo ghi 5 phút/1 số liệu.

6.6. Mẫu sổ ghi kết quả đo biến thiên từ (Xem phụ lục số A)

6.7. Các yêu cầu khi ghi sổ biến thiên từ:

Các số liệu gốc và các mục ghi chép theo quy định phải ghi ngay tại hiện trường rõ ràng sạch sẽ, không chép lại.

...

...

...

6.8.1. Lau chùi máy, để máy vào nơi an toàn, cho máy vào hộp bảo vệ hoặc có tấm phủ che máy khỏi bụi, hơi nước. Bảo dưỡng máy đo, đầu thu và nguồn để chuẩn bị tốt cho ngày đo tiếp theo.

6.8.2. Hoàn chỉnh các ghi chép ở sổ ghi (hoàn chỉnh các vấn đề ghi chép còn thiếu, loại bỏ các số liệu ghi sai) nhưng không được sửa chữa sổ thực địa.

6.8.3. Theo dõi, đánh giá độ ổn định của máy.

7. Công tác thống kê, xử lý số liệu.

7.1. Kiểm tra số liệu đo đạc:

Kết thúc buổi đo số liệu biến thiên từ, cần tiến hành các công tác sau:

7.1.1. Đối với kết quả ghi sổ, hay băng ghi giấy: vẽ sơ bộ kết quả đường cong đo biến thiên từ lên giấy ôly để kiểm tra dạng đường cong.

7.1.2. Kiểm tra, hiệu đính nếu có sai lệch do nhiễu. Nếu phát hiện các đỉnh do nhiễu gây ra thì loại bỏ.

...

...

...

7.1.3. Nếu phát hiện giá trị biến thiên từ thay đổi giá trị trường từ trong ngày quá lớn, khác với các ngày bình thường thì có thể do bão từ gây ra.

7.1.4. Đối với số liệu ghi tự động, phải trút số liệu sau mỗi lần kết thúc đo ghi. Tránh tràn bộ nhớ gây mất số liệu ở các lần ghi trước đó.

7.1.5. Kiểm tra, so sánh đồng hồ của máy đo biến thiên và các máy đo đạc thực địa.

7.2. Hiệu chỉnh biến thiên từ.

Hiệu chỉnh biến thiên từ tại thời điểm đo nào đó tính theo công thức:

T = T_đo­ - dT_bt - dT_bttk

Trong đó:

+ T: Giá trị trường từ toàn phần được hiệu chỉnh biến thiên quy về năm thành lập bản đồ.

+ T_đo­: Giá trị trường từ toàn phần đo được tức thời tại điểm đo trong vùng khảo sát.

...

...

...

+ dT_bttk: Đại lượng biến thiên thế kỷ, trong phạm vi vùng khảo sát không lớn, giá trị này coi như một hằng số. dT_bttk tính được từ các bản đồ trường bình thường.

7.3. Cách tính giá trị biến thiên từ dT_bt

7.3.1. Công thức tính giá trị biến thiên từ dT_bt.

Giả sử biến thiên từ trong toàn vùng khảo sát là đồng nhất, bằng giá trị biến thiên tại điểm đặt máy đo biến thiên từ. Đại lượng biến thiên từ tại dT_bt được tính như sau:

dT_bt = T_đbt - T_tbn

- T_đbt: Giá trị trường từ đo tại điểm đo biến thiên.

- T_tbn: Giá trị trường trung bình năm tại điểm đo biến thiên, là giá trị tính trung bình cho cả năm tại điểm đo biến thiên. Thực tế, không thể đo biến thiên cả năm liên tục suốt ngày đêm tại điểm đo biến thiên, nên giá trị này được tính gần đúng.

7.3.2. Cách tính gần đúng giá trị trung bình năm T_tbn­:

73.2.1. Nếu khu vực khảo sát trong phạm vi sử dụng giá trị đo biến thiên của đài địa từ như bảng 1 và sử dụng số liệu đo biến thiên của đài thì phải sử dụng giá trị trung bình năm của đài.

...

...

...

7.3.2.2.1. Đo biến thiên từ liên tục 3 ngày 3 đêm (72 giờ liên tục).

7.3.2.2.2. Tính độ chênh lệch trung bình ngày - đêm (DT_ng-đ).

DT_ng-đ = T_tbng - T_tb3ng-đ

Trong đó:

- T_tb3ng-đ: Giá trị trường từ trung bình 3 ngày đêm (72 giờ) tại điểm đo biến thiên

- T_tbng: Giá trị trường từ trung bình 3 ngày (6h sáng đến 6h tối) tại điểm đo biến thiên.

7.3.2.2.3. Tính gần đúng giá trị trường trung bình năm tại điểm đo biến thiên như sau T_tbn:

T_tbn = T_tbđ - DT_ng-đ

- T_tbđ: Trung bình các giá trị đo tại điểm biến thiên.

...

...

...

7.3.3. Đối với đo từ theo tuyến lộ trình địa chất, không thành lập bản đồ trường từ lấy giá trị T_tbn là giá trị trung bình tại điểm đo biến thiên trong suốt thời gian thi công.

7.3.4. Đối với đo từ độ chính xác cao, trên diện tích nhỏ lấy giá trị T_tbn là giá trị trung bình tại điểm đo biến thiên trong suốt thời gian thi công.

7.4. Cách tính đại lượng biến thiên thế kỷ dT_bttk:

7.4.1. Trong phạm vi vùng khảo sát không lớn, giá trị này coi như một hằng số. dT_bttk tính được từ các bản đồ trường bình thường.

7.4.2. Nếu công tác đo đạc trường từ tiến hành nhiều hơn 1 năm thì phải sử dụng hệ số biến thiên thế kỷ để đưa về giá trị niên đại thành lập bản đồ.

7.4.3. Cách tính dT_bttk: hệ số biến thiên thế kỷ dT_bttk được tính trung bình hiệu các giá trị trường bình thường của các năm tại cùng các nút tọa độ.

PHỤ LỤC A

Mẫu sổ ghi kết quả đo trường từ

...

...

...

Nội dung ghi sổ gồm các mục sau:

Tên đơn vị

********

Sổ đo trường từ mặt đất

Quyển số:

...

...

...

Đến ngày

Năm………

(Trang 1)

Tên đơn vị

Vùng công tác:

Thuộc phương án

...

...

...

Số máy

Tổng số điểm đo

Tổng số điểm đo thường

Số điểm đo đặc biệt

Số điểm hỏng

...

...

...

Người phụ trách máy

Ngày bắt đầu dùng sổ

Ngày cuối cùng

Tổng số trang

...

...

...

Các thông số máy

(Theo tài liệu kiểm định hay chuẩn máy ngày……)

…………………………………….

…………………………………….

(Trang 3:)

Mục lục

TT

...

...

...

Tên tuyến đo

Dạng đo

Khối lượng

Trang số

...

...

...

PHỤ LỤC B

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

8.1. Địa từ và thăm dò từ. NXB Đại học quốc gia Hà Nội 2006, Tôn Tích Ái.

8.2. Bài giảng phương pháp từ, trường Đại học Mỏ-Địa chất 2000, Bùi Thế Bình.

8.3. Bài giảng Thăm dò từ và địa từ dùng cho cao học ngành địa vật lý, trường Đại học Mỏ - Địa chất 1999, Tôn Tích Ái.

8.4. Trường địa từ và kết quả khảo sát địa từ tại Việt Nam, NXB Khoa học tự nhiên và Công nghệ quốc gia 2007, Nguyễn Thị Kim Thoa.

8.5. Guide for Magnetic Measurement and Observatory Practice, 1996, Jerzy Janlowski, Christian Sucksorff, Warsaw

8.6. Magnetic Surveys Book: Principles, Practice & Interpretation, 2005, Geosoft.

...

...

...

8.8. Đề tài khoa học công nghệ cấp bộ "Nghiên cứu thành lập bộ chương trình hiệu chỉnh và liên kết tài liệu từ phổ gamma hàng không", năm 2007, Kiều Trung Thủy.

MỤC LỤC

Lời nói đầu

1. Định nghĩa phương pháp

2. Phạm vi áp dụng

3. Một số quy định chung

4. Định nghĩa và các thuật ngữ

5. Máy móc thiết bị

...

...

...

5.2. Máy móc thiết bị dùng đo biến thiên từ

5.3. Quy định về số trạm đo biến thiên từ

5.4. Quy định sử dụng số liệu của đài địa từ để hiệu chỉnh biến thiên

6. Công tác thực địa

6.1. Yêu cầu chọn điểm đặt máy đo biến thiên từ

6.2. Công việc chuẩn bị trước khi tiến hành đo biến thiên từ

6.3. Yêu cầu về nhân lực thực hiện công tác đo biến thiên từ

6.4. Đo đạc biến thiên từ ngoài thực địa

6.5. Yêu cầu tốc độ đo ghi giá trị biến thiên từ

...

...

...

6.7. Các yêu cầu khi ghi sổ biến thiên từ

6.8. Công việc sau một ngày thu thập số liệu

7. Công tác thống kê, xử lý số liệu

7.1. Kiểm tra số liệu đo đạc

7.2. Hiệu chỉnh biến thiên từ

7.3. Cách tính giá trị biến thiên từ dT_bt

7.4. Cách tính đại lượng biến thiên thế kỷ dT_bttk

Phụ lục A

Phụ lục B Danh mục tài liệu tham khảo