LAO ĐỘNG - TIỀN LƯƠNG

Sa thải người lao động trái phép có chịu trách nhiệm hình sự không?

Thúy Vy

17:00 15/11/21

Khi người lao động có hành vi vi phạm thì người sử dụng lao động có quyền áp dụng các hình thức xử lý kỷ luật đối với người lao động. Hình thức xử lý kỷ luật cao nhất là sa thải. Tuy nhiên, vẫn có nhiều trường hợp, người sử dụng lao động lạm quyền và sa thải không đúng quy định. Vậy người lao động cần làm gì để bảo vệ quyền và lợi ích của bản thân?

>> 03 trường hợp bắt buộc phải ký hợp đồng lao động bằng văn bản

>> 02 Thay đổi về lương hưu trong năm 2022

1. Khi nào có quyền sa thải người lao động

Sa thải người lao động là một trong những hình thức xử lý kỷ luật được quy định tại khoản 4 Điều 124 Bộ Luật lao động 2019. Người sử dụng lao động áp dụng hình thức sa thải trong một số trường hợp cụ thể được quy định tại Điều 125 Bộ Luật này như sau:

Người lao động có hành vi trộm cắp, tham ô, đánh bạc, cố ý gây thương tích, sử dụng ma túy tại nơi làm việc;
Người lao động có hành vi tiết lộ bí mật kinh doanh, bí mật công nghệ, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của người sử dụng lao động, có hành vi gây thiệt hại nghiêm trọng hoặc đe dọa gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về tài sản, lợi ích của người sử dụng lao động hoặc quấy rối tình dục tại nơi làm việc được quy định trong nội quy lao động;
Người lao động bị xử lý kỷ luật kéo dài thời hạn nâng lương hoặc cách chức mà tái phạm trong thời gian chưa xóa kỷ luật. Tái phạm là trường hợp người lao động lặp lại hành vi vi phạm đã bị xử lý kỷ luật mà chưa được xóa kỷ luật theo quy định tại Điều 126 của Bộ luật này;
Người lao động tự ý bỏ việc 05 ngày cộng dồn trong thời hạn 30 ngày hoặc 20 ngày cộng dồn trong thời hạn 365 ngày tính từ ngày đầu tiên tự ý bỏ việc mà không có lý do chính đáng.

Trường hợp được coi là có lý do chính đáng bao gồm thiên tai, hỏa hoạn, bản thân, thân nhân bị ốm có xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền và trường hợp khác được quy định trong nội quy lao động.

Nguyên tắc khi xử lý kỷ luật lao động được thực hiện theo Điều 122 Bộ Luật này như sau:

Người sử dụng lao động phải chứng minh được lỗi của người lao động;
Phải có sự tham gia của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở mà người lao động đang bị xử lý kỷ luật là thành viên;
Người lao động phải có mặt và có quyền tự bào chữa, nhờ luật sư hoặc tổ chức đại diện người lao động bào chữa; trường hợp là người chưa đủ 15 tuổi thì phải có sự tham gia của người đại diện theo pháp luật;
Việc xử lý kỷ luật lao động phải được ghi thành biên bản.

Không được áp dụng nhiều hình thức xử lý kỷ luật lao động đối với một hành vi vi phạm kỷ luật lao động.

Khi một người lao động đồng thời có nhiều hành vi vi phạm kỷ luật lao động thì chỉ áp dụng hình thức kỷ luật cao nhất tương ứng với hành vi vi phạm nặng nhất.

2. Sa thải người lao động trái pháp luật có phải chịu trách hình sự không

Căn cứ Bộ luật Lao động 2019 và Nghị định 145/2020/NĐ-CP, xử lý kỷ luật lao động bằng hình thức sa thải được coi là hợp pháp khi đáp ứng các điều kiện sau:

Đúng các nguyên tắc xử lý kỷ luật;
Đúng hành vi vi phạm;
Đúng trình tự, thủ tục;
Đúng thẩm quyền xử lý;
Đảm bảo thời hiệu xử lý kỷ luật;
Không vi phạm các trường hợp đặc biệt không được xử lý kỷ luật.

Khi người lao động có căn cứ cho tằng việc sa thải là trái pháp luật, người lao động có thể tiến hành khiếu nại về kỷ luật lao động theo quy định tại Điều 73 Nghị định 145/2020/NĐ-CP, cụ thể:

Trường hợp người sử dụng lao động quyết định xử lý kỷ luật lao động theo hình thức sa thải trái quy định của pháp luật thì ngoài nghĩa vụ, trách nhiệm theo quy định của Chính phủ về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực lao động hoặc giải quyết tranh chấp lao động cá nhân theo trình tự quy định tại Mục 2 Chương XIV của Bộ luật Lao động.

Sau khi giải quyết tranh chấp, nếu có kết luận người lao động bị kỷ luật lao động bằng hình thức sa thải trái pháp luật thì người sử dụng lao động có nghĩa vụ thực hiện các quy định Điều 44 BLLĐ 2019 như sau:

Phải nhận người lao động trở lại làm việc theo hợp đồng lao động đã giao kết; phải trả tiền lương, đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp trong những ngày người lao động không được làm việc và phải trả thêm cho người lao động một khoản tiền ít nhất bằng 02 tháng tiền lương theo hợp đồng lao động.
Trường hợp không còn vị trí, công việc đã giao kết trong hợp đồng lao động mà người lao động vẫn muốn làm việc thì hai bên thỏa thuận để sửa đổi, bổ sung hợp đồng lao động.
Trường hợp người lao động không muốn tiếp tục làm việc thì ngoài khoản tiền phải trả quy định tại khoản 1 Điều này người sử dụng lao động phải trả trợ cấp thôi việc theo quy định tại Điều 46 của Bộ luật này để chấm dứt hợp đồng lao động.
Trường hợp người sử dụng lao động không muốn nhận lại người lao động và người lao động đồng ý thì ngoài khoản tiền người sử dụng lao động phải trả theo quy định tại khoản 1 Điều này và trợ cấp thôi việc theo quy định tại Điều 46 của Bộ luật này, hai bên thỏa thuận khoản tiền bồi thường thêm cho người lao động nhưng ít nhất bằng 02 tháng tiền lương theo hợp đồng lao động để chấm dứt hợp đồng lao động.

Bên cạnh đó, trường hợp người sử dụng lao động có hành vi sa thải trái pháp luật, để xác định được hành vi đó cần xem xét hành vi này có đủ yếu tố cấu thành Tội buộc công chức, viên chức thôi việc hoặc sa thải người lao động trái pháp luật quy định tại Điều 162 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017 hay không.

Điều 162. Tội buộc công chức, viên chức thôi việc hoặc sa thải người lao động trái pháp luật

1. Người nào vì vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác mà thực hiện một trong các hành vi sau đây gây hậu quả nghiêm trọng, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm:

a) Ra quyết định buộc thôi việc trái pháp luật đối với công chức, viên chức;

b) Sa thải trái pháp luật đối với người lao động;

c) Cưỡng ép, đe dọa buộc công chức, viên chức, người lao động phải thôi việc.

Theo như quy định trên, người nào vì vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác mà thực hiện hành vi sa thải người lao động, gây hậu quả nghiêm trọng thì bị xử lý hình sự với hình thức phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm.

Ngoài ra, nếu hành vi sa thải này được thực hiện vì vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác và gây hậu quả nghiêm trọng thì mới bị xử lý hình sự.

CCPL: Bộ Luật lao động 2019

Nghị định 145/2020/NĐ-CP

Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017

- Nội dung nêu trên là phần giải đáp, tư vấn của chúng tôi dành cho khách hàng của Pháp luật doanh nghiệp. Nếu quý khách còn vướng mắc, vui lòng gửi về Email [email protected].

- Nội dung bài viết mang tính chất tham khảo;

- Điều khoản được áp dụng có thể đã hết hiệu lực tại thời điểm bạn đang đọc.