Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 12046-1:2019 (ISO 6326-1:2007) về Khí thiên nhiên - các hợp chất lưu huỳnh - Phần 1

• Số hiệu: TCVN12046-1:2019
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2019

Phép xác định	Phương pháp	Dải nồng độ^a mg/m^3	Phương pháp thử
Lưu huỳnh tổng	Phương pháp đốt Wickbold Phương pháp đốt Lingener	1 đến 20 000 0,5 đến 1 000	TCVN 6021 (ISO 4260) TCVN 12046-5 (ISO 6326-5)
Hydro sulfua (H2S)	Phép đo điện thế Sắc ký khí	≥ 1 0,1 đến 100 (hoặc 0,5 đến 600 phụ thuộc vào detector được sử dụng)	TCVN 12046-3 (ISO 6326-3) TCVN 12552 (ISO 19739)
Cacbonylsulfua (COS)	Sắc ký khí Phép đo điện thể	0,1 đến 30 ≥ 1	TCVN 12552 (ISO 19739)
Tetrahydrothiophen (THT)	Sắc ký khí	0,1 đến 100	TCVN 12552 (ISO 19739)
Lưu huỳnh thiol	Phép đo điện thể	≥ 1	TCVN 12046-3 (ISO 6326-3)
Các thiol riêng lẻ	Sắc ký khí	0,1 đến 100	TCVN 12552 (ISO 19739)
Các thiolphen riêng lẻ	Sắc ký khí	0,1 đến 100	TCVN 12552 (ISO 19739)
Các disulfua và sulfua hữu cơ riêng lẻ	Sắc ký khí	0,1 đến 100	TCVN 12552 (ISO 19739)
^a Đối với phép xác định lưu huỳnh tổng, hàm lượng lưu huỳnh được biểu thị là miligam lưu huỳnh trên mét khối khí. Đối với phép xác định các hợp chất lưu huỳnh, nồng độ khối lượng của các hợp chất lưu huỳnh được biểu thị là miligam hợp chất lưu huỳnh trên mét khối khí.

2  Tài liệu viện dẫn

Các tài liệu viện dẫn sau đây là cần thiết để áp dụng tiêu chuẩn này. Đối với các tài liệu viện dẫn ghi năm công bố thì áp dụng bản được nêu. Đối với các tài liệu viện dẫn không ghi năm công bố thì áp dụng bản mới nhất, bao gồm cả các sửa đổi, bổ sung (nếu có).

TCVN 6021 (ISO 4260), Sản phẩm dầu mỏ và hydrocacbon - Xác định hàm lượng lưu huỳnh - Phương pháp đốt Wickbold

TCVN 12046-3 (ISO 6326-3), Khí thiên nhiên -Xác định các hợp chất lưu huỳnh - Phần 3: Xác định hydro sulfua, lưu huỳnh mercaptan và lưu huỳnh cacbonyl sulfua bằng phép đo điện thế

TCVN 12046-5 (ISO 6326-5), Khí thiên nhiên - Xác định các hợp chất lưu huỳnh - Phần 5: Phương pháp đốt Lingener

TCVN 12546 (ISO 10715), Khí thiên nhiên - Hướng dẫn lấy mẫu

TCVN 12552:2018 (ISO 19739:2004), Khí thiên nhiên - Xác định các hợp chất lưu huỳnh bằng phương pháp sắc ký khí

ISO 16664, Gas analysis - Handling of calibration gases and gas mixture - Guidelines (Phân tích khí - Xử lý các khí hiệu chuẩn và các hỗn hợp khí - Hướng dẫn)

3  Lấy mẫu

...

...

...

Các quy trình lấy mẫu là rất quan trọng trong phép phân tích các hợp chất lưu huỳnh. Các hợp chất lưu huỳnh có xu hướng hấp phụ mạnh hoặc phản ứng hóa học với các vật liệu có cấu trúc khác nhau. Hàm lượng thấp của các hợp chất lưu huỳnh trong các mẫu và hỗn hợp khí hiệu chuẩn đặt ra yêu cầu cho quy trình lấy mẫu để đảm bảo chính xác lượng các hợp chất lưu huỳnh đến được thiết bị phân tích.

Tiến hành lấy mẫu đại diện theo cách sao cho mẫu đại diện cho toàn khối khí tại thời điểm lấy mẫu. Lấy mẫu và chuyển mẫu phải phù hợp với TCVN 12546 (ISO 10715).

Thời gian thổi khí làm sạch qua thiết bị lấy mẫu nên đủ dài để nhận được các kết quả phân tích lặp lại ổn định trong phạm vi độ lệch chuẩn có thể chấp nhận của máy phân tích. Thời gian thổi khí làm sạch được yêu cầu phụ thuộc vào loại và nồng độ của hợp chất lưu huỳnh, các vật liệu tiếp xúc với khí, và tốc độ dòng khí qua vòng mẫu (sample loop).

Lấy mẫu khí có thể được thực hiện theo hai cách khác nhau:

- Tại áp suất khí quyển trong bình thủy tinh silan hóa, được trang bị với các nút polytetrafluoroetylen (PTFE) [hoặc túi lấy mẫu được làm bằng vật liệu trơ với các hợp chất lưu huỳnh, như polyvinylfluorua (PVF) hoặc PTFE], đã được tráng rửa bằng axit clohydric loãng, tiếp theo được tráng rửa bằng nước cất và được làm khô; sau khi bình thủy tinh chứa đầy khí đang được nghiên cứu phải được che chắn khỏi ánh sáng ban ngày;

- Dưới áp suất trong bình chứa bằng thép không gỉ hoặc nhôm, nếu hàm lượng lưu huỳnh vượt quá 50 mg/m^3

3.2  Cảnh báo an toàn

Các cảnh báo an toàn được yêu cầu trong khi vận chuyển các chai chứa khí có các hỗn hợp khí dễ cháy có áp suất được nêu trong TCVN 12543 (ISO 10715). Nếu bộ điều áp được nối với chai chứa, luôn luôn sử dụng bộ điều áp được làm từ vật liệu được khuyến nghị bởi nhà sản xuất khí hiệu chuẩn.

Đối với các cảnh báo và lời khuyên khác đối với việc sử dụng, lấy mẫu và xử lý các hỗn hợp khí có chứa các hợp chất lưu huỳnh, xem Điều 3 của TCVN 12552 (ISO 19739) và ISO 16664.

...

...

...

Để tiến hành phép phân tích, nên tham chiếu đến các phương pháp cụ thể được mô tả chi tiết trong TCVN 6021 (ISO 4260), TCVN 12552 (ISO 19739), TCVN 12046-3 (ISO 6326-3) và TCVN 12046-5 (ISO 6326-5).

4.1  Phương pháp đốt Wickbold [TCVN 6021 (ISO 4260)]

4.1.1  Phạm vi áp dụng

Phương pháp này có thể áp dụng đối với các sản phẩm có hàm lượng lưu huỳnh lớn hơn 1 mg/m^3, và đặc biệt phù hợp đối với các khí có hàm lượng lưu huỳnh tổng trong dải từ 1 mg/m^3 đến 20 000 mg/m^3 và đối với các phần cất có hàm lượng lưu huỳnh tổng nhỏ hơn 300 mg/m^3.

4.1.2  Nguyên tắc

Khí thiên nhiên được cung cấp cho đèn đốt ngọn lửa oxy-hydro, ở đó các hợp chất lưu huỳnh được đốt với lượng dư đáng kể oxy. Các lưu huỳnh oxit tạo thành được chuyển hóa thành axit sulfuric bằng cách hấp thụ trong dung dịch hydro peroxit.

Phụ thuộc vào hàm lượng lưu huỳnh của mẫu, các ion sulfat trong dung dịch hấp thụ được xác định bằng chuẩn độ đo màu, đo huyền phù, đo độ đục hoặc đo độ dẫn (xem Bảng 2).

Bảng 2 - Dải nồng độ và dữ liệu độ chụm đối với các phương pháp xác định các hợp chất lưu huỳnh trong khí thiên nhiên

Phương pháp

...

...

...

Dải nồng độ

mg/m^3

Độ lặp lại

%

Phương pháp đốt Wickbold

Lưu huỳnh tổng

1 đến 10

> 10

10 đến 15

...

...

...

Phương pháp đốt Lingener

Lưu huỳnh tổng

10 đến 1 000

6

Sắc ký khí

COS

Tất cả các hợp chất lưu huỳnh khác

0,1 đến 30

0,1 đến 100

...

...

...

Điện thế

H₂S

Lưu huỳnh thiol

Lưu huỳnh COS

1 đến 10

1 đến 20

1 đến 30

15

15

...

...

...

4.1.3  Kết quả và độ chụm

Hàm lượng lưu huỳnh tổng của mẫu được biểu thị bằng miligam lưu huỳnh trên mét khối khí. Độ chụm là hàm của

a) Nồng độ lưu huỳnh của khí, và

b) Loại chuẩn độ được sử dụng trong phép xác định.

Độ lặp lại của các mẫu chứa < 10 mg/m^3 nằm trong dải từ 10 % đến 15 % và độ tái lập nằm trong dải từ 20 % đến 30 %. Độ lặp lại của các mẫu chứa >10 mg/m^3 nằm trong dải từ 5 % đến 7 % và độ tái lập là 13 %.

4.2  Phương pháp đốt Lingener [TCVN 12046-5 (ISO 6326-5)]

4.2.1  Phạm vi áp dụng

Phương pháp này phù hợp đối với phép xác định hàm lượng lưu huỳnh tổng trong khí thiên nhiên. Phương pháp này có thể áp dụng đối với các khí có hàm lượng lưu huỳnh trong dải từ 0,5 mg/m^3, đến 1 000 mg/m^3.

4.2.2  Nguyên tắc

...

...

...

Nếu hàm lượng lưu huỳnh tổng lớn hơn 0,1 mg lưu huỳnh trong dung dịch hấp thụ, có thể lựa chọn chuẩn độ trực quan với một chất chỉ thị, ngược lại đối với các nồng độ thấp hơn, tốt hơn là chuẩn độ độ đục.

4.2.3  Kết quả và độ chụm

Hàm lượng lưu huỳnh tổng của mẫu được biểu thị bằng miligam lưu huỳnh trên mét khối khí và được làm tròn đến 0,5 mg/m^3 trong trường hợp xác định bằng chuẩn độ trực quan và đến 0,1 mg/m^3 trong trường hợp xác định bằng chuẩn độ độ đục.

Độ lặp lại là khoảng 12 % đối với hàm lượng lưu huỳnh từ 10 mg/m^3 đến 1 000 mg/m^3.

5  Phương pháp xác định các hợp chất lưu huỳnh đơn lẻ hoặc nhóm của các hợp chất lưu huỳnh

5.1  Phương pháp sắc ký khí [TCVN 12552 (ISO 19739)]

5.1.1  Phạm vi áp dụng

TCVN 12552 (ISO 19379) quy định phép xác định hydro sulfua, cacbonyl sulfua, các thiol C₁ đến C₄, các sulfua và tetrahydrothiophen (THT) sử dụng sắc ký khí (GC). Phụ thuộc vào phương pháp được lựa chọn từ những phương pháp đã nêu, các dải áp dụng đối với phép xác định các hợp chất lưu huỳnh có thể khác nhau, nhưng bất kỳ phương pháp nào trong các phụ lục được sử dụng, đều phải áp dụng các yêu cầu trong nội dung tiêu chuẩn.

5.1.2  Nguyên tắc

...

...

...

5.1.3  Các đặc tính tính năng được yêu cầu đối với phân tích lưu huỳnh

Các đặc tính tính năng được yêu cầu để phân tích lưu huỳnh được xác định cho phương pháp này từ thử nghiệm thành thạo được thực hiện bởi bảy phòng thử nghiệm ở các quốc gia khác nhau. Các kết quả nhận được được trình bày trong Bảng 1 của TCVN 12552 (ISO 19739).

5.2  Phương pháp điện thế [TCVN 12046-3 (ISO 6326-3)]

5.2.1  Phạm vi áp dụng

Phương pháp có thể được sử dụng để xác định hydro sulfua, lưu huỳnh thiol và lưu huỳnh cacbonyl sultua trong khí thiên nhiên với nồng độ ≥ 1 mg/m^3.

5.2.2  Nguyên tắc

Hydro sulfua và các thiol (mercaptan) được hấp thụ trong dung dịch KOH 35 % (theo khối lượng), COS được hấp thụ trong dung dịch cồn monoetanolamin 5 % (theo khối lượng). Lượng được hấp thụ bởi từng dung dịch được xác định bằng chuẩn độ điện thế với dung dịch bạc nitrat.

5.2.3  Kết quả và độ chụm

Các kết quả được biểu thị bằng miligam hydro sulfua, lưu huỳnh thiol và lưu huỳnh cacbonyl sultua trên mét khối khí. Độ lặp lại là khoảng 20 % đối với hàm lượng hydro sulfua lên đến 10 mg/m^3 và hàm lượng lưu huỳnh thiol lên đến 20 mg/m^3, đối với hàm lượng lưu huỳnh cacbonyl sultua lên đến 30 mg/m^3 thì độ lặp lại là 15 %.