|
BỘ Y TẾ
-------
|
CỘNG HÒA XÃ HỘI
CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
---------------
|
|
Số: 4531/QĐ-BYT
|
Hà Nội, ngày 24
tháng 09 năm 2021
|
QUYẾT ĐỊNH
VỀ VIỆC BAN HÀNH KẾ HOẠCH PHÒNG CHỐNG BỆNH VIÊM GAN VI RÚT
GIAI ĐOẠN 2021-2025
BỘ TRƯỞNG BỘ Y TẾ
Căn cứ Nghị định số 75/NĐ-CP
ngày 20/6/2017 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu
tổ chức của Bộ Y tế;
Theo đề nghị của Cục trưởng
Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế.
QUYẾT ĐỊNH:
Điều 1.
Ban hành kèm theo Quyết định này “Kế hoạch phòng chống
bệnh viêm gan vi rút giai đoạn 2021-2025”.
Điều 2.
Quyết định này có hiệu lực kể từ ngày ký ban hành.
Điều 3.
Các ông/bà: Chánh Văn phòng Bộ, Chánh Thanh tra Bộ; Vụ
trưởng, Cục trưởng, Tổng Cục trưởng các Vụ, Cục, Tổng cục thuộc Bộ Y tế; Viện
trưởng các Viện Vệ sinh dịch tễ, Pasteur; Viện Huyết học - Truyền máu trung
ương, Giám đốc các Bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế, Trung tâm Truyền thông giáo dục
sức khỏe Trung ương; Giám đốc Sở Y tế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật, Bệnh viện
đa khoa, Bệnh viện Sản, Sản - Nhi các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Thủ
trưởng các đơn vị có liên quan chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này./.
|
Nơi nhận:
- Như Điều 3;
- Đồng chí Bộ trưởng (để báo cáo);
- Các đồng chí Thứ trưởng (để phối hợp chỉ đạo);
- UBND các tỉnh, thành phố:
- Cổng TTĐT Bộ Y tế;
- Lưu: VT, DP.
|
KT. BỘ TRƯỞNG
THỨ TRƯỞNG
Đỗ Xuân Tuyên
|
KẾ HOẠCH
PHÒNG CHỐNG BỆNH VIÊM GAN VI RÚT TẠI VIỆT NAM, GIAI ĐOẠN
2021 - 2025
(Kèm theo Quyết định số 4531/QĐ-DP ngày 24/9/2021 của Bộ Y tế)
MỤC
LỤC
I. THÔNG TIN CHUNG
1.1. Tình hình bệnh viêm gan vi
rút trên thế giới
1.2. Tình hình bệnh viêm gan vi
rút tại Việt Nam
II. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG
PHÒNG CHỐNG BỆNH VIÊM GAN VI RÚT TẠI VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2015-2019
1. Mục tiêu 1: Tăng cường hoạt
động tuyên truyền nâng cao nhận thức và sự ủng hộ của người dân, cán bộ y tế,
chính quyền các cấp, các tổ chức trong nước, quốc tế đối với công tác phòng chống
bệnh viêm gan vi rút
2. Mục tiêu 2: Tăng cường công
tác dự phòng lây nhiễm vi rút viêm gan đặc biệt là viêm gan vi rút B và viêm
gan vi rút C và dự phòng lây truyền viêm gan B từ mẹ sang con.
2.1. Công tác phòng chống lây
truyền viêm gan vi rút từ mẹ sang con
2.2. Xét nghiệm sàng lọc vi rút
viêm gan B và C trong truyền máu
2.3. Can thiệp giảm tác hại
2.4. Dự phòng lây nhiễm vi rút
viêm gan B và C tại các cơ sở y tế
2.5. Dự phòng lây nhiễm vi rút
viêm gan A và E
3. Mục tiêu 3: Nâng cao năng lực
hệ thống giám sát và thu thập số liệu cung cấp bằng chứng cho việc xây dựng
chính sách và can thiệp nhằm hạn chế sự lây lan của vi rút viêm gan trong cộng
đồng và tại cơ sở y tế.
3.1. Giám sát trường hợp bệnh
viêm gan vi rút
3.2. Giám sát trọng điểm viêm
gan vi rút
3.3. Giám sát huyết thanh học
vi rút viêm gan B, C
4. Mục tiêu 4: Nâng cao năng lực
trong sàng lọc, chẩn đoán và điều trị bệnh nhân viêm gan vi rút và mở rộng tiếp
cận với các dịch vụ chẩn đoán và điều trị bệnh viêm gan vi rút đặc biệt là viêm
gan vi rút B và viêm gan vi rút C.
4.1. Xét nghiệm sàng lọc, chẩn
đoán viêm gan vi rút
4.2. Chăm sóc, điều trị viêm
gan vi rút
4.3. Điều trị đồng nhiễm viêm
gan HIV
4.4. Tiếp cận thuốc điều trị
viêm gan
III. KẾ HOẠCH PHÒNG CHỐNG BỆNH
VIÊM GAN VI RÚT GIAI ĐOẠN 2021-2025
1. Cơ sở pháp lý
2. Sự cần thiết của kế hoạch quốc
gia phòng chống viêm gan vi rút giai đoạn 2021-2025
3. Tầm nhìn đến năm 2030
4. Mục tiêu chung
5. Các lĩnh vực ưu tiên và hoạt
động cụ thể
5.1. Dự phòng lây nhiễm vi rút
viêm gan
5.1.1. Tiêm chủng vắc xin viêm
gan B
5.1.2. Phòng lây truyền vi rút
viêm gan B từ mẹ sang con
5.1.3. Kiểm soát nhiễm khuẩn
trong cơ sở y tế
5.1.4. Can thiệp giảm tác hại
5.1.5. An toàn truyền máu
5.1.6. Dự phòng lây truyền vi
rút viêm gan A và E
5.2. Tiếp cận chẩn đoán, điều
trị viêm gan vi rút
5.3. Truyền thông nâng cao nhận
thức xã hội và vận động chính sách về viêm gan vi rút
5.4. Hệ thống thông tin chiến
lược
5.4.1. Giám sát thu thập dữ liệu
về viêm gan vi rút
5.4.2. Triển khai nghiên cứu
khoa học về viêm gan vi rút
5.4.3. Tăng cường năng lực và
phát triển hệ thống
6. Thời gian thực hiện:
7. Kinh phí
IV. TỔ CHỨC THỰC HIỆN
DANH
MỤC TỪ VIẾT TẮT
|
AIDS
|
Acquired Immuno Deficiency
Syndrome
Hội chứng suy giảm miễn dịch
mắc phải ở người
|
|
Anti-HBs
|
Hepatitis B surface antibody
Kháng thể bề mặt vi rút viêm
gan B
|
|
Anti-HBc
|
Hepatitis B core antibody
Kháng thể kháng kháng nguyên
lõi của vi rút viêm gan B
|
|
Anti-HCV
|
Hepatitis C Antibody
Kháng thể kháng vi rút viêm
gan C
|
|
ARV
|
Antiretroviral drug
Thuốc kháng vi rút HIV
|
|
CDC
|
Centes for Disease Control
and Prevention
Trung tâm Kiểm soát và Phòng
ngừa Dịch bệnh
|
|
DAAs
|
Direct-Acting Antivirals
Thuốc kháng vi rút trực tiếp
|
|
HBsAg
|
Hepatitis B Surface Antigen
Kháng nguyên bề mặt vi rút
viêm gan B
|
|
HBV
|
Hepatitis B Virus
Vi rút viêm gan B
|
|
HCC
|
Hepatocellular Carcinoma
Ung thư biểu mô tế bào gan
|
|
HCV
|
Hepatitis C Virus
Vi rút viêm gan C
|
|
HCV RNA
|
Hepatitis C Virus Ribonucleic
Acid
|
|
HIV
|
Human Immunodeficiency Virus
Vi rút HIV
|
|
NAT
|
Nucleic Acid Testing
Xét nghiệm axit nucleic
|
|
TTYT
|
Trung tâm Y tế
|
|
VGB
|
Viêm gan B
|
|
VGC
|
Viêm gan C
|
|
VSDT
|
Vệ sinh dịch tễ
|
|
YTDP
|
Y tế dự phòng
|
|
WHO
|
World Health Organization
Tổ chức Y tế Thế giới
|
KẾ HOẠCH
PHÒNG
CHỐNG BỆNH VIÊM GAN VI RÚT GIAI ĐOẠN 2021 - 2025
(Ban hành kèm theo Quyết định số 4531/QĐ-BYT ngày 24 tháng 9 năm 2021 của Bộ
trưởng Bộ Y tế)
I. THÔNG TIN
CHUNG
Bệnh viêm gan vi rút là bệnh
truyền nhiễm phổ biến gây hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe do các biến chứng của
viêm gan vi rút. Có 5 loại vi rút viêm gan, trong đó vi rút viêm gan B và C lây
truyền qua đường máu, qua quan hệ tình dục không an toàn và lây truyền từ mẹ
sang con. Vi rút viêm gan D chỉ lây truyền khi có mặt vi rút viêm gan B và có
đường lây truyền tương tự như vi rút viêm gan B. Vi rút viêm gan A và E lây
truyền qua đường phân - miệng do thức ăn, nước uống và thực hành vệ sinh không
đầy đủ. Trong các loại vi rút viêm gan, vi rút viêm gan B (HBV) và vi rút viêm
gan C (HCV) thường gây bệnh mạn tính và có các biến chứng xơ gan, ung thư gan
gây tử vong cao.
Bệnh viêm gan vi rút B có thể
phòng ngừa được nếu sử dụng vắc xin sớm và đúng quy định. Tổ chức Y tế Thế giới
(WHO) khuyến cáo tất cả trẻ em cần được tiêm phòng vắc xin viêm gan B. Đối với
khu vực có tỷ lệ nhiễm vi rút viêm gan B cao, trẻ em cần được tiêm vắc xin sớm
trong vòng 24 giờ sau khi sinh và tiêm các liều sau đó theo đúng lịch tiêm chủng.
Mặc dù có thể dự phòng được, năm 2019 tỷ lệ bao phủ vắc xin viêm gan B trên
toàn cầu mới đạt 85% thấp hơn so với mục tiêu cần đạt là 90%, trong đó tỷ lệ
tiêm vắc xin viêm gan B liều sơ sinh (trong vòng 24 giờ đầu) mới đạt 43%.
Với viêm gan vi rút C, hiện nay
chưa có vắc xin phòng bệnh nhưng với các phác đồ điều trị hiện có, bệnh viêm
gan C có thể được chữa khỏi hoàn toàn. Các phác đồ sử dụng thuốc kháng vi rút
trực tiếp (Direct Acting Antivirals - DAAs) thế hệ mới được sử dụng đơn
giản với thời gian điều trị ngắn, ít độc tính và có tỷ lệ điều trị khỏi trên
95%, đặc biệt có một số loại thuốc có tác dụng với tất cả các kiểu gen. Tuy
nhiên, việc tiếp cận với các thuốc này vẫn còn thấp do chi phí chẩn đoán và điều
trị còn cao.
1.1. Tình hình bệnh viêm gan
vi rút trên thế giới
Theo báo cáo của WHO năm 2021,
có khoảng 296 triệu người nhiễm vi rút viêm gan B mạn tính và 58 triệu người
nhiễm vi rút viêm gan C mạn tính trên toàn cầu. Ước tính mỗi năm có 3 triệu ca
nhiễm mới viêm gan B và viêm gan C. Mỗi năm trên thế giới có khoảng 1,1 triệu
trường hợp tử vong có liên quan đến bệnh viêm gan vi rút trong đó có 96% là do
viêm gan B và viêm gan C mà nguyên nhân chủ yếu là do ung thư biểu mô tế bào
gan (Hepatocellular Carcinoma - HCC) và xơ gan. Theo kết quả điều tra
gánh nặng bệnh tật toàn cầu năm 2010, nguyên nhân tử vong có liên quan đến viêm
gan vi rút đứng hàng thứ 3 trong số các nguyên nhân do bệnh truyền nhiễm gây
ra. Ngoài ra, viêm gan cấp tính do vi rút viêm gan A và E cũng góp phần vào tỷ
lệ tử vong do viêm gan vi rút với số ca tử vong mỗi năm lần lượt là 14.900 và
52.100 trường hợp.
1.2. Tình hình bệnh viêm gan
vi rút tại Việt Nam
Việt Nam là một trong những quốc
gia có tỷ lệ nhiễm vi rút viêm gan B và vi rút viêm gan C cao trong quần thể
dân cư nói chung và có gánh nặng bệnh tật cao liên quan đến viêm gan B và C.
Theo kết quả mô hình ước tính gánh nặng bệnh tật do vi rút viêm gan B và C được
Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới thực hiện năm 2017, ước tính có khoảng 7,8 triệu
người nhiễm vi rút viêm gan B mãn tính và khoảng gần 1 triệu người nhiễm vi rút
viêm gan C mãn tính. Đây là nguyên nhân dẫn đến khoảng 80.000 trường hợp xơ gan
và ung thư biểu mô tế bào gan và khoảng 40.000 trường hợp tử vong hàng năm và
có xu hướng tiếp tục gia tăng.
Giám sát dịch tễ học huyết
thanh vi rút viêm gan B và vi rút viêm gan C trong nhóm người trưởng thành tại
Việt Nam được thực hiện tại 32 tỉnh, thành phố năm 2018 và 2019 với cỡ mẫu
25.649 người. Kết quả của giám sát dịch tễ học này cho thấy tỷ lệ nhiễm vi rút
viêm gan B mạn tính (anti-HBc total dương tính và HBsAg dương tính) tại Việt
Nam năm 2018 là 9,2%, trong đó cao nhất tại Nam Trung Bộ (11,4%), Tây Nguyên
(11,1%), Tây Bắc (11,1%), và thấp nhất tại Bắc Trung Bộ (7,5%). Tỷ lệ đã từng
nhiễm vi rút viêm gan C (anti-HCV dương tính) là 1,8%. Tỷ lệ nhiễm vi rút viêm
gan C mạn tính (anti-HCV dương tính và HCV core Antigen dương tính) là 1,0%,
trong đó ghi nhận trên 1,0% tại các vùng Tây Nam Bộ (1,7%), Tây Bắc (1,5%), Tây
Nguyên (1,3%) và Đông Bắc (1,2%), trong khi tại Bắc Trung Bộ và Nam Trung Bộ đều
có tỷ lệ dưới 1,0%. Tỷ lệ đồng nhiễm HBV và HCV là 0,1%.
II. ĐÁNH GIÁ
KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG PHÒNG CHỐNG BỆNH VIÊM GAN VI RÚT TẠI VIỆT NAM GIAI ĐOẠN
2015-2019
Kế hoạch quốc gia về phòng chống
bệnh viêm gan vi rút giai đoạn 2015-2019 được Bộ Y tế ban hành tại Quyết định số
793/QĐ-BYT ngày 05/3/2015 với mục tiêu chung là giảm lây truyền vi rút viêm gan
và tăng khả năng tiếp cận của người dân với các dịch vụ dự phòng, chẩn đoán, điều
trị và chăm sóc bệnh viêm gan vi rút. Các mục tiêu cụ thể của Kế hoạch này tập
trung vào 04 nội dung chính, bao gồm: 1) Tăng cường các hoạt động tuyên truyền
nhằm nâng cao nhận thức và sự ủng hộ của người dân, cán bộ y tế, chính quyền
các cấp, các tổ chức trong nước và quốc tế đối với công tác phòng chống bệnh
viêm gan vi rút; 2) Tăng cường công tác dự phòng lây nhiễm vi rút viêm gan đặc
biệt là viêm gan vi rút B và viêm gan vi rút C và dự phòng lây truyền viêm gan
B từ mẹ sang con; 3) Nâng cao năng lực hệ thống giám sát và thu thập số liệu để
cung cấp bằng chứng cho việc xây dựng chính sách và can thiệp nhằm hạn chế sự
lây lan của vi rút viêm gan trong cộng đồng và tại các cơ sở y tế; 4) Nâng cao
năng lực trong sàng lọc, chẩn đoán và điều trị bệnh nhân viêm gan vi rút và mở
rộng tiếp cận với các dịch vụ chẩn đoán và điều trị bệnh viêm gan vi rút đặc biệt
là viêm gan vi rút B và viêm gan vi rút C.
Kết quả thực hiện các hoạt động
phòng chống viêm gan vi rút giai đoạn 2015-2019 theo các mục tiêu như sau:
1. Mục
tiêu 1: Tăng cường các hoạt động tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức và sự ủng
hộ của người dân, cán bộ y tế, chính quyền các cấp, các tổ chức trong nước và
quốc tế đối với công tác phòng chống bệnh viêm gan vi rút.
Trong giai đoạn 2015-2019, các
hoạt động truyền thông về bệnh viêm gan vi rút chủ yếu được thực hiện để hưởng ứng
ngày Viêm gan thế giới (28/7) hàng năm, tuy nhiên các hoạt động này chưa được
thực hiện thường xuyên và đồng bộ mà mới chỉ được triển khai tại một số đơn vị
và địa phương. Các hoạt động chính được triển khai hưởng ứng sự kiện này tập
trung vào thực hiện các chiến dịch khám sàng lọc cho cộng đồng tại các cơ sở
khám chữa bệnh kết hợp truyền thông về sự cần thiết của xét nghiệm sàng lọc và
tiếp cận điều trị sớm cũng như kết hợp chia sẻ thông tin truyền thông trong các
hội thảo nghiên cứu khoa học về viêm gan vi rút và các hội thảo, tập huấn cung
cấp thông tin báo chí về gánh nặng bệnh tật của bệnh viêm gan vi rút và các biện
pháp dự phòng lây nhiễm.
Một số hoạt động thông tin,
giáo dục, truyền thông về bệnh viêm gan vi rút khác đã được lồng ghép vào hoạt
động tiêm chủng mở rộng nên các nội dung tuyên truyền chủ yếu tập trung vào
công tác phòng chống bệnh viêm gan vi rút B và tiêm vắc xin viêm gan B phòng bệnh
cho trẻ em. Các hoạt động chính bao gồm xây dựng các áp phích, tờ rơi, clip, sổ
tay tuyên truyền về tiêm vắc xin viêm gan B; tổ chức phổ biến, tuyên truyền các
biện pháp phòng bệnh viêm gan B trên một số báo và tạp chí, phát sóng trên các
đài phát thanh và truyền hình; tổ chức gặp mặt báo chí giới thiệu tuyên truyền
về tiêm vắc xin viêm gan B trong 24 giờ đầu cho trẻ sơ sinh.
Kế hoạch giai đoạn 2015-2019 đã
đưa ra các giải pháp cụ thể trong vấn đề nâng cao nhận thức và sự ủng hộ của
người dân, cán bộ y tế, chính quyền các cấp, các tổ chức trong nước và quốc tế
đối với công tác phòng chống bệnh viêm gan vi rút, tuy nhiên các giải pháp này
chưa đạt được kết quả rõ rệt. Việc huy động đầu tư để can thiệp giảm gánh nặng
của bệnh và dự phòng lây nhiễm vẫn rất hạn chế mặc dù gánh nặng bệnh tật của
viêm gan vi rút rất lớn. Các hoạt động trong chương trình phòng chống viêm gan
vi rút hiện nay vẫn chủ yếu được thực hiện với sự hỗ trợ tài chính từ các tổ chức
quốc tế.
2. Mục
tiêu 2: Tăng cường công tác dự phòng lây nhiễm vi rút viêm gan đặc biệt là viêm
gan vi rút B và viêm gan vi rút C và dự phòng lây truyền viêm gan B từ mẹ sang
con.
2.1. Công tác phòng chống
lây truyền viêm gan vi rút từ mẹ sang con
Tại Việt Nam, theo các báo cáo
từ năm 1996 đến 2009, tỷ lệ HBsAg dương tính trong nhóm phụ nữ mang thai là
9,5-13,0%. Lây truyền từ mẹ sang con vẫn là đường lây chính của vi rút viêm gan
B ở Việt nam. Mặc dù đã có vắc xin phòng bệnh, trên thực tế vẫn còn khoảng
10-20% trẻ sinh ra từ mẹ có HBsAg dương tính bị nhiễm HBV sau khi sinh mặc dù
đã được tiêm phòng vắc xin viêm gan B và kháng huyết thanh viêm gan B (HBIG) do
mẹ có nồng độ vi rút viêm gan B trong máu cao và các trường hợp này cần điều trị
TDF để dự phòng.
Trong thời gian qua, tại Việt
Nam đã triển khai nhiều can thiệp nhằm giảm nguy cơ lây truyền vi rút viêm gan
B từ mẹ sang con như triển khai xét nghiệm HBsAg cho phụ nữ mang thai trong lần
khám đầu tiên, điều trị hoặc điều trị dự phòng cho mẹ. Trẻ sinh ra từ các bà mẹ
nhiễm vi rút viêm gan B được tiêm phòng vắc xin viêm gan B (liều sau sinh và
các liều tiếp theo) HBIG. Tuy nhiên, công tác dự phòng lây truyền vi rút viêm
gan B hiện nay vẫn còn nhiều thách thức. Xét nghiệm HBsAg cho phụ nữ mang thai
đã được triển khai tại nhiều bệnh viện tuyến trung ương và tỉnh, tuy nhiên việc
xét nghiệm sàng lọc HBsAg cho phụ nữ mang thai chưa được triển khai rộng rãi nhất
là ở tuyến huyện và xã. Phụ nữ mang thai phải tự chi trả cho việc xét nghiệm
sàng lọc HBsAg cho nên ảnh hưởng đến việc tiếp cận và độ bao phủ. Tiêm kháng
huyết thanh viêm gan B cho trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm vi rút viêm gan B và điều trị
thuốc kháng vi rút cho phụ nữ có tải lượng vi rút viêm gan B là can thiệp hiệu
quả nhưng chưa được thực hiện rộng rãi tại các cơ sở y tế đặc biệt là tuyến huyện.
Hơn nữa, hiện nay giá thành của HBIG còn cao, vượt quá khả năng chi trả của người
bệnh. Tỷ lệ tiêm chủng vắc xin viêm gan B trong 24 giờ sau sinh không đồng đều ở
các địa phương, tỷ lệ chung giai đoạn 2018-2020 là 80%, tỷ lệ tiêm cao tập
trung chủ yếu ở khu vực thành thị, một số địa phương có tỷ lệ thấp dưới 50%.
Năm 2019, Bộ Y tế đã ban hành
hướng dẫn cập nhật về chẩn đoán và điều trị viêm gan B trong đó hướng dẫn xét
nghiệm sàng lọc viêm gan B cũng như các can thiệp dự phòng lây truyền viêm gan
B cho phụ nữ mang thai nhiễm vi rút viêm gan B. Bộ Y tế cũng đã ban hành “Kế hoạch
hành động Quốc gia tiến tới loại trừ HIV, viêm gan B và giang mai lây truyền từ
mẹ sang con giai đoạn 2018-2030” tại Quyết định 7130/QĐ-BYT ngày 29/11/2018 và
Quy trình Hướng dẫn kỹ thuật các can thiệp dự phòng HIV, viêm gan B và giang
mai lây truyền từ mẹ sang con tại Quyết định 2834/QĐ-BYT ngày 4/7/2019”. Các kế
hoạch và hướng dẫn trên góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, mục
tiêu của Chiến lược toàn cầu về sức khỏe phụ nữ, trẻ em và vị thành niên giai
đoạn 2016-2030 và thực hiện khung kế hoạch loại trừ HIV, viêm gan B và giang
mai lây truyền mẹ từ mẹ sang con giai đoạn 2018-2030 của Tổ chức Y tế Thế giới.
Trong thời gian tới, cần tăng cường chỉ đạo, triển khai xây dựng kế hoạch loại
trừ lây truyền HIV, viêm gan B và giang mai từ mẹ sang con giai đoạn 2018-2030
tại các tỉnh cũng như nâng cao năng lực cho cán bộ y tế về quy trình kỹ thuật
thực hiện công tác này.
Hoạt động tiêm chủng dự
phòng viêm gan vi rút B
Năm 1997, vắc xin viêm gan B được
bắt đầu triển khai thí điểm trong chương trình tiêm chủng mở rộng. Từ năm 2003,
vắc xin viêm gan B được triển khai trên 100% số quận/huyện trên toàn quốc cho
trẻ dưới 1 tuổi. Tỷ lệ tiêm chủng 3 liều vắc xin viêm gan B cho trẻ dưới 1 tuổi
đạt trên 90%. Từ năm 2004, tiêm vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh trong vòng
24 giờ đầu bắt đầu được triển khai. Tỷ lệ này đạt tới 74% vào năm 2012 nhưng đã
giảm xuống còn 56% vào năm 2013 do một số trường hợp tai biến sau tiêm vắc xin
xảy ra mặc dù các tai biến này được xác định không liên quan đến vắc xin. Ngoài
ra, phong trào anti-vắc xin mới xuất hiện trong thời gian gần đây cũng làm ảnh
hưởng đến tỷ lệ tiêm vắc xin. Trong giai đoạn 2015-2018, tỷ lệ tiêm vắc xin
viêm gan B cho trẻ sơ sinh trong vòng 24 giờ đầu đã đạt gần 70%. Tỷ lệ này được
cải thiện, đặc biệt tại hầu hết các cơ sở điều trị, nhờ tăng cường nhiều chiến
dịch truyền thông của chương trình Tiêm chủng mở rộng cùng với việc kết hợp tư
vấn tiêm vắc xin viêm gan B tại các cơ sở điều trị.
Tỷ lệ lưu hành HBsAg ở trẻ em
sinh vào giai đoạn những năm 1990 là 19,5%, nhưng giảm chỉ còn 2,7% vào giai đoạn
2000-2008. Trong khi đó, tỷ lệ lưu hành HBsAg trong nhóm phụ nữ mang thai vẫn
cao ở mức từ 9,5-13%. Kết quả này có được là do việc tiêm phòng vắc xin viêm
gan B được triển khai trong chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia. Mặc dù vậy,
theo số liệu của WHO, Việt Nam đang là quốc gia có tỷ lệ tiêm vắc xin viêm gan
B cho trẻ sơ sinh trong vòng 24 giờ đầu thấp thứ 4 trong khu vực châu Á Thái
Bình Dương và cũng là một trong 5 quốc gia có tỷ lệ nhiễm vi rút viêm gan B cao
hơn 1% ở trẻ dưới 5 tuổi trong khu vực. Các khó khăn, thách thức của hoạt động
tiêm chủng đã được xác định như vấn đề lo ngại của cộng đồng về các tai biến nặng
sau tiêm chủng, sự dè dặt của cán bộ y tế trong chỉ định tiêm chủng, vấn đề
khan hiếm vắc xin đã xuất hiện tại một số cơ sở tiêm chủng. Ngoài ra, vấn đề
tiêm chủng vắc xin viêm gan B liều sơ sinh chưa được triển khai tại các khu vực
khó khăn, khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa. Sự tham gia của hệ thống y tế tư
nhân vào chương trình Tiêm chủng mở rộng chưa nhiều mặc dù các cơ sở tiêm chủng
tư nhân đang có xu hướng mở rộng. Theo đánh giá của WHO, các khó khăn, thách thức
nói trên đã làm giảm đi khoảng 10-30% tỷ lệ trẻ sơ sinh được tiêm vắc xin viêm
gan B trong vòng 24 giờ đầu và là rào cản trong việc đạt mục tiêu 95% tỷ lệ trẻ
tiêm vắc xin viêm gan B 3 liều và mục tiêu giảm tỷ lệ nhiễm vi rút viêm gan B
dưới 1% ở trẻ dưới 5 tuổi.
2.2. Xét nghiệm sàng lọc
vi rút viêm gan B và C trong truyền máu
Xét nghiệm vi rút viêm gan B và
vi rút viêm gan C là xét nghiệm bắt buộc trong sàng lọc máu theo quy định tại
Điều lệnh truyền máu năm 1992, Quy chế truyền máu năm 2007 và Thông tư
26/2013/TT-BYT của Bộ Y tế về việc hướng dẫn hoạt động truyền máu. Trong nhiều
năm, đây là nguồn phát hiện người nhiễm vi rút viêm gan B, C trong cộng đồng và
cung cấp các thông tin dự phòng lây truyền viêm gan B, C và các tác nhân lây
truyền khác qua đường máu, góp phần đảm bảo an toàn truyền máu. Tại một số địa
phương phòng xét nghiệm sàng lọc của các cơ sở cung cấp máu đồng thời là phòng
xét nghiệm chẩn đoán viêm gan và HIV. Một số phòng xét nghiệm tại các trung tâm
truyền máu khu vực cũng đảm nhiệm vai trò phòng xét nghiệm tham chiếu về xét
nghiệm viêm gan cho khu vực.
Tuy nhiên vấn đề đảm bảo chất
lượng xét nghiệm vi rút viêm gan B, C trong sàng lọc máu vẫn còn nhiều khó
khăn, thách thức. Hiện tại chưa có hướng dẫn về tiêu chuẩn cấp phép lưu hành và
sử dụng sinh phẩm với mục đích sàng lọc máu nên tất cả các sinh phẩm đã được cấp
phép lưu hành đều có thể sử dụng cho xét nghiệm sàng lọc trong truyền máu dẫn đến
việc bỏ sót các trường hợp nhiễm vi rút viêm gan B, C khi sử dụng sinh phẩm
sàng lọc có độ nhạy thấp. Ngoài ra, các khó khăn, thách thức khác liên quan đến
vấn đề đảm bảo chất lượng xét nghiệm cũng đã được xác định như: chương trình
ngoại kiểm, nội kiểm chưa được triển khai đồng bộ tại tất cả các cơ sở sàng lọc
máu; hệ thống quản lý thông tin phòng xét nghiệm chưa được áp dụng ở hầu hết
các phòng xét nghiệm sàng lọc máu; vấn đề đào tạo, đánh giá, cấp chứng chỉ hành
nghề của nhân viên kỹ thuật xét nghiệm chưa được quy định.
2.3. Can thiệp giảm tác hại
Hoạt động can thiệp giảm tác hại
chủ yếu được triển khai trong chương trình phòng chống HIV cho các nhóm quần thể
đích. Các can thiệp này nhằm dự phòng lây truyền HIV đồng thời cũng để dự phòng
lây truyền vi rút viêm gan qua đường tiêm chích ma túy và qua quan hệ tình dục ở
các nhóm quần thể có nguy cơ cao với các nội dung:
- Chương trình tư vấn can thiệp
thay đổi hành vi nguy cơ để dự phòng nhiễm HIV trong nhóm quần thể nguy cơ cao
(người tiêm chích ma túy, phụ nữ mại dâm, nam quan hệ tình dục đồng giới, nhóm
dân cư di biến động...).
- Chương trình bơm kim tiêm
(cung cấp bơm kim tiêm sạch, trao đổi bơm kim tiêm) cho người tiêm chích ma
túy.
- Chương trình bao cao su và chất
bôi trơn.
- Điều trị thay thế chất gây
nghiện dạng thuốc phiện bằng methadone.
Theo số liệu của Cục Phòng, chống
HIV/AIDS năm 2017, có khoảng hơn 50.000 người đã được điều trị thay thế chất
gây nghiện dạng thuốc phiện bằng methadone (MMT) đạt độ bao phủ ở mức 22% và
Chương trình bơm kim tiêm đã phân phối khoảng 26 triệu bộ bơm, kim tiêm, tương
đương với 148 bơm kim tiêm cho một người nghiện chích ma túy mỗi năm. Các can
thiệp này đã góp phần làm giảm tác động về y tế và xã hội do nhiễm HIV và vi
rút viêm gan B, vi rút viêm gan C gây ra.
Trong những năm gần đây, nguồn
kinh phí hỗ trợ từ quốc tế cho chương trình can thiệp giảm tác hại đã giảm đáng
kể, do đó cần thiết phải xác định cơ chế tài chính bền vững và giải pháp phù hợp
để duy trì và tăng cường các hoạt động can thiệp giảm tác hại cho các nhóm nguy
cơ cao. Giải pháp xã hội hóa với sự huy động nguồn lực địa phương, sự tham gia
của các tổ chức xã hội dân sự và cộng đồng được coi là một trong các giải pháp
nhằm duy trì tính bền vững cho hoạt động can thiệp giảm tác hại tại Việt Nam hiện
nay.
2.4. Dự phòng lây nhiễm
vi rút viêm gan B và C tại các cơ sở y tế
Phòng ngừa và kiểm soát nhiễm
khuẩn hiệu quả trong các cơ sở y tế có thể ngăn ngừa lây nhiễm vi rút viêm gan
B, C. Năm 2012, Bộ Y tế đã ban hành Quyết định 3671/QĐ-BYT về Hướng dẫn kiểm
soát nhiễm khuẩn trong cơ sở khám chữa bệnh và Kế hoạch hành động quốc gia về
tăng cường kiểm soát nhiễm khuẩn trong các cơ sở y tế giai đoạn 2016-2020 nhằm
tăng cường việc thực hiện phòng ngừa chuẩn và kiểm soát nhiễm khuẩn trong các
cơ sở y tế. Trên cơ sở đó, các bệnh viện đã thành lập đơn vị chống nhiễm khuẩn
và triển khai các hoạt động phòng chống nhiễm khuẩn, đặc biệt tại các bệnh viện
lớn. Mạng lưới chống nhiễm khuẩn tại các cơ sở y tế đã được hệ thống hóa và
giám sát việc thực hành phòng chống nhiễm khuẩn. Việc áp dụng các biện pháp
phòng ngừa chuẩn để dự phòng các bệnh lây truyền qua đường máu bao gồm vi rút
viêm gan B, C ngày càng được tăng cường.
Tuy nhiên, vấn đề đảm bảo quy
trình và chất lượng trong thực hiện phòng chống nhiễm khuẩn và thực hành các biện
pháp kiểm soát nhiễm khuẩn như tiêm an toàn, tiệt trùng các dụng cụ sử dụng
trong thủ thuật và phẫu thuật chưa được thực hiện một cách hệ thống. Bên cạnh
đó, vấn đề về tăng cường chất lượng kiến thức và thực hành của nhân viên y tế
trong phòng chống lây nhiễm, thực hành tiêm an toàn, quản lý chất thải, chuẩn
hóa quy trình khử trùng hiệu quả và hướng dẫn giám sát cũng chưa được hướng dẫn
và triển khai cụ thể. Theo kết quả Đánh giá thực trạng về các thực hành kiểm
soát nhiễm khuẩn trong bệnh viện do Cục Quản lý Khám chữa bệnh, Bộ Y tế thực hiện
năm 2017, có khoảng 10% các cơ sở y tế chưa thành lập đơn vị chống nhiễm khuẩn,
15% không có mạng lưới đơn vị chống nhiễm khuẩn và 20% cơ sở y tế trên 150 giường
bệnh chưa thành lập khoa phòng chống nhiễm khuẩn. Việc giám sát thực hành chống
nhiễm khuẩn cũng chưa được thống nhất thực hiện bởi đơn vị chống nhiễm khuẩn tại
các cơ sở y tế mà do các khoa, phòng tự giám sát việc thực hiện.
2.5. Dự phòng lây nhiễm
vi rút viêm gan A và E
Các đợt dịch viêm gan cấp tính
được khẳng định hoặc nghi ngờ do vi rút viêm gan A vẫn xảy ra ở Việt Nam, hầu hết
được khu trú tại một khu vực nhỏ và không gây ra các đợt dịch lớn trong cộng đồng;
bệnh thường có biểu hiện cấp tính và ít có những biến chứng nặng, điều trị thường
hồi phục hoàn toàn. Do xét nghiệm viêm gan vi rút A không sẵn có ở nhiều cơ sở
y tế nên khó chẩn đoán các trường hợp viêm gan vi rút A cấp ở bệnh nhân có vàng
da hoặc tiêu chảy. Bệnh viêm gan vi rút A đã có vắc xin dự phòng và hiệu quả,
tuy nhiên chưa được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng, do đó số người sử
dụng vắc xin còn hạn chế.
Với viêm gan vi rút E, hiện
chưa có số liệu về dịch tễ học của viêm gan E mặc dù đã xảy ra các ổ dịch nghi
ngờ do vi rút viêm gan E tại cộng đồng. Hiện vẫn chưa có vắc xin phòng viêm gan
vi rút E, mặc dù việc phát triển vắc xin này đã và đang được triển khai ở giai
đoạn thử nghiệm lâm sàng.
Trong bối cảnh điều kiện vệ
sinh cá nhân, vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm còn chưa tốt, nguy cơ phát
sinh dịch bệnh viêm gan vi rút A và E vẫn có thể xảy ra.
3. Mục tiêu
3: Nâng cao năng lực hệ thống giám sát và thu thập số liệu cung cấp bằng chứng
cho việc xây dựng chính sách và can thiệp nhằm hạn chế sự lây nhiễm của vi rút
viêm gan trong cộng đồng và tại cơ sở y tế.
3.1. Giám sát trường hợp
bệnh viêm gan vi rút
Viêm gan vi rút là bệnh truyền
nhiễm được yêu cầu báo cáo theo quy định tại Thông tư 54/2015/TT-BYT về việc hướng
dẫn chế độ thông tin và báo cáo bệnh truyền nhiễm, trong đó viêm gan vi rút A,
viêm gan vi rút B và viêm gan vi rút C là các bệnh truyền nhiễm nhóm B theo Luật
Phòng chống bệnh truyền nhiễm được yêu cầu báo cáo trong vòng 48 giờ kể từ khi
có chẩn đoán lâm sàng. Các cơ sở điều trị có trách nhiệm báo cáo thông tin các
trường hợp bệnh trực tiếp vào hệ thống quản lý giám sát bệnh truyền nhiễm trực
tuyến (eCDS). Hệ thống này cung cấp số liệu một cách nhanh chóng cho từng loại
vi rút viêm gan và hạn chế trùng lắp dữ liệu giữa các đơn vị báo cáo và giữa
các tuyến báo cáo. Tính đến hết năm 2019, hệ thống quản lý giám sát bệnh truyền
nhiễm đã ghi nhận 1.100 trường hợp bệnh viêm gan vi rút A, 52.086 trường hợp bệnh
viêm gan vi rút B, 6.792 trường hợp bệnh viêm gan vi rút C.
Tuy nhiên, trong quá trình triển
khai hệ thống quản lý báo cáo giám sát trường hợp bệnh truyền nhiễm nói chung
và các bệnh viêm gan vi rút nói riêng cũng tồn tại nhiều hạn chế như: chưa nhận
được sự quan tâm đầy đủ của các cấp lãnh đạo trong hệ thống y tế của địa
phương; chưa có được sự nhận thức đầy đủ, đúng đắn về tầm quan trọng của công
tác giám sát, báo cáo bệnh truyền nhiễm từ các nhân viên y tế trực tiếp tham
gia dẫn đến các đơn vị chưa nhập liệu đầy đủ, đúng hạn và thiếu tính chính xác,
quy trình báo cáo chưa hợp lý, phần mềm báo cáo bệnh truyền nhiễm còn nhiều hạn
chế. Nhiều cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có bệnh nhân nhập viện được chẩn đoán mắc
hoặc nghi mắc bệnh truyền nhiễm nhưng không thực hiện báo cáo bệnh truyền nhiễm
theo quy định. Đặc biệt với nhóm các bệnh viêm gan vi rút, việc không thực hiện
báo cáo các bệnh nhân khám ngoại trú rất phổ biến tại các cơ sở khám chữa bệnh
cùng với khó khăn trong thu thập thông tin về thời gian khởi phát, thông tin
sàng lọc, chẩn đoán bệnh hay không cập nhật thông tin đầy đủ trong quá trình
báo cáo dữ liệu vào hệ thống, không cập nhật tình trạng bệnh nhân khi có thay đổi
chẩn đoán hoặc thay đổi tình trạng điều trị đã làm ảnh hưởng lớn đến chất lượng
số liệu giám sát viêm gan vi rút.
Để đảm bảo chất lượng số liệu
giám sát bệnh viêm gan vi rút theo Thông tư 54/2015/TT-BYT , cần tiếp tục duy
trì việc đào tạo, tập huấn cho cán bộ y tế làm công tác báo cáo số liệu. Ngoài
ra, yêu cầu về việc mở rộng năng lực chẩn đoán, xét nghiệm, đảm bảo chất lượng
phòng xét nghiệm và bổ sung thông tin về loại xét nghiệm trong báo cáo trường hợp
bệnh là cần thiết để tăng cường chất lượng số liệu viêm gan cung cấp thông tin cho
công tác lập kế hoạch, xây dựng chính sách và đánh giá hiệu quả chương trình
phòng chống bệnh viêm gan vi rút tại Việt Nam.
3.2. Giám sát trọng điểm
viêm gan vi rút
Chương trình giám sát trọng điểm
bệnh viêm gan vi rút được triển khai thí điểm tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới
Trung ương năm 2017 và được mở rộng triển khai tại Bệnh viện Trung ương Thái
Nguyên và Bệnh viện Chợ Rẫy năm 2018, nhằm mục tiêu thu thập các thông tin về
các yếu tố nguy cơ, tiền sử và giai đoạn bệnh đối viêm gan vi rút cấp và mạn,
ung thư biểu mô tế bào gan để cung cấp thông tin cho các can thiệp dự phòng
cũng như can thiệp giảm biến chứng và tử vong. Chương trình giám sát trọng điểm
cần được tiếp tục mở rộng tại một số bệnh viện có năng lực xét nghiệm để cung cấp
đầy đủ thông tin cho việc giám sát bệnh cũng như xây dựng các can thiệp y tế
công cộng.
3.3. Giám sát huyết thanh
học vi rút viêm gan B, C
Giám sát huyết thanh học vi rút
viêm gan B, C được thực hiện trong nhóm người trưởng thành tại Việt Nam, do Bộ
Y tế phối hợp với Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa bệnh tật Hoa Kỳ (US CDC) và
Abbott Diasnogsis. Giám sát này được thực hiện trong năm 2018 và 2019 tại 32 tỉnh,
thành phố với cỡ mẫu trên 25.000 người. Kết quả điều tra về tỷ lệ nhiễm vi rút
viêm gan B, C và các yếu tố liên quan đến lây nhiễm vi rút viêm gan B và C đã
cung cấp thông tin cho công tác lập kế hoạch, đề xuất hoạt động, hoạch định
chính sách cho các chương trình phòng chống bệnh viêm gan vi rút và là cơ sở để
huy động các nguồn lực hỗ trợ cho các hoạt động phòng chống bệnh viêm gan vi
rút tại Việt Nam.
Bên cạnh các hoạt động giám sát
nói trên, các chương trình quản lý đồng nhiễm HIV và viêm gan, chương trình dự
phòng lây truyền mẹ con, chương trình an toàn truyền máu cũng cung cấp số liệu
về viêm gan vi rút, tuy nhiên vẫn còn khoảng trống lớn trong việc cung cấp “thông
tin cho hành động” do các nguồn dữ liệu hiện nay không được thu thập thường
xuyên hoặc không cung cấp thông tin đại diện cho cả nước đồng thời thiếu số liệu
về theo dõi bệnh nhân từ xét nghiệm đến chẩn đoán và điều trị. Cùng với việc mở
rộng quy mô hoạt động dự phòng, chẩn đoán và điều trị viêm gan vi rút, việc thiết
lập hệ thống giám sát với các hướng dẫn chuyên môn đầy đủ là rất cần thiết để đảm
bảo việc cung cấp thông tin, số liệu đầy đủ, thường xuyên theo hệ thống.
4. Nâng cao
năng lực trong sàng lọc, chẩn đoán và điều trị bệnh nhân viêm gan vi rút và mở
rộng tiếp cận với các dịch vụ chẩn đoán và điều trị bệnh viêm gan vi rút đặc biệt
là viêm gan vi rút B và viêm gan vi rút C.
4.1. Xét nghiệm sàng lọc,
chẩn đoán viêm gan vi rút
Xét nghiệm sàng lọc viêm gan vi
rút B và C đã được mở rộng thực hiện với các kỹ thuật khác nhau tại các tuyến từ
trung ương đến tuyến tỉnh và tại nhiều bệnh viện tuyến huyện. Các phòng xét
nghiệm của các bệnh viện tuyến huyện chủ yếu xét nghiệm được chức năng gan và
các xét nghiệm huyết thanh học sử dụng các xét nghiệm nhanh và đơn giản. Các
phòng xét nghiệm tuyến tỉnh có thể thực hiện được các xét nghiệm huyết thanh học
trên các hệ thống tự động hoặc bán tự động. Các kỹ thuật xét nghiệm sinh học
phân tử hầu như chỉ thực hiện được tại các bệnh viện tuyến trung ương hoặc một
số bệnh viện tuyến tỉnh ở các thành phố lớn.
Vấn đề xét nghiệm sàng lọc và
chẩn đoán vẫn còn nhiều thách thức ảnh hưởng đến việc tiếp cận của người dân
như: không có chương trình sàng lọc viêm gan B và C, không sẵn có các dịch vụ
xét nghiệm chẩn đoán tại tuyến tỉnh và tuyến huyện; việc thực hiện đo tải lượng
HBV, HCV còn hạn chế, mới chỉ có ở một số tỉnh và tại các đơn vị tuyến trung
ương với chi phí còn rất cao. Hiện nay bảo hiểm y tế đã chi trả xét nghiệm đo tải
lượng HBV, HCV, tuy nhiên vẫn chưa có hướng dẫn về việc chuyển mẫu đến cơ sở có
khả năng xét nghiệm và được bảo hiểm y tế chi trả nên dẫn đến hạn chế tiếp cận
chẩn đoán và điều trị cho người bệnh.
Bên cạnh đó, vấn đề đảm bảo chất
lượng xét nghiệm cũng còn nhiều khó khăn và thách thức ảnh hưởng đến công tác
chẩn đoán và điều trị như chưa thiết lập được hệ thống ngoại kiểm và chưa có
phòng xét nghiệm tham chiếu quốc gia cũng như chưa có quy định về đánh giá chất
lượng và tiêu chuẩn cấp phép lưu hành sinh phẩm xét nghiệm vi rút viêm gan theo
đúng tiêu chuẩn quốc tế.
Ngoài ra, hiện nay vẫn chưa có
hệ thống quản lý thông tin về xét nghiệm sàng lọc và chẩn đoán cho bệnh nhân
viêm gan B và C trên toàn quốc, do đó chưa có số liệu chính thức về số lượng
xét nghiệm sàng lọc viêm gan B, C được thực hiện hàng năm và các số liệu hiện
có được ghi nhận theo lượt xét nghiệm mà không phải theo số lượng bệnh nhân nên
chưa phản ánh đúng tình hình thực tế. Ngoài ra, số liệu xét nghiệm sàng lọc
hàng năm mới được ghi nhận tại một số bệnh viện tiếp nhận đông bệnh nhân viêm
gan vi rút như Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới
TP. HCM.
Để mở rộng việc tiếp cận với
xét nghiệm HBV và HCV có chất lượng, năm 2020 Bộ Y tế đã ban hành Hướng dẫn xét
nghiệm vi rút viêm gan B và C tại Quyết định số 1868/QĐ-BYT ngày 24/4/2020.
4.2. Chăm sóc, điều trị
viêm gan vi rút
Các hướng dẫn chẩn đoán và điều
trị viêm gan vi rút B và C đã được Bộ Y tế xây dựng và định kỳ cập nhật theo khuyến
cáo của WHO, trong đó Bộ Y tế đã cập nhật hướng dẫn chẩn đoán và điều trị viêm
gan vi rút B theo Quyết định 3310/QĐ-BYT ngày 29/7/2019 và cập nhật hướng dẫn
chẩn đoán và điều trị viêm gan vi rút C theo Quyết định 2065/QĐ-BYT ngày
29/4/2021.
Điều trị viêm gan vi rút B hiện
nay đã được thực hiện tại các bệnh viện tuyến Trung ương, bệnh viện tuyến tỉnh
và mở rộng xuống một số cơ sở tuyến huyện trong khi đó điều trị viêm gan C mới
chỉ sẵn có tại các bệnh viện tuyến trung ương và một số bệnh viện tỉnh/thành phố
và một số cơ sở y tế khám, chữa bệnh tư nhân.
Trên phạm vi toàn quốc, hiện
chưa có số liệu cụ thể về số lượng người bệnh được tiếp cận với chẩn đoán và điều
trị viêm gan vi rút B và C hàng năm. Tuy nhiên theo số liệu ước tính của Bộ Y tế
thì vẫn còn nhiều người mắc viêm gan B, C nhưng chưa được chẩn đoán và/hoặc điều
trị. Điều này có thể do hạn chế về hiểu biết của người dân đối với bệnh viêm
gan và các rào cản về tiếp cận các dịch vụ chẩn đoán và điều trị như khoảng
cách địa lý, chi phí xét nghiệm tải lượng vi rút và điều trị còn cao. Trong
tương lai, việc thực hiện phân tuyến dịch vụ để tăng cường xét nghiệm sàng lọc,
chẩn đoán và điều trị sẽ cải thiện tiếp cận của người viêm gan B và C đối với
các dịch vụ này.
4.3. Điều trị đồng nhiễm
viêm gan, HIV
Tình trạng đồng nhiễm viêm gan
vi rút B, C ở người nhiễm vi rút HIV có thể làm tăng nguy cơ tiến triển của bệnh
gan ở những người nhiễm HIV. Tình trạng đồng nhiễm vi rút HIV/HBV và/hoặc HCV
đã dẫn đến việc điều trị bằng thuốc kháng vi rút cho người nhiễm HIV càng trở
nên phức tạp. Độ bao phủ điều trị ARV cho bệnh nhân HIV/AIDS đạt trên 64%. Tuy
nhiên, phác đồ bậc 1 ưu tiên là TDF/3TC/EFV có hiệu quả cả với người nhiễm
HIV, người đồng nhiễm vi rút viêm gan B nhưng lại tương tác với phần lớn các
thuốc DAA điều trị viêm gan C. Để đảm bảo cho việc điều trị này được bền vững,
cần có các chiến lược nhằm phát hiện sớm người đồng nhiễm vi rút HIV và HBV/HCV
và tối ưu hóa phác đồ điều trị ARV để hạn chế tối đa tình trạng tương tác thuốc,
đảm bảo người bệnh đồng nhiễm HIV và HCV được tiếp cận đồng thời với thuốc ARV
và điều trị viêm gan C hiệu quả.
Vi rút viêm gan C có đường lây
truyền giống vi rút HIV. Tỷ lệ đồng nhiễm HIV/HCV cao, đặc biệt trong nhóm nghiện
chích ma túy. Tuy nhiên, hiện chưa có sự kết hợp trong dịch vụ chăm sóc, điều
trị HIV và viêm gan vi rút C cũng như quản lý các trường hợp bệnh đồng nhiễm
HIV và HCV. Chỉ có một số ít cơ sở khám, điều trị HIV có thực hiện sàng lọc vi
rút viêm gan B, C, nhưng không thực hiện được xét nghiệm tải lượng vi rút và
đánh giá tình trạng xơ hóa gan. Chương trình phòng chống HIV/AIDS tại Việt Nam
đã thiết lập được hệ thống từ Trung ương đến địa phương, hoàn toàn đủ khả năng
để hỗ trợ việc quản lý các trường hợp đồng nhiễm HIV và HCV và hiện tại đã có một
số cơ sở điều trị HIV/AIDS đang triển khai điều trị viêm gan C ở người nhiễm
HIV. Việc lựa chọn các phác đồ ARV không có tương tác với các thuốc điều trị
viêm gan C sẽ thuận lợi cho bệnh nhân đồng nhiễm trong điều trị viêm gan C. Bên
cạnh đó, trong bối cảnh chuyển giao thuốc điều trị HIV sang nguồn bảo hiểm y tế
thì việc điều trị phối hợp đồng nhiễm HIV và viêm gan C sẽ góp phần vận động
chính sách cho việc mở rộng tiếp cận với thuốc điều trị viêm gan C cho người bệnh.
Hiện nay Quỹ Toàn Cầu đang hỗ trợ Việt Nam trong triển khai điều trị đồng nhiễm
HIV và HCV thông qua việc tài trợ thuốc DAA và sẽ giúp cho việc mở rộng tiếp cận
với điều trị viêm gan C cho người nhiễm HIV tại Việt Nam.
4.4. Tiếp cận thuốc điều
trị viêm gan B và C
Các thuốc điều trị viêm gan B
theo Hướng dẫn của Bộ Y tế như tenofovir disoproxil fumarate (TDF),
entercavir hiện nay đã được đăng ký tại Việt Nam và được đưa vào danh mục
thanh toán do bảo hiểm y tế chi trả. Theo thông tư số 30/2018/TT-BYT ban hành
danh mục và tỷ lệ thanh toán qua bảo hiểm y tế, việc điều trị viêm gan B được
thực hiện tại các cơ sở y tế từ trung ương đến tuyến quận/huyện.
Với điều trị viêm gan C, hiện
nay đã có nhiều thuốc DAAs được đăng ký lưu hành tại Việt Nam và được đưa vào
danh mục thanh toán do bảo hiểm y tế chi trả với mức 50%. Tuy nhiên, chỉ có các
bệnh viện hạng I và hạng II (tương đương các bệnh viện tuyến trung ương và tuyến
tỉnh) mới được thực hiện việc chi trả cho điều trị viêm gan C thông qua bảo hiểm
y tế. Mặc dù đã có nhiều sản phẩm được đăng ký và sẵn, nhưng giá thành thuốc điều
trị viêm gan C tại Việt Nam còn rất cao so với các nước trong khu vực và trên
thế giới. Tại Việt Nam, giá của thuốc DAAs chung cho phác đồ điều trị 4 tuần được
ghi nhận tại một số cơ sở điều trị ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh trong năm 2017
như sau: Sofosbuvir có giá từ 372-439 USD; Daclatasvir có giá từ
219-430 USD, Ledipasvir-Sofosbuvir có giá từ 568-614 USD và Grazoprevir/Elbasvir
có giá từ 789-1022 USD. Ở các nước thu nhập thấp và trung bình, giá thuốc
DAAs đã thấp hơn đáng kể trong hai năm qua, do khả năng tiếp cận với thuốc điều
trị và thỏa thuận cấp phép tự nguyện được ký bởi các công ty sản xuất. Tại Mông
Cổ, Sofosbuvir có giá từ 214-297 USD/tháng và Sofosbuvir/Ledipasvir có
giá từ 260-400 USD/tháng. Tại Ấn Độ, Sofosbuvir có giá 24 USD/tháng và Sofosbuvir/Ledipasvir
có giá 83 USD/tháng. Như vậy, giá của các loại thuốc DAAs ở Việt Nam cao
hơn 1,3-2 lần so với Mông Cổ và cao hơn 6,2-18 lần so với Ấn Độ. Theo báo cáo mới
nhất của CHAI (2021) về thị trường thuốc điều trị viêm gan C, giá thành điều trị
12 tuần của phác đồ Daclatasivir và Sofosbuvir ở Việt Nam là 1022 USD
cao hơn rất nhiều so với các nước khác trong khu vực như Myanmar (150 USD),
Indonesia (106 USD), Căm pu chia (75 USD) và Ấn độ (39 USD) Đây là rào cản rất
lớn đối với việc mở rộng tiếp cận với điều trị viêm gan C tại Việt Nam vì giá
thành quá đắt so với mức thu nhập bình quân của người dân, kể cả đối với những
người có thể thanh toán được qua bảo hiểm y tế. Đặc biệt, cho đến nay, nhiều địa
phương vẫn chưa triển khai được việc thanh toán điều trị viêm gan C thông qua bảo
hiểm y tế theo hướng dẫn tại Thông tư 30/2019/TT-BYT ngày 30/9/2018 về danh mục
và tỷ lệ, điều kiện thanh toán đối với thuốc hóa dược, sinh phẩm, thuốc phóng xạ
và chất đánh dấu thuộc phạm vi được hưởng của người tham gia bảo hiểm y tế. Số
bệnh nhân viêm gan C được điều trị và chi trả qua bảo hiểm y tế còn rất ít. Ước
tính khoảng 1,000 bệnh nhân trong năm 2019 và 2700 bệnh nhân trong năm 2020.
III. KẾ HOẠCH
PHÒNG CHỐNG BỆNH VIÊM GAN VI RÚT GIAI ĐOẠN 2021-2025 VÀ TẦM NHÌN ĐẾN NĂM 2030
1. Cơ sở
pháp lý
Kế hoạch phòng chống bệnh viêm
gan vi rút giai đoạn 2020-2025 được xây dựng trên cơ sở tình hình bệnh viêm gan
vi rút và thực trạng hoạt động phòng chống tại Việt Nam; các văn bản quy phạm
pháp luật, bao gồm:
- Luật Phòng, chống bệnh truyền
nhiễm;
- Luật Phòng chống HIV/AIDS;
- Luật Khám, chữa bệnh;
- Luật Bảo hiểm y tế;
- Luật Dược;
- Luật Trẻ em;
- Nghị định số 104/2016/QH13
ngày 05/4/2016 ngày 01/7/2016 của Chính phủ về việc quy định về hoạt động tiêm
chủng.
- Nghị định số 54/2017/NĐ-CP
ngày 8/5/2017 của Chính Phủ về Quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi
hành luật dược.
- Thông tư số 26/2013/TT-BYT
ngày 16/9/2013 của Bộ Y tế hướng dẫn hoạt động truyền máu.
- Thông tư 43/2013/TT-BYT ngày
11/12/2013 của Bộ Y tế quy định chi tiết phân tuyến chuyên môn kỹ thuật đối với
hệ thống cơ sở khám, chữa bệnh.
- Thông tư 54/2015/TT-BYT ngày
28/12/2015 của Bộ Y tế hướng dẫn chế độ khai báo, báo cáo thông tin dịch, bệnh
truyền nhiễm.
- Thông tư 35/2016/TT-BYT ngày
28/9/2016 của Bộ Y tế ban hành Danh mục và tỷ lệ, điều kiện thanh toán đối với
dịch vụ kỹ thuật y tế thuộc phạm vi được hưởng của người tham gia bảo hiểm y tế.
- Thông tư 38/2017/TT-BYT ngày
17/10/2017 của Bộ Y tế ban hành danh mục bệnh truyền nhiễm, phạm vi và đối tượng
phải sử dụng vắc xin, sinh phẩm y tế bắt buộc.
- Thông tư số 16/2018/QĐ-BYT
ngày 20/7/2018 của Bộ Y tế ban hành quy định về kiểm soát nhiễm khuẩn trong cơ
sở khám chữa bệnh.
- Thông tư 34/2018/TT-BYT ngày
16/11/2018 của Bộ Y tế về việc quy định chi tiết một số điều của Nghị định số
104/2016/NĐ-CP ngày 01/7/2016 của Chính phủ quy định về hoạt động tiêm chủng.
- Thông tư 36/2018/TT-BYT ngày
22/11/2018 của Bộ Y tế về việc quy định Thực hành tốt bảo quản thuốc, nguyên liệu
làm thuốc.
- Thông tư 30/2018/TT-BYT ngày
30/9/2018 của Bộ Y tế ban hành danh mục và tỷ lệ, điều kiện thanh toán đối với
thuốc hóa dược, sinh phẩm thuốc phóng xạ và chất đánh dấu thuộc phạm vi được hưởng
của người tham gia bảo hiểm y tế.
- Thông tư số 17/2019/TT-BYT
ngày 17/7/2019 hướng dẫn giám sát và đáp ứng với bệnh, dịch bệnh truyền nhiễm.
- Quyết định số 5449/QĐ-BYT
ngày 30/12/2014 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị
viêm gan vi rút D.
- Quyết định 4283/QĐ-BYT ngày
08/8/2016 của Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành tài liệu “Định nghĩa trường hợp bệnh
truyền nhiễm”.
- Quyết định số 3332/QĐ-BYT
ngày 19/7/2017 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành tài liệu Hướng dẫn quy
trình hoạt động truyền máu.
- Quyết định số 7130/QĐ-BYT
ngày 29/11/2018 của Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành Kế hoạch hành động Quốc gia tiến
tới loại trừ HIV, viêm gan B và giang mai lây truyền từ mẹ sang con giai đoạn
2018-2030.
- Quyết định số 5456/QĐ-BYT
ngày 20/11/2019 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc hướng dẫn điều trị và chăm sóc
HIV/AIDS.
- Quyết định số 2470/QĐ-BYT
ngày 14/6/2019 của Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành Hướng dẫn Khám sàng lọc trước
tiêm chủng đối với trẻ em.
- Quyết định số 3310/QĐ-BYT
ngày 29/7/2019 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị viêm
gan vi rút B.
- Quyết định 1868/QĐ-BYT ngày
24/4/2020 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành Hướng dẫn xét nghiệm vi rút
viêm gan B, C.
- Quyết định số 2065/QĐ-BYT ngày
29/4/2021 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh viêm
gan vi rút C.
- Quyết định 1207/QĐ-BYT ngày
09/02/2021 của Bộ Y tế về Quyết định phê duyệt Kế hoạch triển khai điều trị
viêm gan C trên người bệnh đồng nhiễm HIV/viêm gan vi rút C do Dự án Quỹ toàn cầu
phòng, chống AIDS, Lao và Sốt rét tài trợ, giai đoạn 2021-2023.
2. Sự cần
thiết của kế hoạch quốc gia phòng chống viêm gan vi rút giai đoạn 2021-2025
Trong giai đoạn 2016-2018, Bộ Y
tế đã phối hợp với Tổ chức Y tế Thế giới tổ chức đánh giá thực trạng gánh nặng
bệnh tật và các hoạt động phòng chống viêm gan vi rút tại Việt Nam. Kết quả
đánh giá đã ghi nhận những nỗ lực của Việt Nam để giải quyết gánh nặng do viêm
gan vi rút, trong đó bao gồm đã sớm ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về
phòng chống bệnh viêm gan vi rút, tăng cường mở rộng dịch vụ xét nghiệm vi rút
viêm gan B, C đồng thời tăng cường tiếp cận dịch vụ điều trị viêm gan B và sử dụng
thuốc kháng vi rút trực tiếp DAAs trong điều trị viêm gan C. Kết quả đánh giá
cũng đưa ra một số khuyến nghị chính trong thời gian tới, cụ thể như sau:
- Tăng cường chỉ đạo và huy động
ngân sách đầu tư để tăng cường các hoạt động phòng chống bệnh viêm gan vi rút,
bố trí nguồn lực về tài chính và nhân lực để thực hiện kế hoạch quốc gia phòng
chống bệnh viêm gan vi rút.
- Duy trì hoạt động của nhóm kỹ
thuật quốc gia về viêm gan vi rút để tăng cường sự phối hợp của các bên liên
quan trong phòng chống bệnh viêm gan vi rút tại Việt Nam.
- Tăng cường nhận thức về bệnh
viêm gan vi rút của cộng đồng cũng như trong hệ thống y tế, bao gồm các hoạt động
hưởng ứng ngày Viêm gan Thế giới (28/7) hàng năm.
- Tăng cường khả năng tiếp cận
và độ bao phủ của chương trình xét nghiệm sàng lọc, chẩn đoán và chăm sóc điều
trị bệnh nhân mắc bệnh viêm gan vi rút.
- Đề xuất và triển khai hệ thống
giám sát bệnh viêm gan vi rút để tăng cường thông tin chiến lược cho công tác lập
kế hoạch trong dự phòng, chẩn đoán, chăm sóc, điều trị đồng thời cung cấp thông
tin cho việc theo dõi, đánh giá tiến độ, hiệu quả và các khó khăn vướng mắc
trong việc triển khai hoạt động phòng chống viêm gan vi rút.
Kế hoạch quốc gia về phòng chống
bệnh viêm gan vi rút giai đoạn 2015-2019 về cơ bản thống nhất với Kế hoạch hành
động của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khu vực Tây Thái Bình Dương về viêm gan vi
rút giai đoạn 2016-2021, nhưng vẫn tồn tại những khoảng trống về mục tiêu và
các hoạt động thực hiện, trong đó chưa đề cập đến các mục tiêu cần đạt được
theo từng chương trình, hoạt động, khung theo dõi giám sát việc triển khai kế
hoạch và kinh phí để triển khai các hoạt động trong kế hoạch.
Bên cạnh đó, việc triển khai Kế
hoạch quốc gia về phòng chống bệnh viêm gan vi rút giai đoạn 2015-2019 còn gặp
nhiều khó khăn liên quan đến việc huy động kinh phí đầu tư để triển khai đồng bộ
các hoạt động, cơ chế phối hợp, chia sẻ thông tin giữa các đơn vị đặc biệt là
giữa lĩnh vực phòng và điều trị; thiếu số liệu cơ sở để ước tính gánh nặng bệnh
tật và thiết lập mục tiêu cụ thể và hạn chế nguồn nhân lực, nguồn tài chính thực
hiện.
Trên cơ sở tình hình bệnh tật,
thực trạng và các khó khăn tồn tại trong các hoạt động phòng chống bệnh viêm
gan vi rút tại Việt Nam, Bộ Y tế ban hành kế hoạch phòng chống viêm gan vi rút
giai đoạn 2021-2025, nhằm tiếp tục tăng cường sự chỉ đạo điều hành và triển
khai hiệu quả các hoạt động phòng chống bệnh viêm gan vi rút phù hợp với tình
hình hiện tại.
3. Tầm
nhìn đến năm 2030: Tiến tới loại trừ để
viêm gan vi rút không còn là mối đe dọa đối với sức khỏe cộng đồng.
4. Mục
tiêu: Giảm lây truyền vi rút viêm gan,
giảm tỷ lệ mắc và tử vong do viêm gan vi rút.
5. Các lĩnh
vực ưu tiên và hoạt động cụ thể
5.1. Dự phòng lây nhiễm vi
rút viêm gan
5.1.1. Tiêm chủng vắc xin
viêm gan B
Mục tiêu: Giảm tỷ lệ
HBsAg ở trẻ dưới 5 tuổi xuống dưới 0,5%.
Chỉ tiêu:
- 100% bệnh viện và các cơ sở y
tế có phòng sinh triển khai tiêm vắc xin viêm gan B liều sơ sinh trong vòng 24
giờ sau sinh.
- Tỷ lệ trẻ được tiêm vắc xin
viêm gan B liều sơ sinh trong vòng 24 giờ sau sinh:
+ Giai đoạn 2021-2025: Tỷ lệ trẻ
sơ sinh được tiêm vắc xin viêm gan B trong vòng 24 giờ đầu đạt ít nhất 85%
+ Giai đoạn 2026-2030: Tỷ lệ trẻ
sơ sinh được tiêm vắc xin viêm gan B trong vòng 24 giờ đầu đạt ít nhất 90%
- Trên 95% trẻ em dưới 1 tuổi
được tiêm vắc xin viêm gan B ba liều cơ bản (VGB3).
Các hoạt động chính tập
trung vào các nội dung sau:
a. Viêm gan B sơ sinh
- Triển khai tiêm vắc xin viêm
gan B liều sơ sinh trong vòng 24 giờ sau sinh theo hướng dẫn của Bộ Y tế, giảm
thiểu hoãn tiêm không phù hợp.
- Tổ chức tập huấn triển khai tiêm
vắc xin viêm gan B liều sơ sinh trong vòng 24 giờ cho cán bộ y tế tại các bệnh
viện và cơ sở y tế có phòng sinh.
- Tổ chức tiêm vắc xin viêm gan
B liều sơ sinh ít nhất 02 lần/ngày tại các bệnh viện và các cơ sở y tế có phòng
sinh.
- Tổ chức triển khai và mở rộng
tiêm vắc xin viêm gan B liều sơ sinh tại các trạm y tế, phòng sinh khu vực miền
núi, vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn nơi có tỷ lệ tiêm liều sơ sinh thấp. Từng
bước triển khai tiêm vắc xin viêm gan B tại nhà cho trẻ sơ sinh được sinh tại
nhà tại các vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc nơi tập quán sinh tại nhà còn phổ
biến. Vận động việc sinh con tại các cơ sở y tế có sinh để mẹ và trẻ được chăm
sóc đầy đủ trong và sau quá trình sinh cũng như được tiêm chủng vắc xin viêm
gan B liều sơ sinh kịp thời.
- Phối hợp với các chương trình
chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em để phụ nữ mang thai, bà mẹ, người chăm sóc trẻ
được cán bộ y tế tư vấn về tiêm vắc xin viêm gan B liều sơ sinh cho trẻ sau
sinh trong những lần khám thai và trong ngày đầu sau khi sinh.
- Truyền thông trên các phương
tiện thông tin đại chúng về tiêm vắc xin viêm gan B liều sơ sinh trong 24 giờ đầu
sau sinh cho trẻ sơ sinh.
- Thực hiện đăng ký trẻ sơ sinh
trên hệ thống quản lý thông tin tiêm chủng của Bộ Y tế đối với tất cả các bệnh
viện, cơ sở y tế có phòng sinh và phòng tiêm chủng.
b. Tiêm chủng 3 liều vắc xin
viêm gan B cho trẻ dưới 1 tuổi
- Tổ chức triển khai tiêm chủng
đầy đủ, đúng lịch 3 liều vắc xin viêm gan B cho trẻ dưới 1 tuổi theo đúng lịch
tiêm chủng.
- Tổ chức các điểm tiêm chủng ngoài
trạm y tế để tăng khả năng tiếp cận của đối tượng với dịch vụ tiêm chủng mở rộng
tại các địa bàn khó khăn, miền núi, vùng sâu, vùng xa.
c. Tiêm phòng cho các nhóm người
trưởng thành có nguy cơ cao
- Thúc đẩy việc triển khai tiêm
vắc xin viêm gan B cho nhân viên y tế làm việc tại các cơ sở khám chữa bệnh.
- Tổ chức truyền thông về lợi
ích của tiêm vắc xin viêm gan B cho các nhóm có nguy cơ cao bao gồm nam quan hệ
tình dục đồng tính, phụ nữ bán dâm, người nghiện chích ma túy, người thường
xuyên tiếp xúc với các sản phẩm máu (nhân viên y tế và bệnh nhân).
d. Cung ứng vắc xin viêm gan B
đầy đủ và đảm bảo chất lượng
- Đáp ứng đầy đủ, kịp thời các
loại vắc xin viêm gan B sản xuất trong nước cho hoạt động tiêm chủng thường
xuyên.
- Cung ứng đầy đủ vắc xin phối
hợp chứa thành phần viêm gan B nhập khẩu và đảm bảo kinh phí mua vắc xin đối ứng
theo cam kết với viện trợ Quốc tế, tránh gián đoạn tiêm chủng thường xuyên cho
trẻ em dưới 1 tuổi.
- Tổ chức kiểm tra, giám sát chất
lượng vắc xin được bảo quản tại các tuyến.
- Đáp ứng đủ, kịp thời bơm kim
tiêm tự khóa và hộp an toàn trong tiêm chủng thường xuyên.
5.1.2. Phòng lây truyền
vi rút viêm gan B từ mẹ sang con
Mục tiêu: Giảm lây truyền
vi rút viêm gan B từ mẹ sang con.
Chỉ tiêu:
- Đạt các chỉ tiêu tiêm chủng
viêm gan B cho trẻ em dưới 1 tuổi.
- Tỷ lệ phụ nữ được xét nghiệm
sàng lọc viêm gan B trong thời kỳ mang thai trên 70%.
- Tỷ lệ phụ nữ mang thai mắc
viêm gan B được điều trị trên 70%.
Các hoạt động chính tập
trung vào các nội dung sau:
Triển khai các hoạt động dự
phòng lây truyền vi rút viêm gan B từ mẹ sang con theo kế hoạch loại trừ ba bệnh
HIV, giang mai và viêm gan B lây truyền từ mẹ sang con của Bộ Y tế.
- Xây dựng, cập nhật và tổ chức
triển khai các chính sách, văn bản pháp quy, hướng dẫn quốc gia về dự phòng và
kiểm soát lây truyền từ mẹ sang con.
- Tổ chức triển khai hiệu quả
các hoạt động truyền thông giáo dục sức khỏe, nâng cao nhận thức, thái độ và
thay đổi hành vi.
- Cung cấp đầy đủ các dịch vụ
sàng lọc, chẩn đoán, chăm sóc, quản lý điều trị các bệnh lây truyền từ mẹ sang
con đảm bảo chất lượng.
- Xây dựng hệ thống ghi nhận
thông tin, theo dõi và giám sát lây truyền từ mẹ sang con, tích hợp trong hệ thống
thông tin, giám sát hiện có.
5.1.3. Kiểm soát nhiễm
khuẩn trong cơ sở y tế
Mục tiêu: Giảm thiểu lây
truyền vi rút viêm gan B, C tại các cơ sở y tế.
Chỉ tiêu:
- 100% tiêm an toàn
trong các cơ sở y tế.
- 100% cán bộ y tế làm việc tại
cơ sở khám, chữa bệnh được tiêm phòng vắc xin viêm gan B.
Các hoạt động chính tập
trung vào các nội dung sau:
a. Thúc đẩy triển khai các biện
pháp kiểm soát và phòng chống nhiễm khuẩn bao gồm cả vi rút viêm gan tại các cơ
sở y tế
- Tổ chức truyền thông, đào tạo,
tập huấn nâng cao nhận thức của cán bộ y tế về dự phòng lây nhiễm vi rút viêm
gan trong các cơ sở y tế.
- Giám sát việc thực hành tiêm
an toàn tại các cơ sở y tế.
- Đảm bảo áp dụng các biện pháp
phòng ngừa chuẩn trong tất cả các cơ sở y tế theo hướng dẫn của Bộ Y tế.
- Triển khai hướng dẫn kiểm
soát nhiễm khuẩn tại các cơ sở chạy thận nhân tạo.
b. Triển khai tiêm vắc xin viêm
gan B cho cán bộ y tế tại các cơ sở khám, chữa bệnh
- Rà soát, xây dựng các văn bản
pháp quy, hướng dẫn kỹ thuật về triển khai tiêm vắc xin viêm gan B cho cán bộ y
tế tại cơ sở khám, chữa bệnh.
- Thúc đẩy triển khai tiêm vắc
xin viêm gan B cho cán bộ y tế tại tất cả các cơ sở khám, chữa bệnh theo hướng
dẫn của Bộ Y tế.
5.1.4. Can thiệp giảm tác
hại
Mục tiêu: Giảm lây truyền
vi rút viêm gan B, C trong nhóm sử dụng ma túy.
Chỉ tiêu:
- Đảm bảo cung cấp ít nhất 300
bơm kim tiêm cho một người tiêm chích ma túy trong một năm.
- 30% người nghiện chất dạng
thuốc phiện được điều trị bằng thuốc thay thế.
Các hoạt động chính tập
trung vào các nội dung sau:
a. Duy trì, mở rộng các can thiệp
giảm tác hại với độ bao phủ và hiệu quả cao, giảm lây truyền vi rút viêm gan C
trong nhóm nghiện chích ma túy
- Truyền thông, giáo dục tư vấn
về các can thiệp dự phòng nhiễm HIV và vi rút viêm gan C.
- Duy trì và mở rộng điều trị
thay thế chất gây nghiện dạng thuốc phiện.
- Duy trì, mở rộng chương trình
bơm kim tiêm dựa vào cộng đồng và sử dụng bơm kim tiêm khoảng chết thấp.
- Duy trì, mở rộng chương trình
bao cao su, chất bôi trơn dựa vào cộng đồng cho các nhóm quần thể đích.
5.1.5. An toàn truyền máu
Mục tiêu: Loại trừ lây
truyền vi rút viêm gan B, C qua truyền máu.
Chỉ tiêu:
- 100% đơn vị máu được sàng lọc.
- Trên 95% đơn vị máu được sàng
lọc bằng NAT.
- 100% phòng xét nghiệm sàng lọc
máu có hệ thống quản lý chất lượng.
Các hoạt động chính tập
trung vào các nội dung sau:
a. Thành lập phòng tham chiếu
xét nghiệm sàng lọc vi rút viêm gan trong chương trình an toàn truyền máu.
b. Cập nhật hướng dẫn hoạt động
xét nghiệm an toàn phòng chống lây truyền qua đường truyền máu.
c. Kết nối cơ sở dữ liệu quản
lý sức khỏe người hiến máu và kết nối cơ sở điều trị để quản lý bệnh nhân viêm
gan được phát hiện.
d. Triển khai hệ thống quản lý
chất lượng tại tất cả các cơ sở xét nghiệm lâm sàng lọc máu đáp ứng tiêu chuẩn
hệ thống chất lượng ISO 15189.
e. Thiết lập hệ thống cảnh báo
nguy cơ lây truyền vi rút viêm gan B, C qua truyền máu.
f. Xây dựng tài liệu, tuyên
truyền và tư vấn về phòng chống viêm gan vi rút đối với người hiến máu tiềm
năng và người hiến máu có nhiễm vi rút viêm gan.
5.1.6. Dự phòng lây truyền
vi rút viêm gan A và E
Mục tiêu: Giảm lây truyền
vi rút viêm gan A và E qua đường tiêu hóa.
Các hoạt động chính tập
trung vào các nội dung sau
Đảm bảo công tác vệ sinh cá
nhân, vệ sinh an toàn thực phẩm và đảm bảo nước sạch để dự phòng lây truyền vi
rút viêm gan lây truyền qua đường tiêu hóa
- Tổ chức truyền thông, cung cấp
các khuyến cáo, thông điệp nhằm nâng cao nhận thức của người dân về các bệnh
lây truyền qua đường tiêu hóa.
- Thực hiện đầy đủ các biện
pháp vệ sinh phòng bệnh tại các cơ sở y tế trong đó tập trung cải thiện vấn đề
quản lý chất thải tại các cơ sở y tế để hạn chế lây lan mầm bệnh vi rút viêm
gan ra môi trường.
- Duy trì và triển khai hoạt động
giám sát, phát hiện sớm các trường hợp mắc bệnh tại cộng đồng và các cơ sở y tế
để xử lý kịp thời.
- Duy trì và mở rộng dịch vụ
tiêm phòng vắc xin viêm gan A.
- Các cơ sở giáo dục, trường học
thực hiện đầy đủ các biện pháp vệ sinh phòng bệnh, đặc biệt tập trung cải thiện
vấn đề vệ sinh môi trường, vệ sinh cá nhân rửa tay bằng xà phòng của học sinh.
5.2. Tiếp cận chẩn đoán, điều
trị viêm gan vi rút
Mục tiêu: Giảm xơ gan,
ung thư gan và tử vong do viêm gan vi rút B và C.
Chỉ tiêu:
- 50% số người nhiễm vi rút
viêm gan B, C được chẩn đoán.
- 60% số người đủ tiêu chuẩn điều
trị được điều trị viêm gan vi rút B, C.
- 90% người bệnh điều trị viêm
gan vi rút B đạt tải lượng vi rút dưới ngưỡng phát hiện.
- 95% người bệnh điều trị viêm
gan vi rút C khỏi bệnh.
- 70% người nhiễm HIV đang điều
trị ARV được sàng lọc vi rút viêm gan C.
- 80% người được chẩn đoán đồng
nhiễm HIV/HCV được điều trị viêm gan C.
Các hoạt động chính tập trung
vào các nội dung sau:
a. Xét nghiệm và chẩn đoán viêm
gan B, C theo hướng dẫn của Bộ Y tế
- Mở rộng dịch vụ xét nghiệm vi
rút viêm gan B, C tại các cơ sở y tế tuyến huyện, xã và cộng đồng.
- Mở rộng dịch vụ xét nghiệm tải
lượng vi rút tại các cơ sở y tế tuyến tỉnh và tiến tới thực hiện xét nghiệm tải
lượng vi rút tại tuyến huyện. Xây dựng hướng dẫn và triển khai thực hiện quy
trình chuyển mẫu xét nghiệm đo tải lượng HBV, HCV đến các cơ sở xét nghiệm và
được bảo hiểm y tế chi trả.
- Huy động nguồn lực thực hiện
xét nghiệm vi rút viêm gan cho các nhóm quần thể đích bao gồm cả trong trại
giam và các cơ sở khép kín.
- Kết nối hiệu quả người được
xét nghiệm viêm gan vi rút với dịch vụ chăm sóc và điều trị. Lồng ghép các các
dịch vụ xét nghiệm viêm gan B, C với các dịch vụ tư vấn xét nghiệm HIV tại cộng
đồng, tại các cơ sở y tế và các dịch vụ chăm sóc, điều trị và dự phòng HIV.
b. Xây dựng mạng lưới phòng xét
nghiệm viêm gan vi rút
- Thiết lập phòng xét nghiệm
tham chiếu quốc gia về viêm gan vi rút.
- Tăng cường triển khai quản lý
chất lượng (QMS) và ngoại kiểm (EQAS) theo hướng dẫn của Bộ Y tế tại các phòng
xét nghiệm viêm gan vi rút.
- Thiết lập quy trình đánh giá
chất lượng sinh phẩm xét nghiệm viêm gan B, C theo tiêu chuẩn quốc tế hoặc sử dụng
thông tin về đánh giá sinh phẩm do Tổ chức Y tế thế giới thực hiện thông qua
chương trình tiền kiểm định.
- Triển khai áp dụng hướng dẫn
xét nghiệm viêm gan vi rút B, C do Bộ Y tế ban hành trong chẩn đoán và điều trị.
c. Điều trị viêm gan vi rút
- Định kỳ cập nhật hướng dẫn quốc
gia về chăm sóc và điều trị bệnh viêm gan vi rút theo khuyến cáo của Tổ chức Y
tế Thế giới.
- Tổ chức đào tạo, tập huấn
nâng cao năng lực cho cán bộ y tế các tuyến từ tuyến quận/huyện đến tuyến trung
ương trong quản lý, chăm sóc và điều trị viêm gan vi rút. Tổ chức các khóa đào
tạo và đào tạo liên tục về viêm gan bao gồm áp dụng các hình thức đào tạo trực
tuyến.
- Xây dựng và triển khai các mô
hình cung cấp dịch vụ toàn diện bao gồm xét nghiệm, chăm sóc, điều trị và dự
phòng.
- Phân tuyến điều trị viêm gan
vi rút, đặc biệt là điều trị viêm gan vi rút C, đến tuyến quận/huyện được bảo
hiểm y tế chi trả để nâng cao số lượng người bệnh được điều trị viêm gan vi
rút.
d. Điều trị đồng nhiễm HIV/HCV
- Cập nhật, tối ưu hóa phác đồ
điều trị HIV theo hướng lựa chọn các thuốc không tương tác với các thuốc điều
trị viêm gan C.
- Tổ chức đào tạo, tập huấn
nâng cao năng lực cho cán bộ y tế về chẩn đoán, theo dõi, chăm sóc và điều trị
đồng nhiễm HIV/HBV và HIV/HCV.
- Mở rộng mô hình điều trị
HIV/HCV theo hướng quản lý ca bệnh đồng nhiễm HIV/HCV được lồng ghép trong quy
trình quản lý điều trị cho người nhiễm và người phơi nhiễm với HIV.
- Thực hiện quản lý ca bệnh điều
trị đồng nhiễm HIV/HCV, thúc đẩy điều trị đồng nhiễm HIV/HCV từ nguồn bảo hiểm
y tế.
e. Cung cấp sinh phẩm chẩn đoán
và thuốc điều trị
- Thúc đẩy quá trình đăng ký
lưu hành, nhập khẩu các thuốc điều trị viêm gan vi rút.
- Thúc đẩy khả năng tiếp cận với
thuốc điều trị viêm gan với giá cả hợp lý thông qua vận động chính sách, tăng tỷ
lệ chi trả bảo hiểm y tế đối với điều trị viêm gan C, hợp tác và đàm phán giá với
các nhà sản xuất, cung ứng thuốc và sinh phẩm thông qua đấu thầu tập trung.
- Xây dựng và mở rộng các chính
sách chi trả bảo hiểm y tế phù hợp đối với các trường hợp điều trị bệnh viêm
gan vi rút C để giảm tỷ lệ đồng chi trả cho người bệnh nhằm tăng cường tiếp cận
với điều trị cho người bệnh tại các tuyến; xây dựng cơ chế chi trả bảo hiểm đối
với các trường hợp được theo dõi, điều trị ngoại trú.
5.3. Truyền thông nâng cao
nhận thức xã hội và vận động chính sách về viêm gan vi rút
Mục tiêu:
- Nâng cao nhận thức của cộng đồng
trong dự phòng và điều trị bệnh viêm gan vi rút và dự phòng ung thư gan.
- Tăng cường sự tham gia của chính
quyền địa phương, các ban, ngành, tổ chức chính trị, chính trị - xã hội và xây
dựng các chính sách hỗ trợ.
Các hoạt động chính tập
trung vào các nội dung sau:
a. Triển khai các chiến dịch
truyền thông nâng cao nhận thức về phòng chống bệnh viêm gan vi rút và giảm kỳ
thị, phân biệt đối xử.
- Phối hợp và đa dạng hóa các
hình thức thông tin - giáo dục - truyền thông về phòng, chống viêm gan vi rút;
Xây dựng các thông điệp truyền thông dễ hiểu và có hiệu quả về các biện pháp dự
phòng, đặc biệt về lợi ích của việc tiêm phòng viêm gan B cho trẻ sơ sinh và trẻ
nhỏ, chương trình rửa tay và vệ sinh an toàn thực phẩm, các yếu tố nguy cơ của
nhiễm vi rút viêm gan, các thông điệp về dự phòng lây nhiễm, xét nghiệm sớm và
điều trị kịp thời để ngăn ngừa biến chứng trong đó có ung thư gan.
- Triển khai các hoạt động
tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, lồng ghép trong việc tư
vấn, tổ chức các buổi truyền thông, hội thảo, tập huấn về phòng chống bệnh viêm
gan vi rút.
- Lồng ghép việc tuyên truyền
phòng chống viêm gan vi rút trong việc tuyên truyền phòng chống ung thư gan,
phòng chống HIV/AIDS, các bệnh lây truyền qua đường tình dục, phòng chống tiêm
chích, mại dâm và ma túy.
- Đẩy mạnh việc tư vấn về phòng
chống bệnh viêm gan vi rút tại các cơ sở y tế, các trung tâm tư vấn về sức khỏe,
đặc biệt cho phụ nữ có thai, người hiến máu, các đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh
các bệnh lây truyền qua đường tình dục, tiêm chích ma túy.
- Triển khai các hoạt động hưởng
ứng ngày Viêm gan Thế giới (28/7) hàng năm với sự tham gia của chính quyền, các
ban, ngành đoàn thể các cấp và cộng đồng.
- Tăng cường tổ chức truyền
thông, cung cấp các khuyến cáo, thông điệp nhằm nâng cao nhận thức của giáo
viên, phụ huynh và học sinh về các bệnh lây truyền qua đường tiêu hóa.
- Do HIV và viêm gan vi rút có
đường lây truyền giống nhau, tỷ lệ đồng nhiễm viêm gan vi rút trong nhóm người
nhiễm HIV cao nên tăng cường truyền thông về đồng nhiễm và giám sát đồng nhiễm
trong nhóm nguy cơ cao đảm bảo tăng hiệu quả và tiết kiệm nguồn lực.
b. Huy động nguồn lực và vận động
sự tham gia của chính quyền địa phương, các ban, ngành, tổ chức chính trị, xã hội
và cộng đồng trong việc xây dựng và triển khai các hoạt động phòng chống viêm
gan.
- Vận động lãnh đạo chính quyền
địa phương và huy động nguồn lực cho chương trình phòng, chống viêm gan vi rút.
- Huy động các tổ chức chính trị,
chính trị - xã hội để ủng hộ và tham gia chương trình phòng, chống viêm gan vi
rút.
- Khuyến khích, vận động sự
tham gia của cộng đồng, cộng đồng bị ảnh hưởng trong việc xây dựng và thực hiện
các chính sách hỗ trợ các chương trình, kế hoạch phòng chống bệnh viêm gan vi
rút.
- Vận động các cấp ủng hộ việc
quy định sử dụng quỹ BHYT chi trả chi phí khám sàng lọc, chẩn đoán sớm viêm gan
vi rút cho một số nhóm đối tượng.
5.4. Hệ thống thông tin chiến
lược
5.4.1. Giám sát thu thập
dữ liệu về viêm gan vi rút
Mục tiêu:
- Thiết lập hệ thống giám sát
viêm gan vi rút quốc gia.
- Thiết lập hệ thống theo dõi bệnh
nhân được chẩn đoán và điều trị bệnh viêm gan vi rút.
Các hoạt động chính tập
trung vào các nội dung sau:
a. Xây dựng hướng dẫn giám sát
viêm gan vi rút thống nhất với chiến lược giám sát viêm gan vi rút của Tổ chức
Y tế Thế giới và phù hợp với hệ thống y tế quốc gia.
- Triển khai quản lý và báo cáo
kết quả xét nghiệm viêm gan vi rút trong hệ thống báo cáo bệnh truyền nhiễm quốc
gia.
- Triển khai giám sát trường hợp
bệnh viêm gan vi rút cấp tính và mãn tính vi rút viêm gan B, C.
- Triển khai giám sát trường hợp
biến chứng do viêm gan vi rút.
b. Xây dựng và triển khai hệ thống
báo cáo và theo dõi bệnh nhân chẩn đoán và điều trị viêm gan B, C.
- Xây dựng bộ chỉ số theo dõi
đánh giá về chẩn đoán và điều trị viêm gan B, C tại các cơ sở y tế.
- Xây dựng phần mềm để theo dõi
bệnh nhân viêm gan vi rút trong quá trình chẩn đoán, điều trị và giám sát điều
trị
- Thực hiện báo cáo thường quy
theo quy định của Bộ Y tế.
c. Liên kết hệ thống giám sát
viêm gan vi rút với các chương trình y tế quốc gia và các hệ thống giám sát bệnh
tật khác:
- Kết nối dữ liệu giám sát bệnh
viêm gan vi rút với giám sát HIV/AIDS và các bệnh truyền nhiễm khác có liên
quan.
- Liên kết dữ liệu đăng ký ung
thư gan với các hệ thống báo cáo viêm gan vi rút.
- Liên kết dữ liệu sàng lọc hiến
máu và bệnh nhân sau hiến máu.
d. Xây dựng kho dữ liệu viêm
gan vi rút tích hợp với hệ thống báo cáo tiêm chủng, hệ thống theo dõi bệnh
liên quan đến gan (trường hợp xơ gan và ghi nhận ung thư) và các nguồn dữ liệu
bệnh truyền nhiễm liên quan khác.
5.4.2. Triển khai nghiên
cứu khoa học về viêm gan vi rút
Mục tiêu:
Tăng cường hợp tác nghiên cứu
khoa học, cung cấp thông tin, bằng chứng cho xây dựng chính sách về chương
trình phòng chống viêm gan vi rút.
Các hoạt động chính tập
trung vào các nội dung sau:
- Xác định và định hướng các ưu
tiên nghiên cứu về viêm gan vi rút.
- Triển khai nghiên cứu về dịch
tễ học, vi rút học và trong các lĩnh vực sàng lọc, chăm sóc và điều trị viêm
gan, tập trung vào các vấn đề ưu tiên của quốc gia bao gồm cả nghiên cứu tác
nghiệp và phân tích kinh tế y tế.
- Định kỳ cập nhật ước tính
gánh nặng bệnh tật quốc gia để đề xuất các chiến lược đầu tư phù hợp.
5.4.3. Tăng cường năng lực
và phát triển hệ thống
Mục tiêu:
Huy động các nguồn lực cho
chương trình phòng chống bệnh viêm gan vi rút đảm bảo hiệu quả và duy trì bền vững.
Các hoạt động chính tập
trung vào các nội dung sau:
a. Tăng cường đào tạo và đảm bảo
chất lượng nguồn nhân lực
- Kiện toàn và nâng cao năng lực
đội ngũ cán bộ làm công tác dự phòng, giám sát, xét nghiệm, chẩn đoán, điều trị
và truyền thông về viêm gan vi rút.
- Tăng cường hỗ trợ kỹ thuật
cho tuyến dưới về dự phòng, xét nghiệm, giám sát, chẩn đoán và điều trị bệnh
viêm gan vi rút.
- Cập nhật chương trình dự
phòng và điều trị bệnh viêm gan vi rút vào chương trình đào tạo của các trường
Đại học, Cao đẳng ngành Y tế.
b. Huy động các nguồn lực phòng
chống bệnh viêm gan vi rút
- Huy động nguồn lực trong nước
từ các chương trình y tế ở trung ương, địa phương, các tổ chức xã hội và nguồn
bảo hiểm y tế.
+ Tăng kinh phí của Chương
trình tiêm chủng mở rộng quốc gia nhằm đảm bảo tỷ lệ bao phủ vắc xin viêm gan B
cho trẻ sơ sinh và trẻ dưới 1 tuổi theo kế hoạch đề ra, xem xét mở rộng cho các
đối tượng nguy cơ.
+ Thực hiện chính sách chi trả
bảo hiểm y tế trong chẩn đoán và điều trị bệnh viêm gan vi rút; Vận động chính
sách để giảm đồng chi trả cho bệnh nhân điều trị viêm gan C và cung cấp dịch vụ
chẩn đoán, điều trị tại tuyến huyện.
+ Lồng ghép chương trình phòng
chống bệnh viêm gan vi rút với chương trình phòng chống HIV/AIDS và các chương
trình trình phòng chống bệnh tật khác có liên quan để giải quyết tình trạng đồng
nhiễm và tối ưu hóa việc sử dụng các nguồn lực.
- Tăng cường hợp tác với các tổ
chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ để huy động nguồn lực cho các hoạt động
phòng chống bệnh viêm gan vi rút.
- Phân bổ nguồn lực cho dự
phòng, sàng lọc, chẩn đoán và điều trị viêm gan vi rút dựa trên phân tích hiệu
quả đầu tư của các can thiệp phòng chống bệnh viêm gan vi rút.
6. Thời
gian thực hiện: giai đoạn 2021-2025.
7. Kinh phí
- Kinh phí triển khai các hoạt
động trong Kế hoạch quốc gia phòng chống bệnh viêm gan vi rút sử dụng nguồn
kinh phí hoạt động thường xuyên của các đơn vị, địa phương và các nguồn kinh
phí hợp pháp khác. Các chương trình, đơn vị chủ động xây dựng và bố trí kinh
phí cho các hoạt động phòng, chống viêm gan theo lĩnh vực thực hiện.
- Huy động kinh phí hỗ trợ từ
các tổ chức chính trị xã hội trong nước và các tổ chức quốc tế tham gia trong
chương trình quốc gia phòng chống bệnh viêm gan vi rút.
IV. TỔ CHỨC
THỰC HIỆN
1. Tuyến
Trung ương
1.1. Cục Y tế dự phòng
- Đầu mối chương trình phòng chống
viêm gan vi rút quốc gia, tổng hợp tham mưu cho Bộ trưởng Bộ Y tế trong việc chỉ
đạo công tác giám sát và phòng chống bệnh viêm gan vi rút trên phạm vi toàn quốc.
- Đầu mối xây dựng hướng dẫn,
triển khai hệ thống giám sát và phòng chống bệnh viêm gan vi rút phù hợp với
các hướng dẫn của Tổ chức Y tế thế giới; chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra các địa
phương, đơn vị thuộc hệ y tế dự phòng, các cơ sở khám, chữa bệnh, các phòng xét
nghiệm triển khai giám sát và phòng chống bệnh viêm gan vi rút; tổ chức quản lý
chất lượng xét nghiệm viêm gan vi rút cho các đơn vị thuộc hệ thống y tế dự
phòng.
- Thường xuyên cập nhật các hướng
dẫn chuyên môn và giám sát, phòng chống bệnh viêm gan vi rút, kịp thời tổ chức
tập huấn đào tạo cho các cán bộ hệ dự phòng.
- Chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra
giám sát hoạt động tiêm chủng vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh, trẻ dưới 1 tuổi
và các đối tượng có nguy cơ cao đảm bảo an toàn và đạt tỷ lệ bao phủ theo chỉ
tiêu kế hoạch đề ra.
- Tổ chức triển khai truyền
thông nguy cơ trong phòng chống bệnh viêm gan vi rút trên các phương tiện thông
tin đại chúng và ưu tiên các đối tượng có nguy cơ cao; xây dựng các thông điệp,
khuyến cáo về phòng chống viêm gan vi rút.
- Huy động các nguồn lực và phối
hợp với các đơn vị liên quan tổ chức các nghiên cứu, điều tra liên quan tới bệnh
viêm gan vi rút cung cấp thông tin hỗ trợ xây dựng chính sách, hướng dẫn chuyên
môn kỹ thuật về phòng chống bệnh viêm gan vi rút.
- Chỉ đạo các đơn vị, cơ sở
tiêm chủng dịch vụ tăng cường tư vấn, tổ chức tiêm chủng vắc xin viêm gan A.
1.2. Cục Quản lý Khám, chữa
bệnh
- Đầu mối cập nhật, xây dựng hướng
dẫn chuyên môn về sàng lọc, chẩn đoán, điều trị bệnh viêm gan vi rút và tổ chức
tập huấn cho các cán bộ hệ điều trị. Xây dựng cơ chế chuyển gửi trong điều trị,
theo dõi và quản lý bệnh nhân giữa các tuyến.
- Trực tiếp chỉ đạo, đôn đốc
các cơ sở khám chữa bệnh tăng cường năng lực các phòng xét nghiệm phục vụ công
tác chẩn đoán và điều trị các bệnh do vi rút viêm gan; tổ chức quản lý chất lượng
xét nghiệm viêm gan vi rút cho các đơn vị khám, chữa bệnh trên cả nước.
- Đầu mối tổ chức đánh giá thực
hiện các hướng dẫn quốc gia về điều trị viêm gan vi rút B, viêm gan vi rút C và
đề xuất các chính sách nhằm tăng cường sự tiếp cận của người dân đối với việc
điều trị bệnh viêm gan vi rút.
- Phối hợp với cơ quan bảo hiểm
y tế để mở rộng cơ chế hỗ trợ chi phí điều trị đối với viêm gan vi rút, đặc biệt
là đối với bệnh nhân nhiễm vi rút viêm gan C.
- Chỉ đạo, đôn đốc các cơ sở y
tế có phòng sinh triển khai hoạt động tiêm chủng vắc xin viêm gan B liều sơ
sinh, đưa tiêu chí triển khai tiêm vắc xin viêm gan B liều sơ sinh tại các bệnh
viện có phòng sinh vào bộ tiêu chí đánh giá chất lượng bệnh viện.
- Trực tiếp chỉ đạo, đôn đốc,
kiểm tra việc thực hiện công tác kiểm soát nhiễm khuẩn trong các cơ sở khám, chữa
bệnh, đảm bảo tất cả các dụng cụ dùng cho các thủ thuật y tế phải được vô
trùng.
- Tham mưu, đề xuất bổ sung bộ
tiêu chí đánh giá chất lượng bệnh viện bao gồm các chỉ tiêu trong kế hoạch
phòng, chống viêm gan vi rút.
- Xây dựng và áp dụng triển
khai báo cáo bộ chỉ số theo dõi bệnh nhân viêm gan B và C tại các cơ sở y tế để
có cơ sở đánh giá việc thực hiện mục tiêu của Kế hoạch hành động quốc gia và
khu vực cũng như Mục tiêu Phát triển bền vững của Liên hợp quốc.
1.3. Cục Phòng, chống
HIV/AIDS
- Đầu mối xây dựng hướng dẫn thực
hiện chẩn đoán, dự phòng và điều trị đồng nhiễm viêm gan vi rút và HIV.
- Chỉ đạo việc thực hiện lồng
ghép các can thiệp dự phòng lây nhiễm viêm gan vi rút, đặc biệt là viêm gan vi
rút C vào can thiệp dự phòng lây nhiễm HIV cho các quần thể có hành vi nguy cơ
nhiễm HIV; lồng ghép giám sát đồng nhiễm viêm gan vi rút và HIV vào giám sát
HIV.
- Tổ chức thực hiện lồng ghép
điều trị đồng nhiễm HIV/HCV tại các cơ sở điều trị HIV/AIDS.
- Thực hiện quản lý ca bệnh
HIV/HCV, thúc đẩy việc điều trị đồng nhiễm HIV/viêm gan C từ nguồn bảo hiểm y tế.
1.4. Cục Quản lý Dược
- Thẩm định nhanh hồ sơ đề nghị
cấp Giấy phép lưu hành các thuốc điều trị viêm gan vi rút mới và hiệu quả tại
Việt Nam.
- Theo dõi, đánh giá chất lượng
trong quá trình sử dụng đảm bảo chất lượng thuốc, vắc xin và sinh phẩm y tế phục
vụ công tác chẩn đoán, điều trị, dự phòng viêm gan vi rút.
1.5. Cục Quản lý môi trường
Y tế
- Chỉ đạo tăng cường triển khai
công tác vệ sinh cá nhân, đảm bảo nước sạch và rửa tay bằng xà phòng trong các
cơ sở giáo dục.
- Đẩy mạnh việc quản lý chất thải
tại các bệnh viện để hạn chế lây lan mầm bệnh vi rút viêm gan ra môi trường.
1.6. Vụ Truyền thông và
thi đua khen thưởng
- Đầu mối, phối hợp với các Vụ/Cục
liên quan và Trung tâm Truyền thông giáo dục sức khỏe Trung ương xây dựng kế hoạch
truyền thông về bệnh viêm gan vi rút và các biện pháp phòng chống; vận động các
Bộ, ngành liên quan và các tổ chức chính trị, chính trị - xã hội ủng hộ và tham
gia công tác phòng chống viêm gan vi rút.
- Đầu mối chỉ đạo và phối hợp với
các cơ quan liên quan đẩy mạnh việc tư vấn về phòng chống bệnh viêm gan vi rút,
lồng ghép trong tuyên truyền phòng chống ung thư gan trên các phương tiện thông
tin đại chúng và tổ chức các chiến dịch truyền thông hưởng ứng ngày thế giới
phòng chống viêm gan.
- Phối hợp với các đơn vị liên
quan xây dựng các tài liệu truyền thông phù hợp với các đối tượng nguy cơ; tổ
chức tập huấn cho các cán bộ truyền thông tại các tỉnh, thành phố.
- Tổ chức đợt cao điểm truyền
thông phòng chống viêm gan vi rút nhân sự kiện ngày phòng, chống viêm gan thế
giới (ngày 28/7 hàng năm).
1.7. Vụ Sức khỏe Bà mẹ -
Trẻ em
- Chỉ đạo các cơ sở khám, chữa
bệnh chuyên ngành sản phụ khoa và nhi khoa, hệ thống chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ
em triển khai các hoạt động phòng, chống lây truyền vi rút viêm gan B cho phụ nữ
trong độ tuổi sinh sản, đặc biệt là các bà mẹ mang thai và có con nhỏ trong độ
tuổi tiêm chủng.
- Nâng cao chất lượng các gói
chăm sóc trước, trong và sau khi sinh, bao gồm việc tư vấn cho các bà mẹ về sự
nguy hiểm của viêm gan B, các biện pháp phòng chống, tập trung vào lợi ích của
việc sàng lọc sớm trong thời kỳ mang thai, tiêm vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ
sinh trong vòng 24 giờ.
- Hướng dẫn tổ chức thực hiện kế
hoạch loại trừ HIV, viêm gan B và giang mai lây truyền từ mẹ sang con giai đoạn
2018-2030 cũng như quy trình kỹ thuật thực hiện bao gồm xét nghiệm sàng lọc vi
rút viêm gan B, HIV và giang mai cho phụ nữ mang thai như một phần của gói chăm
sóc trước sinh.
- Phối hợp với Cục Y tế dự
phòng trong việc triển khai tư vấn và tiêm vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh
trong vòng 24 giờ đạt tỷ lệ bao phủ theo chỉ tiêu kế hoạch đề ra.
- Cải thiện hệ thống theo dõi
báo cáo đánh giá hiệu quả của can thiệp loại trừ lây truyền viêm gan B từ mẹ
sang con.
1.8. Vụ Kế hoạch - Tài
chính
- Tham mưu cho Lãnh đạo Bộ về bố
trí và sử dụng nguồn kinh phí từ ngân sách Nhà nước cho công tác phòng chống bệnh
viêm gan vi rút.
- Đảm bảo đủ kinh phí thực hiện
Chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia về tiêm chủng mở rộng trong đó có tiêm
vắc xin viêm gan B cho trẻ em và các đối tượng có nguy cơ cao.
- Kết cấu và phân bổ kinh phí
hoạt động phòng chống bệnh viêm gan vi rút vào ngân sách thường xuyên của các
đơn vị trong ngành y tế.
1.9. Vụ Bảo hiểm Y tế
- Phối hợp với các Vụ, Cục và
các cơ quan liên quan xây dựng cơ chế chính sách về bảo hiểm y tế theo hướng quỹ
bảo hiểm y tế thanh toán chi phí khám sàng lọc, chẩn đoán, điều trị sớm đối với
người nhiễm vi rút viêm gan, tạo điều kiện cho người nhiễm vi rút được tiếp cận
với các liệu pháp điều trị hiệu quả, đặc biệt các trường hợp viêm gan vi rút B
và viêm gan vi rút C.
- Đề xuất Quỹ bảo hiểm y tế
thanh toán chi phí khám sàng lọc, chẩn đoán sớm và điều trị viêm gan vi rút đối
với một số nhóm đối tượng
1.10. Vụ Trang Thiết bị
và công trình y tế
- Chỉ đạo việc kiểm soát chất
lượng, phân loại mục đích sử dụng các sinh phẩm chẩn đoán viêm gan vi rút lưu
hành tại nước ta.
- Xây dựng và ban hành các tiêu
chí yêu cầu đối với việc đăng ký cấp phép lưu hành các hệ thống trang thiết bị
y tế sử dụng trong xét nghiệm viêm gan.
- Xây dựng hệ thống giám sát,
đánh giá chất lượng hậu kiểm cho các hệ thống trang thiết bị y tế sử dụng trong
xét nghiệm viêm gan; tổ chức hệ thống thu thập ý kiến, đánh giá của các cơ sở y
tế sử dụng cũng như các báo cáo định kỳ của các nhà cung cấp trang thiết bị sử
dụng trong xét nghiệm.
1.11. Cục Khoa học công
nghệ và Đào tạo
- Xây dựng định hướng cho các
nghiên cứu cấp Bộ thuộc lĩnh vực y tế dự phòng để làm cơ sở khoa học cho hoạt động
phòng, chống bệnh viêm gan vi rút
- Chỉ đạo các cơ quan nghiên cứu
triển khai các nghiên cứu, điều tra các vấn đề liên quan đến công tác truyền
thông, giám sát, dự phòng, điều trị nhằm nâng cao hiệu quả các hoạt động phòng
chống bệnh viêm gan vi rút.
- Tăng cường quản lý, giám sát
các nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng các thuốc mới trong điều trị viêm gan vi rút
tại Việt Nam đảm bảo chất lượng nghiên cứu, đánh giá an toàn, hiệu quả điều trị
theo đúng quy định.
- Chỉ đạo các Trường Đại học y,
dược thường xuyên cập nhật các tài liệu, giáo trình giảng dạy về phòng chống,
điều trị bệnh viêm gan vi rút, đặc biệt là vi rút viêm gan B, vi rút viêm gan C
phù hợp với các hướng dẫn của Bộ Y tế và Tổ chức Y tế thế giới.
1.12. Vụ Hợp tác quốc tế
- Đầu mối liên hệ với các tổ chức,
cơ quan quốc tế hợp tác trong công tác phòng chống viêm gan vi rút.
- Vận động và huy động các nguồn
lực từ các tổ chức quốc tế cho các hoạt động phòng chống viêm gan vi rút tại Việt
Nam.
1.13. Viện Vệ sinh dịch tễ/Pasteur
- Dự án tiêm chủng mở rộng quốc
gia (Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương) lập kế hoạch và tổ chức triển khai giám
sát việc thực hiện tiêm phòng viêm gan B cho trẻ sơ sinh trong vòng 24 giờ và
cho trẻ dưới 1 tuổi, nghiên cứu đề xuất mở rộng đối tượng tiêm vắc xin viêm gan
B cho phụ nữ trong độ tuổi sinh sản và phụ nữ đang mang thai. Theo dõi việc sử
dụng và đảm bảo chất lượng vắc xin viêm gan B trong chương trình tiêm chủng mở
rộng.
- Viện Vệ sinh dịch tễ Trung
ương xây dựng phòng xét nghiệm tham chiếu quốc gia về xét nghiệm vi rút viêm
gan trên cơ sở nâng cấp phòng xét nghiệm vi rút viêm gan hiện có của Viện; đầu
mối phối hợp với các đơn vị liên quan xây dựng các tiêu chuẩn phòng xét nghiệm,
các quy trình xét nghiệm vi rút viêm gan, thực hiện qui trình kiểm soát và đảm
bảo chất lượng xét nghiệm vi rút viêm gan của các phòng xét nghiệm kiểm chuẩn
vi rút viêm gan. Đầu mối tham mưu Bộ Y tế thiết lập hệ thống ngoại kiểm đảm bảo
chất lượng phòng xét nghiệm thuộc hệ thống y tế dự phòng; tổ chức đào tạo tập
huấn và hỗ trợ kỹ thuật cho các đơn vị trong việc đảm bảo chất lượng xét nghiệm.
- Các Viện Vệ sinh dịch tễ/Pasteur
xây dựng và thiết lập các phòng xét nghiệm vi rút viêm gan chuẩn thức tại Viện,
hỗ trợ đơn vị y tế các địa phương trên địa bàn phụ trách nâng cao chất lượng
xét nghiệm vi rút viêm gan.
- Chỉ đạo, hỗ trợ các Trung tâm
Y tế dự phòng, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật trên địa bàn khu vực phụ trách
trong việc tập huấn chuyên môn kỹ thuật, triển khai các hoạt động giám sát và
phòng chống bệnh viêm gan vi rút.
- Chỉ đạo triển khai, giám sát
các hoạt động tiêm vắc xin viêm gan B và phòng chống bệnh viêm gan vi rút tại
các địa phương trên địa bàn phụ trách.
1.14. Viện Huyết học -
Truyền máu trung ương
- Thiết lập phòng xét nghiệm
chuẩn thức vi rút viêm gan tại Viện; đầu mối chuẩn hóa các và hướng dẫn quy
trình xét nghiệm sàng lọc viêm gan vi rút trong truyền máu, tổ chức nội kiểm
tra chất lượng và chương trình ngoại kiểm các phòng xét nghiệm tại các trung
tâm truyền máu và các cơ sở cung cấp máu trên cả nước.
- Tập huấn, đào tạo kỹ thuật
xét nghiệm sàng lọc máu cho cán bộ xét nghiệm an toàn truyền máu tại các trung
tâm truyền máu và các cơ sở cung cấp máu đảm bảo việc thực hiện xét nghiệm sàng
lọc vi rút viêm gan B, viêm gan C, HIV... cho tất cả các đơn vị máu trước khi
truyền.
- Tổ chức mạng lưới các phòng
xét nghiệm sàng lọc máu trong truyền máu và lưu trữ máu trong đó có vi rút viêm
gan B và vi rút viêm gan C, tổng hợp và cung cấp các kết quả xét nghiệm sàng lọc
vi rút viêm gan trong truyền máu về Cục Y tế dự phòng, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh
để tổng hợp theo dõi tình hình dịch bệnh và đề xuất các biện pháp phòng bệnh
phù hợp.
- Xây dựng cơ chế chuyển gửi
các trường hợp cho máu có kết quả xét nghiệm dương tính với HBV và HCV tới các
cơ sở cung cấp dịch vụ chẩn đoán và điều trị viêm gan nhằm tối ưu hóa việc tiếp
cận điều trị.
- Hỗ trợ triển khai hệ thống quản
lý chất lượng cho các khoa/phòng xét nghiệm sàng lọc máu
- Tổ chức đánh giá chất lượng
các hệ thống xét nghiệm, thuốc thử, hóa chất sử dụng trong xét nghiệm sàng lọc
máu.
1.15. Các bệnh viện tuyến
Trung ương
- Áp dụng kỹ thuật mới trong chẩn
đoán, điều trị và theo dõi bệnh viêm gan vi rút, xây dựng và tổ chức tập huấn
triển khai thực hiện các hướng dẫn chuẩn về chẩn đoán, điều trị, theo dõi bệnh
viêm gan vi rút cho các cán bộ y tế trực tiếp tham gia công tác khám, cấp cứu,
điều trị và chăm sóc bệnh nhân viêm gan vi rút đảm bảo thực hiện đúng theo hướng
dẫn của Bộ Y tế.
- Tổ chức thực hiện việc dự
phòng phổ cập để phòng chống nhiễm khuẩn trong bệnh viện đảm bảo tất cả các dụng
cụ dùng cho các thủ thuật y tế phải được vô trùng bao gồm cả bơm kim tiêm và
các thủ thuật răng miệng.
- Tăng cường năng lực các phòng
xét nghiệm vi rút viêm gan bao gồm cả tham gia các chương trình ngoại kiểm quốc
tế để phục vụ chẩn đoán, điều trị bệnh nhân viêm gan vi rút và hỗ trợ các đơn vị
tuyến dưới khi cần thiết.
- Chỉ đạo và tăng cường công
tác đào tạo, đào tạo lại cho các bệnh viện đa khoa, chuyên khoa tuyến tỉnh, huyện
và bệnh viện ngành triển khai công tác chẩn đoán và điều trị các bệnh do vi rút
viêm gan phù hợp với năng lực của mỗi tuyến.
- Tăng cường chất lượng công
tác báo cáo các bệnh viêm gan vi rút; phối hợp với các đơn vị y tế dự phòng
trong công tác thu thập thông tin, báo cáo ca bệnh truyền nhiễm đầy đủ, chính
xác, kịp thời theo quy định.
1.16. Trung tâm Truyền
thông Giáo dục sức khỏe Trung ương
- Xây dựng kế hoạch truyền
thông, giáo dục về phòng chống bệnh viêm gan vi rút; chủ trì, phối hợp với các
đơn vị liên quan để triển khai các hoạt động truyền thông phòng chống viêm gan
vi rút.
- Xây dựng các tài liệu truyền
thông phòng chống viêm gan vi rút tại cộng đồng, tại các cơ sở y tế để phổ biến
cho người dân, bệnh nhân và các đối tượng có nguy cơ cao.
- Phối hợp với các đơn vị liên
quan và cơ quan truyền thông đăng tải tin, bài, phát sóng thông điệp, phóng sự
trên các phương tiện thông tin đại chúng.
- Phối hợp, giám sát và hỗ trợ
các Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, thành phố triển khai các hoạt động truyền
thông phòng chống viêm gan vi rút theo các hướng dẫn của Bộ Y tế.
1.17. Trung tâm Mua sắm tập
trung thuốc quốc gia
- Phối hợp với các Vụ, Cục và
các cơ quan liên quan xây dựng cơ chế chính sách và triển khai việc đàm phán
giá và, hoặc đấu thầu tập trung cho các thuốc điều trị viêm gan vi rút B và C.
Việc đấu thầu hoặc đàm phán giá sẽ giúp cho việc giảm giá thành của thuốc và
tăng cơ hội tiếp cận với điều trị cho các bệnh nhân mắc bệnh viêm gan vi rút B
và C.
2. Địa
phương
2.1. Ủy ban nhân dân tỉnh,
thành phố trực thuộc Trung ương
- Phê duyệt, chỉ đạo thực hiện
kế hoạch phòng chống viêm gan vi rút tại các địa phương; bảo đảm nguồn lực,
ngân sách để thực hiện các mục tiêu và hoạt động của kế hoạch.
- Huy động sự tham gia của cấp ủy,
chính quyền các cấp, các ban, ngành, tổ chức chính trị, chính trị - xã hội phối
hợp với ngành y tế triển khai công tác phòng chống dịch bệnh.
- Chỉ đạo Sở Y tế phối hợp với
các đơn vị liên quan triển khai đồng bộ các hoạt động phòng chống viêm gan vi
rút trên địa bàn tỉnh, lồng ghép với các chương trình y tế có liên quan.
- Chỉ đạo Sở Thông tin và Truyền
thông và các cơ quan báo, đài ở địa phương chủ động phối hợp chặt chẽ với các
cơ quan y tế đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động người dân thực hiện các biện
pháp phòng bệnh, tiêm chủng phòng bệnh và thực hiện nếp sống lành mạnh.
- Chỉ đạo Sở Tài chính đảm bảo
đủ kinh phí cho các đơn vị tham gia các hoạt động phòng chống viêm gan vi rút tại
cộng đồng và tại các cơ sở y tế.
2.2. Sở Y tế các tỉnh, TP
- Chỉ đạo các đơn vị y tế trên
địa bàn tỉnh triển khai các hoạt động theo kế hoạch, đảm bảo phù hợp với các mục
tiêu, giải pháp đã được Bộ Y tế phê duyệt.
- Xây dựng kế hoạch phòng chống
bệnh viêm gan vi rút một cách đồng bộ, lồng ghép các hoạt động phòng chống viêm
gan vi rút vào các chương trình, dự án phòng chống dịch bệnh; tham mưu Ủy ban
nhân dân tỉnh, thành phố phê duyệt kế hoạch, đề xuất bổ sung ngân sách từ địa
phương và huy động nguồn kinh phí để đảm bảo thực hiện các hoạt động.
- Phối hợp với các Sở, ban,
ngành, các tổ chức chính trị, chính trị - xã hội liên quan trên địa bàn tỉnh
triển khai các hoạt động phòng chống viêm gan vi rút tới các đơn vị thành viên
và vận động người dân tham gia.
- Chỉ đạo triển khai tiêm vắc
xin viêm gan B cho trẻ em tại các điểm tiêm chủng và trẻ sơ sinh tại các cơ sở
y tế có phòng sinh đạt tỷ lệ tiêm chủng vắc xin viêm gan B đạt thấp.
- Chỉ đạo các cơ sở khám bệnh,
chữa bệnh trên địa bàn thực hiện nghiêm túc các quy trình chuẩn về phòng nhiễm
khuẩn trong bệnh viện, thực hiện tốt việc khám, sàng lọc để phát hiện sớm các
trường hợp nhiễm vi rút viêm gan và điều trị, quản lý kịp thời hạn chế biến chứng.
- Chỉ đạo các bệnh viện và cơ sở
y tế có phòng sinh, phòng tiêm chủng thực hiện việc nhập thông tin tất cả các
trẻ sơ sinh trên hệ thống quản lý thông tin tiêm chủng của Bộ Y tế
- Chỉ đạo các đơn vị y tế dự
phòng, truyền thông, chăm sóc sức khỏe sinh sản, phòng chống HIV/AIDS, cơ sở
khám chữa bệnh trên địa bàn tỉnh thực hiện các hướng dẫn chuyên môn của Bộ Y tế,
các Viện, Bệnh viện tuyến trung ương.
- Tổ chức tập huấn cho cán bộ y
tế về các hướng dẫn chuyên môn giám sát và phòng chống viêm gan vi rút, tổ chức
tốt các chương trình, dự án liên quan nhằm đạt được các kết quả theo kế hoạch đề
ra.
- Các cơ sở tiêm chủng (tư nhân
và công lập) trên địa bàn phải đạt tiêu chuẩn kho GSP theo đúng quy định tại
Thông tư số 36/2018/TT-BYT ngày 22/11/2018 của Bộ Y tế.
- Tăng cường công tác phối hợp
với ngành Giáo dục và đào tạo thực hiện truyền thông phòng chống bệnh viêm gan
vi rút tại các điểm trường học.
2.3. Trung tâm Kiểm soát
bệnh tật tỉnh, TP
- Tham mưu Sở Y tế xây dựng kế
hoạch, tổ chức triển khai đồng bộ các hoạt động chuyên môn về phòng chống bệnh
viêm gan vi rút theo các hướng dẫn của Bộ Y tế.
- Đầu mối chỉ đạo và hỗ trợ các
đơn vị y tế dự phòng huyện, các trạm y tế xã trên địa bàn tỉnh, thành phố triển
khai các hoạt động phòng, chống viêm gan vi rút theo kế hoạch đã được phê duyệt;
phối hợp với các cơ sở khám, chữa bệnh tổ chức báo cáo số liệu giám sát bệnh
viêm gan vi rút đảm bảo phân loại được các chủng vi rút gây bệnh và triển khai
các biện pháp phòng chống phù hợp.
- Chỉ đạo rà soát các đối tượng
tiêm chủng, tổ chức triển khai tiêm vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh trong
vòng 24 giờ và trẻ dưới 1 tuổi đạt tỷ lệ đề ra, an toàn; tổ chức các điểm tiêm
lưu động tới các khu vực vùng sâu, vùng xa không để tồn tại các khu vực có tỷ lệ
bao phủ thấp.
- Phối hợp với các Bệnh viện,
cơ sở khám, chữa bệnh, các phòng xét nghiệm tổng hợp các thông tin về tình hình
bệnh viêm gan vi rút theo các chủng gây bệnh để đề xuất các biện pháp phòng, chống
phù hợp.
- Nâng cấp và chuẩn hóa các quy
trình, trang thiết bị xét nghiệm vi rút viêm gan B, vi rút viêm gan C tại đơn vị
để có thể chủ động hỗ trợ các địa phương xét nghiệm xác định khi cần thiết.
- Xây dựng các mô hình phòng chống
bệnh viêm gan vi rút; chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai các
điều tra, nghiên cứu khoa học về viêm gan vi rút.
- Xây dựng kế hoạch, tổ chức
triển khai các hoạt động chuyên môn về phòng chống bệnh viêm gan vi rút theo
lĩnh vực được phân công; triển khai các gói đẻ sạch, làm mẹ an toàn tới các đơn
vị y tế tuyến tỉnh, huyện, xã.
- Tổ chức triển khai lồng ghép
nội dung tư vấn về sự nguy hiểm của bệnh viêm gan vi rút, lợi ích của việc tiêm
vắc xin và các biện pháp phòng chống trong tư vấn cho phụ nữ trong độ tuổi sinh
sản và các bà mẹ trước sinh; tư vấn, khám và xét nghiệm sàng lọc cho các đối tượng
nguy cơ cao để phát hiện sớm, điều trị kịp thời trường hợp nhiễm vi rút viêm
gan.
- Vận động người dân đẻ tại các
cơ sở y tế, chỉ đạo các đơn vị y tế có phòng sinh trên địa bàn thực hiện tư vấn
và tiêm vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh trong vòng 24 giờ đạt tỷ lệ trên
90%.
- Chỉ đạo và hỗ trợ các đơn vị
tuyến huyện, tuyến xã trên địa bàn triển khai các hoạt động phòng chống viêm
gan vi rút theo lĩnh vực được giao.
- Triển khai Kế hoạch hành động
quốc gia và của địa phương về Loại trừ lây truyền HIV, VGB và giang mai từ mẹ
sang con.
- Chỉ đạo và hỗ trợ các đơn vị
y tế tuyến tỉnh, huyện, xã trên địa bàn triển khai các hoạt động giám sát và
phòng chống viêm gan vi rút theo lĩnh vực được giao.
- Xây dựng kế hoạch, tổ chức
triển khai các hoạt động chuyên môn về phòng chống bệnh viêm gan vi rút theo
theo lĩnh vực được phân công; triển khai lồng ghép các hoạt động truyền thông,
khám sàng lọc phòng chống bệnh viêm gan vi rút vào các hoạt động phòng chống
các bệnh lây truyền qua đường tình dục, HIV/AIDS.
- Tổ chức kết hợp tư vấn, khám
sàng lọc viêm gan vi rút cùng với khám sàng lọc HIV/AIDS cho các đối tượng nguy
cơ cao để phát hiện sớm, điều trị kịp thời.
- Tham gia quản lý các đối tượng
đồng nhiễm HIV/AIDS và viêm gan vi rút; cung cấp thông tin cho Trung tâm Y tế dự
phòng, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, thành phố để tổng hợp giám sát tình
hình bệnh viêm gan vi rút trên địa bàn tỉnh.
- Xây dựng kế hoạch và triển
khai các hoạt động về truyền thông, giáo dục về phòng chống bệnh viêm gan vi
rút.
- Xây dựng các tài liệu truyền
thông, các mô hình truyền thông phòng chống viêm gan vi rút tại cộng đồng, tại
các cơ sở y tế để phổ biến cho người dân, bệnh nhân và các đối tượng có nguy cơ
cao.
- Phối hợp với các đơn vị báo,
đài, truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng; tổ chức các đội
tuyên truyền vận động tại các khu vực vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu
số về sự nguy hiểm của bệnh viêm gan vi rút, các biện pháp phòng bệnh và lợi
ích của tiêm vắc xin viêm gan B.
- Chỉ đạo và hỗ trợ các đơn vị
tuyến huyện, tuyến xã trên địa bàn triển khai các hoạt động truyền thông phòng
chống viêm gan vi rút.
2.4. Bệnh viện đa khoa tỉnh,
thành phố, bệnh viện khu vực, bệnh viện sản, sản-nhi
- Tổ chức đào tạo và tập huấn
cho các cán bộ y tế trực tiếp tham gia công tác xét nghiệm, chẩn đoán, điều trị
và chăm sóc bệnh nhân viêm gan vi rút các hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và theo
dõi bệnh viêm gan vi rút một cách hệ thống theo hướng dẫn của Bộ Y tế; có kế hoạch
hướng dẫn, theo dõi tiến triển của bệnh nhân trong và sau điều trị.
- Tăng cường việc khám, xét
nghiệm sàng lọc những trường hợp nghi ngờ mắc bệnh, đối tượng có nguy cơ cao để
phát hiện và điều trị sớm các trường hợp nhiễm vi rút viêm gan.
- Xây dựng kế hoạch, tổ chức
triển khai các hoạt động phòng chống viêm gan vi rút trong bệnh viện. Tổ chức
thực hiện đúng các hướng dẫn về chuyên môn, kỹ thuật của Bộ Y tế về phòng chống
bệnh viêm gan vi rút.
- Thực hiện nghiêm túc các quy
trình chuẩn về về phòng nhiễm khuẩn trong bệnh viện và các hướng dẫn về khám,
điều trị, chăm sóc bệnh nhân viêm gan vi rút theo hướng dẫn của Bộ Y tế; đẩy mạnh
việc tư vấn, khám sàng lọc và xét nghiệm phát hiện các chủng vi rút viêm gan, đặc
biệt là viêm gan vi rút B, viêm gan vi rút C ở các trường hợp nghi ngờ mắc bệnh
viêm gan vi rút và các đối tượng nguy cơ cao để phát hiện sớm, điều trị kịp thời.
- Thực hiện tư vấn, triển khai
tiêm vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh trong vòng 24 giờ tại các phòng sinh đảm
bảo đạt tỷ lệ trên 90% và an toàn tiêm chủng.
- Nâng cấp và chuẩn hóa các quy
trình, trang thiết bị xét nghiệm vi rút viêm gan tại đơn vị để áp dụng các kỹ thuật
xét nghiệm chẩn đoán vi rút học đặc biệt đối với vi rút viêm gan B, vi rút viêm
gan C phục vụ việc chẩn đoán và điều trị bệnh viêm gan vi rút một cách hiệu quả
tại bệnh viện và hỗ trợ các địa phương.
- Tham gia mạng lưới xét nghiệm
sàng lọc máu trong truyền máu và lưu trữ máu, phối hợp thực hiện nội kiểm và
ngoại kiểm phòng xét nghiệm để đảm bảo an toàn truyền máu phục vụ cấp cứu, điều
trị bệnh nhân.
- Tổng hợp và cung cấp kết quả
xét nghiệm, tình hình bệnh nhân viêm gan vi rút kịp thời về Trung tâm y tế dự
phòng tỉnh để tổng hợp, đề xuất các biện pháp phòng, chống phù hợp.
- Chỉ đạo và hỗ trợ các cơ sở
khám, chữa bệnh tuyến huyện, tuyến xã trên địa bàn triển khai các hoạt động
giám sát và phòng chống viêm gan vi rút.
2.5. Trung tâm máu khu vực,
tỉnh, thành phố, Bộ, Ngành
- Xây dựng kế hoạch phòng chống
bệnh viêm gan vi rút một cách đồng bộ, lồng ghép vào các hoạt động tiếp nhận hiến
máu, xét nghiệm sàng lọc các bệnh lây truyền và điều chế thành phần máu, huy động
nguồn kinh phí hiện có để đảm bảo thực hiện các hoạt động.
- Phối hợp với các Sở, ban,
ngành, các tổ chức chính trị, chính trị - xã hội liên quan trên địa bàn triển
khai các hoạt động tuyên truyền hiến máu kết hợp với phòng chống viêm gan vi
rút tới các cộng đồng và người hiến máu tiềm năng.
- Tổ chức lấy mẫu, xét nghiệm
sàng lọc các tác nhân lây truyền trong đó có viêm gan vi rút cho tất cả các đơn
vị máu, thành phần máu theo đúng các quy định hiện hành.
- Triển khai hệ thống quản lý
chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 15189 cho các phòng xét nghiệm sàng lọc máu.
- Tổ chức tư vấn về phòng chống
viêm gan vi rút cho người hiến máu.
- Kết nối chuyển dữ liệu về các
trường hợp nhiễm viêm gan vi rút cho các cơ sở y tế địa phương để chẩn đoán,
theo dõi, điều trị và gửi báo cáo về hệ thống quản lý bệnh truyền nhiễm của Bộ
Y tế.
2.6. Trung tâm Y tế cấp
huyện
- Xây dựng kế hoạch, tổ chức
triển khai các hoạt động chuyên môn về phòng chống bệnh viêm gan vi rút trên địa
bàn huyện.
- Rà soát các đối tượng tiêm chủng,
tổ chức triển khai tiêm vắc xin viêm gan B cho trẻ dưới 1 tuổi đảm bảo đạt tỷ lệ
trên 95%, cho trẻ sơ sinh trong vòng 24 giờ đạt tỷ lệ trên 90%, thực hiện an
toàn tiêm chủng; tổ chức các điểm tiêm lưu động tới các khu vực vùng sâu, vùng
xa không để tồn tại các khu vực có tỷ lệ bao phủ thấp.
- Triển khai các hoạt động tư vấn,
khám sàng lọc viêm gan vi rút cho phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, phụ nữ đang
mang thai và các đối tượng có nguy cơ cao; tổ chức tư vấn tiêm vắc xin viêm gan
B và điều trị dự phòng cho các đối tượng có nguy cơ.
- Phối hợp với các Bệnh viện,
cơ sở khám, chữa bệnh, các phòng xét nghiệm tổng hợp tổng hợp các thông tin về
tình hình bệnh viêm gan vi rút theo các chủng gây bệnh để đề xuất các biện pháp
phòng, chống phù hợp.
- Chỉ đạo và hỗ trợ các đơn vị
tuyến xã trên địa bàn triển khai các hoạt động giám sát và phòng chống viêm gan
vi rút.
2.7. Bệnh viện đa khoa cấp
huyện
- Xây dựng kế hoạch, tổ chức
triển khai các hoạt động phòng chống viêm gan vi rút trong bệnh viện. Tổ chức
thực hiện đúng các hướng dẫn về chuyên môn, kỹ thuật của Bộ Y tế về phòng chống
bệnh viêm gan vi rút.
- Thực hiện nghiêm túc các quy
trình chuẩn về phòng chống nhiễm khuẩn trong bệnh viện và các hướng dẫn về
khám, điều trị, chăm sóc bệnh nhân viêm gan vi rút theo hướng dẫn của Bộ Y tế.
- Xét nghiệm và điều trị viêm
gan B, viêm gan C theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Tại các cơ sở không đủ điều kiện
xét nghiệm, chuyển mẫu hoặc giới thiệu bệnh nhân đến các cơ sở y tế tuyến trên
để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
- Thực hiện tư vấn, khám sàng lọc
viêm gan vi rút cho phụ nữ mang thai và các trường hợp có nguy cơ cao để phát
hiện sớm, điều trị kịp thời. Thực hiện tư vấn cho các phụ nữ mang thai, sản phụ
để triển khai tiêm vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh trong vòng 24 giờ đảm bảo
đạt tỷ lệ trên 90% và an toàn tiêm chủng.
- Tham gia mạng lưới giám sát bệnh
viêm gan vi rút, tổng hợp và cung cấp kết quả xét nghiệm, tình hình bệnh nhân
viêm gan vi rút kịp thời về Trung tâm y tế dự phòng huyện để tổng hợp, đề xuất
các biện pháp phòng, chống phù hợp.
2.8. Trạm Y tế cấp xã
- Xây dựng kế hoạch, tổ chức
triển khai các hoạt động phòng chống bệnh viêm gan vi rút trên địa bàn xã, phường,
thị trấn.
- Thường xuyên rà soát các đối
tượng tiêm chủng, thực hiện tiêm vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh trong vòng
24 giờ đạt trên 90% và trẻ em dưới 1 tuổi đạt trên 95%, đảm bảo an toàn.
- Tuyên truyền trên hệ thống
truyền thông cơ sở về các biện pháp phòng chống bệnh viêm gan vi rút; phối hợp
với các ban, ngành, tổ chức chính trị, chính trị - xã hội tại địa phương vận động
các gia đình thực hiện vệ sinh cá nhân, rửa tay sạch, đưa con đi tiêm phòng vắc
xin viêm gan B đúng lịch, vận động các đối tượng có nguy cơ cao tham gia khám
sàng lọc để phát hiện sớm, điều trị kịp thời.
Bộ Y tế giao Cục Y tế dự phòng
làm đầu mối tổng hợp và theo dõi việc thực hiện kế hoạch, báo cáo Lãnh đạo Bộ Y
tế.