Tiêu chuẩn xây dựng Việt Nam TCXDVN 270:2002 về khảo sát đánh giá tình trạng nhà và công trình xây gạch đá

• Số hiệu: TCXDVN270:2002
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn XDVN
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2002

Phân loại	Sơ đồ khe nứt	Đặc điểm	Nguyên nhân
Biến dạng nhiệt	1	Thường xuất hiện ở nhà mái bằng bê tông cốt thép, tường xây gạch. Vết nứt chạy ngang mạch vữa dưới dầm mái (có thể cách vài hàng gạch)	Do biến đổi nhiệt độ chênh lệch giữa các mùa; Kết cấu mái là BTCT có trị số dãn, nở nhiệt khác với tường. Sự cản trở quá trình này gây nứt mạch vữa vốn yếu về khả năng chịu lực kéo, trượt.
	2	Nứt ở vị trí mái bằng BTCT gắn vào tường vượt mái hoặc tường của khối nhà chính.	Biến dạng nở nhiệt của mái nhà làm tường chắn mái hoặc tường gắn với gian nhà phụ bị nứt
Biến dạng nhiệt	3	Khe nứt chạy suốt chiều cao nhà với bề rộng ít thay đổi.	Độ dài nhà quá lớn, không có khe co dãn, chênh lệch nhiệt độ không khí giữa các mùa gây thiệt tượng co và dãn lặp lại nhiều lần gây nứt.
	4	Khe nứt chéo sinh ra ở hai đầu của ô văng dài đổ tại chỗ	Co dãn của bê tông trong thể xây do tác động của nhiệt độ tạo ra ứng suất kéo trong khối xây gây nứt.
Nền đất lún không đều	5	Các vết nứt xuất hiện từ các mép các ô cửa tạo thành chữ “vê” ngược (^), thường xuất hiện nhiều ở hai đầu nhà.	Nguyên nhân do lún xuống của nền (lún giữa nhà)
	6	Vết nứt từ các mép cửa và tạo thành chữ “vê” (V)	Nguyên nhân do lún vồng của nền tại hai đầu nhà
	7	Vết nứt xiên từ mép X cửa ra phía mép tường; quanh vùng có hoạt động khai thác nước ngầm, hoặc có phần nền cũ yếu	Nền bị lún không đều có thể do nền đắp ao, hồ nên yếu hơn ở phía ngoài hoặc do phía tường hồi có nền đất bị mạch nước ngầm hạ thấp.
	8	Vết nứt xiên từ mép cửa hướng về phía công trình mới xây, khoảng cách giữa công trình cũ và công trình mới tương đối gần	Lún ảnh hưởng, nền đất xung quanh công trình ảnh hưởng tới công trình cũ (công trình mới thường to hơn)
Kết cấu không đủ khả năng chịu lực	9	Vết nứt đứng hoặc chéo góc xuất hiện tại các dầm gạch xây trên các ô cửa	Cường độ chịu uốn của khối xây thiếu
	10	Khe nứt ngang tường (thường là có sự chênh lệch áp suất giữa hai mặt tường đối diện).	Cường độ chịu cắt của khối xây thiếu.
	11	Khe nứt theo mạch vữa đứng ngang trên đoạn tường chịu kéo.	Cường độ chịu kéo của khối xây thiếu
	12	Khe nứt xiên hoặc đứng ở dưới chỗ gối dầm hoặc dưới đệm đầu dầm	Cường độ chịu nén cục bộ của tường không đủ.
Thiết kế không phù hợp về cấu tạo	13	Vết nứt xiên tại phần tường gạch xây chèn trong khung bê tông cốt thép	Sử dụng hỗn hợp các kết cấu khác nhau mà không có biện pháp thỏa đáng. Độ võng của dầm lớn vượt quá giới hạn võng của thể xây
	14	Nứt chỗ nối giữa nhà cũ và phần mở rộng.	Khi mở rộng kết cấu cũ, liên kết giữa kết cấu mới và cũ không thỏa đáng. Sự xuất hiện lún của phần mới gây nứt
Chất lượng vật liệu thấp	15	Vết nứt phân bố lộn xộn không có quy luật (thường là nứt nhỏ như sợi tóc, nứt mạng nhện phần vữa trát).	Thể tích khối xây không ổn định nhưng chủ yếu là vữa trát sử dụng xi măng có độ ổn định thể tích kém. Nhiều khi còn do tỷ lệ xi măng không thích hợp
Chất lượng thi công kém	16	Vết nứt xuất hiện ở mạch nối tường trong và tường ngoài	Phương pháp xây không hợp lý, tường trong tường ngoài không xây đồng thời, lại không xây theo giật cấp (chỉ xây mỏ nanh), không có cốt thép giằng nối, làm cho mạch nối tường trong ngoài không chắc dẫn đến bị nứt đứng.
Chất lượng thi công kém	17	Nứt dọc thành nhiều đoạn ngắn ở tường chịu lực	- Trong khi xây bị trùng mạch quá nhiều - Sử dụng quá nhiều gạch gẫy để xây
Loại khác	18	Khe nứt chéo giao nhau trên bề mặt khối xây	Động đất
Loại khác	19	Vết nứt chéo nhau	Bị rung động, chấn động nổ

PHỤ LỤC B

(Tham khảo)

CÁC DẠNG PHÁ HỦY KHỐI XÂY

1

2

...

...

...

3b

4

5

6

...

...

...

1. Khối chịu nén đúng tâm (do ứng suất kéo ngang): Nhiều vết nứt dọc theo chiều lực.

2. Nén lệch tâm (do ứng suất kéo vùng bị kéo); 1 đến 2 vết nứt.

3a, 3b. Chịu kéo. Nứt răng lược hoặc vết thẳng ngang trục.

4. Chịu uốn: Gần giống khối xây nén lệch tâm.

5. Chịu cắt. Nứt có thể một trong hai phương: Phương lực hoặc phương xiên.

6. Chịu nén và cắt: Phương vết nứt do loại lực chiếm ưu thế quyết định (hay gặp).

7. Chịu uốn và cắt: Vết nứt xiên, mở rộng ở biên bị kéo do uốn và hẹp dần ở biên đối diện (hay gặp ở nhà bị lún không đều).

PHỤ LỤC  C

...

...

...

DỰ BÁO CHẤT LƯỢNG KẾT CẤU

C.1. Dự báo cường độ gạch

Đối với nhà xây gạch, cường độ gạch có thể dự báo theo phương trình:

R_gt = R_goe^-kt       (C1)

Trong đó:

R_gt – cường độ gạch xây đất sét nung, kG/cm^2; tại thời điểm t;

R_go – cường độ gạch ban đầu

t – thời gian, năm;

k – hệ số suy thoái; ở điều kiện Việt Nam có thể lấy;

...

...

...

k = 0,0045 đối với tường ẩm ướt;

k = 0,0046 đối với tường móng dưới đất.

C.2. Dự báo cường độ vữa

Đối với công trình cổ và nhà có tuổi trên 1 năm, không chịu tác động ăn mòn và không tăng tải trọng quá mức thiết kế, có thể coi rằng cường độ vữa xây không đổi.

Trong phạm vi tuổi dưới 90 ngày cường độ trung bình của vữa có thể xác định theo công thức thực nghiệm:

               (C.2)

Trong đó:

R_v,t, R₂₈ – cường độ chịu nén của vữa ở tuổi t ngày và 28 ngày, kG/cm^2;

a – hệ số, lấy bằng 1,5;

...

...

...

C.3. Dự báo cường độ khối xây

Trên cơ sở giá trị dự báo cường độ vữa và gạch, có thể xác định cường độ khối xây chịu nén đúng tâm theo công thức Ônhisik:

(C.3)

Trong đó:

R_g, R_v – cường độ chịu nén của gạch, vữa;

a, b – các hệ số thực nghiệm phụ thuộc vào loại khối xây, tra trong bảng C.1;

A – hệ số kết cấu, xác định theo công thức:

          (C.4)

m, n – hệ số phụ thuộc vào loại khối xây, tra trong bảng C.1.

...

...

...

(C.5)

h- hệ số điều chỉnh dùng cho khối xây có mác vữa thấp, tức là khi R_v < R_o

              (C.6)

Khi R_v  > R_o h = 1;

Đối với khối xây bằng gạch đá có quy cách thì: R₀ = 0,04R_g và h_o= 0,75

Đối với khối xây bằng đá hộc R₀ = 0,08R_g và = 0,25

Bảng C.1: Các hệ số a, b, m, n

Loại khối xây

a

...

...

...

m

N

- Bằng gạch, đá có hình dạng quy cách với chiều cao mỗi hàng 50 – 150mm

0,20

0,30

1,25

3,0

- Bằng gạch đặc, có hình dạng quy cách, chiều cao mỗi lớp 180 – 350mm

0,15

...

...

...

1,10

2,50

- Bằng gạch rỗng, có hình dạng quy cách, chiều cao mỗi lớp 180 – 350mm

0,15

0,30

1,50

2,50

- Bằng tảng bê tông đặc với chiều cao mỗi lớp trên 500mm

0,04

...

...

...

1,10

2,00

- Bằng đá hộc

0,20

0,25

2,50

8,00

Đối với khối xây bằng tảng bê tông lớn và tảng lớn đá thiên nhiên, cường độ nén được tính theo công thức:

(C.7)

...

...

...

R_g = 0,85 R_tk với R­_tk – mác thiết kế của bê tông hoặc đá;

Công thức (C.7) đúng khi R_tk ≤ 400;

A' = 0,92 KA với K – xác định theo bảng C.2.

Bảng C.2: Giá trị hệ số K

Loại tảng lớn

Hệ số K

- Tảng rỗng, chiều cao 50 – 100mm

- Tảng rỗng, chiều cao trên 100mm

- Tảng đặc, chiều cao 50 – 100mm

...

...

...

m₁.m₂.m₃.F_đ/F

1, 1. m₁.m₂.m₃.F_đ/F

m₃

1,1.m₃

F_đ, F – diện tích phần đặc, diện tích toàn bộ tiết diện ngang;

m₁ - hệ số thí nghiệm các tảng lớn, khi không có số liệu thí nghiệm lấy m₁= F_đ/F;

m₂ - hệ số giảm cường độ do rỗng: khi độ rỗng dưới 20% lấy m₂= 1; khi độ rỗng từ 21% đến 30% lấy m₂= 0,9; khi độ rỗng trên 30% lấy m₂= 0,8;

m₃- hệ số phụ thuộc vào dạng vật liệu tảng xây: tảng bằng bê tông bọt, bê tông tổ ong mà không dùng xi măng có m₃= 0,8 bằng bê tông tổ ong có dùng xi măng và bê tông silicat có số hiệu trên 300 lấy m₃=0,9; bằng bê tông nặng và đá tảng thiên nhiên lấy m₃= 1,1; các trường hợp khác m₃= 1,0. Đối với khối xây có chất kết dính mác rất thấp: khối xây gạch Chăm bằng cách mài chập với nhớt cây, khối xây có lớp vữa bị suy thoái nặng mất hết cường độ hoặc vữa đất sét bị rửa trôi … có thể áp dụng cách tính trên cho trường hợp R_v = 0. Với khối xây gạch có quy cách áp dụng công thức:

      (C.8)

...

...

...

C.4.1. Cường độ chịu nén cục bộ

R_kx =               (C.9)

Trong đó:

R_kx – cường độ khối xây chịu nén đúng tâm;

A_kx – diện tích tính toán của tiết diện khối xây;

A_cb – diện tích phần chịu nén cục bộ;

y - hệ số phụ thuộc loại khối xây và vị trí tải trọng, y= 1 – 2, xác định theo TCVN 5573 – 1991: Kết cấu gạch đá và gạch đá cốt thép – Tiêu chuẩn thiết kế.

C.4.2. Cường độ chịu kéo

C.4.2.1. Cường độ chịu kéo tiết diện không giằng

...

...

...

- Lấy bằng lực bám dính pháp tuyến giữa gạch và vữa khi phá hoại xảy ra (hoặc có thể xảy ra) theo mặt tiếp xúc giữa vữa và gạch; xác định theo thực nghiệm hoặc công thức:

   (C.10)

C.4.2.2. Cường độ kéo theo tiết diện giằng

C.4.2.2.1. Trường hợp lực dính tiếp tuyến yếu (phá hoại xảy ra theo tiết diện răng lược):

         (C.11)

Trong đó:

R_d – lực dính tiếp tuyến, thường bằng hai lần lực dính giáp tuyến; tính theo (C.10);

v = d/a – độ giằng vào nhau của các viên gạch;

a – chiều dày mỗi lớp khối xây;

...

...

...

C.4.3. Cường độ chịu uốn

Thông thường cường độ kéo uốn  lấy bằng 1,5 lần cường độ chịu kéo

C.4.4. Cường độ chịu cắt

C.4.4.1. Cắt theo tiết diện không giằng (khi lực cắt song song mạch vữa)

              (C.12)

Trong đó:

f – hệ số ma sát;

s_o- ứng suất nén do lực nén dọc gây ra; đối với khối xây bằng gạch đá đặc có quy cách lấy bằng 0,7; đối với khối xây bằng gạch rỗng, đá rỗng lấy bằng 0,3.

C.4.4.2. Cắt theo tiết diện giằng (khi mác gạch đá thấp)

...

...

...

Trong đó:

- cường độ chịu cắt của gạch.

C.4.5. Đặc trưng biến dạng khối xây

Các đặc trưng biến dạng của khối xây có thể tính theo TCVN 5573: 1991: Kết cấu gạch đá và gạch đá cốt thép. Tiêu chuẩn thiết kế.