Lợi dụng danh nghĩa dạy nghề để bóc lột sức lao động của người học nghề có truy cứu trách nhiệm hình sự không?

Nội dung chính

• Pháp luật quy định thế nào về dạy nghề?
• Lợi dụng danh nghĩa dạy nghề để bóc lột sức lao động của người học nghề bị phạt ra sao?
• Lợi dụng danh nghĩa dạy nghề để bóc lột sức lao động của người học nghề có truy cứu trách nhiệm hình sự không?

Pháp luật quy định thế nào về dạy nghề?

Căn cứ theo khoản 1 Điều 61 Bộ luật Lao động 2019 quy đinh:

Học nghề, tập nghề để làm việc cho người sử dụng lao động

1. Học nghề để làm việc cho người sử dụng lao động là việc người sử dụng lao động tuyển người vào để đào tạo nghề nghiệp tại nơi làm việc. Thời gian học nghề theo chương trình đào tạo của từng trình độ theo quy định của Luật Giáo dục nghề nghiệp.

...

Như vậy, có thể hiểu, dạy nghề là việc người sử dụng lao động tuyển người vào cơ sở lao động của mình để đào tạo nghề, sau thời gian đào tạo nghề, nếu đủ điều kiện thì hai bên sẽ ký hợp đồng lao động và người được dạy nghề sẽ làm việc cho người sử dụng lao động đã đào tạo nghề cho họ.

Ngoài ra, tại Điều 8 Bộ luật Lao động 2019 có quy định:

Các hành vi bị nghiêm cấm trong lĩnh vực lao động

1. Phân biệt đối xử trong lao động.

2. Ngược đãi người lao động, cưỡng bức lao động.

3. Quấy rối tình dục tại nơi làm việc.

4. Lợi dụng danh nghĩa dạy nghề, tập nghề để trục lợi, bóc lột sức lao động hoặc lôi kéo, dụ dỗ, ép buộc người học nghề, người tập nghề vào hoạt động trái pháp luật.

5. Sử dụng lao động chưa qua đào tạo hoặc chưa có chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia đối với nghề, công việc phải sử dụng lao động đã được đào tạo hoặc phải có chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia.

6. Lôi kéo, dụ dỗ, hứa hẹn, quảng cáo gian dối hoặc thủ đoạn khác để lừa gạt người lao động hoặc để tuyển dụng người lao động với mục đích mua bán người, bóc lột, cưỡng bức lao động hoặc lợi dụng dịch vụ việc làm, hoạt động đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng để thực hiện hành vi trái pháp luật.

7. Sử dụng lao động chưa thành niên trái pháp luật.

Theo đó, pháp luật lao động nghiêm cấm người sử dụng lao động lợi dụng danh nghĩa dạy nghề để trục lợi, bóc lột sức lao động hoặc lôi kéo, dụ dỗ, ép buộc người học nghề, người tập nghề vào hoạt động trái pháp luật.

Vì thế, người sử dụng lao động có hành vi lợi dụng danh nghĩa dạy nghề để bóc lột sức lao động của người học nghề là đang vi phạm pháp luật và sẽ bị xử phạt hành chính theo quy định pháp luật.

Lợi dụng danh nghĩa dạy nghề để bóc lột sức lao động của người học nghề có truy cứu trách nhiệm hình sự không? (Hình từ Internet)

Lợi dụng danh nghĩa dạy nghề để bóc lột sức lao động của người học nghề bị phạt ra sao?

Căn cứ theo khoản 2 và điểm c khoản 3 Điều 14 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định:

Vi phạm quy định về đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề

...

2. Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:

a) Lợi dụng danh nghĩa dạy nghề, tập nghề để trục lợi hoặc bóc lột sức lao động hoặc dụ dỗ, ép buộc người học nghề, người tập nghề vào hoạt động trái pháp luật;

b) Tuyển người dưới 14 tuổi vào học nghề, tập nghề, trừ những nghề, công việc được pháp luật cho phép;

c) Tuyển người vào tập nghề để làm việc cho mình với thời hạn tập nghề quá 03 tháng.

3. Biện pháp khắc phục hậu quả

...

c) Buộc người sử dụng lao động nộp vào ngân sách nhà nước số lợi bất hợp pháp có được đối với hành vi vi phạm quy định tại điểm a khoản 2 Điều này.

Theo đó, người sử dụng lao động có hành vi lợi dụng danh nghĩa dạy nghề để bóc lột sức lao động của người học nghề sẽ bị phạt tiền từ 50 triệu - 75 triệu đồng.

Ngoài ra, người sử dụng lao động vi phạm còn bị buộc phải thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả bằng cách nộp vào ngân sách nhà nước số lợi bất hợp pháp có được đối với hành vi vi phạm của họ.

Tuy nhiên, cần lưu ý, đây chỉ là mức phạt đối với người sử dụng là cá nhân, đối với người sử dụng lao động là tổ chức (công ty) thì mức phạt sẽ gấp đôi (khoản 1 Điều 6 Nghị định 12/2022/NĐ-CP).

Lợi dụng danh nghĩa dạy nghề để bóc lột sức lao động của người học nghề có truy cứu trách nhiệm hình sự không?

Căn cứ theo Điều 297 Bộ luật Hình sự 2015, được sửa đổi bởi khoản 99 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017 quy định:

Tội cưỡng bức lao động

1. Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc thủ đoạn khác ép buộc người khác phải lao động thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;

c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 31% đến 60%.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

a) Có tổ chức;

b) Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu, người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng;

c) Làm chết người;

d) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

đ) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;

e) Tái phạm nguy hiểm.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 12 năm:

a) Làm chết 02 người trở lên;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 122% trở lên.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Như vậy, hành vi lợi dụng danh nghĩa dạy nghề để bóc lột sức lao động của người học nghề chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Tuy nhiên, nếu hành vi này sử dụng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc các thủ đoạn khác để ép buộc người học nghề lao động, thì có thể cấu thành tội cưỡng bức lao động.

Lúc này, nếu hành vi lợi dụng danh nghĩa dạy nghề để bóc lột sức lao động của người học nghề đáp ứng các yếu tố cấu thành tội phạm theo quy định trên thì người dạy nghề có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.