Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 10116-1:2013 về Dầu mỡ động thực vật – Xác định hàm lượng chất béo – Phần 1: trực tiếp

• Số hiệu: TCVN10116-1:2013
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2013

Qui trình đo		Áp dụng cho	Điều kiện của thiết bị	Lần thứ nhất ở 0^0C min	Làm ổn định		Lần thứ hai ở 0^0C min	Điều kiện đo
Số	Tên				Thời gian h	Nhiệt độ ^0C		Kiểu	Thời gian min
1D	Không ổn định trực tiếp	Chất béo và các hỗn hợp (chứa chủ yếu là chất béo thực vật đã hydro hóa và/hoặc đã este hóa) kết tinh ở dạng β’-polymorph và được dùng cho margarin, chất béo dạng phết, chất béo thực vật shortening và các ứng dụng chung khác trong thực phẩm	f = 1,40 đến 1,45; Thời gian lặp lại^a, trep = 2 s; Số lượng xung^b, np = 3	-	-		(60 ± 2)	Song song	(30 ± 1)
2D	β - ổn định trực tiếp	Bơ cacao, các loại tương tự bơ cacao và các chất béo tương tự chứa các lượng lớn 2-oleo-di-triacylglycerol đã bão hòa và kết tinh ở dạng β-polymorph	f = 1,6 đến 1,65; Thời gian lặp lại^a, trep= 6 s; số lượng xung^c, np = 1	(90 ± 2)	(40 ± 0,5)	26	(90 ± 2)	Song song	(60 ± 2)
^a Cần đến 6 s đối với chất béo ở dạng β-polymorph. ^b Dữ liệu xung được lấy trung bình theo thiết bị. Tốt nhất nên sử dụng ba xung, nhưng một vài thiết bị đời cũ có thể được cài đặt chỉ một xung hoặc bốn xung (1^2 hoặc 2^2), trong trường hợp này sử dụng bốn xung. ^c Sử dụng ba xung sẽ cho thời gian đủ để làm tan chảy một phần mẫu thử và SFC trong suốt quá trình đo.

Các hệ số tính được này thay đổi theo hỗn hợp/mẫu và nhiệt độ. Điều này đúng, đặc biệt là trường hợp nhiệt độ dao động thì không thực hiện phương pháp trực tiếp. Tính trung bình các kết quả tốt nhất. Đánh giá các kết quả trung bình trong dải nhiệt độ từ 20^0C đến 30^0C, vì khi đó gần như đến 50% khối lượng chất rắn bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi hệ số. Đối với bơ cacao và các chất béo tương tự kết tinh trong β-polymorph thì hệ số này nằm trong dải từ 1,6 đến 1,7.

Vì không thể biết được hệ số thực đối với nhiều hỗn hợp của chất béo β-polymorphic, như bơ cacao với chất béo β’-polymorphic, như chất béo sữa hoặc các phần dầu cọ, nên khuyến cáo sử dụng TCVN 10116-2 (ISO 8292-2) đối với tất cả các hỗn hợp để xác định SFC thực.

Có thể dễ dàng tính lại được các kết quả, sử dụng hệ số không hiệu chính theo Công thức (2):

       (2)

Trong đó chỉ số trên “err” và “corr” liên quan đến các giá trị chưa đúng và đã hiệu chỉnh, tương ứng. Ví dụ: nếu giá trị w_SFC,30 của mẫu thử bơ cacao đã đo được là 49,0% thì khối lượng sử dụng f = 1,41 (nghĩa là w_SFC = 49,0), tuy nhiên đã biết giá trị đúng của thiết bị là f = 1,64 thì Công thức (2) cho = 52,8%.

Không thể tránh khỏi một vài thay đổi về f giữa các thiết bị khác nhau, vì f phụ thuộc một phần vào thiết bị. Do đó, trong quá trình ký kết hợp đồng thương mại, mẫu chuẩn phải được trao đổi để thỏa thuận hàm lượng chất rắn và sử dụng hệ số f thích hợp. Ví dụ: để đo theo qui trình 2D thì cần thay đổi mẫu bơ cacao chuẩn đối chứng thích hợp khi xác định hệ số f hiệu chính.

8.4. Máy đo phổ NMR

8.4.1. Hiệu chuẩn

...

...

...

8.4.2. Điều kiện của thiết bị

Cài đặt các điều kiện đối với máy đo phổ theo qui trình đo được chọn trong 8.1.

8.4.3. Kiểm tra

Hàng ngày hoặc trước mỗi phép xác định trực tiếp, kiểm tra máy đo phổ như sau:

a) đưa lần lượt ba ống hiệu chuẩn (6.2.2) vào trong máy đo phổ và ghi lại SFC;

b) lặp lại các phép đo;

c) SFC đo được của mỗi ống không được lệch quá 0,3 % giá trị tuyệt đối của mẫu hiệu chuẩn đã biết.

Nếu có sai lệch SFC bất kỳ thì phải thay f và lặp lại phép kiểm tra cho đến khi ba ống hiệu chuẩn không lệch quá 0,3%. Ngoài ra, có thể cần hiệu chuẩn lại máy đo phổ (xem 8.4.1).

8.5. Làm đầy các ống đo

...

...

...

Đối với phép đo song song, làm đầy một ống đo từ một mẫu thử đối với từng nhiệt độ đo; đối với phép đo theo dãy, làm đầy mỗi ống đo riêng lẻ lần lượt từ mỗi mẫu thử.

8.6. Loại bỏ nhiệt trước đó

Khi tất cả các ống đã làm đầy theo yêu cầu, chuyển các ống này vào tủ (6.4). Giữ ở nhiệt độ tủ ít nhất 15 min.

8.7. Cân bằng ở nhiệt độ ban đầu

Chuyển tất cả các ống vào nồi cách thủy 60^0C (6.3.2) hoặc trong buồng kiểm soát nhiệt độ (6.3.3). Giữ ít nhất 15 min. Thời gian này có thể kéo dài hơn nhưng không được ngắn hơn, nếu không sẽ không thể đạt được sự cân bằng hoàn toàn.

8.8. Kết tinh và ổn định nhiệt

Từ giai đoạn này trở đi tất cả thời gian phải được duy trì trong dung sai quy định hoặc được quy định trong qui trình đo.

Nếu chọn theo qui trình đo, chuyển các ống này vào trong bể ở 0^0C. Để ống trong bể ở nhiệt độ 0^0C trong khoảng thời gian quy định như cột “lần thứ nhất ở 0^0C” của Bảng 1 hoặc Phụ lục C.

Nếu chọn theo qui trình đo, chuyển các ống này sang bể ổn định nhiệt cài đặt ở nhiệt độ qui định. Để yên trong bể này trong khoảng thời gian qui định.

...

...

...

8.9. Đo SFC

Hầu hết các trường hợp và như đã nêu trong Bảng 1, đều tiến hành các phép đo song song.

CHÚ THÍCH: Phép đo theo dãy có thể thích hợp khi chỉ có một lượng mẫu thử nhỏ hoặc ít thời gian chuẩn bị. Điều này cũng thích hợp như trong qui trình 4D (xem Phụ lục C) khi cần so sánh với, phép đo độ nở, phương pháp xác định hàm lượng chất rắn trước đó.

8.9.1. Phép đo song song

Ở các khoảng thời gian (1,0 ± 0,5) min hoặc (2,0 ± 0,5) min, chuyển các ống đối với từng phần mẫu thử vào từng nồi cách thủy (6.3.2) hoặc buồng kiểm soát nhiệt độ (6.3.3) ở các nhiệt độ đo. Số lượng ống đo được chuyển vào lần lượt cách nhau 1 min hoặc 2 min phải giống nhau theo số lượng nhiệt độ đo. Việc lựa chọn khoảng thời gian phụ thuộc vào số lượng ống/nhiệt độ cần đo, do kỹ năng của người vận hành và cách bố trí thiết bị.

CHÚ THÍCH: Kinh nghiệm cho thấy rằng có thể dễ dàng chuyển ống đo từ nồi cách thủy hoặc buồng kiểm soát nhiệt độ vào máy đo phổ và tiến hành đo trong vòng 15 s. Do đó, có thể tiến hành đo sáu ống/sáu nhiệt độ đo trong vòng 2 min.

Sau khoảng thời gian qui định trong qui trình đo, theo đúng trình tự như khi đặt vào nồi cách thủy hoặc buồng kiểm soát nhiệt độ, chuyển các ống này vào máy đo phổ ở cùng khoảng thời gian (1,0 ± 0,5) min hoặc (2,0 ± 0,5) min. Lau từng ống bằng giấy lụa mềm để loại hết nước, trước khi đặt vào cuvet đo. Ghi lại số đọc SFC. Ghi lại số đọc là zero nếu phần mẫu thử trong hoàn toàn.

8.9.2. Đo theo dãy

Ở các khoảng thời gian (1,0 ± 0,5) min, chuyển ống chứa phần mẫu thử vào nồi cách thủy ở nhiệt độ đo đầu tiên (6.3.2) (nhiệt độ thấp nhất) hoặc buồng kiểm soát nhiệt độ (6.3.3).

...

...

...

Chuyển các ống đo chứa từng phần mẫu thử vào nồi cách thủy hoặc buồng kiểm soát nhiệt độ thứ hai (sau nhiệt độ đo thấp nhất) ở các khoảng thời gian (1,0 ± 0,5) min.

Lặp lại các qui trình đo từ đoạn thứ hai đến khi tất cả các ống được đo.

Nếu máy đo phổ NMR không được trang bị máy tính hoặc các thiết bị tính toán tự động khác thì sau đó ghi lại tín hiệu và tính SFC theo Công thức (3) (xem Điều 9).

ĐIỀU QUAN TRỌNG – Để có được các kết quả đáng tin cậy và tái lập cần tuân thủ thời gian và dung sai qui định. Điều này dễ đạt được bằng cách sử dụng đồng hồ bấm giờ của phòng thử nghiệm (6.5), tốt nhất là dùng đồng hồ có kim giây dải quét rộng, lấy các ống ngay khi kim giây quay một vòng. Ngoài ra, nếu sử dụng đồng hồ điện tử thì nên cài đặt ở 0:00 hoặc 12:00 để bắt đầu.

8.10. Số phép xác định

Thực hiện một phép xác định trên hai phần mẫu thử từ cùng một mẫu trong hai ống nghiệm riêng rẽ.

8.11. Lau sạch các ống đo

Trước khi đổ đầy phần mẫu thử, các ống đo phải sạch, khô và không có chất béo từ các phép đo trước đó. Do đường kính của ống hẹp nên việc làm sạch thường khó khăn. Thường sử dụng dung môi hoặc bàn chải nhỏ. Các ống có thể được làm sạch trong máy rửa tự động của phòng thử nghiệm hoặc máy rửa gia dụng chuẩn. Tuy nhiên, để làm sạch hiệu quả thì cần đảm bảo rằng các ống hoàn toàn không có chất béo và được giữ thẳng đứng trong máy rửa. Có thể thực hiện như sau:

Sử dụng cả máy rửa phòng thử nghiệm có dụng cụ rửa chuyên dụng phù hợp với ống và bơm dung dịch rửa nóng vào bên trong.

...

...

...

9. Biểu thị kết quả

Nếu máy đo phổ NMR không được trang bị máy tính hoặc dụng cụ tính toán tự động khác để đọc các kết quả, thì sử dụng tín hiệu được ghi để tính SFC ở nhiệt độ đã cho, w_SFC,T, tính theo phần trăm phần khối lượng, sử dụng công thức (3):

w_SFC,T = x 100               (3)

Trong đó:

f là hệ số chuyển đổi (ngoại suy) để hiệu chuẩn tín hiệu NMR quan sát được ở 11 ms với tín hiệu ở thời điểm zero;

S₁ là tín hiệu phân rã từ đo được ở khoảng 11 ms.

S₂ là tín hiệu phân rã từ đo được ở khoảng 70 ms.

Chi tiết về lý thuyết xem Phụ lục B.

Biểu thị kết quả là trung bình cộng của hai phép xác định (8.10) đáp ứng được yêu cầu về độ lặp lại (10.2) của từng giá trị w_SFC,T. Báo cáo kết quả đến một chữ số thập phân.

...

...

...

10.1. Phép thử liên phòng thử nghiệm

Chi tiết của phép thử liên phòng thử nghiệm về độ chụm của phương pháp được nêu trong Phụ lục A. Các giá trị thu được từ phép thử liên phòng thử nghiệm này có thể không áp dụng cho các dải SFC và chất béo khác với các dải SFC và các chất béo đã nêu.

10.2. Độ lặp lại

Chênh lệch tuyệt đối giữa hai kết quả thử độc lập, đơn lẻ, thu được khi sử dụng cùng phương pháp, tiến hành trên vật liệu thử giống hệt nhau, trong cùng một phòng thử nghiệm, do một người thực hiện, sử dụng cùng một thiết bị, trong một khoảng thời gian ngắn, không được quá 5% các trường hợp lớn hơn giới hạn lặp lại r, đã cho hoặc được lấy từ Bảng 2 và Bảng 3.

10.3. Độ tái lập

Chênh lệch tuyệt đối giữa hai kết quả thử đơn lẻ, thu được khi sử dụng cùng phương pháp, tiến hành thử trên vật liệu giống thử giống hệt nhau, trong các phòng thử nghiệm khác nhau, do những người khác nhau thực hiện, sử dụng các thiết bị khác nhau, không được quá 5% các trường hợp lớn hơn giới hạn tái lập R, đã cho hoặc được lấy từ Bảng 2 và Bảng 3.

Bảng 2 – Giới hạn lặp lại, r, và giới hạn tái lập, R, đối với qui trình đo 1D

Nhiệt độ

Giới hạn lặp lại, r

...

...

...

^oC

Tối thiểu

Tối đa

Trung bình

Tối thiểu

Tối đa

Trung bình

10

0,30

...

...

...

0,76

1,82

6,85

4,02

20

0,21

1,47

0,72

1,46

...

...

...

2,51

25

0,39

0,89

0,55

1,60

5,95

3,11

30

...

...

...

1,79

0,74

0,35

11,50

3,28

35

0,22

0,68

0,51

...

...

...

2,77

1,95

40

0,07

0,96

0,48

0,18

1,99

1,10

...

...

...

0,24

1,18

0,62

0,94

5,66

2,66

Bảng 3 – Giới hạn lặp lại, r, và giới hạn tái lập, R, đối với qui trình đo 2D

Nhiệt độ

Giới hạn lặp lại, r

...

...

...

^oC

Tối thiểu

Tối đa

Trung bình

Tối thiểu

Tối đa

Trung bình

20

0,13

...

...

...

0,71

1,22

4,76

3,40

25

0,30

0,88

0,60

1,68

...

...

...

3,78

30

0,61

271

1,29

3,13

10,95

7,16

35

...

...

...

2,61

1,57

0,93

10,41

3,48

40

0,00

1,09

0,53

...

...

...

2,53

1,02

Trung bình

0,29

1,18

0,94

1,43

6,86

3,77

...

...

...

11. Báo cáo thử nghiệm

Báo cáo thử nghiệm phải nêu rõ:

a) mọi thông tin cần thiết để nhận biết đầy đủ về mẫu thử;

b) chi tiết của máy đo phổ NMR được sử dụng;

c) phương pháp đã sử dụng, viện dẫn tiêu chuẩn này;

d) qui trình đo đã sử dụng;

e) nhiệt độ đo đã sử dụng;

f) nồi cách thủy có giá nhôm, nồi cách thủy có giá kim loại hoặc buồng kiểm soát nhiệt độ được dùng để kiểm soát nhiệt độ;

g) các kết quả thu được;

...

...

...

Phụ lục A

(Tham khảo)

Kết quả phép thử liên phòng thử nghiệm

Bảng A.1 – Đánh giá số liệu phân tích thống kê – Đối với qui trình đo 1D

Dầu đậu tương đã hydro hóa

(A)

Hỗn hợp shortening, nguyên liệu cứng đã qua quá trình hydro hóa

...

...

...

Hỗn hợp shortening, nguyên liệu cứng đã qua quá trình este hóa lại

(C)

Stearin dầu cọ

(D)

Dầu dừa

(E)

Dầu cọ/hỗn hợp dầu cọ stearin

(F)

Điểm nóng chảy

...

...

...

~ 40^oC

~ 40^oC

-

-

~ 45^oC

Giá trị iốt

-

-

-

...

...

...

-

-

Nhiệt độ xác định

10^oC

Số phòng thử nghiệm tham gia

22

22

22

22

...

...

...

22

Số phòng thử nghiệm còn lại sau khi trừ ngoại lệ

21

22

22

21

22

20

Số kết quả thử, tất cả các phòng thử nghiệm

...

...

...

44

44

42

44

40

Trung bình

77,74

67,73

77,23

...

...

...

80,68

57,78

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r

0,23

0,30

0,28

0,11

0,46

0,24

...

...

...

0,3

0,4

0,4

0,1

0,6

0,4

Giới hạn lặp lại, r = 2,8 s_r

0,64

0,83

...

...

...

0,30

1,29

0,67

Độ lệch chuẩn tái lập, s_R

1,99

0,93

1,82

0,65

2,45

...

...

...

Hệ số biến thiên tái lập, CV(R)

2,6

1,4

2,4

0,7

3,0

1,3

Giới hạn tái lập, R = 2,8 s_R

5,58

...

...

...

5,10

1,82

6,85

2,14

Nhiệt độ xác định

20^oC

Số phòng thử nghiệm tham gia

23

23

...

...

...

23

23

23

Số phòng thử nghiệm còn lại sau khi trừ ngoại lệ

22

21

23

22

23

...

...

...

Số kết quả thử, tất cả phòng thử nghiệm

44

42

46

44

46

44

Trung bình

56,49

...

...

...

54,14

94,58

39,16

35,28

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r

0,25

0,26

0,17

0,08

...

...

...

0,27

Hệ số biến thiên lặp lại, CV(r)

0,4

0,6

0,3

0,1

1,3

0,8

Giới hạn lặp lại, r = 2,8 s_r

...

...

...

0,72

0,49

0,21

1,47

0,75

Độ lệch chuẩn tái lập, s_R

1,02

0,69

0,74

...

...

...

1,74

0,52

Hệ số biến thiên tái lập, CV(R)

1,8

1,6

1,4

0,7

4,4

1,5

...

...

...

2,87

1,94

2,08

1,83

4,87

1,46

Nhiệt độ xác định

25^oC

Số phòng thử nghiệm tham gia

...

...

...

20

20

20

20

20

Số phòng thử nghiệm còn lại sau khi trừ ngoại lệ

19

16

16

...

...

...

16

17

Số kết quả thử, tất cả các phòng thử nghiệm

38

32

32

38

32

34

...

...

...

40,78

29,74

40,62

86,11

1,73

23,76

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r

0,21

0,15

...

...

...

0,32

0,21

0,14

Hệ số biến thiên lặp lại, CV(r)

0,5

0,5

0,3

0,4

12,3

...

...

...

Giới hạn lặp lại, r = 2,8 s_r

0,58

0,42

0,39

0,89

0,59

0,40

Độ lệch chuẩn tái lập, s_R

1,35

...

...

...

0,68

2,12

1,26

0,57

Hệ số biến thiên tái lập, CV(R)

3,3

2,3

1,7

2,5

...

...

...

2,4

Giới hạn tái lập, R = 2,8 s_R

3,78

1,92

1,91

5,95

3,52

1,60

Nhiệt độ xác định

...

...

...

Số phòng thử nghiệm tham gia

23

23

23

23

19

23

Số phòng thử nghiệm còn lại sau khi trừ ngoại lệ

21

...

...

...

21

21

19

21

Số kết quả thử, tất cả các phòng thử nghiệm

42

42

42

42

...

...

...

42

Trung bình

23,32

19,04

26,49

39,47

0,07

16,21

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r

...

...

...

0,28

0,21

0,64

0,09

0,17

Hệ số biến thiên lặp lại, CV(r)

0,8

1,5

0,8

...

...

...

116,6

1,0

Giới hạn lặp lại, r = 2,8 s_r

0,55

0,77

0,59

1,79

0,24

0,47

...

...

...

0,95

0,56

0,87

4,11

0,13

0,43

Hệ số biến thiên tái lập, CV(R)

4,1

2,9

...

...

...

10,4

169,2

2,6

Giới hạn tái lập, R = 2,8 s_R

2,66

1,56

2,43

11,50

0,35

...

...

...

Nhiệt độ xác định

35^oC

Số phòng thử nghiệm tham gia

23

23

23

23

18

23

...

...

...

23

23

22

21

16

23

Số kết quả thử, tất cả các phòng thử nghiệm

46

46

...

...

...

42

32

46

Trung bình

9,49

11,43

15,02

2,77

0,03

...

...

...

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r

0,19

0,21

0,16

0,20

0,08

0,24

Hệ số biến thiên lặp lại, CV(r)

2,0

...

...

...

1,1

7,2

274,0

2,1

Giới hạn lặp lại, r = 2,8 s_r

0,53

0,58

0,46

0,56

...

...

...

0,68

Độ lệch chuẩn tái lập, s_R

0,99

0,79

0,97

0,74

0,07

0,61

Hệ số biến thiên tái lập, CV(R)

...

...

...

6,9

6,5

26,6

258,6

5,3

Giới hạn tái lập, R = 2,8 s_R

2,77

2,20

2,72

...

...

...

0,20

1,72

Nhiệt độ xác định

40^oC

Số phòng thử nghiệm tham gia

22

22

22

20

...

...

...

22

Số phòng thử nghiệm còn lại sau khi trừ ngoại lệ

22

22

22

18

15

21

Số kết quả thử, tất cả các phòng thử nghiệm

...

...

...

44

44

36

30

42

Trung bình

1,34

4,16

5,03

...

...

...

0,03

7,63

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r

0,23

0,19

0,34

0,06

0,03

0,19

...

...

...

17,1

4,5

6,8

160,6

96,8

2,5

Giới hạn lặp lại, r = 2,8 s_r

0,64

0,52

...

...

...

0,16

0,07

0,53

Độ lệch chuẩn tái lập, s_R

0,48

0,53

0,71

0,06

0,09

...

...

...

Hệ số biến thiên tái lập, CV(R)

36,1

12,8

14,1

174,0

345,7

6,3

Giới hạn tái lập, R = 2,8 s_R

1,35

...

...

...

1,99

0,18

0,26

1,34

Nhiệt độ xác định

45^oC

Số phòng thử nghiệm tham gia

...

...

...

10

Số phòng thử nghiệm còn lại sau khi trừ ngoại lệ

...

...

...

Số kết quả thử, tất cả các phòng thử nghiệm

20

Trung bình

...

...

...

3,88

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r

...

...

...

0,17

Hệ số biến thiên lặp lại, CV(r)

4,4

Giới hạn lặp lại, r = 2,8 s_r

...

...

...

0,47

Độ lệch chuẩn tái lập, s_R

...

...

...

0,74

Hệ số biến thiên tái lập, CV(R)

19,2

...

...

...

2,08

Bảng A.2 – Đánh giá số liệu thống kê – Đối với qui trình đo 2D

Hỗn hợp dầu cọ/stearin dầu cọ

...

...

...

Bơ cacao loại Brazil mềm

(G)

Bơ cacao, loại Tây Phi chuẩn

(H)

Bơ Illipe (mỡ động vật Borneo, chất béo Tengkawang)

(I)

Bơ cacao loại chuẩn, w_SFC,30≈ 35% đến 40%

(J)

Dầu cọ dạng miếng cứng/hạng CBE

...

...

...

Độ trượt của điểm tan chảy

~ 45^oC

-

-

-

-

-

Giá trị iốt

-

...

...

...

-

-

-

~ 34

Nhiệt độ xác định

10^oC

Số phòng thử nghiệm tham gia

9

...

...

...

Số phòng thử nghiệm còn lại sau khi trừ ngoại lệ

8

...

...

...

Số kết quả thử, tất cả phòng thử nghiệm

16

Trung bình

54,84

...

...

...

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r

0,37

...

...

...

Hệ số biến thiên lặp lại, CV(r)

0,7

Giới hạn lặp lại, r = 2,8 s_r

...

...

...

Độ lệch chuẩn tái lập, s_R

2,37

...

...

...

Hệ số biến thiên tái lập, CV(R)

4,3

...

...

...

6,63

Nhiệt độ xác định

20^oC

Số phòng thử nghiệm tham gia

...

...

...

10

10

10

10

10

Số phòng thử nghiệm còn lại sau khi trừ ngoại lệ

9

10

10

...

...

...

9

9

Số kết quả thử, tất cả phòng thử nghiệm

18

20

20

18

18

18

...

...

...

27,37

77,75

78,09

91,15

71,03

83,18

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r

0,27

0,40

...

...

...

0,05

0,15

0,24

Hệ số biến thiên lặp lại, CV(r)

1,0

0,5

0,5

0,1

0,2

...

...

...

Giới hạn lặp lại, r = 2,8 s_r

0,75

1,12

1,15

0,13

0,43

0,67

Độ lệch chuẩn tái lập, s_R

1,20

...

...

...

1,31

0,44

1,70

0,96

Hệ số biến thiên tái lập, CV(R)

4,4

2,2

1,7

0,5

...

...

...

1,2

Giới hạn tái lập, R = 2,8 s_R

3,36

4,72

3,67

1,22

4,76

2,69

Nhiệt độ xác định

...

...

...

Số phòng thử nghiệm tham gia

10

10

10

10

10

10

Số phòng thử nghiệm còn lại sau khi trừ ngoại lệ

9

...

...

...

9

8

9

9

Số kết quả thử, tất cả phòng thử nghiệm

18

18

18

16

...

...

...

18

Trung bình

24,48

74,69

72,24

89,24

55,58

70,41

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r

...

...

...

0,27

0,14

0,11

0,25

0,31

Hệ số biến thiên lặp lại, CV(r)

0,9

0,4

0,2

...

...

...

0,4

0,4

Giới hạn lặp lại, r = 2,8 s_r

0,60

0,76

0,38

0,30

0,69

0,88

...

...

...

1,13

1,57

1,37

0,60

2,02

1,42

Hệ số biến thiên tái lập, CV(R)

4,6

2,2

...

...

...

0,7

3,6

2,0

Giới hạn tái lập, R = 2,8 s_R

3,15

4,39

3,84

1,68

5,65

...

...

...

Nhiệt độ xác định

30^oC

Số phòng thử nghiệm tham gia

10

10

10

10

10

10

...

...

...

10

10

9

10

10

10

Số kết quả thử, tất cả phòng thử nghiệm

20

20

...

...

...

20

20

20

Trung bình

21,47

48,09

51,52

81,76

31,04

...

...

...

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r

0,37

0,97

0,39

0,37

0,22

0,45

Hệ số biến thiên lặp lại, CV(r)

1,7

...

...

...

0,8

0,5

0,7

1,0

Giới hạn lặp lại, r = 2,8 s_r

1,03

2,71

1,09

1,04

...

...

...

1,27

Độ lệch chuẩn tái lập, s_R

1,12

3,16

2,78

1,45

2,93

3,91

Hệ số biến thiên tái lập, CV(R)

...

...

...

6,6

5,4

1,8

9,4

9,0

Giới hạn tái lập, R = 2,8 s_R

3,13

8,84

7,78

...

...

...

8,20

10,95

Nhiệt độ xác định

35^oC

Số phòng thử nghiệm tham gia

10

9

10

10

...

...

...

10

Số phòng thử nghiệm còn lại sau khi trừ ngoại lệ

10

8

10

10

10

10

Số kết quả thử, tất cả phòng thử nghiệm

...

...

...

16

20

20

20

20

Trung bình

15,20

0,52

1,52

...

...

...

1,73

4,81

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r

0,28

0,15

0,64

0,93

0,53

0,85

...

...

...

1,9

30,0

41,9

2,9

30,5

17,6

Giới hạn lặp lại, r = 2,8 s_r

0,79

0,43

...

...

...

2,61

1,48

2,37

Độ lệch chuẩn tái lập, s_R

1,08

0,33

0,80

3,72

0,57

...

...

...

Hệ số biến thiên tái lập, CV(R)

7,1

64,3

52,8

11,7

32,7

19,8

Giới hạn tái lập, R = 2,8 s_R

3,01

...

...

...

2,25

10,41

1,59

2,66

Nhiệt độ xác định

40^oC

Số phòng thử nghiệm tham gia

9

6

...

...

...

7

7

7

Số phòng thử nghiệm còn lại sau khi trừ ngoại lệ

9

6

7

7

6

...

...

...

Số kết quả thử, tất cả phòng thử nghiệm

18

12

14

14

12

10

Trung bình

10,74

...

...

...

0,32

0,32

0,20

0,04

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r

0,38

0,12

0,13

0,39

...

...

...

0,00

Hệ số biến thiên lặp lại, CV(r)

3,6

77,5

39,5

123,1

59,3

0,0

Giới hạn lặp lại, r = 2,8 s_r

...

...

...

0,35

0,35

1,09

0,33

0,00

Độ lệch chuẩn tái lập, s_R

0,90

0,25

0,38

...

...

...

0,24

0,06

Hệ số biến thiên tái lập, CV(R)

8,4

154,5

118,8

114,9

120,6

137,6

...

...

...

2,53

0,69

1,06

1,02

0,67

0,17

Nhiệt độ xác định

45^oC

Số phòng thử nghiệm tham gia

...

...

...

Số phòng thử nghiệm còn lại sau khi trừ ngoại lệ

5

...

...

...

Số kết quả thử, tất cả phòng thử nghiệm

10

...

...

...

5,20

Độ lệch chuẩn lặp lại, s_r

0,35

...

...

...

Hệ số biến thiên lặp lại, CV(r)

6,8

...

...

...

Giới hạn lặp lại, r = 2,8 s_r

0,99

Độ lệch chuẩn tái lập, s_R

1,23

...

...

...

Hệ số biến thiên tái lập, CV(R)

23,7

...

...

...

Giới hạn tái lập, R = 2,8 s_R

3,45

...

...

...

(Tham khảo)

Lý thuyết của phương pháp trực tiếp

Xung tần số radio ngắn được áp dụng làm quay từ trường qua 90^o, nghĩa là vuông góc với từ trường phổ biến được áp dụng bởi nam châm vĩnh cửu. Phần lớn do hồi phục spin-spin mà tín hiệu từ hóa trong detector phân rã trên vài trăm miligiây như trong Hình B.1.

CHÚ DẪN

1 là xung

2 là thời gian chết

S là tín hiệu phân rã từ đo được

S₁ là tín hiệu phân rã từ đo được ở khoảng 11 ms

...

...

...

S_L là tín hiệu phân rã từ tương ứng với pha lỏng sau khoảng 70 ms

S_S là tín hiệu phân rã từ tương ứng với pha rắn ở thời gian là 0

S’_S là tín hiệu phân rã từ tương ứng với pha rắn sau khoảng 11 ms

S_S+L là tín hiệu phân rã từ tương ứng với cả pha rắn và pha lỏng ở thời gian là 0

S’_S+L là tín hiệu phân rã từ tương ứng với cả pha rắn và pha lỏng sau khoảng 11 ms

t là thời gian

Hình B.1 – Tín hiệu phân rã từ của mẫu chất béo sau khi áp dụng độ xung tần số radio đơn 90^0

Sự phân rã tín hiệu từ các proton ở trạng thái rắn là rất nhanh, xuất hiện trên mười phần triệu giây, trong khi sự phân rã tín hiệu từ các proton ở trạng thái lỏng chậm hơn nhiều, xuất hiện trên hàng chục đến hàng trăm phần triệu giây. Thực tế, thiết bị bench-top thương mại có tín hiệu lỏng sẽ phân rã trong vài phần triệu giây. Bằng kỹ thuật điện tử thích hợp có thể đo tín hiệu của pha rắn cộng pha lỏng và tín hiệu pha lỏng riêng rẽ và do đó xác định được SFC. Tuy nhiên, như chỉ ra trong Hình B.1 cho thấy thiết bị có thời gian chết sau xung khi không tiến hành đo. Do đó, tín hiệu tổng S_S+L không thể đo được mà chỉ đo được S’_S+L sau khoảng 11 ms. Máy đo phổ NMR ghi lại hai tín hiệu, S₁ và S₂ ở khoảng 11 ms và 70 ms, tương ứng với S’_S+L và S_L.

Đối với phương pháp trực tiếp thì phép ngoại suy tuyến tính từ S’_S+L ở khoảng 11 ms thành S_S+L tại thời điểm đo bằng 0 được giả định là:

...

...

...

Trong đó f là hệ số ngoại suy được xác định bằng thực nghiệm

Từ đó

S­­_S+L­ = S­­_s – S_L                      (B.2)

Sau đó

S_s = f (S’_S+L + S_L)                    (B.3)

Cho

w_SFC,T = x 100                (B.4)

Đây là cách biểu thị khác của Công thức (3)

Phương pháp trực tiếp chỉ cho giá trị SFC gần đúng do:

...

...

...

b) giá trị f thay đổi theo sự dịch chuyển phân tử, nghĩa là nhiệt độ, kiểu của proton (polymorphism), cũng như kích cỡ tinh thể - đối với các giá trị đã cho bởi máy đo phổ điển hình, xem Bảng B.1;

c) f thay đổi theo nhiệt độ do pha lỏng giãn nở.

Bảng B.1 – Các giá trị f theo polymorphism

Polymorphism

Dải giá trị của hệ số, f

a

Từ 1,10 đến 1,30

b’

Từ 1,40 đến 1,50

...

...

...

Từ 1,60 đến 2,00

Tuy nhiên, phương pháp trực tiếp thường được dùng phổ biến hơn do độ tái lập tốt và dễ hiệu chuẩn. Khi có nhiều chất béo thực tế tồn tại chủ yếu ở dạng b’-polymorph, thì giá trị f từ 1,40 đến 1,45 thường được dùng cho tất cả nhiệt độ và được cài đặt trước để hiệu chuẩn, sử dụng các chuẩn nhựa trong dầu.

Phụ lục C

(Tham khảo)

Các qui trình đo bổ sung

Qui trình đo

Áp dụng cho

Điều kiện của thiết bị

Lần thứ nhất ở 0 ^0C

...

...

...

Làm ổn định

Lần thứ hai ở 0^0C

Điều kiện đo

Số

Tên

Thời gian

Nhiệt độ

Kiểu

Thời gian

...

...

...

3D

Kết tinh chậm

Chất béo sữa và các phần của chúng và hỗn hợp chứa chủ yếu là chất béo sữa; mỡ động vật và các thành phần của chúng; hỗn hợp chứa chủ yếu là mỡ động vật; chất béo kết tinh chậm khác

f = 1,40 đến 1,45;

Thời gian lặp lại^a,

t_rep = 2 s;

số lượng xung^b,

n_p = 3

-

...

...

...

(16 ± 0,5)h

Song song

(30 ± 2)

4D

Chỉ số AOCS của chất béo rắn

Chất béo và hỗn hợp (chứa chủ yếu là chất béo thực vật đã hydro hóa và/hoặc đã este hóa) kết tinh ở dạng b’-polymorph và được sử dụng cho margarin, chất béo dạng phết, chất béo thực vật, shortening và các ứng dụng chung khác trong thực phẩm

f = 1,40 đến 1,45;

Thời gian lặp lại^a,

t_rep = 2 s;

...

...

...

n_p = 3

(15 ± 1)^d

(30 ± 1)

26,7

(15 ± 1) min

Theo dãy hoặc song song ở 10,0^0C, 21,1^0C, 26,7^0C, 33,3^0C và chỉ 37,8^0C

(45 ± 2)

5

Nhanh

...

...

...

f = 1,40 đến 1,45;

Thời gian lặp lại^a,

t_rep = 2 s;

số lượng xung^b,

n_p = 3

-

-

(30 ± 1) min

Song song

...

...

...

6

Rất nhanh

Như đối với qui trình đo 1D, nhưng là phương pháp nhanh để dùng cho mục đích kiểm soát qui trình sản xuất

f = 1,40 đến 1,45;

Thời gian lặp lại^a,

t_rep = 2 s;

số lượng xung^b,

n_p = 3

-

...

...

...

Thay trong nitơ lỏng trong 1 min^e

Song song

(30 ± 1)

^a Cần đến 6 s đối với chất béo ở dạng b-polymorph.

^b Dữ liệu thu được từ mỗi độ xung được lấy trung bình theo thiết bị. Tốt nhất sử dụng ba xung, nhưng một vài thiết bị đời cũ có thể được cài đặt chỉ một xung hoặc bốn xung (1^2 hoặc 2^2), trong trường hợp này sử dụng bốn xung.

^c Áp dụng sự gia nhiệt theo phương pháp đo độ giãn nở AOCS để đo SFC được gọi là chỉ số chất béo rắn (phương pháp AOCS Cd 10-57) và được dùng để so sánh tốt nhất giữa SFC và SFI, khi cần.

^d Trước khi kết tinh lần thứ nhất ở 0^0C, giữ ở 26,7^0C trong (15 ± 1) min.

^e CẢNH BÁO Nitơ lỏng là chất gây độc nếu sử dụng không đúng cách sẽ nguy hiểm do thương tổn lạnh. Nên tuân thủ theo hướng dẫn của nhà cung cấp để giữ an toàn.

...

...

...

[1] TCVN 2625 (ISO 5555) Dầu mỡ động vật và thực vật – Lấy mẫu.

[2] TCVN 6910-1 (ISO 5725-1) Độ chính xác (độ đúng và độ chụm) của phương pháp đo và kết quả đo – Phần 1: Nguyên tắc và định nghĩa chung

[3] TCVN 6910-2 (ISO 5725-2) Độ chính xác (độ đúng và độ chụm) của phương pháp đo và kết quả đo – Phần 2: Phương pháp cơ bản xác định độ lặp lại và độ tái lập của phương pháp đo tiêu chuẩn

[4] GRIBNAU, M.C.M. Determination of solid/liquid ratios of fats and oils by low-resolution pulsed NMR. Trends Food Sci. Technol. 1992, 3, p. 186-190

[5] SHUKLA, V.K.S. Studies on the crystallization behaviour of the cocoa butter equivalents by pulsed nuclear magnetic resonance – Part I. Fette Seifen Anstrichmittel, 1983, 85, p. 467-471

[6] TIMMS, R.E, Chapter 4, Section A. In : Confectionery fats handbook, p. 63-78. Oily Press, Bridgwater, 2003

[7] VAN DUYNHOVEN, J., DUBOURG, I., G-J GOUDAPPEL, G.-J., ROIJERS, E. Determination of MG and TG phase composition by time-domain NMR. J Am. Oil Chem. Soc. 2002, 79, p. 383-388

[8] WADDINGTON, D. Some applications of wide-line NMR in the oils and fats industry. In: HAMILTON, R.J., BHATI, A., editors. Fats and oils: Chemistry and technology, p. 25-45. Applied Science Publishers, London, 1980

[9] AOCS method Cd 10-57, Solid fat index

...

...

...