|
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ
PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
******
|
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
********
|
|
Số: 05/2004/QĐ-BNN
|
Hà Nội, ngày 16 tháng
03 năm 2004
|
QUYẾT ĐỊNH
V/V BAN HÀNH TIÊU CHUẨN NGÀNH
BỘ TRƯỞNG BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN
NÔNG THÔN
Căn cứ Nghị định số 86/2003/NĐ-CP
ngày 18 tháng 7 năm 2003 của Chính phủ qui định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ
cấu tổ chức của Bộ Nông nghiệp và PTNT;
Căn
cứ Nghị định 86/CP ngày 08 tháng 12 năm 1995 của Chính phủ quy định phân công
trách nhiệm quản lý Nhà nước về chất lượng hàng hoá;
Xét
đề nghị của ông Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ.
QUYẾT ĐỊNH:
Điều
1: Ban hành các tiêu chuẩn ngành sau:
1. 10TCN 590-2004: Ngũ cốc
và đậu đỗ - Gạo xát - Đánh giá chất lượng cảm quan cơm bằng phương pháp cho
điểm.
2. 10TCN 591-2004: Ngũ cốc
và đậu đỗ - Xác định hàm lượng Tryptophan bằng phương pháp quang phổ.
3. 10TCN 592-2004: Ngũ cốc
và đậu đỗ - Thóc tẻ - Yêu cầu kỹ thuật và Phương pháp thử.
4. 10TCN 593-2004: Ngũ cốc
và đậu đỗ - Phương pháp xác định Ni tơ protein và Ni tơ phi protein.
Điều
2: Quyết định có hiệu lực sau 15 ngày, kể từ ngày đăng Công báo
Chính phủ
Điều
3: Các ông Chánh Văn phòng, Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ,
Thủ trưởng đơn vị có liên quan chịu trách nhiệm thi hành quyết định này.
|
|
KT.
BỘ TRƯỞNG
THỨ TRƯỞNG
Bùi Bá Bổng
|
|
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ
PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
*****
|
CỘNG
HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc
lập - Tự do - Hạnh phúc
*****
|
|
|
Hà
Nội, ngày 16 tháng 3 năm 2004
|
NGŨ CÔC VÀ ĐẬU ĐỖ - GẠO
XÁT - ĐÁNH GIÁ CHÂT LƯỢNG CẢM QUAN CƠM BẰNG PHƯƠNG PHÁP CHO ĐIỂM
Cereals
and Pulses - Milled rice - Sensory Evaluation of Cooked rice by
Scorecard 10 TCN 590 - 2004
(Ban hành kèm theo Quyết định số: 05/2004/QĐ-BNN ngày 16 tháng 03 năm 2004)
1.Phạm vi áp dụng:
Tiêu
chuẩn này quy định phương pháp đánh giá chất lượng cảm quan cơm nấu từ gạo xát
bằng phương pháp cho điểm.
2.
Tiêu chuẩn trích dẫn
- TCVN 5451-1991 (ISO
950:1979): Ngũ cốc - Lấy mẫu (dạng hạt).
- TCVN 3215-79: Sản
phẩm thực phẩm - Phân tích cảm quan bằng phương pháp cho điểm.
3.
Qui định chung
3.1 Các yêu cầu chung để
đánh giá cảm quan được áp dụng theo mục 2 của TCVN 3215-79.
3.2 Hội đồng đánh giá cảm
quan của cơm gồm từ 5 đến 9 thành viên được lựa chọn từ một nhóm nhiều người
thông qua các bài thử cơ bản về mùi, vị, màu sắc. Sau khi được lựa chọn, các
thành viên được tập huấn, làm quen với một số mẫu cơm để thống nhất các khái
niệm, thuật ngữ và cách sử dụng thang điểm.
3.3 Số mẫu được đánh giá
cùng một lúc từ 3 đến 6 mẫu và được lặp lại ít nhất 2 lần trên một mẫu thử.
3.4 Các tính chất được
chọn để đánh giá chất lượng cảm quan cơm bao gồm : mùi, độ trắng hoặc màu sắc,
độ bóng hoặc cảm quan bên ngoài, độ dính hoặc độ dẻo, độ mềm hoặc độ cứng và vị
ngon.
4.
Lấy mẫu gạo xát
4.1 Tiến hành lấy mẫu theo
TCVN 5451-91. Mẫu ban đầu phải được kiểm tra, ghi rõ các số liệu liên quan đến
nguồn gốc, trạng thái mẫu.
4.2 Lượng mẫu lấy tuỳ theo
yêu cầu của Hội đồng cảm quan nhưng không được ít hơn 500g gạo xát cho một mẫu.
4.3 Mẫu phải được đựng
trong túi nilon dán kín và được bảo quản trong tủ mẫu.
4.4 Trước khi nấu thử phẩm
chất cơm, các mẫu gạo xát cần được phơi nhẹ trong phòng thí nghiệm để đạt cùng
một độ ẩm giống nhau, tốt nhất là khoảng 14%.
4.5 Tuỳ theo mục đích và
yêu cầu thử nếm mà trong một số trường hợp có thể tách gạo nguyên và tấm riêng,
sau đó tiến hành đánh giá chất lượng trên mẫu gạo nguyên hoặc mẫu gạo nguyên
pha tấm 5%, 10%...
5.
Dụng cụ và thiết bị.
5.1 Cân kỹ thuật có độ
chính xác đến 0.01g.
5.2 ống đong có chia độ
dung tích 100, 500 và 1000ml.
5.3 Thìa bằng thép không
gỉ hoặc bằng nhôm.
5.4 Đũa thuỷ tinh.
5.5 Khay men trắng hoặc
khay nhôm.
5.6 Cốc thuỷ tinh (loại
cốc uống rượu) có nắp kín.
5.7 Nồi cơm điện dung tích
1lít, có rơle tự ngắt.
5.8 Hộp nhôm hoặc nồi nhôm
nhỏ (đặt trong nồi cơm điện dung tích 1lít) có thể nấu được 200g gạo xát.
5.9 Cốc uống nước và bình
nước lọc.
5.10 Đồng hồ.
6.
Chuẩn bị mẫu cơm và tiến hành thử
6.1 Chuẩn bị mẫu cơm
6.1.1 Chuẩn bị mẫu gạo xát
Trước khi nấu, mẫu gạo
xát được nhặt sạch đá, cát sạn và các tạp chất khác.
6.1.2 Tỷ lệ gạo và nước
Lượng nước nấu cơm
thích hợp biến đổi theo từng giống thóc và phụ thuộc vào hàm lượng amylose của
giống đó theo bảng 1
Bảng1: Tỷ lệ thích hợp
giữa gạo và nước
|
TT
|
Hàm lượng
Amylose (% CK)
|
Phân loại
|
Tỷ lệ gạo /nước
(g/g)
|
|
1
|
< 20
|
Thấp
|
1 : 1,5
|
|
2
|
20 - 25
|
Trung bình
|
1 : 1,9
|
|
3
|
> 25
|
Cao
|
1 : 2,1
|
Theo tỷ lệ trên, với
200g gạo có hàm lượng amylose thấp sẽ cần một lượng nước để nấu là 300ml, gạo
có hàm lượng amylose trung bình sẽ cần một lượng nước để nấu là 380ml, gạo có
hàm lượng amylose cao sẽ cần một lượng nước để nấu là 420ml.
6.1.3 Nấu cơm
Cân 200g gạo xát với
độ chính xác 0.01g cho vào hộp hoặc nồi nhôm nhỏ (mục 5.8) đã biết trước khối
lượng. Vo nhanh hai lần bằng nước sạch trong khoảng 4-5 phút. Cho hộp nhôm có
chứa gạo đã vo sạch lên cân và thêm tiếp một lượng nước cho đủ khối lượng để
đạt tỷ lệ đã tính (theo 6.1.2).
Ví dụ: Cân 200g một
loại gạo có hàm lượng amylose trung bình cho vào hộp nhôm có khối lượng là 87g,
sau khi vo cần thêm nước vào cho đủ khối lượng cuối cùng là 667.0g
(87+200+380).
Đặt hộp nhôm có chứa
gạo và nước vào trong nồi cơm điện đã có sẵn 100ml nước, đậy lại và bật công
tắc. Tiến hành nấu cách thuỷ đến khi rơle tự ngắt (khoảng 20phút) và tiếp tục
giữ ấm 20 phút sau khi rơle ngắt.
6.1.4 Chuẩn bị mẫu cơm
Cơm thuộc nhóm gạo tẻ
thường được thử nếm đánh giá chất lượng cảm quan 30 phút hoặc 1 giờ sau khi nấu
chín.
Xới cơm vào các cốc
thuỷ tinh đậy kín (mục 5.6) và đặt vào khay nhôm. Trên mỗi khay có 3-6 cốc mẫu
cơm khác nhau đã được mã hoá và được xếp một cách ngẫu nhiên.
6.2 Tiến hành thử nếm.
Mỗi thành viên trong
hội đồng đánh giá cảm quan được nhận một khay đựng các mẫu cơm cần đánh giá
(mục 6.1.4), thìa xúc và cốc nước đun sôi để nguội không có mùi vị lạ để tráng
miệng.
Các thành viên tiến
hành đánh giá cẩn thận chất lượng cảm quan của cơm bằng cách ngửi, nhìn, nếm
mỗi mẫu theo các chỉ tiêu ở mục 7, cho điểm theo bảng điểm (bảng 2) và sau đó
ghi kết quả vào phiếu đánh giá cảm quan (phụ lục 1) cho từng mẫu với từng chỉ
tiêu sau một lần thử.
7.
Các chỉ tiêu đánh giá và thang điểm
7.1 Các chỉ tiêu đánh giá
7.1.1 Mùi. Nhận biết bằng
ngửi.
7.1.2 Độ trắng, độ bóng.
Quan sát bằng mắt qua bề ngoài của cơm sau khi nấu.
7.1.3 Độ mềm, độ dính. Nhận
biết khi miết bằng tay và trong khi nhai.
7.1.4 Vị ngon. Đây là những
cảm giác tổng hợp của từng người nhận được trong khi ăn.
7.2 Thang điểm
7.2.1 Các chỉ tiêu được đánh
giá riêng lẻ bằng cách sử dụng thang 5 điểm từ 1-5, điểm cao nhất là điểm 5,
điểm thấp nhất là điểm 1 theo qui định trong bảng 2
Bảng 2: Thang điểm với
từng chỉ tiêu
|
 Chỉ tiêu
Điểm
|
Mùi
|
Độ
mềm
|
Độ
dính
|
Độ
trắng
|
Độ bóng
|
Vị
ngon
|
|
5
|
Rất thơm,
đặc trưng
|
Rất mềm
|
Dính tốt, mịn
|
Trắng
|
Rất bóng
|
Rất ngon
|
|
4
|
Thơm,
đặc trưng
|
Mềm
|
Dính
|
Trắng ngà
|
Bóng
|
Ngon
|
|
3
|
Thơm vừa,
đặc trưng
|
Hơi mềm
|
Hơi dính
|
Trắng
hơi xám
|
Hơi bóng
|
Ngon vừa
|
|
2
|
Hơi thơm,
kém đặc trưng
|
Cứng
|
Rời
|
Trắng
ngả nâu
|
Hơi
mờ,
xỉn
|
Hơi ngon
|
|
1
|
Không thơm, không có mùi cơm
|
Rất cứng
|
Rất rời
|
Nâu
|
Rất
mờ,
xỉn
|
Không
ngon
|
7.2.2 Hệ số quan trọng
Mức độ quan trọng của
từng chỉ tiêu được đánh giá theo hệ số quan trọng và được ghi trong bảng 3
Bảng 3: Hệ số quan
trọng
|
TT
|
Tên chỉ tiêu
|
Hệ số quan trọng
|
|
1
|
Mùi
|
1,0
|
|
2
|
Độ mềm
|
1,0
|
|
3
|
Độ dính
|
1,0
|
|
4
|
Độ trắng
|
1,0
|
|
5
|
Độ bóng
|
1,0
|
|
6
|
Vị ngon
|
1,5
|
8.
Đánh giá kết quả
8.1 Cách biểu diễn kết quả
và quy định chung theo mục 4 của TCVN 3215-79.
8.2 Cách tính điểm trung
bình, tính số điểm chung, lập phiếu ghi kết quả và nhận xét kết quả thử nếm
chất lượng cảm quan cơm nấu theo mục 5 và phần phụ lục của TCVN 3215-79.
9.
Biên bản thử nghiệm
Kết quả của việc đánh
giá chất lượng cảm quan cơm nấu từ gạo xát được ghi vào biên bản thử nghiệm.
Biên bản thử nghiệm
phải ghi những nội dung sau đây:
- Ngày tháng và nơi
tiến hành đánh giá cảm quan.
- Danh sách hội đồng
thử nếm.
- Thông tin về mẫu thử
nếm : tên và kí hiệu mẫu, cơ sở sản xuất, thời vụ gieo trồng, thời gian lưu
trữ, phương pháp lấy mẫu, ngày tháng lấy mẫu, nếu biết.
- Kết quả xử lý thống
kê các đánh giá của các thành viên hội đồng.
- Kết luận về mẫu thử
nếm.
- Họ tên, chữ kí của
chủ tịch và thư kí hội đồng thử nếm.
|
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ
PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
----------------------------
|
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do -
Hạnh phúc
----------------------------------
|
|
|
Hà
Nội, ngày 16 tháng 3 năm 2004
|
NGŨ CÔC VÀ ĐẬU ĐỖ - XÁC
ĐỊNH HÀM LƯỢNG TRYPTOPHAN BẰNG PHƯƠNG PHÁP QUANG PHỔ
Cereals
and Pulses - Determination of Tryptophan Content by Spectrophotometric method 10
TCN 591 - 2004
Ban hành kèm theo Quyết định số: 05/2004/QĐ-BNN ngày 16 tháng 03 năm 2004
1.
Phạm vi áp dụng.
Tiêu chuẩn này quy định
phương pháp quang phổ xác định hàm lượng tryptophan trong các loại ngũ cốc và
đậu đỗ.
2.
Tiêu chuẩn trích dẫn.
- TCVN 5451-91 ( ISO
950:1979). Ngũ cốc. Lấy mẫu dạng hạt.
- TCVN 4295 - 86. Đậu
hạt. Phương pháp thử.
3.
Nguyên tắc.
Nguyên tắc của phương
pháp là phá vỡ các liên kết peptit của protein bằng cách đun nóng trong dung
dịch kiềm bari hydroxit, sau đó nhuộm màu vòng indo tự do của tryptophan bằng
thuốc thử paradimetylamino benzandehyt. Trong môi trường axit mạnh khi có mặt
của natri nitrit, tryptophan sẽ phản ứng với thuốc thử tạo hợp chất có màu xanh
da trời, cường độ màu được đo trên quang phổ kế ở bước sóng 650nm.
4.
Thuốc thử và hoá chất.
Chỉ sử dụng những thuốc
thử được công nhận ở cấp phân tích và nước sử dụng phải là nước cất hoặc nước khử
ion hay nước có độ tinh khiết tương đương.
4.1. Tryptophan.
4.2. Bari hydroxit octa
hydrat (Ba(OH)2.8H2O). Thuốc thử này cần phải được bảo
quản tốt, tránh sự tiếp xúc của Ba(OH)2.8H2O với không
khí tạo ra BaCO3 gây cản trở trong quá trình định lượng. Trước khi
phân tích Ba(OH)2.8H2O được tán nhỏ trong cối sứ và dùng
ngay.
4.3. Axit clohydric đậm
đặc(HCl), d = 1,19g/ml
4.4. Etanol 96%.
4.5.
Paradimetylaminobenzandehyt (DMAB), dung dịch 0,5%. Cân 5,0 gam (chính xác đến
0,1 g) DMAB, hoà tan bằng axit clohydric đậm đặc và định mức đến 1lít.
Dung dịch được bảo quản
trong lọ nâu có nút nhám. Thời hạn bảo quản trong một tháng.
Chú ý: Nếu DMAB không tinh
khiết, có thể tinh chế lại bằng cách hoà tan 70 gam DMAB trong 100ml etanol 960
nóng. Làm lạnh bằng nước đá, lọc, làm khô lớp tinh thể thu được trên giấy lọc ở
nhiệt độ phòng. Bảo quản tinh thể đã làm khô trong lọ thuỷ tinh nâu, có nút
nhám.
4.6 Dung dịch axit
clohydric 6 mol/l: Thêm nước cất vào 500ml axit clohydric đặc, định mức đến 1
lít.
4.7 Natri nitrit, dung
dịch 0,2%. Cân 0,2gam (chính xác đến 0,01gam) natri nitrit cho vào bình định
mức 100ml, hoà tan bằng nước cất và định mức đến vạch, lắc đều. Dung dịch được
chuẩn bị ngay trong ngày phân tích.
4.8. Dung dịch chuẩn
tryptophan: 0,1mg/ml. Cân 10mg (chính xác đến 0,1mg) tryptophan, hoà tan bằng
nước cất vào bình định mức 100ml. Định mức đến vạch bằng nước cất và lắc đều
1ml dung dịch này chứa 0,1 mg tryptophan. Dung dịch chuẩn tryptophan phải được
bảo vệ tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời nếu chưa dùng ngay.
5.
Thiết bị và dụng cụ.
5.1 Cân phân tích có độ
chính xác đến 0,0001g.
5.2 Cân kỹ thuật có độ
chính xác đến 0,01g.
5.3 Máy nghiền phòng
thí nghiệm
5.4 Sàng có đường kính
lỗ sàng 0,5 mm.
5.5 Tủ sấy điện có thể
duy trì ở nhiệt độ 1100 ±
20C
5.6 Quang phổ kế thích
hợp cho việc đo độ hấp thụ quang học ở bước sóng 650nm
5.7 Máy khuấy Voxter
hay máy khuấy từ.
5.8 Tủ lạnh
5.9 Máy ly tâm với tốc
độ 3000 vòng/ phút.
5.10 Bình định mức dung
tích 50, 100, 1000 ml.
5.11 Pipet chia độ dung
tích 1, 2, 5, 10 ml.
5.12 ống nghiệm chịu
nhiệt 16x150mm, có nút xoáy
5.13 Giá ống nghiệm
bằng kim loại.
5.14 ống nghiệm để lên
màu, dung tích 15ml.
5.15 Phễu thuỷ tinh
đường kính 3-5cm.
5.16 Giấy lọc.
5.17 Cối chày sứ.
6.
Lấy mẫu.
Lấy mẫu thí nghiệm từ
nguyên liệu mẫu theo TCVN 5451-91 và TCVN 4295- 86.
7.
Cách tiến hành.
7.1. Chuẩn bị mẫu thử.
Từ mẫu thử lấy theo mục
6, chia đều và lấy khoảng 100 gam mẫu đem nghiền đến khi lọt hoàn toàn qua
sàng có đường kính lỗ sàng 0,5mm. Các mẫu có độ ẩm cao phải được sấy ở nhiệt độ
500 C trước khi nghiền. Các chất có hàm lượng chất béo lớn phải
được chiết bớt bằng etepetrol trước khi đem nghiền. Trong trường hợp này các
kết quả phân tích sẽ được tính theo khối lượng mẫu ban đầu như chưa loại chất
béo.
7.2. Tiến hành thử.
7.2.1 Thuỷ phân mẫu.
Từ các mẫu thử đã đựơc
nghiền nhỏ (7.1) cân khoảng 100-500mg mẫu chính xác đến 0.1mg cho vào các ống
nghiệm chịu nhiệt (5.12) sao cho hàm lượng nitơ trong mẫu đạt khoảng 10mg. Thêm
tiếp vào mỗi ống 4g Ba(OH)2.8H2O mới tán nhỏ trong cối sứ
và 5ml nước cất, có 2 ống nghiệm chỉ có Ba(OH)2 làm mẫu trắng. Trộn
đều dung dịch bằng máy khuấy Voxter hay máy khuấy từ. Rửa thành bình bằng 2ml
nước cất. Đậy kín bình bằng các nút xoáy. Dùng giá ống nghiệm (5.13), đặt đứng
các ống nghiệm trong tủ sấy đã đạt nhiệt độ 110 0C ± 2 trong 20 giờ (để qua đêm).
Trong mỗi lần phân
tích, cứ 10-20 mẫu thì cần có một mẫu kiểm tra với hàm lượng tryptophan đã biết
trước.
Sau quá trình thuỷ
phân, lắc đều các ống nghiệm, làm nguội đến nhiệt độ phòng, đặt ống nghiệm vào
ngăn đá của tủ lạnh trong 20-30 phút. Trung hoà nhanh dịch thuỷ phân bằng cách
thêm vào ống nghiệm 4ml dung dịch axit clohydric 6 mol/l đã được làm lạnh sẵn
từ trước trong ngăn đá tủ lạnh.
Chú ý: Dịch thuỷ phân
phải được bảo quản tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời nếu chưa phân
tích ngay.
7.2.2 Phát triển màu và
đo độ hấp thụ quang học.
Chuyển toàn bộ hỗn hợp
trong ống nghiệm vào bình định mức 50 ml bằng nước cất, thêm nước cất đến vạch
mức, lắc kỹ và để yên trong 10 phút. Dùng pipet chuyển cẩn thận 2,0 ml dịch đã
lắng trong cho vào ống nghiệm lên màu, thêm vào mỗi ống nghiệm 5,0 ml dung dịch
DMAB, lắc kỹ và để yên 25phút. Sau đó thêm tiếp 0,2 ml dung dịch natri nitrit,
lắc kỹ, ly tâm với tốc độ 3000 vòng/ phút hoặc đem lọc. Để yên dịch lọc trong
10 phút, tiến hành đo độ hấp thụ quang học trên quang phổ kế ở bước sóng 650nm
với cuvet 10mm.
7.2.3 Xây dựng đồ thị chuẩn.
Dùng pipet (5.11) lần
lượt cho dung dịch chuẩn tryptophan (4.8) vào các bình định mức dung tích 50 ml
với lượng dung dịch theo bảng 1. Thêm nước cất đến vạch mức. Lắc kỹ.
Bảng 1
|
|
Số thứ tự bình định
mức
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
|
Thể tích dung dịch
chuẩn tryptophan, ml
|
1,0
|
2,0
|
3,0
|
4,0
|
5,0
|
6,0
|
0
|
|
Nước cất, ml
|
49,0
|
48,0
|
47,0
|
46,0
|
45,0
|
44,0
|
50,0
|
|
Lượng tryptophan,mg
|
0,1
|
0,2
|
0,3
|
0,4
|
0,5
|
0,6
|
0
|
Từ các dung dịch trên,
dùng pipet hút lần lượt 2,0 ml cho vào ống nghiệm lên màu, thêm 5,0 ml dung
dịch DMAB vào mỗi ống nghiệm, lắc đều, để yên 25 phút. Sau đó thêm tiếp 0,2 ml
natri nitrit. Nếu đục có thể lọc hay ly tâm. Để ổn định màu trong 10 phút. Sau
đó đo độ hấp thụ quang học trên quang phổ kế ở bước sóng 650nm với cuvet 10mm.
Dùng ống số 7 làm ống trắng để điều chỉnh máy.
Xây dựng đồ thị chuẩn
với trục tung là các giá trị về độ hấp thụ quang học đo được, trục hoành là
lượng tryptophan tính bằng mg tương ứng với các dung dịch chuẩn.
8.
Tính toán kết quả.
8.1. Hàm lượng tryptophan
trong mẫu thử được tính theo công thức sau:
Trong đó:
- X1 là hàm
lượng trytophan trong mẫu thử, tính bằng %
- C là lượng tryptophan
trong mẫu thử tìm thấy trên đồ thị chuẩn, tính bằng mg.
- m là khối lượng mẫu
thử, tính bằng mg.
- 100 là hệ số quy về
phần trăm.
Kết quả phép thử là trị
số trung bình cộng của hai lần xác định song song trên cùng một mẫu thử nếu như
sai khác giữa chúng không vượt quá 10%. Kết quả cuối cùng đựơc tính đến số lẻ
thứ ba và làm tròn đến số lẻ thứ hai sau dấu phẩy.
8.2. Hàm lượng tryptophan
tính theo chất khô được tính theo công thức sau:
Trong đó:
- X2 là hàm
lượng tryptophan trong mẫu thử theo chất khô, tính bằng%
- X1 là hàm
lượng tryptophan trong mẫu thử (8.1), tính bằng %.
- W là độ ẩm của mẫu thử, tính bằng %.
8.3. Tỷ lệ % của tryptophan so với protein trong
mẫu thử được tính theo công thức:
Trong đó:
- X3 là tỷ
lệ của tryptophan so với protein trong mẫu thử, tính bằng %
- X2 là hàm
lượng tryptophan trong mẫu thử, tính bằng % chất khô
- Xp là hàm lượng
protein trong mẫu thử (xác định theo phương pháp Kjeldahl), tính bằng % chất
khô.
9.
Báo cáo thử nghiệm.
Báo cáo thử nghiệm phải
ghi những nội dung sau đây:
- Tất cả các thông tin
cần thiết để xác định toàn diện về mẫu thử.
- Báo cáo phải bao gồm
phương pháp thử đã áp dụng và kết quả thu được. Nếu kết quả hàm lượng trytophan
thu được tính theo chất khô cần ghi rõ phương pháp xác định độ ẩm và giá trị độ
ẩm cuả mẫu thử.
- Phương pháp lấy mẫu,
nếu biết.
- Báo cáo cũng phải đề cập đến mọi chi tiết về
thao tác không qui định trong tiêu chuẩn này cũng như các chi tiết của bất kỳ
yếu tố nào có ảnh hưởng tới kết quả.
KT. BỘ TRƯỞNG
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
THỨ
TRƯỞNG
BÙI BÁ BỔNG
PHIẾU
ĐÁNH GIÁ CẢM QUAN CƠM BẰNG PHƯƠNG PHÁP CHO ĐIỂM
(Kèm theo Tiêu chuẩn 10
TCN 590-2004)
Họ tên: ………………………………….………………………………………..
Tuổi: …...........................................…………………………………………..
Mẫu số: ………………………………….………………………………………
Ngày, giờ thử:
……...........................……………………………………………
|
Các chỉ tiêu
|
Mã số của mẫu thử
|
|
|
|
|
|
|
Mùi
|
5. Rất thơm, đặc trưng
4. Thơm, đặc trưng
3. Thơm vừa, đặc trưng
2. Hơi thơm, kém đặc trưng
1. Không thơm, không có mùi cơm
|
|
|
|
|
|
Độ mềm
|
5. Rất mềm
4. Mềm
3. Hơi mềm
2. Cứng
1. Rất cứng
|
|
|
|
|
|
Độ dính
|
5. Dính tốt, mịn
4. Dính
3. Hơi dính
2. Rời
1. Rất rời
|
|
|
|
|
|
Độ trắng
|
5. Trắng
4. Trắng ngà
3. Trắng hơi xám
2. Trắng ngả nâu
1. Nâu
|
|
|
|
|
|
Độ bóng
|
5. Rất bóng
4. Bóng
3. Hơi bóng
2. Hơi mờ, xỉn
1. Rất mờ, xỉn
|
|
|
|
|
|
Độ ngon
|
5. Rất ngon
4. Ngon
3. Ngon vừa
2. Hơi ngon
1. Không ngon
|
|
|
|
|
|
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ
PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
----------------------------
|
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do -
Hạnh phúc
----------------------------------
|
|
|
Hà
Nội, ngày 16 tháng 3 năm 2004
|
NGŨ CÔC VÀ ĐẬU ĐỖ -
THÓC TẺ - YÊU CẦU KỸ THUẬT VÀ PHƯƠNG PHÁP THỬ
Cereals
and Pulses - Paddy - Specification and Test Method 10 TCN 592 - 2004
Ban hành kèm theo Quyết định số: 05/2004/QĐ-BNN ngày 16 tháng 3 năm 2004
1.
Phạm vi áp dụng
Tiêu chuẩn này quy định
các yêu cầu kỹ thuật tối thiểu cho thóc tẻ chế biến làm thức ăn cho người và là
đối tượng buôn bán trong nước.
2.
Tiêu chuẩn trích dẫn
- TCVN 5451-1991 (ISO
950:1979): Ngũ cốc - Lấy mẫu dạng hạt.
- TCVN 4733-1989: Gạo -
Yêu cầu vệ sinh.
- ISO 712- 1998: Ngũ
cốc và các sản phẩm ngũ cốc - Xác định độ ẩm (Phương pháp chuẩn).
- ISO 5223:1999: Sàng
thử cho ngũ cốc.
3.
Thuật ngữ và định nghĩa
Trong tiêu chuẩn này,
áp dụng các thuật ngữ và định nghĩa sau:
3.1 Thóc (Paddy; Rough
rice). Hạt lúa chưa được bóc vỏ trấu.
3.2 Gạo lật hay gạo lứt
(Brown rice). Phần còn lại của thóc sau khi đã tách bỏ hết vỏ trấu
3.3 Hạt hư hỏng (Damaged
kernel). Hạt nguyên hoặc tấm mà nội nhũ giảm chất lượng rõ rệt do ẩm, sâu bệnh,
nấm mốc, côn trùng phá hoại, mọc mầm hoặc do nguyên nhân khác.
3.4 Hạt non và khuyết tật
(Immature and malformed kernel). Hạt gạo từ lúa chưa chín và/hoặc chưa phát
triển đầy đủ mà có nội nhũ mới đạt 40 - 70% thể tích.
3.5 Hạt bạc phấn (Chalky
kernel). Hạt nguyên và tấm (trừ gạo nếp) có 3/4 diện tích bề mặt trở lên có màu
trắng đục như phấn.
3.6 Hạt vàng (Yellow
kernel). Hạt có một phần hoặc toàn bộ nội nhũ bị chuyển sang màu vàng khác với
màu tự nhiên của hạt gạo lật.
3.7 Hạt đỏ (Red kernel).
Hạt nguyên hoặc tấm mà lớp vỏ ngoài nội nhũ có màu đỏ.
3.8 Hạt lẫn loại (Other
type kernels; Contrasting type). Hạt có kích thước và hình dạng khác với hạt
theo yêu cầu.
3.9 Hạt rạn nứt (Cracked
kernel). Hạt có một hay nhiều vết rạn nứt ngang, dọc.
3.10 Tạp chất (Impurities; Foreign matters). Những
vật không phải là thóc, bao gồm:
3.10.1 Toàn bộ phần lọt qua
sàng có kính thước 1,60mm x 20,00mm.
3.10.2 Tạp chất vô cơ (Inorganic impurities). Đất,
cát, đá, sỏi, mảnh kim loại….
3.10.3 Tạp chất hữu cơ (Organic impurities). Hạt lép,
hạt hư hỏng hoàn toàn, cỏ dại, hạt cây trồng khác, rơm rạ, rác, xác côn trùng…
3.11 Tỷ lệ lật sạch. Là tỷ lệ phần trăm khối lượng
gạo lật trên khối lượng thóc sạch.
3.12 Độ ẩm (Moisture). Lượng nước tự do của thóc,
tính bằng phần trăm khối lượng, bị mất đi trong quá trình sấy mẫu ở nhiệt độ
130oC ± 3oC trong
thời gian 120 phút ± 5 phút.
4.
Phân loại theo kích thước hạt
4.1 Thóc được phân làm 3
loại theo chiều dài của hạt gạo lật nguyên qui định ở bảng1
Bảng1: Phân loại thóc theo
chiều dài gạo lật nguyên
|
Loại thóc
|
Chiều dài hạt (mm)
|
|
Hạt rất dài
|
Trên 7,0
|
|
Hạt dài
|
Từ 6,0 đến 7,0
|
|
Hạt ngắn
|
Nhỏ hơn 6,0
|
4.2 Thóc được phân làm 3
loại theo dạng hạt gạo lật nguyên (tỉ lệ chiều dài và chiều rộng) qui định theo
bảng 2
Bảng 2: Phân loại thóc theo
dạng hạt gạo lật nguyên
|
Loại thóc
|
Tỉ lệ dài /rộng
|
|
Thon
|
Trên 3,0
|
|
Trung bình
|
2,1 đến 3,0
|
|
Bầu
|
Nhỏ hơn 2,1
|
5.
Yêu cầu kỹ thuật.
5.1 Yêu cầu chung:
5.1.1 Hạt thóc phải có màu
sắc đặc trưng cho từng giống, loại thóc đó. Hạt thóc phải có mùi tự nhiên của
thóc, không bị hư hỏng và không có mùi lạ.
5.1.2 Dư lượng thuốc bảo vệ
thực vật, chất bảo quản và chất nhiễm bẩn khác không được vượt mức tối đa cho
phép theo TCVN 4733-1999 cũng như các yêu cầu hiện hành của Việt nam. Thóc
không được có côn trùng sống nhìn thấy được bằng mắt thường.
5.2 Các chỉ tiêu chất
lượng
Theo mức chất lượng, thóc được chia làm ba
hạng: 1, 2 và 3. Yêu cầu chất lượng của các hạng thóc được quy định theo bảng
3.
Bảng 3: Yêu cầu chất lượng đối
với thóc
|
Chỉ tiêu
|
Hạng chất lượng
|
|
|
Hạng 1
|
Hạng 2
|
Hạng 3
|
|
1. Độ ẩm, % theo khối
lượng không lớn hơn
|
14,0
|
14,0
|
14,5
|
|
- Riêng các
tỉnh đồng bằng Nam Bộ và thành phố Hồ Chí Minh
|
15,0
|
15,5
|
15,5
|
|
2. Tạp chất, % theo
khối lượng không lớn hơn
|
2,0
|
3,0
|
5,0
|
|
3.Tỷ lệ lật sạch, %
theo khối lượng không nhỏ hơn
|
79,0
|
78,0
|
77,0
|
|
4. Hạt hư hỏng, %
theo khối lượng không lớn hơn
|
1,5
|
2,5
|
4,0
|
|
5. Hạt vàng, % theo
khối lượng không lớn hơn
|
0,5
|
1,0
|
2,0
|
|
6. Hạt bạc phấn, %
theo khối lượng không lớn hơn
|
5,0
|
7,0
|
10,0
|
|
7. Hạt non và khuyết
tật, % theo khối lượng không lớn hơn
|
3,0
|
4,0
|
6,0
|
|
8. Hạt đỏ, % theo
khối lượng không lớn hơn
|
2,0
|
4,0
|
7,0
|
|
9. Hạt rạn nứt, %
theo khối lượng không lớn hơn
|
8,0
|
15,0
|
20,0
|
|
10. Hạt lẫn loại, %
theo khối lượng không lớn hơn
|
6,0
|
10,0
|
15,0
|
6.
Phương pháp thử
6.1 Nguyên tắc.
6.1.1 Các chỉ tiêu: tạp chất, hạt hư hỏng, hạt xanh
non và khuyết tật, hạt bạc phấn, hạt vàng, hạt đỏ và hạt lẫn loại được xác
định bằng mắt thường.
6.1.2 Xác định tỷ lệ lật
sạch, hạt lẫn loại, hạt rạn nứt được tiến hành trên mẫu phân tích sau khi đã
loại tạp chất.
6.1.3 Xác định hạt hư hỏng,
hạt non và khuyết tật, hạt bạc phấn, hạt vàng, hạt đỏ trên gạo lật.
6.1.4 Độ ẩm của thóc được
xác định theo phương pháp ISO 712-1998 bằng cách sấy mẫu ở nhiệt độ 1300C
± 30C trong
thời gian 120phút ± 5 phút. Có thể sử dụng
các thiết bị đo độ ẩm thích hợp đối với hạt thóc để xác định độ ẩm nếu cho kết
quả tương đương.
6.2. Dụng cụ và thiết bị
6.2.1 Cân phân tích có độ
chính xác đến 0,001g.
6.2.2 Cân kỹ thuật có độ
chính xác đến 0,01g.
6.2.3 Thiết bị xay xát phòng
thí nghiệm.
6.2.4 Thiết bị nghiền mẫu
được chế tạo bằng vật liệu không hút ẩm, dễ làm sạch và ít có khoảng trống, có
khả năng nghiền nhanh và đồng đều, không toả nhiệt, có vách ngăn kín khí ở bên
ngoài, có khả năng điều chỉnh để đạt mức nghiền mịn lọt hoàn toàn qua sàng
1,7mm.
6.2.5 Tủ sấy có thể điều
chỉnh nhiệt độ ở 1300C ± 30C.
6.2.6 Sàng thử với lỗ sàng
dài kích thước 1,60mm x 20,00mm, có đáy thu nhận và nắp đậy.
6.2. 7 Dụng cụ đo kích thước
hoặc thiết bị tương ứng có độ chính xác 0,01mm
6.2.8 Kẹp gắp hạt, dao, và
chổi quét.
6.2.9 Đĩa, cốc thuỷ tinh.
6.2.10 Hộp đựng mẫu.
6.2.11 Chén cân bằng kim loại
không gỉ hoặc bằng thuỷ tinh, có nắp đậy kín.
6.2.12 Bình hút ẩm.
6.2.13 Khay men trắng
6.2.14 Kính lúp
6.3 Lấy mẫu và chuẩn bị mẫu
6.3.1 Lấy mẫu theo TCVN
5451-1991
6.3.2 Chuẩn bị mẫu
Trộn cẩn thận mẫu thí
nghiệm tới khi đồng nhất rồi giảm khối lượng mẫu bằng dụng cụ chia mẫu cho đến
khi khối lượng mẫu còn khoảng 1,5kg. Chuyển mẫu thử vào các hộp đựng mẫu kín.
Trong thời gian chuẩn bị mẫu cần lưu ý, phát hiện xem có mùi lạ hay mùi đặc
biệt trong khối hạt thóc hoặc có côn trùng sống hay không. Ghi chép lại tất cả
những nhận xét ban đầu đó.
6.4 Tiến hành xác định.
Tiến hành xác định mẫu
thử theo sơ đồ phụ lục 1
6.4.1 Xác định tạp chất.
6..4.1.1 Từ mẫu phân tích 2,
cân 500g mẫu với độ chính xác 0,01g cho lên sàng khô sạch (6.2.6), dưới có đáy
thu nhận và nắp đậy, quay sàng bằng tay với vận tốc 100-120 vòng/phút trong 2
phút. Đổ toàn bộ phần còn lại trên sàng vào khay men trắng. Nhặt các tạp chất
vô cơ và hữu cơ ở trên sàng gộp với phần tạp chất nhỏ còn lại dưới đáy sàng
cho vào cốc thuỷ tinh khô sạch, đã biết khối lượng. Cân toàn bộ khối lượng tạp
chất chính xác đến 0,01g.
6.4.2 .2 Tính toán kết quả.
Lượng tạp chất tính
theo phần trăm khối lượng (X1) theo công thức: 
Trong đó:
- m1
là khối lượng tạp chất, tính bằng gam.
- m là
khối lượng mẫu phân tích, tính bằng gam.
Kết quả các phép thử là
trị số trung bình của hai lần xác định và được tính đến số lẻ thứ nhất sau dấu
phẩy.
6.4.2 Xác định tỉ lệ lật
sạch
Cân 200g mẫu thóc sạch
đã loại bỏ tạp chất (mục 6.4.1) tiến hành tách vỏ trấu bằng thiét bị xay phòng
thí nghiệm và cân khối lượng gạo lật sạch với độ chính xác 0,01g.
Tỉ lệ lật sạch tính
theo phần trăm khối lượng (X2) theo công thức:
Trong đó:
- m 2
là khối lượng lật sạch, tính bằng gam.
- m là
khối lượng thóc sạch, tính bằng gam.
Kết quả các phép thử là
trị số trung bình của hai lần xác định và được tính đến số lẻ thứ nhất sau dấu
phẩy.
6.4.3 Xác định hạt lẫn loại
và phân hạng
6.4.3.1 Xác định hạt
lẫn loại
Mẫu phân tích 2 sau
khi xác định tỉ lệ lật sạch (mục 6.4.2) được tách riêng các hạt lật nguyên và
cân với độ chính xác 0,01g. Nhặt tách riêng các hạt có kích thước và hình dạng
khác rõ với hạt theo yêu cầu và cân với độ chính xác 0,01g.
Hạt lẫn loại tính bằng
phần trăm khối lượng (X3) theo công thức sau:
Trong đó:
- m3 là
khối lượng hạt khác loại, tính bằng gam
- m0
là khối lượng gạo lật nguyên, tính bằng gam
Kết quả các phép thử là
trị số trung bình của hai lần xác định và được tính đến số lẻ thứ nhất sau dấu
phẩy.
6.4.3.2 Phân loại thóc
Nhặt một cách ngẫu
nhiên 100 hạt gạo lật nguyên vẹn trong nhóm hạt chính (mục 6.4.3.1). Dùng dụng
cụ đo kích thước tiến hành đo chiều dài của từng hạt (tính bằng mm) rồi tính
giá trị chiều dài trung bình để phân loại thóc theo chiều dài (bảng1).
Tuỳ theo yêu cầu có thể
phân loại thóc theo dạng hạt bằng cách tiến hành đo chiều rộng của từng hạt
(tính bằng mm) và tính tỉ lệ chiều dài và chiều rộng, rồi phân loại theo bảng
2.
6.4.4 Xác định hạt hư hỏng,
hạt xanh non và khuyết tật, hạt bạc phấn, hạt vàng, hạt đỏ.
6.4.4.1 Từ mẫu phân tích 3, cân
100g mẫu với độ chính xác 0,01g, dùng thiết bị xay phòng thí nghiệm để tiến
hành tách vỏ trấu. Đổ toàn bộ phần gạo lật thu đuợc lên khay men trắng. Dàn đều
mẫu, tiến hành quan sát và phân loại hạt bằng cách nhặt vào các cốc thuỷ tinh
sạch đã biết khối lượng từng loại hạt: hạt hư hỏng, hạt non và khuyết tật, hạt
bạc phấn, hạt vàng, hạt đỏ. Cân từng phần trên với độ chính xác 0,01g.
6.4.4.2 Tính kết quả
Từng loại hạt được tính
bằng phần trăm khối lượng (Xi) theo công thức:
Trong đó:
- mi
là khối lượng từng loại hạt, tính bằng gam.
- m là
khối lượng mẫu phân tích, tính bằng gam.
Kết quả các phép thử là
trị số trung bình của hai lần xác định và được tính đến số lẻ thứ nhất sau dấu
phẩy.
6.4.5 Xác định hạt rạn nứt
Từ mẫu phân tích 1 sau
khi loại tạp chất, cân 10 g thóc với độ chính xác 0,01g, tiến hành bóc vỏ trấu
bằng tay sau đó dùng kính lúp phát hiện những vết rạn nứt trên hạt gạo lật. Cân
các hạt rạn nứt, gẫy với độ chính xác 0,01g.
Hạt rạn nứt tính bằng
phần trăm khối lượng (X4) tính theo công thức :
Trong đó:
- m 4
là khối lượng hạt rạn nứt, tính bằng gam.
- m là
khối lượng thóc sạch, tính bằng gam.
Kết quả các phép thử là
trị số trung bình của hai lần xác định và được tính đến số lẻ thứ nhất sau dấu
phẩy.
6.4.6 Xác định độ ẩm
Điều chỉnh thiết bị
nghiền mẫu(6.2.4) để thu được bột nghiền có kích thước lọt hoàn toàn qua sàng
1,7mm. Nghiền một lượng mẫu nhỏ để làm sạch máy. Sau đó tiến hành nghiền nhanh
khoảng 20g mẫu thử và cân ngay 5g bột nghiền thu được với độ chính xác 0,001g
cho vào chén cân có nắp (chén cân và nắp đã được sấy trước đến khối lượng không
đổi và cân với độ chính xác đến 0,001g). Đặt chén vào tủ sấy và mở nắp. Tiến
hành sấy mẫu ở nhiệt độ 1300C ±
30C trong 120 phút ±
5 phút kể từ khi tủ sấy bắt đầu đạt nhiệt độ 1300C. Lấy chén cân ra
khỏi tủ sấy, đậy nắp và đặt vào bình hút ẩm. Sau khoảng 30 đến 45 phút khi chén
nguội đến nhiệt độ phòng thì đem cân với độ chính xác đến 0,001g.
Độ ẩm của thóc tính
bằng phần trăm theo khối lượng (W) tính theo công thức:
Trong đó:
- m t là khối lượng mẫu trước khi
sấy, tính bằng gam
- m s là khối lượng mẫu
sau khi sấy, tính bằng gam
Kết quả phép thử là trị số trung bình cộng của
2 lần xác định song song, với sai số giữa 2 lần xác định song song không vượt
quá 0,15% và được tính đến số lẻ thứ nhất sau dấu phẩy.
7.
Đóng gói và nhập kho
7.1 Thóc có thể để thành
đống hoặc đóng bao. Vật liệu dùng để bao gói phải sạch, khô và bền chắc. Khối
lượng của các bao của lô hàng phải đồng đều
7.2 Kho trước khi chứa
thóc phải vệ sinh sạch sẽ và sát trùng.
7.3 Khi thóc nhập kho, mỗi
ngăn kho, hoặc lô hàng phải có phiếu ghi khối lượng, chất lượng, thời gian nhập
kho, tên kho, số ngăn kho hoặc số lô hàng, tên người nhập kho và tên người bảo
quản.
8.
Ghi nhãn
Trên mỗi bao thóc phải
ghi tên, địa chỉ nhà sản xuất hoặc người đóng gói, vụ sản xuất, loại thóc, khối
lượng tịnh, và phải phù hợp với Quy định tại Quyết định số 178/1999/QĐ-TTg ngày
30/8/1999.
9.
Báo cáo thử nghiệm.
Báo cáo thử nghiệm phải
ghi những nội dung sau đây:
- Ngày tháng phân tích
- Phương pháp lấy mẫu,
nếu biết
- Khối lượng mẫu và tất
cả các thông tin cần thiết về đặc điểm tổng quát của mẫu
- Phương pháp áp dụng
và kết quả thu được
Báo cáo cũng phải đề
cập đến mọi chi tiết về thao tác không qui định trong tiêu chuẩn này cũng như
các chi tiết của bất kỳ yếu tố nào có ảnh hưởng tới kết quả.
Phụ lục 1
(Kèm theo 10 TCN
592-2004)
Màu sắc, mùi vị, côn
trùng
Trộn và phân chia
|
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ
PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
----------------------------
|
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do -
Hạnh phúc
----------------------------------
|
|
|
Hà
Nội, ngày 16 tháng 3 năm 2004
|
NGŨ CÔC VÀ ĐẬU ĐỖ -
PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH NITƠ PROTEIN VÀ NITƠ PHI PROTEIN CEREALS AND PULSES - THE
METHOD FOR DETERMINATION OF PROTEIN-NITROGEN AND NON PROTEIN-NITROGEN CONTENTS
10 TCN
593 - 2004
(Ban hành kèm theo Quyết định số: 05/2004/QĐ-BNN ngày 16 tháng 03 năm
2004)
1.Phạm
vi áp dụng
Tiêu chuẩn này qui định
phương pháp xác định hàm lượng nitơ protein và nitơ phi protein trong các loại
nông sản thực phẩm.
2.
Tiêu chuẩn trích dẫn
- TCVN 5451-91 (ISO
950: 1979): Ngũ cốc - Lấy mẫu dạng hạt.
- TCVN 4295-86: Đậu hạt
- Phương pháp thử.
3.
Nguyên tắc
Phương pháp dựa trên cơ
sở kết tủa protein bằng dung dịch axit tricloaxetic. Rửa kết tủa tách loại hết
các hợp chất nitơ phi protein và đem vô cơ hoá bằng axit sunfuric đậm đặc với
sự có mặt của xúc tác. Tiến hành xác định hàm lượng nitơ protein trong kết tủa
theo phương pháp Kjeldahl.
Hàm lượng nitơ phi
protein được tính bằng cách lấy hàm lượng nitơ tổng số trừ đi hàm lượng nitơ
protein hoặc xác định nitơ phi protein một cách trực tiếp bằng cách đem vô cơ
hoá phần nước lọc sau khi tách kết tủa protein và xác định theo phương pháp
Kjeldahl.
4.
Thuốc thử và hoá chất
Chỉ sử dụng những thuốc
thử được công nhận ở cấp phân tích và nước sử dụng phải là nước cất hoặc nước
khử ion hay nước có độ tinh khiết tương đương.
4.1 Dung dịch axit
tricloaxetic (CCl3COOH) 2%, 20% và 50%.
4.2 Saccaroza
4.3 Các loại thuốc thử
khác được dùng trong phương pháp Kjeldahl để xác đinh nitơ tổng số trong nông
sản (theo TCVN 4295-86).
Các thuốc thử không
được chứa các hợp chất của nitơ
5.
Thiết bị và dụng cụ
5.1 Cân phân tích có độ chính xác đến 0,0001g
5.2 Máy nghiền phòng thí nghiệm
5.3 Sàng có đường kính
lỗ sàng 0,5 mm.
5.4 Nồi cách thuỷ có bộ
điều chỉnh nhiệt tự động.
5.5 Cốc thuỷ tinh có mỏ
dung tích 150-200ml.
5.6 Bình tam giác dung
tích 150-250ml.
5.7 Bình định mức dung
tích 100ml.
5.8 Phễu thuỷ tinh
đường kính 7cm.
5.9 Đũa thuỷ tinh.
5.10 Giấy lọc định
lượng chảy vừa.
5.11 Các dụng cụ và
thiết bị cần thiết để xác định nitơ protein tổng số theo phương pháp Kjeldahl.
6.
Lấy mẫu
Việc lấy mẫu thí nghiệm
từ nguyên liệu mẫu tuân theo tiêu chuẩn qui định với từng loại nguyên liệu; Ví
dụ: TCVN 5451- 91(đối với ngũ cốc), TCVN 4295 -86 (đối với đậu đỗ). Nếu không
có tiêu chuẩn nào phù hợp, các bên liên quan sẽ phải thoả thuận với nhau về
phương pháp quy định lấy mẫu cụ thể.
7.
Tiến hành thử
7.1 Chuẩn bị mẫu thử
Từ mẫu thử được lấy
theo mục 6, chia đều, lấy khoảng 100g mẫu và đem nghiền đến khi lọt hoàn toàn
qua sàng có đường kính lỗ sàng 0,5mm. Trộn đều.
7.2 Xác định nitơ
protein
7.2.1 Từ mẫu phân tích
đã được nghiền nhỏ (mục 7.1) cân chính xác đến 0,1mg từ 0,5-1g mẫu cho vào cốc
thuỷ tinh có mỏ dung tích 150-200ml. Thêm vào cốc 30-40ml nước cất. Đun cách
thuỷ ở nhiệt độ 45-500C trong khoảng 1giờ, thỉnh thoảng khuấy đều
bằng đũa thuỷ tinh.
7.2.2 Sau khi đun nóng,
kết tủa ngay protein bằng cách thêm vào 5ml dung dịch axit tricloaxetic 50%,
khuấy đều, để yên trong 1 giờ cho protein kết tủa hoàn toàn.
7.2.3 Tiến hành lọc kết
tủa bằng cách rót cẩn thận phần dịch lọc đã lắng trong qua phễu có giấy lọc
không chứa nitơ (5.10) vào bình tam giác dung tích 250ml, chú ý không để kết
tủa chảy sang phễu lọc. Sau đó cho thêm dung dịch axit tricloaxetic 2% vào phần
tủa trong cốc, khuấy kỹ, để lắng trong rồi lại rót phần dịch trong sang phễu.
Tiến hành rửa kết tủa như trên từ 4- 5 lần.
7.2.4 Không để mất kết
tủa, tráng cốc và chuyển cẩn thận toàn bộ kết tủa sang phễu lọc bằng dung dịch
axit tricloaxetic 2%. Để ráo, cho kết tủa protein cùng giấy lọc vào bình
Kjeldahl, thêm 10ml axit sunfuric đậm đặc và xúc tác. Tiến hành vô cơ hoá,
chưng cất amoniac và chuẩn độ theo phương pháp xác định nitơ tổng số theo
phương pháp Kjeldahl (Xem TCVN 4295-86).
7.2.5 Mẫu trắng: Mẫu
trắng tiến hành vô cơ hoá, chưng cất và chuẩn độ như trên nhưng thay bằng 1gam
saccaroza cùng với giấy lọc không chứa mẫu thử.
7.3 Xác định nitơ phi
protein
7.3.1 Phương pháp trực
tiếp
Từ mẫu phân
tích đã được nghiền nhỏ (mục7.1) cân chính xác đến 0,1mg khoảng 2g mẫu cho vào
bình định mức 100ml, thêm vào 40-50ml nước cất không chứa nitơ, đun cách thuỷ ở
nhiệt độ 45-500C trong khoảng 1giờ, thỉnh thoảng khuấy đều bằng đũa
thuỷ tinh. Sau khi đun, kết tủa ngay protein bằng cách thêm 20ml dung dịch axit
tricloaxetic 20%, lắc mạnh trong 2 phút, để yên trong 30- 40 phút. Thêm nước
cất đến vạch, lắc đều, để lắng trong rồi lọc qua giấy lọc định lượng chảy vừa
vào bình tam giác dung tích 150ml.
Dùng pipet hút chính
xác 10-20ml dịch lọc có chứa nitơ phi protein cho vào bình Kjeldahl, thêm 7-
10ml axit sunfuric đậm đặc và chất xúc tác. Tiến hành công phá mẫu, đầu tiên ở
nhiệt độ thấp để tránh bọt trào lên, có thể thêm chất chống tạo bọt như dầu
parafin, sau đó tăng nhiệt độ đun đến khi dịch trong bình trong suốt, có màu
xanh nhạt. Tiến hành chưng cất amoniac, chuẩn độ như khi xác định nitơ tổng số
theo phương pháp Kjeldahl (theo TCVN 1295-86).
7.3.2 Phương pháp gián
tiếp
Trong trường hợp khi đã
xác định hàm lượng nitơ tổng số và hàm lượng nitơ protein (theo 7.2) trên cùng
một mẫu thử và với cùng một thiết bị kiểm tra thì có thể tính hàm lượng nitơ
phi protein bằng cách lấy hàm lượng nitơ tổng số trừ đi hàm lượng nitơ protein.
8.
Tính toán kết quả
8.1 Tính hàm lượng
nitơ protein
8.1.1. Hàm lượng nitơ
protein trong mẫu thử (XN1, %) được tính toán tương tự như khi xác
định nitơ tổng số (theo TCVN 1295-86).
Kết quả phép thử là trị
số trung bình cộng của hai lần xác định song song, nếu sự sai khác giữa chúng
không vượt quá: 0,05 %. Báo cáo kết quả chính xác đến 0,001%.
8.1.2. Hàm lượng
protein thuần trong mẫu thử được tính theo công thức sau:
XP = XN1. k
Trong đó:
- XP là hàm lượng
protein thuần trong mẫu thử, tính bằng%
- XN1 là hàm
lượng nitơ protein trong mẫu thử, tính bằng %
- k là hệ số chuyển đổi
từ nitơ sang protein:
k = 5,95 đối
với gạo
k
= 5,70 đối với bột mì
k = 5,71 đối với đậu tương
k = 6, 25 đối với ngô,
thức ăn chăn nuôi và một số loại nông sản thực phẩm khác.
Báo cáo kết quả chính xác đến
0,01%.
8.2 Tính hàm lượng
nitơ phi protein
8.2.1 Theo phương pháp
trực tiếp
Hàm lượng nitơ phi
protein trong mẫu thử (XN2 %) được tính toán tương tự như khi xác
định nitơ tổng số (theo TCVN 4295-86).
8.2.2 Theo phương pháp
gián tiếp
Hàm lượng nitơ phi
protein trong mẫu thử được tính theo công thức sau:
XN2 = XN -
XN1
Trong đó:
- XN2
là hàm lượng nitơ phi protein của mẫu thử, tính bằng %
- XN là hàm lượng nitơ
tổng số của mẫu thử, tính bằng %
- XN1 là hàm
lượng nitơ protein của mẫu thử, tính bằng %
Kết quả mỗi phép thử là
trị số trung bình cộng của hai lần xác định song song nếu sự sai khác giữa
chúng không vượt quá: 0,03%. Báo cáo kết quả chính xác đến 0,001%.
9.
Báo cáo thử nghiệm.
Báo cáo thử nghiệm phải
ghi những nội dung sau đây:
- Tất cả các thông tin
cần thiết khác để xác định toàn diện về mẫu thử.
- Phương pháp thử đã áp
dụng là phương pháp trực tiếp hay gián tiếp và kết quả phải ghi rõ hệ số
chuyển đổi từ nitơ sang protein.
- Phương pháp lấy mẫu,
nếu biết.
- Báo cáo phải đề cập đến mọi chi tiết về thao
tác không qui định trong tiêu chuẩn này cũng như các chi tiết của bất kỳ yếu tố
nào có ảnh hưởng tới kết quả.