|
BỘ Y TẾ
-------
|
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
---------------
|
|
Số: 03/QĐHN-BYT
|
Hà Nội, ngày 04
tháng 10 năm 2013
|
QUYẾT ĐỊNH
VỀ
VIỆC TRIỂN KHAI ÁP DỤNG NGUYÊN TẮC “THỰC HÀNH TỐT PHÒNG KIỂM NGHIỆM THUỐC”
BỘ TRƯỞNG BỘ Y TẾ
Quyết định số 1570/2000/QĐ-BYT ngày 22/5/2000
của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc triển khai áp dụng nguyên tắc “Thực hành tốt
phòng kiểm nghiệm thuốc”, có hiệu lực kể từ ngày 07/6/2000 được sửa đổi, bổ
sung bởi:
Thông tư số 45/2011/TT-BYT ngày 21/12/2011
sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số 1570/2000/QĐ-BYT ngày 22/5/2000
của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc triển khai áp dụng nguyên tắc “Thực hành tốt
phòng kiểm nghiệm thuốc”; Quyết định số 2701/2001/QĐ-BYT ngày 29/6/2001 của Bộ
trưởng Bộ Y tế về việc triển khai áp dụng nguyên tắc “Thực hành tốt bảo quản
thuốc”; Thông tư số 06/2004/TT-BYT ngày 28/5/2004 hướng dẫn sản xuất gia công
thuốc; Quyết định 3886/2004/QĐ-BYT ngày 03/11/2004 của Bộ Y tế về việc triển
khai áp dụng nguyên tắc, tiêu chuẩn “Thực hành tốt sản xuất thuốc” theo khuyến
cáo của tổ chức y tế thế giới; Thông tư số 13/2009/TT-BYT ngày 01/9/2009 của Bộ
Y tế hướng dẫn hoạt động thông tin quảng cáo thuốc; Thông tư số 22/2009/TT-BYT
ngày 24/11/2009 của Bộ Y tế quy định về đăng ký thuốc; thông tư số 47/2010/TT-
BYT ngày 29/12/2010 hướng dẫn hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu thuốc và bao bì
tiếp xúc trực tiếp với thuốc (sau đây gọi tắt là Thông tư số 45/2011/TT-BYT),
có hiệu lực kể từ ngày 05 tháng 02 năm 2012.
Căn cứ Luật bảo vệ sức khỏe nhân dân ban hành
ngày 11/7/1989 và Điều lệ thuốc phòng bệnh, chữa bệnh ban hành kèm theo Nghị
định số 23/HĐBT ngày 24/01/1991 của Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ);
Căn cứ Pháp lệnh chất lượng hàng hóa số
18/1999/PL-UBTVQH10 ngày 24/12/1999 của Ủy ban thường vụ Quốc hội;
Căn cứ Pháp lệnh đo lường số
16/1999/PL-UBTVQH10 ngày 06/10/1999 của Ủy ban thường vụ Quốc hội;
Căn cứ Nghị định số 68/CP ngày 11/10/1993 của
Chính phủ quy định chức năng nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy Bộ Y tế;
Căn cứ Nghị định số 86/CP ngày 08/12/1995 của
Chính phủ quy định phân công trách nhiệm quản lý Nhà nước về chất lượng hàng
hóa;
Xét đề nghị của Cục trưởng Cục Quản lý Dược
Việt Nam.[1]
QUYẾT ĐỊNH:
Điều 1. Triển khai áp dụng
nguyên tắc “Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc” ban hành kèm theo Quyết định
này ở tất cả các đơn vị kiểm nghiệm thuốc.
Điều 2.[2] Quyết định này có
hiệu lực sau 15 ngày kể từ ngày ký ban hành.
Điều 3. Ông Cục trưởng Cục
Quản lý dược Việt Nam chịu trách nhiệm hướng dẫn, kiểm tra và theo dõi việc
triển khai áp dụng nguyên tắc “Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc”.
Điều 4. Các Ông, Bà Chánh
văn phòng, Chánh thanh tra Bộ Y tế, Cục trưởng Cục Quản lý dược Việt Nam, Viện
trưởng Viện Kiểm nghiệm, Thủ trưởng các đơn vị trực thuộc Bộ, Giám đốc Sở Y tế
các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Y tế ngành chịu trách nhiệm thi hành
Quyết định này./.
|
|
XÁC THỰC VĂN BẢN
HỢP NHẤT
KT. BỘ TRƯỞNG
THỨ TRƯỞNG
Lê Quang Cường
|
NGUYÊN TẮC
“THỰC
HÀNH TỐT PHÒNG KIỂM NGHIỆM THUỐC”
(Ban
hành theo Quyết định số 1570/2000/QĐ-BYT ngày 22/5/2000 của Bộ trưởng Bộ Y tế)
Phần 1.
PHẦN
CHUNG
1. Mục đích
Việc thực hành tốt các nguyên tắc kiểm nghiệm
thuốc nhằm nâng cao tính hiệu quả của hệ thống các phòng kiểm nghiệm thuốc trên
cả hai mặt quản lý nghiệp vụ và quản lý kỹ thuật, kể cả khu vực quản lý nhà nước
và doanh nghiệp, nhằm đảm bảo tính khách quan, trung thực và chính xác trong
việc đánh giá chất lượng thuốc.
Chức năng của một phòng kiểm nghiệm thuốc là
đánh giá một loại thuốc có đạt tiêu chuẩn chất lượng đã đăng ký hay không.
Phòng kiểm nghiệm sẽ là một công cụ đắc lực cho công tác quản lý chất lượng nếu
kết quả phân tích mẫu đáng tin cậy và kết luận về chất lượng của thuốc là chính
xác. Muốn vậy công tác kiểm nghiệm phải được tiêu chuẩn hóa. Các nguyên tắc
thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc được soạn thảo với mục đích cung cấp cơ
sở cho việc đánh giá các phòng kiểm nghiệm theo yêu cầu nói trên.
Nguyên tắc “Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm
thuốc” được áp dụng cho các phòng kiểm nghiệm của Nhà nước và của các doanh
nghiệp, kể cả các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, các phòng kiểm nghiệm
tư nhân hay phòng kiểm nghiệm độc lập.
2. Giải thích thuật
ngữ
Một số thuật ngữ sử dụng trong bản nguyên tắc
này được hiểu như sau:
- Đơn vị kiểm nghiệm: là một bộ phận của
phòng kiểm nghiệm thuốc được chuyên môn hóa để thực hiện các phân tích theo một
kỹ thuật chung, thí dụ phân tích lý, hóa, vi sinh...
- Hệ thống chất lượng: là một hệ thống bao
gồm: chính sách, mục tiêu, cơ cấu tổ chức, chức năng nhiệm vụ, quy trình và
nguồn lực cần thiết để đảm bảo chất lượng hoạt động của một đơn vị.
Hệ thống chất lượng được xây dựng để đáp ứng
yêu cầu quản lý chất lượng nội bộ của một tổ chức, bao gồm luôn cả các mối quan
hệ với khách hàng
- Hệ thống phân tích: là một thiết bị hoặc
một tập hợp hoàn chỉnh các thiết bị được dùng để tiến hành các phân tích trên
một mẫu.
- Lô sản xuất: là một lượng thuốc nhất định
được sản xuất ra trong một chu kỳ sản xuất, phải đồng nhất và được nhà sản xuất
ghi trên nhãn và/hoặc các bao gói bằng cùng một ký hiệu của lô sản xuất.
- Đơn vị lấy mẫu: là một phần của lô sản xuất
như một số đơn vị đóng gói như: một số gói, một số hộp hay một số thùng nguyên
vẹn hoặc không nguyên vẹn được chọn ra để lấy mẫu.
- Mẫu ban đầu: là một lượng thuốc được lấy ra
từ một đơn vị lấy mẫu.
- Mẫu riêng: là một lượng thuốc được tạo
thành bằng cách trộn các mẫu ban đầu với nhau.
- Mẫu chung: là một lượng thuốc được tạo
thành bằng cách trộn lẫn các mẫu riêng với nhau. Có thể nghiền trộn với nhau
nếu là chất bột rắn, trộn đều với nhau nếu là chất lỏng, hoặc có thể đặt cạnh nhau
nếu là các đơn vị thuốc đã phân liều.
- Mẫu cuối cùng: là một phần của mẫu chung đủ
để tạo mẫu phân tích và mẫu lưu.
- Mẫu phân tích: là một phần của mẫu cuối
cùng dùng để phân tích ở phòng kiểm nghiệm. Lượng thuốc trong mẫu phân tích
phải đủ để thực hiện tất cả các phép thử theo yêu cầu của tiêu chuẩn quy định.
- Mẫu lưu: là một phần của mẫu cuối cùng,
được giữ lại để kiểm nghiệm lại khi cần thiết. Lượng thuốc trong mẫu lưu cũng
phải bằng mẫu phân tích.
- Quy trình thao tác chuẩn: là các hướng dẫn
chi tiết có tính chất pháp lý cho việc thực hiện các bước của một thao tác, một
công việc hay một quá trình khi kiểm nghiệm thuốc.
- GLP: là từ viết tắt của thuật ngữ tiếng Anh
“Good Laboratory Practices”, được dịch là “Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm
thuốc”.
Phần 2.
NGUYÊN
TẮC “THỰC HÀNH TỐT PHÒNG KIỂM NGHIỆM THUỐC”
1. Tổ chức và nhân sự
1.1. Tổ chức
Một phòng kiểm nghiệm thuốc thường được chia
làm nhiều đơn vị kiểm nghiệm hoặc các bộ phận được chuyên môn hóa dựa trên kỹ
thuật kiểm nghiệm (ví dụ: Hóa lý, Vật lý, Vi sinh vật...) hoặc chia theo các
đối tượng là sản phẩm được kiểm nghiệm (ví dụ: kháng sinh, vitamin, dược liệu...).
Đôi khi phòng kiểm nghiệm còn có các đơn vị kiểm nghiệm chuyên biệt để phục vụ
các yêu cầu như thử độ vô trùng, thử chí nhiệt tố, đo lường vật lý đặc biệt...
Chức năng nhiệm vụ của mỗi đơn vị kiểm nghiệm
cần phải được xây dựng và được người có thẩm quyền ban hành chính thức.
Ngoài các đơn vị kiểm nghiệm (hay còn gọi là
các phòng chuyên môn), mỗi phòng kiểm nghiệm còn phải có bộ phận đăng ký mẫu và
bộ phận lưu trữ hồ sơ tiêu chuẩn chất lượng. Bộ phận đăng ký mẫu có nhiệm vụ
nhận mẫu và các tài liệu kèm theo, phân phát mẫu đến các phòng chuyên môn và
trả lời kết quả kiểm nghiệm. Bộ phận lưu trữ hồ sơ tiêu chuẩn chất lượng phải
đảm bảo cung cấp đầy đủ các tiêu chuẩn chất lượng cập nhật và các tài liệu liên
quan cho các đơn vị kiểm nghiệm.
Ngoài ra, phòng kiểm nghiệm cần có một số đơn
vị hậu cần để phục vụ cho việc cung ứng trang thiết bị, vật tư, hóa chất, dụng
cụ và súc vật thử nghiệm.
1.2. Nhân sự
1.2.1. Phòng kiểm nghiệm phải có đủ nhân viên
được đào tạo thích hợp, có chuyên môn và kinh nghiệm để hoàn thành công việc
được giao. Các nhân viên cần được quán triệt tầm quan trọng của công tác kiểm
nghiệm và không được làm thêm những công việc có mâu thuẫn với công tác kiểm
nghiệm.
1.2.2. Yêu cầu trình độ chuyên môn của cán
bộ, nhân viên kỹ thuật.
a) Trưởng phòng kiểm nghiệm và trưởng các bộ
phận phải có trình độ đại học hoăc sau đại học, có kinh nghiệm trong lĩnh vực
phân tích kiểm nghiệm và lĩnh vực kiểm tra, quản lý chất lượng thuốc
b) Kiểm nghiệm viên phải có bằng đại học hoặc
sau đại học thuộc một ngành chuyên môn thích hợp như dược, hóa phân tích, dược
lý, sinh vật, vi sinh vật...
c) Kỹ thuật viên trung học phải tốt nghiệp
các trường trung học chuyên nghiệp thuộc các ngành phù hợp hoặc được đào tạo về
công tác kiểm nghiệm.
d) Công nhân kỹ thuật có trình độ sơ học được
đào tạo ở một trường dạy nghề hoặc được học tập, kèm cặp tại các đơn vị kiểm
nghiệm thuốc ít nhất 01 năm.
1.2.3. Số lượng biên chế phụ thuộc vào quy mô
và điều kiện cụ thể của mỗi phòng kiểm nghiệm. Nói chung tỷ lệ giữa kỹ thuật
viên (trình độ trung học) và kiểm nghiệm viên (trình độ đại học) nên là 1:3 đối
với phòng kiểm nghiệm hóa lý, 2:5 đối với phòng kiểm nghiệm sinh học hoặc vi
sinh. Tuy nhiên nếu phòng đảm nhiệm nhiều công việc phức tạp hoặc phải áp dụng
nhiều phương pháp phân tích mới, hay kiểm tra nhiều đối tượng phân tích mới thì
tỷ lệ kiểm nghiệm viên phải nhiều hơn.
2. Hệ thống chất
lượng
2.1. Hệ thống chất lượng được đặt ra nhằm đảm
bảo hoạt động của phòng kiểm nghiệm tuân theo các nguyên tắc “Thực hành tốt
phòng kiểm nghiệm thuốc”.
2.2. Phòng kiểm nghiệm phải đề ra các quy
định, mục tiêu, phương pháp và các hướng dẫn nhằm đảm bảo chất lượng của các
kết quả phân tích. Các tài liệu này phải được phân phát tới từng nhân viên có
liên quan, để hiểu và thi hành.
2.3. Mỗi phòng kiểm nghiệm phải có một cuốn
sổ tay chất lượng gồm có những mục sau:
a) Tổ chức của phòng kiểm nghiệm
b) Các hoạt động chuyên môn và quản lý có
liên quan đến chất lượng
c) Các quy trình đảm bảo chất lượng chung
d) Quy định về việc sử dụng chất đối chiếu
e) Thông báo và các biện pháp xử lý khi phát
hiện sai lệch trong quá trình thử nghiệm
f) Quy trình giải quyết các khiếu nại
g) Sơ đồ đường đi của mẫu
h) Quy định chất lượng: tiêu chuẩn của công
tác kiểm nghiệm, mục đích của hệ thống chất lượng, việc thi hành các quy trình
và quy định chất lượng trong công tác kiểm nghiệm.
2.4. Hệ thống chất lượng cần được đánh giá
định kỳ và có hệ thống để đảm bảo duy trì tính hiệu quả cũng như áp dụng các
biện pháp chấn chỉnh khi cần thiết. Kết quả của việc xem xét đánh giá và các
biện pháp chấn chỉnh đã thực hiện phải được ghi chép lại trong hệ thống hồ sơ
lưu trữ.
2.5. Một cơ quan kiểm nghiệm hay một phòng
kiểm nghiệm cần có một người làm công tác phụ trách chất lượng. Người này,
ngoài bổn phận và trách nhiệm riêng của mình, phải có trách nhiệm và quyền hạn
xác định nhằm đảm bảo hệ thống chất lượng được thi hành. Người phụ trách chất
lượng phải có quyền thảo luận trực tiếp với cấp lãnh đạo cao nhất của phòng
kiểm nghiệm về những quyết định có liên quan đến chính sách chất lượng.
3. Cơ sở vật chất
3.1. Phòng kiểm nghiệm phải được thiết kế phù
hợp, đảm bảo đủ chỗ cho trang thiết bị dụng cụ chuyên môn, hồ sơ tài liệu và
không gian làm việc cho nhân viên.
3.2. Khi bố trí các phòng chuyên môn, phải
tạo được sự riêng biệt cho các hoạt động kiểm nghiệm khác nhau. Trong một phòng
chuyên môn, phải có đủ các khu vực riêng để đảm bảo sự độc lập của các hệ thống
phân tích. Phòng kiểm nghiệm sinh học/vi sinh vật hay chất phóng xạ phải cách
biệt với các phòng kiểm nghiệm khác. Riêng đối với phòng kiểm nghiệm vi sinh
vật, hệ thống cấp khí sạch phải đảm bảo đúng các tiêu chuẩn kỹ thuật quy định.
Phòng kiểm nghiệm dược lý phải có khu chăn nuôi súc vật thử nghiệm thiết kế
đúng với các yêu cầu kỹ thuật quy định.
3.3. Nên có những phòng riêng để bảo quản
thuốc thử, chất chuẩn, phụ kiện của thiết bị phòng kiểm nghiệm, phòng để lưu mẫu,
khu vực chứa dung môi cháy nổ hoặc các hóa chất độc hại. Những khu vực này phải
biệt lập với khu vực tiến hành các phân tích và phải được trang bị chống mối
mọt, côn trùng, ô nhiễm, cháy nổ... Điều kiện không khí: độ ẩm, nhiệt độ thích
hợp.
3.4. Môi trường tiến hành các thử nghiệm phải
đảm bảo không làm sai lệch các kết quả hoặc gây ảnh hưởng đến độ chính xác của
các phép đo. Phòng kiểm nghiệm phải được bảo vệ tránh các ảnh hưởng quá mức của
nhiệt độ, độ ẩm, bụi bặm, tiếng ồn, các rung động và các nhiễu điện từ.
3.5. Việc đi lại của nhân viên và sử dụng
phòng kiểm nghiệm phải được kiểm soát và giới hạn theo đúng mục đích và điều
kiện quy định. Phải có biện pháp thích hợp giữ cho phòng kiểm nghiệm luôn sạch
sẽ, gọn gàng và ngăn nắp.
4. Thiết bị phân tích
và hiệu chỉnh thiết bị phân tích
4.1. Phòng kiểm nghiệm phải được trang bị các
máy móc, dụng cụ thích hợp cho việc lấy mẫu, phân tích, hiệu chỉnh và xử lý dữ
liệu. Các thiết bị phân tích phải phù hợp với phương pháp kiểm nghiệm và phải
đáp ứng được yêu cầu kiểm tra chất lượng của đơn vị.
4.2. Thiết bị phân tích phải được thiết kế,
cấu tạo, điều chỉnh và bảo trì cho phù hợp với các thao tác được thực hiện trên
thiết bị đó. Thiết kế và cấu tạo của thiết bị phải cho phép giảm thiểu tối đa
sai số, cho phép việc làm vệ sinh cũng như bảo trì được dễ dàng.
4.3. Các thiết bị phân tích tự động và phần
mềm kèm theo phải cho kết quả chính xác như yêu cầu và phải đáp ứng được các
tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan đến thử nghiệm. Các thiết bị này phải được hiệu
chỉnh định kỳ để đảm bảo kết quả phân tích không mắc sai số.
4.4. Tần số hiệu chỉnh: Nếu thiết bị không có
quy định riêng, thì phải thực hiện đúng theo quy định chung ở mục B, Phần IV: Phụ lục. Việc hiệu chỉnh thiết bị phải được thực hiện
theo một lịch cụ thể và phải được lưu vào sổ lý lịch của máy. Tần số hiệu chỉnh
thay đổi tùy loại thiết bị. Ví dụ:
- Máy đo pH được chỉnh ít nhất 1 lần/ngày.
- Máy đo điểm nóng chảy: hiệu chỉnh hàng
tháng.
- Máy quang phổ hấp thu tử ngoại: hiệu chỉnh
hàng tháng song phải được kiểm tra hàng tuần về độ tin cậy của bước sóng.
- Máy quang phổ hồng ngoại: hiệu chỉnh hàng
quý.
- Cân phân tích, máy đo chỉ số khúc xạ và máy
quang phổ huỳnh quang: hiệu chỉnh 6 tháng/lần.
4.5. Phải có bản hướng dẫn sử dụng các thiết
bị phân tích, trong đó nêu rõ các thao tác căn bản. Bản hướng dẫn này phải được
đặt gần thiết bị để người sử dụng tiện tham khảo.
4.6. Mỗi thiết bị phải có một sổ ghi chép gọi
là sổ lý lịch máy gồm những thông tin sau:
a) Tên thiết bị.
b) Tên nhà sản xuất, loại thiết bị, số lô sản
xuất hoặc mã số khác.
c) Kết quả thẩm định xác nhận thiết bị đạt các
tiêu chuẩn kỹ thuật.
d) Vị trí đặt thiết bị.
e) Các hướng dẫn của nhà sản xuất (nếu có)
hoặc địa chỉ nhà sản xuất.
f) Ngày, kết quả, bản sao các báo cáo và
chứng nhận hiệu chỉnh, giới hạn cho phép và ngày hiệu chỉnh kế tiếp.
g) Các công việc bảo trì cho tới nay và kế
hoạch bảo trì.
h) Các báo cáo về hư hỏng, ngừng hoạt động,
thay đổi hoặc sửa chữa.
4.7. Tất cả các thiết bị phân tích cần hiệu
chỉnh phải được đánh số, dán nhãn, ghi tình trạng hiệu chỉnh và ngày hiệu chỉnh
tiếp theo. Nếu vì bất cứ lý do gì thiết bị được đem ra khỏi phòng kiểm nghiệm
một thời gian, phải kiểm tra lại hoạt động và tình trạng hiệu chỉnh của thiết
bị trước khi đưa vào sử dụng trở lại. Mặc dù thiết bị đã được hiệu chỉnh nhưng
mỗi khi phân tích một mẫu không đạt cũng phải xem lại phần kiểm định thiết bị.
4.8. Các thiết bị có dấu hiệu hoạt động quá
tải, vận hành không đúng cách, cho kết quả không đáng tin cậy, hỏng hóc hoặc
không đạt tiêu chuẩn kỹ thuật phải được đánh dấu và dán nhãn rõ ràng, không
được đưa vào sử dụng mà phải cách ly, chờ sửa chữa cho tới khi kiểm tra lại và
kết quả hiệu chỉnh đạt yêu cầu mới được phép sử dụng.
5. Thuốc thử và chất
đối chiếu
5.1. Thuốc thử
5.1.1. Thuốc thử là những hóa chất, dung môi
hay dung dịch chuẩn độ dùng để tiến hành các thử nghiệm định tính và định
lượng, thử tinh khiết... vì vậy thuốc thử phải có chất lượng phù hợp để kết quả
phân tích được chắc chắn và có độ tin cậy cao.
5.1.2. Thuốc thử phải được mua từ các nhà sản
xuất hay các nhà phân phối có uy tín, tốt nhất là ở dạng đóng gói nhỏ, thích
hợp để sử dụng trong phòng kiểm nghiệm.
5.1.3. Một số thuốc thử có tính chất độc hại
hoặc dễ cháy nổ phải được sử dụng và bảo quản theo một quy chế đặc biệt để đảm
bảo an toàn. Các thuốc thử thuộc về chất độc, chất gây nghiện hoặc chất hướng
tâm thần phải được dán nhãn rõ ràng, bảo quản trong tủ có khóa và giao cho cán
bộ chuyên môn phụ trách dưới sự giám sát của trưởng đơn vị kiểm nghiệm theo các
Quy chế tương ứng về Quản lý thuốc độc, thuốc gây nghiện và thuốc hướng tâm
thần.
5.1.4. Việc pha chế thuốc thử phải được giao
cho người có trình độ thích hợp, và phải theo các quy trình đã được mô tả trong
dược điển hoặc các tài liệu chính thức khác.
5.1.5. Thuốc thử sau khi pha phải được dán
nhãn đầy đủ với các chi tiết: tên thuốc thử, nồng độ, yếu tố chuẩn hóa (hệ số
hiệu chỉnh K), hạn dùng, điều kiện bảo quản, ngày pha chế và tên của người pha
chế. Các dung dịch loãng được pha từ các dung dịch gốc đậm đặc cũng cần được
dán nhãn ghi tên dung dịch, tên nhà sản xuất, ngày pha chế và tên người pha
chế.
5.1.6. Phải có sổ ghi thuốc thử đã pha chế
gồm có công thức pha, theo tài liệu nào và tên người pha chế. Một số thuốc thử
được sử dụng phổ biến nên tập trung cho một đơn vị pha chế để đảm bảo tính đồng
nhất của các thuốc thử này. Không nên di chuyển thuốc thử từ đơn vị này sang đơn
vị khác trừ phi thuốc thử còn nguyên. Khi di chuyển thuốc thử phải giữ nguyên
bao bì ban đầu nếu được. Khi chia nhỏ thuốc thử phải dùng bao bì sạch và dán
nhãn với các chi tiết như nhãn ở chai, lọ gốc.
5.1.7. Phải định kỳ kiểm tra nồng độ của các
dung dịch chuẩn độ và dung dịch ion mẫu. Khi kiểm tra thuốc thử, nếu thấy có
hiện tượng vẩn đục, kết tủa hay biến màu... thì không được sử dụng.
5.1.8. Nước cất và nước khử khoáng (nước trao
đổi ion) phải được coi là một loại thuốc thử. Chúng cần được sản xuất và phân
phối sao cho không có sự nhiễm tạp chất cũng như vi khuẩn. Nước phải được kiểm
tra ít nhất một lần trong tháng để bảo đảm chất lượng nước đạt tiêu chuẩn dược
điển.
5.1.9. Khi nhận thuốc thư, phải kiểm tra để
đảm bảo các chai lọ còn nguyên niêm phong. Các thuốc thử bị nghi ngờ là không
còn nguyên vẹn, kém phẩm chất hoặc giả mạo phải kiểm tra lại chất lượng. Nếu
các kết quả định tính, định lượng và thử độ tinh khiết đạt thì có thể được chấp
nhận sử dụng. Nếu không đạt, phải được hủy bỏ.
5.1.10. Tất cả các thuốc thử dự trữ nên được
tập trung bảo quản tại kho trung tâm. Kho phải có các chai lọ sạch, phễu, thìa
(muỗng), nhãn để tiện cho việc phân phối lẻ. Đối với các dung dịch có tính ăn
mòn phải có một dụng cụ đặc biệt để phân phối lẻ. Ngoài kho chính nên có các
kho phụ dành riêng cho các chất dễ cháy (ether, benzen, ethanol,...), các chất
dễ phát nổ (các kim loại natri, kali,...), các acid đậm đặc dễ bay hơi (acid
hydrocloric, acid nitric) và các base, hợp chất amin dễ bay hơi (amoniac, DEA,
TEA, bromine...).
Khu vực kho phải đặt ở vị trí có thể ngăn
ngừa được hỏa hoạn và được trang bị các phương tiện phòng cháy, chữa cháy thích
hợp. Để đảm bảo an toàn và tránh gây ô nhiễm cho phòng kiểm nghiệm, không nên
tồn trữ thuốc thử trong phòng nếu không thực sự cần thiết.
5.2. Chất đối chiếu
Các chất đối chiếu dùng trong phòng kiểm
nghiệm gồm có chất đối chiếu gốc và các chất đối chiếu thứ cấp được tạo ra
trong phòng kiểm nghiệm.
5.2.1. Việc quản lý chất đối chiếu phải do
một người chịu trách nhiệm chính và phải mở sổ theo dõi.
Sổ theo dõi chất đối chiếu phải ghi lại những
thông tin sau: số thứ tự chất đối chiếu, tên chất đối chiếu, nguồn cung cấp, số
lô hay mã nhận dạng (nếu có), công dụng chính (chất đối chiếu cho phổ hồng
ngoại, chất đối chiếu tạp chất cho sắc ký lớp mỏng, sắc ký lỏng hiệu năng
cao... ), quy cách đóng gói và điều kiện bảo quản.
5.2.2. Ngoài sổ theo dõi chất đối chiếu, tất
cả các thông tin về đặc tính, thông số kỹ thuật của chất đối chiếu cũng được
lưu lại trong một hồ sơ riêng. Đối với các chất đối chiếu thứ cấp được tạo ra
tại phòng kiểm nghiệm, hồ sơ phải lưu lại các phương pháp và kết quả phân tích
đánh giá chất đối chiếu, cũng như tên người thực hiện các phân tích này.
5.2.3. Tất cả các chất đối chiếu phải được
bảo quản đúng điều kiện quy định và phải được đánh giá định kỳ theo quy trình
đánh giá chất đối chiếu của ASEAN để bảo đảm không bị hư hỏng. Kết quả kiểm tra
phải được lưu lại trong sổ theo dõi chất đối chiếu cùng với tên người kiểm tra.
5.2.4. Tất cả các loại chất đối chiếu thứ cấp
phải được đóng gói theo nguyên tắc đủ để dùng cho một lần kiểm nghiệm nhằm loại
trừ yếu tố môi trường ảnh hưởng đến sự ổn định của sản phẩm.
5.3. Súc vật thử nghiệm
5.3.1. Súc vật thử nghiệm phải được nuôi theo
đúng những tiêu chuẩn hiện hành về thuần chủng, thức ăn, phương pháp chăm
sóc...
5.3.2. Chuồng trại phải đảm bảo đúng tiêu
chuẩn hiện hành.
5.3.3. Việc đánh giá chất luợng súc vật thử
nghiệm phải được thực hiện định kỳ theo những quy trình thao tác chuẩn được ban
hành chính thức.
6. Tiêu chuẩn chất
lượng và phương pháp phân tích
6.1. Các tiêu chuẩn chất lượng dùng trong
phòng kiểm nghiệm thường dựa vào các chuyên luận của Dược điển Việt Nam hiện
hành, Dược điển các nước được Bộ Y tế Việt Nam công nhận và các tiêu chuẩn cơ
sở. Các tiêu chuẩn theo Dược điển có thể được thay đổi, bổ sung trong lần xuất
bản mới hay được thông báo bởi Hội đồng Dược điển. Riêng các tiêu chuẩn cơ sở
muốn sửa đổi phải được sự chấp thuận của cơ quan kiểm nghiệm nhà nước và Cục
Quản lý dược - Bộ Y tế.
6.2. Bộ phận lưu trữ tiêu chuẩn của một phòng
kiểm nghiệm có trách nhiệm cập nhật và lưu giữ tất cả các tiêu chuẩn chất lượng
cần thiết cho công tác kiểm nghiệm, gồm có:
a) Dược điển Việt Nam và các Dược điển nước
ngoài, kể cả phụ lục, bản bổ sung và bản hiệu đính.
b) Các tiêu chuẩn chất lượng không có trong
Dược điển, đối với những thuốc được kiểm nghiệm dựa trên tiêu chuẩn của nhà sản
xuất. Các phương pháp kiểm nghiệm không có trong dược điển do phòng kiểm nghiệm
nghiên cứu, ban hành.
6.3. Mỗi tiêu chuẩn cần được đánh số và ghi
ngày để dễ dàng nhận ra bản mới nhất. Các bản gốc của tiêu chuẩn phải ghi ngày
được duyệt bởi cấp trên hay trưởng đơn vị và có ghi chú về tình trạng của tiêu
chuẩn. Tất cả những thay đổi hay hiệu đính phải được ghi vào bản gốc với tên
của người hiệu đính và ngày tháng.
6.4. Các bản tiêu chuẩn gốc phải được lưu giữ
tại bộ phận lưu trữ tiêu chuẩn. Chỉ dùng các bản sao cho phòng kiểm nghiệm. Các
bản sao phải bảo đảm tính chính xác như bản gốc.
6.5. Phương pháp phân tích có thể được rút ra
từ các tiêu chuẩn quốc gia hay quốc tế, từ các ấn bản khoa học hay do chính
phòng kiểm nghiệm nghiên cứu, ứng dụng.
6.6. Việc chọn phương pháp phân tích phụ
thuộc vào đặc thù của mỗi phòng kiểm nghiệm. Ngoại trừ các phương pháp đã được
quy định trong các Dược điển chính thức, các phương pháp phân tích khác phải
được thẩm định về độ tin cậy và tính chính xác trước khi đưa vào áp dụng chính
thức trong phòng kiểm nghiệm. Nếu một phương pháp phân tích được chọn để thay
thế một phương pháp có sẵn trong Dược điển, phải chứng minh được phương pháp này
là tương đương hoặc ưu việt hơn phương pháp trong Dược điển và phải được Viện
Kiểm nghiệm hoặc Phân Viện kiểm nghiệm chấp nhận bằng văn bản.
7. Mẫu thử
7.1. Lấy mẫu
7.1.1. Lấy mẫu là công đoạn nhằm chọn ra một phần
của nguyên liệu hay thành phẩm để kiểm nghiệm. Để có kết luận chắc chắn về chất
lượng của nguyên liệu hay thành phẩm muốn kiểm tra, việc lấy mẫu phải được tiến
hành một cách khoa học và đúng kỹ thuật.
7.1.2. Đối tượng lấy mẫu là các nguyên liệu
dùng làm thuốc, các dạng thành phẩm bào chế và các sản phẩm được coi là thuốc
dùng trong ngành y tế. Việc lấy mẫu được thực hiện trong các trường hợp tự kiểm
tra chất lượng tại các cơ sở sản xuất, trong quá trình bảo quản, lưu thông phân
phối thuốc và trong các trường hợp thanh tra, kiểm tra chất lượng thuốc trên
thị trường.
7.1.3. Trường hợp tự kiểm tra chất lượng
thuốc của các cơ sở sản xuất, bảo quản kinh doanh phân phối thuốc: Việc lấy mẫu
do cán bộ chuyên môn của bộ phận kiểm tra chất lượng tiến hành có sự chứng kiến
của cán bộ ở bộ phận được lấy mẫu
7.1.4. Trường hợp thanh tra, kiểm tra, giám
sát chất lượng thuốc trong sản xuất và lưu thông phân phối:
- Việc lấy mẫu được tiến hành theo kế hoạch
kiểm tra, giám sát chất lượng thuốc đã được Bộ Y tế và các Sở Y tế quy định,
giao cho các cơ quan kiểm tra chất lượng các cấp thực hiện tại các cơ sở. Tuỳ
trường hợp, mỗi loại thuốc cần được lấy mẫu theo một kế hoạch đã định, ưu tiên
cho các loại thuốc có tầm quan trọng trong việc điều trị và các thuốc có hiện
tượng chất lượng không ổn định.
- Việc lấy mẫu cũng được tiến hành trong
trường hợp có những thông tin về thuốc kém chất lượng, không an toàn, ít hiệu
lực, có sự khiếu nại của người sử dụng và các trường hợp nghi ngờ có lưu hành
thuốc giả. Việc lấy mẫu do thanh tra viên, cán bộ của các cơ quan quản lý, kiểm
tra chất lượng nhà nước trực tiếp thực hiện, có sự chứng kiến của cán bộ ở cơ
sở được lấy mẫu.
7.1.5. Nơi lấy mẫu là nơi sản xuất, bảo quản
hay lưu thông phân phối thuốc. Vị trí lấy mẫu phải sạch, môi trường xung quanh
không được gây nhiễm bẩn vào mẫu hoặc tác động làm thay đổi tính chất của mẫu
như nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng... đồng thời không để mẫu tác động tới môi
trường, nhất là trường hợp mẫu là các sản phẩm bay hơi độc hại.
7.1.6. Người lấy mẫu phải là cán bộ có hiểu
biết về phân tích hoặc kiểm nghiệm thuốc, nắm được các văn bản pháp quy về quản
lý chất lượng thuốc, các thủ tục pháp lý và các thao tác kỹ thuật lấy mẫu.
7.1.7. Kiểm tra khi lấy mẫu:
Trước khi lấy mẫu phải xem xét bao bì bên
ngoài, nếu có hiện tượng hư hỏng thì phân loại để riêng. Quan sát sản phẩm bên
trong nếu không đồng nhất hay hư hỏng từng phần, biến đổi màu sắc, ẩm ướt, đóng
vón, kết tủa... thì chia ra nhiều phần, phần nào có tính chất giống nhau thì
làm một lô riêng. Tất cả các nhận xét về cảm quan của mẫu phải được ghi vào
biên bản lấy mẫu.
Phải có đủ dụng cụ lấy mẫu. Dụng cụ lấy mẫu
phải có hình dạng và làm bằng vật liệu thích hợp cho việc lấy mẫu, phải sạch,
khô, không ảnh hưởng tới tính chất lý hóa của mẫu cũng như không gây nhiễm cho
sản phẩm.
Đồ đựng mẫu phải sạch, khô, kín không ảnh
hưởng tới tính chất của mẫu. Sau khi lấy mẫu phải đóng gói ngay và phải có nhãn
ghi rõ tên cơ sở được lấy mẫu, tên sản phẩm, số lô, cỡ mẫu, ngày và nơi lấy mẫu,
tên người lấy mẫu.
7.1.8. Thao tác lấy mẫu phải thận trọng, tỉ
mỉ, tránh gây nhiễm. Chú ý quan sát các tình trạng bất thường, các dấu hiệu hư
hỏng của sản phẩm. Tất cả các quan sát này đều phải được ghi lại trong biên bản
lấy mẫu.
7.1.9. Phương thức lấy mẫu: người lấy mẫu
phải tự tay lấy mẫu, ghi nhãn, làm biên bản, đóng gói, niêm phong và bảo quản mẫu.
7.1.10. Số lượng mẫu lấy phải đủ để lặp lại
các thử nghiệm (ít nhất 3 lần thử) và để lưu mẫu. Số lượng mẫu lấy của từng
dạng thuốc có thể tham khảo mục A: Cơ số mẫu lấy để kiểm tra chất lượng, Phần
IV: Phụ lục.
7.1.11. Trình tự chế mẫu
- Từ lô sản xuất, lấy ra một cách ngẫu nhiên
các đơn vị đóng gói, mở bao bì để lấy các mẫu ban đầu ở từng đơn vị đóng gói.
- Trộn đều các mẫu ban đầu và gộp lại thành
những mẫu riêng của từng đơn vị lấy mẫu.
- Trộn đều các mẫu riêng thành một mẫu chung.
- Từ mẫu chung lấy ra một lượng mẫu cuối cùng
để thử nghiệm. Mẫu này chia làm 2 phần bằng nhau, một phần để làm mẫu phân tích
và một phần làm mẫu lưu (trường hợp cơ sở tự kiểm tra hoặc cơ quan kiểm tra
giám sát chất lượng lấy mẫu bình thường); hoặc chia làm 4 phần bằng nhau: một phần
lưu tại cơ sở được lấy mẫu, hai phần do thanh tra viên lấy về để thử và lưu ở
bộ phận kiểm nghiệm, một phần do thanh tra viên lấy về để lưu tại cơ quan quản
lý (trường hợp lấy mẫu thanh tra khi có vấn đề về chất lượng của thuốc).
7.2. Nhận mẫu
7.2.1. Mẫu và các hồ sơ kèm theo được gửi đến
bộ phận đăng ký mẫu. Bộ phận đăng ký mẫu phải kiểm tra mẫu theo các yêu cầu
sau:
- Tình trạng niêm phong của mẫu, tình trạng
bao bì và nhãn có ghi đầy đủ các thông tin cần thiết như: tên sản phẩm, nơi sản
xuất, cỡ mẫu, nồng độ/hàm lượng, số lô, số đăng ký, hạn dùng, điều kiện bảo
quản.
- Nếu là mẫu do cơ sở gửi đến phải có phiếu
yêu cầu kiểm nghiệm với các chi tiết sau:
• Tên đơn vị gửi mẫu
• Tên cơ sở sản xuất
• Tên sản phẩm, dạng bào chế, nồng độ, hàm
lượng
• Số lô và hạn dùng
• Cỡ mẫu
• Lý do kiểm nghiệm
• Yêu cầu kiểm nghiệm
• Tiêu chuẩn áp dụng
• Ngày giao, nhận mẫu
• Tên người giao và nhận mẫu
• Nhận xét tình trạng mẫu gửi
7.2.2. Tất cả mẫu mới nhận và các hồ sơ kèm
theo phải được đánh số để tiện theo dõi. Thuốc khác loại, khác dạng bào chế
hoặc cùng loại nhưng khác số lô phải có số khác nhau.
7.2.3. Bộ phận đăng ký mẫu phải mở sổ theo
dõi, ghi lại tất cả các chi tiết liên quan: số thứ tự của mẫu, ngày nhận mẫu,
ngày chuyển mẫu đến các phòng chuyên môn
7.2.4. Mẫu trước khi kiểm nghiệm, mẫu lưu và phần
còn lại của mẫu sau khi đã kiểm nghiệm phải được bảo quản phù hợp. Khi chuyển mẫu
cho phòng chuyên môn phải kèm theo bản sao tất cả các hồ sơ, tài liệu cần
thiết.
7.2.5. Trường hợp mẫu được gửi qua đường bưu
điện, cơ quan nhận mẫu phải kiểm tra niêm phong và các thủ tục quy định, sau đó
thông báo cho nơi gửi mẫu.
7.3. Lưu mẫu
7.3.1. Mẫu lưu phải có cùng nguồn gốc (lấy từ
cùng một lô hàng, lấy cùng một thời điểm) với mẫu thử và được bảo quản trong
phòng kiểm nghiệm theo đúng điều kiện quy định, mẫu lưu sẽ được phân tích lại
trong trường hợp có tranh chấp về kết quả kiểm nghiệm.
7.3.2. Mẫu lưu phải được lưu trữ đầy đủ bởi
bộ phận đăng ký mẫu và có cùng số đăng ký với mẫu thử. Số lượng mẫu lưu tùy
thuộc vào số lần lặp lại thử nghiệm, ít nhất phải đủ cho 3 lần kiểm nghiệm tất
cả các chỉ tiêu trong tiêu chuẩn chất lượng
7.3.3. Khi kết thúc thử nghiệm, tất cả các
chai lọ, hộp, gói đựng mẫu phải được hàn kín ghi ngày bắt đầu lưu và chuyển đến
nơi lưu mẫu. Mẫu lưu cần được đặt trong tủ có khóa an toàn và bảo quản đúng điều
kiện quy định, chú ý các điều kiện bảo quản đặc biệt (nhiệt độ, độ ẩm, ánh
sáng...).
7.3.4. Đối với các cơ sở sản xuất, lưu thông
phân phối thuốc, mẫu thuốc được lưu ít nhất 03 tháng sau khi hết hạn dùng của
thuốc. Đối với các cơ quan kiểm nghiệm, thời gian lưu mẫu không được dưới 02
năm kể từ ngày lấy mẫu hoặc cơ sở gửi mẫu tới. Khi hết thời gian lưu, cơ quan
kiểm nghiệm tổ chức hủy mẫu và lập biên bản hủy mẫu theo đúng quy định.
8. Thử nghiệm và đánh
giá kết quả
8.1. Thử nghiệm
8.1.1. Việc kiểm nghiệm mẫu phải được tiến
hành càng sớm càng tốt kể từ khi hoàn tất việc ghi chép ban đầu (số đăng ký,
tên mẫu thử nghiệm...) để đảm bảo mẫu không bị biến đổi chất lượng so với thời điểm
lấy mẫu. Nếu không thể kiểm nghiệm ngay được, cán bộ kiểm nghiệm phải ghi chú
trong hồ sơ kiểm nghiệm và tạm cất mẫu trong tủ có khóa, đảm bảo đúng điều kiện
bảo quản quy định về nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng...
8.1.2. Thử nghiệm được tiến hành dựa trên các
quy trình có sẵn trong các chuyên luận của Dược điển hay tiêu chuẩn cơ sở.
Trước khi tiến hành phải tính toán các bước thử thích hợp để tiết kiệm mẫu,
tránh tình trạng làm hết mẫu mà không kết luận được.
8.1.3. Khi kết quả thu được rõ ràng, tin cậy:
a) Không cần lặp lại thử nghiệm đối với:
- Các phân tích định tính dựa trên phép so
màu, phản ứng kết tủa, phổ hồng ngoại, phổ tử ngoại, sắc ký lớp mỏng.
- Các thử nghiệm về độ tinh khiết, giới hạn
tạp chất dựa trên phép so màu hoặc so độ đục, sắc ký lớp mỏng.
b) Luôn luôn phải lặp lại thử nghiệm ít nhất
hai lần và lấy giá trị trung bình đối với:
- Các phân tích định lượng cho dù bằng phương
pháp nào (chuẩn độ, cân khối lượng, đo quang, quang phổ tử ngoại, sắc ký khí,
sắc ký lỏng hiệu năng cao).
- Các đo lường nhằm xác định tính chất vật lý
như pH, năng suất quay cực, chỉ số khúc xạ, điểm nóng chảy...
8.1.4. Khi kết quả thu được không rõ ràng
hoặc khi sai lệch giữa những lần lặp lại thử nghiệm vượt ra ngoài giới hạn cho
phép:
a) Ít nhất phải lặp lại thử nghiệm 02 lần nữa
và do một kiểm nghiệm viên khác tiến hành.
b) Nếu kết quả cho bởi 2 kiểm nghiệm viên
không trùng khớp đối với cùng một mẫu thì phải tìm hiểu nguyên nhân, có thể do
thao tác của kiểm nghiệm viên chưa thành thạo, thuốc thử hỏng, chất đối chiếu
hỏng hoặc do thiết bị gây sai số, độ ẩm cao... Nếu xem xét thấy không phải vì
các lý do trên thì kết quả trung bình của mỗi kiểm nghiệm viên được ghi riêng
vào phiếu.
8.1.5. Mọi dữ liệu liên quan đến việc kiểm
nghiệm mẫu đều phải được ghi vào hoặc kèm với hồ sơ kiểm nghiệm (số liệu cân,
kết quả, đồ thị, sắc ký đồ, quang phổ đồ...)
8.2. Đánh giá kết quả phân tích
8.2.1. Khi đã hoàn thành các thử nghiệm, kiểm
nghiệm viên phải đối chiếu kết quả thu được với các chỉ tiêu trong tiêu chuẩn
quy định. Nếu kết quả kiểm nghiệm phù hợp với các yêu cầu của chỉ tiêu hay mức
chất lượng trong tiêu chuẩn thì ghi kết luận đạt. Chỉ khi tất cả các chỉ tiêu
đều đạt thì mẫu mới được kết luận là đạt phẩm chất theo tiêu chuẩn quy định.
8.2.2. Nếu có sự khác biệt giữa kết quả thu
được và mức chỉ tiêu hay mức chất lượng trong tiêu chuẩn quy định thì mẫu sẽ
được làm lại bởi một kiểm nghiệm viên khác hay bởi trưởng đơn vị.
Nếu kết quả kiểm nghiệm lần thứ 2 phù hợp với
lần đầu thì kết quả đó được ghi vào phiếu và chuyển đến thủ trưởng đơn vị quyết
định và ghi kết luận.
Trường hợp mẫu không đạt hoặc kết quả phân
tích không lặp lại, thủ trưởng đơn vị (hay trưởng phòng kiểm nghiệm của doanh
nghiệp) là người có thẩm quyền đưa ra kết luận sau cùng.
8.2.3 Trong trường hợp phòng kiểm nghiệm có
nhiều đơn vị cùng tham gia kiểm mẫu, nên để đơn vị kiểm nghiệm chính đánh giá
kết quả một cách tổng thể..
9. Hồ sơ và tài liệu
9.1. Hồ sơ kiểm nghiệm gồm có:
- Sổ tay kiểm nghiệm viên
- Hồ sơ phân tích
- Phiếu kiểm nghiệm, Phiếu phân tích.
9.1.1. Sổ tay kiểm nghiệm viên ghi lại các
kết quả, các tính toán, số liệu và nhận xét có liên quan đến việc phân tích một
mẫu. Sổ phải được đánh số trang và không được dùng bút chì để ghi chép, không
được tẩy xoá, viết đè.
9.1.2. Hồ sơ phân tích phải có đầy đủ những
thông tin về mẫu, phương pháp thử và kết quả phân tích. Hồ sơ phân tích được in
sẵn với các chi tiết cần điền vào như sau:
- Số đăng ký của mẫu
- Tên mẫu
- Nơi sản xuất
- Số lô, hạn dùng, số đăng ký
- Người và nơi gửi mẫu
- Yêu cầu phân tích (số, ngày tháng và nội
dung)
- Ngày nhận mẫu, người nhận mẫu
- Tiêu chuẩn và phương pháp kiểm nghiệm
- Tình trạng mẫu khi nhận và trước khi phân
tích
- Kết quả phân tích (kể cả các phép tính
toán)
Hồ sơ phân tích phải được lưu vào hồ sơ kiểm
nghiệm cùng với các kết quả in ra từ máy phân tích tự động (phổ hồng ngoại, phổ
tử ngoại, sắc ký đồ...). Phiếu phân tích phải có chữ ký của kiểm nghiệm viên và
tên người giám sát.
9.1.3. Phiếu kiểm nghiệm hoặc phiếu phân tích
xác nhận các kết quả phân tích và đưa ra kết luận cuối cùng về việc kiểm tra
một mẫu bao gồm những thông tin sau:
a) Số đăng ký của mẫu
b) Tên mẫu
c) Nơi sản xuất
d) Số lô, hạn dùng, số đăng ký
e) Nơi gửi mẫu hoặc nơi lấy mẫu
f) Ngày nhận mẫu
g) Yêu cầu kiểm nghiệm (số, ngày tháng, nội
dung)
h) Tiêu chuẩn kiểm nghiệm
i) Tình trạng mẫu khi nhận và khi kiểm nghiệm
j) Kết quả kiểm nghiệm
k) Kết luận mẫu đạt hay không đạt
l) Ngày kiểm nghiệm
m) Tên cơ quan kiểm nghiệm
n) Chữ ký của người có thẩm quyền
9.1.4. Hồ sơ kiểm nghiệm phải được lưu lại
trong suốt thời hạn sử dụng của thuốc và theo các quy định hiện hành về lưu trữ
hồ sơ tài liệu. Khi hết thời hạn lưu phải làm thủ tục hủy theo đúng quy định.
9.2. Quy trình thao tác chuẩn:
Phòng kiểm nghiệm phải có các quy trình thao
tác chuẩn đã được người có thẩm quyền phê duyệt. Các quy trình này để hướng dẫn
nhân viên tiến hành các thao tác chung như:
- Lấy mẫu, nhận mẫu và lưu mẫu
- Kiểm tra mẫu
- Nhận, sử dụng và bảo quản chất đối chiếu
- Vận hành, bảo trì, làm vệ sinh và hiệu
chỉnh thiết bị
- Pha chế, dán nhãn và bảo quản thuốc thử
- Xử lý kết quả phân tích, báo cáo kết quả
- Xử lý chất thải
9.3. Các hồ sơ và tài liệu khác:
- Sổ nhận mẫu, lưu mẫu
- Tiêu chuẩn chất lượng
- Sổ theo dõi thuốc thử
- Sổ theo dõi chất đối chiếu
- Hồ sơ hiệu chuẩn thiết bị
10. An toàn trong
phòng kiểm nghiệm
10.1. Các quy định chung
- Không được hút thuốc, ăn uống trong phòng
kiểm nghiệm.
- Phòng kiểm nghiệm phải được trang bị các
thiết bị như: bình cứu hỏa, tủ hút, vòi hoa sen, tủ thuốc cấp cứu,...
- Nhân viên phòng kiểm nghiệm phải biết sử
dụng thành thạo tủ hút và các phương tiện phòng cháy, chữa cháy.
- Dây điện, thiết bị điện, tủ lạnh phải được
cách điện, nối đất và phòng chống phát sinh tia lửa điện.
- Trong khi làm việc, kiểm nghiệm viên phải
mặc áo choàng dùng cho phòng kiểm nghiệm hoặc các trang phục bảo hộ lao động
thích hợp khác.
- Tất cả các bình đựng hóa chất phải được dán
nhãn và ghi nhãn đặc biệt (ví dụ: “Độc”, “Dễ cháy”, “Ăn mòn”...).
- Kiểm nghiệm viên không được làm việc một
mình trong phòng kiểm nghiệm.
- Tất cả nhân viên phòng kiểm nghiệm phải
được huấn luyện về cách sơ cứu, cấp cứu và dùng chất giải độc.
10.2. Các phương tiện bảo hộ lao động như
kính bảo hộ, khẩu trang, găng tay phải được trang bị đầy đủ. Phải dùng quả bóp
cao su khi sử dụng pipet và ống siphon. Nhân viên phòng kiểm nghiệm phải được
hướng dẫn cách sử dụng an toàn dụng cụ thủy tinh, hóa chất ăn mòn, các dung môi
và các quy định về an toàn lao động trong khi pha chế hoặc tiến hành thử
nghiệm. Khi tiến hành các phản ứng hóa học mạnh, nguy hiểm và khó kiểm soát như
hòa lẫn nước với acid hay hỗn hợp acetone - chloroform với ammoniac, trộn các
chất dễ cháy hay tác nhân oxy hóa... phải đặc biệt thận trọng và tuân theo đúng
các hướng dẫn.
10.3. Hóa chất độc hại phải để riêng và dán
nhãn cẩn thận. Tránh những tiếp xúc không cần thiết với thuốc thử, đặc biệt là
dung môi và hơi dung môi. Hạn chế sử dụng các chất gây ung thư hoặc gây đột
biến đã biết, nếu có thể các chất này phải được loại bỏ hoàn toàn. Cố gắng thay
thế các thuốc thử và dung môi độc hại bằng các chất ít độc hơn, đặc biệt khi
nghiên cứu các phương pháp thử mới.
10.4. Xử lý chất thải
- Cố gắng sử dụng hóa chất ít nhất có thể
được nhằm giảm thiểu lượng chất thải.
- Tất cả các hóa chất, dung môi thải có thể
gây ảnh hưởng xấu đến môi trường tuyệt đối không được thải trực tiếp vào hệ
thống nước thải sinh hoạt mà phải được xử lý bằng những phương tiện, dụng cụ
thích hợp, đặc biệt đối với các kim loại độc như thủy ngân, chì, arsen...
- Các hóa chất độc, ăn mòn, cháy nổ, các
acid, base mạnh phải được vô hiệu hóa, làm loãng hoặc trung hòa trước khi thải.
Phần 3.
HƯỚNG
DẪN THỰC HIỆN
1. Quy định:
- Hệ thống kiểm tra chất lượng Nhà nước (Viện
Kiểm nghiệm, Phân viện Kiểm nghiệm, Trung tâm Kiểm nghiệm dược phẩm, mỹ phẩm
các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương), hệ thống kiểm tra chất lượng của
doanh nghiệp phải xây dựng kế hoạch từng bước đầu tư, nâng cấp Phòng kiểm tra
chất lượng thuốc và triển khai áp dụng các nguyên tắc “Thực hành tốt phòng kiểm
nghiệm thuốc”. Phấn đấu đến năm 2005, hầu hết các cơ sở kiểm tra chất lượng đạt
nguyên tắc, tiêu chuẩn “Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc”
- Các phòng kiểm nghiệm độc lập hay phòng
kiểm nghiệm tư nhân phải đạt nguyên tắc tiêu chuẩn “Thực hành tốt phòng kiểm
nghiệm thuốc” mới được cấp giấy phép hoạt động trong lĩnh vực kiểm tra chất
lượng thuốc và mỹ phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người.
2. Tổ chức thực hiện:
2.1. Đào tạo:
- Bộ Y tế (Cục Quản lý dược Việt Nam, Viện
Kiểm nghiệm, Phân viện Kiểm nghiệm) tổ chức phổ biến, huấn luyện kiến thức về
“Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc” cho Trung tâm Kiểm nghiệm dược phẩm, mỹ
phẩm các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Y tế các ngành và hệ thống kiểm
tra chất lượng của các doanh nghiệp.
- Các Trung tâm Kiểm nghiệm dược phẩm, mỹ
phẩm các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Y tế các ngành và hệ thống kiểm
tra chất lượng của các doanh nghiệp có trách nhiệm nghiên cứu, huấn luyện và
đào tạo các nguyên tắc, tiêu chuẩn “Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc” cho
tất cả cán bộ công nhân viên trong đơn vị.
2.2.[3]
Kiểm tra và cấp giấy chứng nhận
2.2.1. Đăng ký kiểm tra:
Các cơ sở sau khi tự kiểm tra, đánh giá đạt
nguyên tắc “Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc”, gửi 01 bộ hồ sơ đăng ký
kiểm tra đến Cục Quản lý dược - Bộ Y tế. Hồ sơ đăng ký bao gồm:
- Trường hợp đăng ký kiểm tra lần đầu:
(1) Bản đăng ký kiểm tra “Thực hành tốt phòng
kiểm nghiệm thuốc” (mẫu 01/GLP Phụ lục số 1);
(2) Bản sao Giấy phép thành lập cơ sở hoặc
Giấy đăng ký kinh doanh hoặc Giấy chứng nhận đầu tư có chữ ký của chủ cơ sở và
đóng dấu xác nhận của cơ sở;
(3) Sơ đồ tổ chức, biên chế của cơ sở;
(4) Sơ đồ vị trí địa lý và thiết kế của phòng
kiểm nghiệm;
(5) Danh mục thiết bị phân tích của cơ sở;
(6) Danh mục các loại phép thử (phương pháp)
và/hoặc các loại sản phẩm cơ sở thực hiện kiểm tra chất lượng;
- Trường hợp đăng ký tái kiểm tra:
(1) Bản đăng ký tái kiểm tra “Thực hành tốt
phòng kiểm nghiệm thuốc” (mẫu 02/GLP Phụ lục
số 1);
(2) Bản sao Giấy phép thành lập cơ sở hoặc
Giấy đăng ký kinh doanh hoặc Giấy chứng nhận đầu tư có chữ ký của chủ cơ sở và
đóng dấu xác nhận của cơ sở;
(3) Báo cáo khắc phục các tồn tại trong kiểm
tra lần trước;
(4) Báo cáo những thay đổi của cơ sở trong 03
năm triển khai “Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc” và hồ sơ liên quan, nếu
có.
2.2.2. Kiểm tra và cấp giấy chứng nhận
a) Thẩm quyền thẩm định hồ sơ, kiểm tra, cấp
giấy chứng nhận và tiêu chuẩn cán bộ kiểm tra:
* Thẩm quyền:
- Bộ Y tế ra Quyết định thành lập đoàn kiểm
tra và cấp Giấy chứng nhận đạt nguyên tắc “Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm
thuốc” đối với Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương, Viện Kiểm nghiệm thuốc thành
phố Hồ Chí Minh và Viện Kiểm định Quốc gia Vắc xin và Sinh phẩm y tế.
- Cục Quản lý dược ra Quyết định thành lập
đoàn kiểm tra và cấp Giấy chứng nhận đạt nguyên tắc “Thực hành tốt phòng kiểm
nghiệm thuốc” đối với các Trung tâm kiểm nghiệm dược phẩm, mỹ phẩm tỉnh, thành
phố trực thuộc Trung ương, các cơ sở kiểm nghiệm của doanh nghiệp, các phòng
kiểm nghiệm độc lập hay phòng kiểm nghiệm tư nhân.
* Tiêu chuẩn cán bộ kiểm tra:
- Cán bộ có trình độ đại học trở lên, có kinh
nghiệm trong công tác quản lý dược nói chung và công tác kiểm tra chất lượng
thuốc nói riêng.
- Có phương pháp thanh tra, kiểm tra khoa
học, cương quyết; có khả năng phát hiện nhanh các sai sót của cơ sở đồng thời
phải đưa ra được các biện pháp có tính thuyết phục giúp cơ sở khắc phục thiếu
sót.
- Trung thực, khách quan và nghiêm chỉnh chấp
hành các quy chế, quy định pháp luật trong quá trình kiểm tra.
- Có đủ sức khỏe, không mắc các bệnh truyền
nhiễm.
b) Thẩm định hồ sơ và tổ chức kiểm tra
- Sau khi nhận hồ sơ đăng ký kiểm tra của cơ
sở theo quy định tại điểm 2.2.1 Phần này, Cục Quản lý dược tiến hành thẩm định
hồ sơ (có biên bản thẩm định).
- Trong vòng 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận
được hồ sơ và phí thẩm định theo quy định, cơ quan quản lý phải thông báo cho
cơ sở về tình trạng hồ sơ nếu chưa đạt yêu cầu hoặc kế hoạch kiểm tra.
- Trong vòng 20 ngày làm việc kể từ ngày
thông báo kế hoạch kiểm tra, cơ quan quản lý phải tiến hành kiểm tra thực tế
tại cơ sở.
c) Kiểm tra, xử lý kết quả kiểm tra và cấp giấy
chứng nhận
* Kiểm tra
- Đoàn kiểm tra có trách nhiệm kiểm tra toàn
bộ các hoạt động của cơ sở theo các nguyên tắc “Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm
thuốc” và các quy định chuyên môn hiện hành.
- Các cơ sở đăng ký kiểm tra “Thực hành tốt
phòng kiểm nghiệm thuốc” phải tiến hành báo cáo bằng sơ đồ, biểu đồ và các số
liệu ngắn gọn về tình hình hoạt động, công tác triển khai áp dụng nguyên tắc
“Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc”.
- Biên bản kiểm tra phải chỉ rõ các tồn tại
trong việc triển khai áp dụng nguyên tắc “Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm
thuốc” tại cơ sở. Trong trường hợp không nhất trí với ý kiến của đoàn kiểm tra,
biên bản phải ghi rõ tất cả các ý kiến bảo lưu của cơ sở. Biên bản được phụ
trách cơ sở cùng trưởng đoàn kiểm tra ký xác nhận; làm thành 03 bản: 01 bản lưu
tại cơ sở, 02 bản lưu tại Cục Quản lý dược.
* Xử lý kết quả kiểm tra và cấp giấy chứng
nhận:
- Trường hợp 1: Nếu cơ sở được kiểm tra đáp
ứng các nguyên tắc “Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc”, cơ quan quản lý có
thẩm quyền theo quy định tại tiết a điểm 2.2.2 Phần này cấp Giấy chứng nhận đạt
nguyên tắc “Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc” trong vòng 05 ngày làm việc
kể từ ngày kết thúc việc kiểm tra.
- Trường hợp 2: Đối với cơ sở được kiểm tra
về cơ bản đáp ứng nguyên tắc “Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc” còn một số
tồn tại nhưng không ảnh hưởng đến kết quả kiểm nghiệm và có thể khắc phục được
trong thời gian ngắn, Đoàn kiểm tra sẽ yêu cầu cơ sở báo cáo khắc phục, sửa
chữa.
Cơ sở phải khắc phục, sửa chữa và báo cáo kết
quả khắc phục những tồn tại mà đoàn kiểm tra đã nêu ra trong biên bản gửi về
Cục Quản lý dược.
Trưởng Đoàn kiểm tra tổng hợp, báo cáo người
có thẩm quyền xem xét để cấp Giấy chứng nhận đạt nguyên tắc “Thực hành tốt
phòng kiểm nghiệm thuốc” hoặc cơ quan quản lý có thẩm quyền phải có thông báo
kết quả chính thức cho cơ sở trong vòng 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận được
báo cáo khắc phục.
Quá 02 tháng kể từ ngày kết thúc việc kiểm
tra, nếu cơ sở không gửi báo cáo khắc phục hợp lệ thì phải tiến hành nộp hồ sơ
đăng ký kiểm tra lại từ đầu.
- Trường hợp 3: Đối với cơ sở chưa đáp ứng
nguyên tắc “Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc”, cơ sở phải tiến hành khắc
phục sửa chữa các tồn tại. Sau khi tự kiểm tra đánh giá đạt yêu cầu, cơ sở tiến
hành nộp hồ sơ lại từ đầu.
* Đăng ký tái kiểm tra
- Giấy chứng nhận đạt nguyên tắc “Thực hành
tốt phòng kiểm nghiệm thuốc” có giá trị 03 năm kể từ ngày ký.
- Định kỳ 03 năm 01 lần, trước khi Giấy chứng
nhận đạt nguyên tắc “Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc” hết hạn 02 tháng,
cơ sở phải nộp hồ sơ đăng ký tái kiểm tra, trừ các trường hợp đột xuất do cơ sở
hoặc Bộ Y tế (Cục Quản lý dược) yêu cầu.
- Cơ sở sau khi đã nộp hồ sơ đăng ký tái kiểm
tra vẫn được phép kiểm nghiệm thuốc theo phạm vi quy định trong Giấy chứng nhận
“Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc” và Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh
doanh thuốc (đang còn hiệu lực).
- Trong quá trình kiểm tra, nếu phát hiện cơ
sở có các tồn tại ở mức độ ảnh hưởng nghiêm trọng tới kết quả kiểm nghiệm hay
hoạt động của cơ sở, trưởng đoàn kiểm tra lập biên bản, báo cáo người có thẩm
quyền ra quyết định xử lý chính thức.”
Phần 4.
PHỤ LỤC
A. Cơ số mẫu lấy để
kiểm tra chất lượng
Số lượng mẫu lấy = Mẫu phân tích + Mẫu lưu
1. Trường hợp lấy mẫu ở đầu nguồn (kho xí
nghiệp, công ty) và ở cuối nguồn của khâu lưu thông phân phối (nhà thuốc, hiệu
thuốc bán lẻ) :
|
Số TT
|
Dạng bào chế
|
Quy cách
|
Số lượng lấy
|
|
Tại kho công ty,
xí nghiệp
|
Cuối nguồn
|
|
1
|
Thuốc viên
- Thuốc thông thường
- Thuốc kháng sinh
|
• 1 hoạt chất
• ≥ 2 hoạt chất
• 1 hoạt chất
• ≥ 2 hoạt chất
|
100 viên
200 viên
100 viên
200 viên
|
50 viên
100 viên
50 viên
100 viên
|
|
2
|
Thuốc nước
- Xiro và các loại thuốc nước đóng chai
- ống uống
|
• 125 ml
• 200 ml trở lên
• 5ml – 10ml
|
15 chai
10 chai
100 ống
|
8 chai
5 chai
50 ống
|
|
3
|
Hoàn, cốm
|
Các loại cứng hoặc mềm
|
10 hộp
|
5 hộp
|
|
4
|
Bột
|
Gói chứa hoạt chất tương đương với 01 hoặc
02 viên
|
100 gói
|
50 gói
|
|
5
|
Rượu thuốc
|
• chai 250 ml
• chai 650 ml
|
10 chai
8 chai
|
5 chai
4 chai
|
|
6
|
Thuốc tiêm
- Dịch truyền
- ống tiêm
- Nước cất
|
• 250 ml – trở lên
• 50 ml – 250 ml
• ống 1ml
• ống 2 ml trở lên
• ống 2 ml
• ống 5 ml
• ống 10 ml
|
10 chai
20 chai
300 ống
200 ống
500 ống
200 ống
150 ống
|
5 chai
10 chai
150 ống
100 ống
250 ống
100 ống
80 ống
|
|
7
|
Thuốc mỡ, thuốc nhỏ mắt, nhỏ mũi, kem ...
|
Các loại
|
50 lọ (tuýp)
|
25 lọ (tuýp)
|
|
8
|
Thuốc bột tiêm
|
Các loại
|
50 lọ
|
25 lọ
|
|
9
|
Dầu xoa
|
• 1 – 2 ml
• 5 ml
|
30 lọ
20 lọ
|
15 lọ
10 lọ
|
|
10
|
Cao thuốc
|
Các loại
|
100 g
|
50 g
|
|
11
|
Tinh dầu
|
Các loại
|
150 ml
|
|
|
12
|
Nguyên liệu
|
• nguyên liệu quý
• nguyên liệu kháng sinh
• Nguyên liệu thuốc độc A, B
• Nguyên liệu thường
• Nhựa hạt
|
2 g
30 g
10 g
50 g
200 g
|
|
|
13
|
Dây truyền dịch
|
Các loại
|
30 bộ
|
|
|
14
|
ống thủy tinh rỗng
|
• 2 ml
• 5 ml
|
500 ống
300 ống
|
|
|
15
|
Chai đựng dịch truyền
|
Các loại
|
10 chai
|
|
Ghi chú
* Việc lấy mẫu thuốc để kiểm tra chất lượng,
các cơ sở đi lấy mẫu cần tính toán số lượng mẫu đủ để kiểm tra chất lượng và
lưu mẫu .
* Trường hợp lấy mẫu ở cuối nguồn (nhà thuốc,
hiệu thuốc bán lẻ ...) mà không đủ cơ số như quy định ở bảng trên có thể áp dụng
cách sau đây đối với thuốc viên (viên nén, bao hay viên nang) :
Khi định lượng hoạt chất trong thuốc viên có
thể tiến hành trên một số lượng mẫu ít hơn 20 viên, nhưng không được dưới
05 viên.
Khi đó, giới
hạn hàm lượng hoạt chất được
phép vượt ra ngoài giới hạn quy định một tỷ lệ theo bảng sau :
|
Khối lượng hoạt
chất trong mỗi viên
|
Trừ đi % giới hạn
dưới nếu mẫu có số viên là
|
Cộng thêm % giới
hạn trên nếu mẫu có số viên là
|
|
15
|
10
|
5
|
15
|
10
|
5
|
|
< 0,12g
|
0,2
|
0,7
|
1,6
|
0,3
|
0,8
|
1,8
|
|
0,12 – 0,3 g
|
0,2
|
0,5
|
1,2
|
0,3
|
0,6
|
1,5
|
|
> 0,3 g
|
0,1
|
0,2
|
0,8
|
0,2
|
0,4
|
1,0
|
Bảng trên chỉ áp dụng cho thuốc viên có giới
hạn hàm lượng hoạt chất trong khoảng từ 90 – 110%. Đối với thuốc viên có giới hạn hàm
lượng hoạt chất khác hơn 90 và 110%, một khoảng sai số tỷ lệ thuận với hàm lượng
sẽ được áp dụng.
2. Trường hợp lấy mẫu để tự kiểm tra chất
lượng tại cơ sở sản xuất.
Cơ số mẫu lấy để kiểm tra chất lượng ở các cơ
sở sản xuất cũng phải đảm bảo đủ số lượng để phân tích và lưu mẫu. Dựa trên
tiêu chuẩn chất lượng của từng loại thuốc cụ thể, tính toán số lượng mẫu cần
lấy để làm toàn bộ các chỉ tiêu trong tiêu chuẩn chất lượng, từ đó tính được số
lượng mẫu phải lấy đủ cho 3 lần thử và để lưu mẫu.
B. Tần số hiệu chỉnh
thiết bị phân tích dùng trong phòng kiểm nghiệm
|
THIẾT BỊ/ HIỆU
CHỈNH
|
PHƯƠNG PHÁP
|
TẦN SỐ
|
|
Mỗi khi sử dụng
|
Hàng ngày
|
Mỗi ... tháng
|
|
Nhiệt kế
|
Dùng nhiệt kế chuẩn
|
|
|
12 tháng
|
|
Micrometer
|
Dùng thiết bị đo độ dày chuẩn
|
|
|
6
|
|
Máy đo độ cứng
|
Dùng thiết bị thử nghiệm chức năng chuẩn
|
|
|
6
|
|
Khúc xạ kế
|
Dùng nước đã khử ion
|
|
|
12
|
|
Máy đo điểm chảy
|
Dùng các mẫu điểm chảy chuẩn (Dược điển Mỹ 23 )
|
|
|
12
|
|
Nhớt kế
|
Sử dụng các dầu chuẩn
|
|
|
12
|
|
Thiết bị Karl-Fischer
|
Xác định hệ số
|
1
|
|
|
|
Thiết bị đo độ tan rã
|
Kiểm tra chu kỳ / phút, độ dài của một nhịp
|
|
|
3
|
|
Thiết bị đo độ mài mòn
|
Kiểm tra số vòng quay / phút
|
|
|
6
|
|
Phân cực kế
|
Dùng dung dịch chuẩn
|
|
|
6
|
|
Lò nung
|
Kiểm tra nhiệt độ
|
|
|
12
|
|
Tủ ấm / tủ mát / tủ lạnh
|
Kiểm tra nhiệt độ tối đa, tối thiểu hay
theo dõi biến thiên nhiệt độ qua biểu đồ
|
|
1
|
|
|
Cân phân tích
- Cân chính xác vi phân tích
- Cân phân tích
- Bảo trì và hiệu chỉnh
|
Quả cân chuẩn
Quả cân chuẩn
Bởi các công ty kiểm định
|
1
|
|
1
6
|
|
Quang phổ tử ngoại khả kiến
- Độ chính xác của bước sóng.
- Tính tuyến tính của sự đáp ứng
|
Kính lọc Holmium oxide
Dung dịch chuẩn
|
|
|
6
6
|
|
Quang phổ hồng ngoại
- Độ chính xác của bước sóng/ Độ phân giải
|
Màng Polystyrene
|
|
|
3
|
|
Quang phổ hấp thu nguyên tử
- Tính tuyến tính của sự đáp ứng
|
Chất chuẩn pha loãng
|
1
|
|
|
|
pH kế
- Bảo trì và hiệu chỉnh
|
Dung dịch đệm
Bởi các công ty kiểm định
|
1
|
|
6
|
|
Huỳnh quang kế
- Tính tuyến tính
|
Chất chuẩn pha loãng
|
|
|
12
|
|
Sắc ký lỏng hiệu năng cao
- Pha động
- Tốc độ dòng
- Bước sóng của detector
- Độ lặp lại của hệ thống
|
Thể tích
Kiểm tra lưu lượng
Dung dịch chuẩn
Thực hiện nhiều lần tiêm
|
1
|
|
3
3
12
|
|
Sắc ký khí
- Tốc độ dòng khí
- Độ lặp lại của hệ thống
|
Lưu lượng kế
Thực hiện nhiều lần tiêm
|
1
|
|
3
|
|
Máy thử độ hòa tan
- Tốc độ mái chèo
- Kiểm soát nhiệt độ
- Hiệu chỉnh
|
Đo lường
Đo lường
Dùng chuẩn để hiệu chỉnh (Dược điển Mỹ 23 )
|
1
1
|
|
12
|
C. Hiệu chỉnh dụng cụ
thủy tinh chính xác dùng trong phòng kiểm nghiệm
Nguyên tắc chung là cân khối lượng nước cất
chứa trong các dụng cụ đó rồi quy ra thể tích chính xác. Đối với một số dụng
cụ thủy tinh có kích thước rất nhỏ hoặc có hính dáng lạ thường người ta dùng
thủy ngân thay vì nước.
Ở nhiệt độ khoảng 20°C, nước tinh khiết giãn
nở xấp xỉ 0,02% khi nhiệt độ tăng 10°C. Điều này có ý nghiã đối với việc hiệu
chỉnh các dụng cụ thủy tinh chính xác và đối với các thuốc thử có nồng độ thay
đổi theo nhiệt độ.
Tỷ trọng của nước
|
|
Thể tích của 1 g
nước (cm³)
|
|
Nhiệt độ
(°C)
|
Tỷ trọng
(g / cm³)
|
ở nhiệt độ
thử nghiệm
|
ở 20°C
|
|
0
4
5
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
35
37
40
100
|
0,9998425
0,9999750
0,9999668
0,9997026
0,9996081
0,9995004
0,9993801
0,9992474
0,9991026
0,9989460
0,9987779
0,9985986
0,9984082
0,9982071
0,9979955
0,9977735
0,9975415
0,9972995
0,9970479
0,9967867
0,9965162
0,9962365
0,9959478
0,9956502
0,9940349
0,9933316
0,9922187
0,9583665
|
-
-
-
1,0014
1,0015
1,0016
1,0017
1,0018
1,0020
1,0021
1,0023
1,0025
1,0027
1,0029
1,0031
1,0033
1,0035
1,0038
1,0040
1,0043
1,0046
1,0048
1,0051
1,0054
-
-
-
-
|
-
-
-
1,0015
1,0016
1,0017
1,0018
1,0019
1,0020
1,0021
1,0023
1,0025
1,0027
1,0029
1,0031
1,0033
1,0035
1,0038
1,0040
1,0042
1,0045
1,0047
1,0050
1,0053
-
-
-
-
|
Thủy tinh cũng giãn nở khi bị đun nóng. ở
nhiệt độ phòng, thủy tinh pyrex và borosilicate giãn nở khoảng 0,001% khi nhiệt
độ tăng 10°C. Có nghĩa là một bình thủy tinh khi bị đun nóng lên 10°C thể tích
của nó sẽ tăng khoảng 10 x 0,001% = 0,01%. Trong thực tế sự giãn nở này là không đáng
kể. Thủy
tinh thô ứng dụng giãn nở nhiều gấp 2 đến 3 lần so với thủy tinh borosilicate.
1- Hiệu chỉnh bình định mức
- Bình định mức phải hoàn toàn sạch và khô
trước khi tiến hành hiệu chỉnh. Cân bình định mức sau đó đổ đầy nước khử ion
đã loại CO2 đến trên vạch quy định. Phần cổ bình phía trên mực nước phải khô.
Lấy bớt nước
cho tới đúng vạch sau đó cân lại bình. Khối lượng nước trong bình được quy về khối
lượng ở nhiệt độ chuẩn từ đó suy ra thể tích của bình.
- Bình định mức cũng có thể được hiệu chỉnh
bằng phương pháp đo quang.
2- Hiệu chỉnh buret
Đổ đầy buret với nước khử ion đã loại CO2
cho tới trên vạch quy định (chú ý tránh bọt khí ). Kiểm tra nước không
đọng lại trên thành buret bằng cách mở cho nước chảy ra. Nếu có, rửa sạch
buret với nước và xà bông hoặc ngâm buret trong hỗn hợp acid sulfuric –
peroxydisulfate. Chỉnh
mực nước về tới vạch 0. Lấy
đi giọt nước dư ở đầu buret bằng cách chạm đầu buret vào thành một ly bằng thủy
tinh.
Cân một bình định mức sạch, khô có nút đậy.
Chú ý không
chạm tay vào bình vì dấu ngón tay có thể ảnh hưởng tới khối lượng bình. Mở buret cho chảy
nước vào bình đã cân bì, đậy chặt nút tránh bay hơi. Chờ 30 giây trước khi
đọc mực nước trên buret.
Cân bình định mức để biết khối lượng nước. Tra bảng để đổi khối
lượng nước ra thể tích tương ứng.
3- Hiệu chỉnh pipet và micropipet
3.1. Phương pháp cân
Dùng pipet lấy một lượng nước khử ion đã loại
CO2 cho tới vạch quy định. Ghi lại nhiệt độ của nước (t)
Cân một lọ sạch, khô có nút đậy (cân chính
xác đến 0,1mg). Chú
ý không chạm tay vào lọ (Wv).
Chuyển nước từ pipet vào lọ. Đậy nút và cân chính
xác đến 0,1mg (Wf)
Tra bảng để tìm yếu tố hiệu chỉnh cho nhiệt
độ của nước (Ft)
Tính toán theo công thức sau :
Thể tích thực V (ml) = (Wf – Wv) x Ft
Ví dụ: pipet 10 ml
Wf = 31,9961g
Wv = 22,0391g
t = 240C
Ft = 1,003771 (tra bảng )
Thể tích thực = ( 31,9961 – 22,0391 ) x
1,003771 = 9,9945 ml
Chênh lệch so với thể tích lý thuyết:
Thông thường chênh lệch ( ≤ 0,1 % là chấp
nhận được.
3.2. Phương pháp đo quang
- Tất cả các dụng cụ thủy tinh phải thuộc
loại A.
- Thuốc thử
• NaOH 0,01 mol / l
• P – nitrophenol 105 mg / định lượng
Trong một bình định mức 100 ml hòa tan 105 mg
p – nitrophenol tinh khiết (NIST SRM 938) trong nước khử ion. Thêm nước tới
vạch.
- Pha dung dịch đối chiếu và dung dịch thử
• Dung dịch đối chiếu: trong 3 bình định mức
có chứa 250 ml NaOH 0,01 mol/l, thêm vào mỗi bình 1 ml p – nitrophenol, dùng
3 pipet riêng.
• Dung dịch thử: trong 5 ống nghiệm
chứa 2,5 ml NaOH 0,01 mol / l thêm vào mỗi ống 10μl dung dịch p – nitrophenol
dùng micropipet muốn hiệu chỉnh. Nếu pipet là loại TD (to-deliver) thì phải
tráng pipet với p – nitrophenol.
• Đọc độ hấp thu của dung dịch đối chiếu và
dung dịch thử, cốc đo 10 mm, bước sóng 401 nm dùng quang phổ kế dải hẹp.
• Đối với p – nitrophenol NIST SRM 131,48 l x g-1
x cm-1 trong NaOH 0,01 mol / l thì A401 = 0,550.
• Độ hấp thu trung bình của 3 dung dịch đối
chiếu A1 phải xấp xỉ 0,550.
• Độ hấp thu trung bình của 5 dung dịch thử
là A2.
• Tính toán
Trong đó:
D = độ pha loãng của dd thử (1/251)
V = thể tích (μl) của dd thử (2510 μl)
Nếu A1 = 0,550; A2 = 0,561
Sai số sẽ là 2%. Thông thường sai số
từ 0,5%
đến 1,0% là chấp nhận được.
D. Thẩm định phương
pháp phân tích
Tất cả các phương pháp phân tích phải được
thẩm định kể cả những phương pháp phân tích mới chưa có trong dược điển hoặc
những phương pháp sẽ được thay đổi.
Các yếu tố cần được thẩm định đối với một
phương pháp phân tích thể hiện trong bảng sau:
|
Giới hạn tạp chất
|
Phân tích định tính
|
Thử độ tinh khiết
|
Phân tích định
lượng
1. Hàm lượng
2. Độ hòa tan
|
|
Định lượng
|
Giới hạn tạp chất
|
|
Độ đúng
|
-
|
+
|
-
|
+
|
|
Độ lặp lại
|
-
|
+
|
-
|
+
|
|
Tính đặc hiệu
|
+
|
+
|
+
|
+
|
|
Giới hạn phát hiện
|
-
|
-
|
+
|
-
|
|
Tính tuyến tính
|
-
|
+
|
-
|
+
|
Các phương pháp phân tích trong Dược điển
không cần thẩm định nhưng có thể phải kiểm tra lại.
1. Tính tuyến tính
Tính tuyến tính là sự liên quan giữa diện
tích đỉnh hoặc chiều cao đỉnh với nồng độ của một loạt các dung dịch pha loãng
của chất đối chiếu. Các nồng độ này nằm trong khoảng từ 40 – 140% so với nồng
độ của hoạt chất. Tối thiểu phải xác định trên 06 nồng độ khác nhau. Trong trường hợp sắc
ký lỏng cao áp, phải thực hiện tiêm nhiều lần và lấy giá trị trung bình.
2. Độ đúng
Độ đúng được suy ra từ cách tính toán tính
tuyến tính ở trên và kết quả không được sai lệch đáng kể ( nghĩa là trong khoảng
95% giới hạn tin cậy được).
3. Tính đặc hiệu (hay còn gọi tính chọn lọc)
Một phương pháp được coi là đặc hiệu nếu tiến
hành thử trên mẫu có lẫn tạp chất vẫn cho ra kết quả (đỉnh, thời gian lưu...)
giống như khi thử trên mẫu không có tạp chất
4. Độ lặp lại
Độ lặp lại được tính toán từ ít nhất 7 lần phân
tích trên cùng một mẫu thử trong cùng một điều kiện. Trường hợp sắc ký
lỏng cao áp, thực hiện tiêm nhiều lần và lấy giá trị trung bình.
Phương pháp được coi là chính xác nếu độ lệch
tương đối của độ lặp lại ≤
2%.
5. Giới hạn phát hiện
Đó là kết quả đơn nhỏ nhất có thể đọc được
khi so với một mẫu trắng. Trường hợp đối với phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng
cao giới hạn này tương ứng với 2 lần RSD của nhiễu. Trong phương pháp sắc
ký lớp mỏng là chấm nhỏ nhất có thể phát hiện được.
6. Độ thô:
Độ thô là khả năng của qui trình cung cấp các
kết quả phân tích có độ chính xác và độ đúng chấp nhận được dưới những điều
kiện có sự thay đổi nhỏ về độ ổn định của các dung dịch phân tích, thời gian
chiết xuất, trị số pH, nhiệt độ thành phần của hệ dung môi sắc ký, cột sắc ký
do các nhà cung cấp khác nhau....Các phương pháp đưa vào Dược diển phải kiểm
tra độ thô.
Người ta phân tích các mẫu riêng biệt hầu như
giống nhau lấy từ một lô sản phẩm đồng nhất dưới những điều kiện thao tác và
môi trường thay đổi, và tính toán độ đúng và độ chính xác. Nếu các kết quả thu
được đạt yêu cầu về độ đúng và độ chính xác và vẫn phù hợp với các chỉ tiêu kỹ thuật
trong qui trình thì độ thô của qui trình xem như đạt yêu cầu.
E. Hồ sơ đăng ký kiểm
tra
"Thực hành tốt
phòng kiểm nghiệm thuốc" (GLP)
1[4]. Mẫu số 01/GLP: Mẫu đơn
đăng ký kiểm tra “Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc”
|
Tên đơn vị chủ quản
Tên đơn vị
|
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
---------------
|
|
|
…, ngày....
tháng..... năm.....
|
ĐƠN ĐĂNG KÝ KIỂM TRA
“THỰC HÀNH TỐT PHÒNG KIỂM NGHIỆM THUỐC”
Kính gửi: Cục Quản lý dược -
Bộ Y tế
1. Tên cơ sở:
2. Địa chỉ (trụ sở chính và phòng kiểm
nghiệm)
3. Điện thoại: Fax: E-Mail:
4. Quyết định thành lập cơ sở (hoặc Giấy đăng
ký kinh doanh hoặc Giấy chứng nhận đầu tư) số...............
do................. cấp.
Thi hành Quyết định số 1570/2000/QĐ-BYT ngày
22/5/2000 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc triển khai áp dụng nguyên tắc, tiêu
chuẩn “Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc”, sau khi tiến hành tự thanh tra,
cơ sở chúng tôi xin đăng ký với Bộ Y tế (Cục Quản lý dược) được kiểm tra “Thực
hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc” vào bất kỳ thời gian nào và cam kết khắc phục
kịp thời những tồn tại ghi trong biên bản kiểm tra.
Chúng tôi xin gửi kèm bản đăng ký này các tài
liệu liên quan sau đây:
(1) Bản sao Giấy phép thành lập cơ sở hoặc
Giấy đăng ký kinh doanh hoặc
Giấy chứng nhận đầu tư có xác nhận của cơ sở;
(2) Sơ đồ tổ chức, biên chế của cơ sở;
(3) Sơ đồ vị trí địa lý và thiết kế của phòng
kiểm nghiệm;
(4) Danh mục thiết bị phân tích của cơ sở;
(5) Danh mục các loại phép thử (phương pháp)
và/hoặc các loại sản phẩm cơ sở thực hiện kiểm tra chất lượng./.
|
|
Phụ trách đơn vị
(Ký
tên và đóng dấu)
|
2.[5] Mẫu số 02/GLP: Mẫu
đơn đăng ký tái kiểm tra GLP
|
Tên đơn vị chủ quản
Tên đơn vị
|
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
---------------
|
|
|
…, ngày....
tháng..... năm.....
|
ĐƠN ĐĂNG KÝ TÁI KIỂM
TRA “THỰC HÀNH TỐT PHÒNG KIỂM NGHIỆM THUỐC”
Kính gửi: Cục Quản lý dược - Bộ
Y tế
1. Tên cơ sở:
2. Địa chỉ (trụ sở chính và phòng kiểm
nghiệm)
3. Điện thoại: Fax:
E-Mail:
4. Quyết định thành lập cơ sở (hoặc Giấy đăng
ký kinh doanh hoặc Giấy chứng nhận đầu tư) số...............
do................. cấp.
Thi hành Quyết định số 1570/2000/QĐ-BYT ngày
22/5/2000 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc triển khai áp dụng nguyên tắc, tiêu
chuẩn “Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc”, sau khi tiến hành tự thanh tra,
cơ sở chúng tôi xin đăng ký với Bộ Y tế (Cục Quản lý dược) được tái kiểm tra
“Thực hành tốt phòng kiểm nghiệm thuốc” vào bất kỳ thời gian nào và cam kết
khắc phục kịp thời những tồn tại ghi trong biên bản kiểm tra.
Chúng tôi xin gửi kèm bản đăng ký này các tài
liệu liên quan sau đây:
(1) Bản sao Giấy phép thành lập cơ sở hoặc
Giấy đăng ký kinh doanh hoặc Giấy chứng nhận đầu tư có xác nhận của cơ sở;
(2) Báo cáo khắc phục các tồn tại trong kiểm
tra lần trước;
(3) Báo cáo thay đổi của cơ sở trong 03 năm
triển khai./.
|
|
Phụ trách đơn vị
(Ký
tên và đóng dấu)
|