Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 9228:2012 Âm học - Xác định mức công suất âm của nguồn phát ồn bằng áp suất

• Số hiệu: TCVN9228:2012
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2012

Trị số chỉ thị	Giá trị giới hạn trên độ lệch chuẩn của độ tái lặp của mức công suất âm hiệu chính theo đặc tính A	Cấp chính xác
DLf A ³ 7 dB^a	1,5 dB	Cấp 2
DLf A < 7 dBhoặc không xác định	4,0 dB	Cấp 3
^a Phải đáp ứng ở mọi vị trí của micrôphôn

CHÚ THÍCH: - Độ lệch chuẩn cho trong Bảng 1 có thể có giá trị lớn hơn đối với nguồn ồn dải tần hẹp, âm thanh rời rạc hay tổ hợp của chúng. Khi đó, cấp chính xác kỹ thuật có thể không đạt được.

Các giá trị cho trong Bảng 1 là độ lệch chuẩn của độ lặp lại S_R theo định nghĩa trong ISO 7574-1, có tính đến hiệu ứng tính lũy độ KĐBĐ, áp dụng theo tiêu chuẩn này nhưng không tính đến sự thay đổi của công suất âm phát ra do các biến động của điều kiện vận hành như tốc độ quay, điện áp lưới hoặc điều kiện lắp đặt.

Độ KĐBĐ phụ thuộc vào độ lệch chuẩn của độ lặp lại cho trong Bảng 1, theo đó xác định sai số hệ thống với độ tin cậy tương ứng. Ví dụ: mức công suất âm của nguồn ồn thử với độ tin cậy 90 % dự đoán nằm trong khoảng 1,645 S_R; còn với độ tin cậy 95 % - nằm trong khoảng 1,96 S­_R.

CHÚ THÍCH: - Khi S_R vượt quá 2 dB, có thể không áp dụng khoảng tin cậy.

Thông thường mức công suất âm hiệu chỉnh theo đặc tính A chủ yếu phụ thuộc vào mức trong dải octa từ 259 Hz đến 4000 Hz. Mức công suất âm được xác định với độ lệch chuẩn thay đổi theo giá trị chỉ số độ dôi DL_f cho trong Bảng 1. Nếu tần số thấp hơn 500 Hz có vai trò chủ đạo đối với mức công suất âm hiệu chỉnh theo đặc tính A, độ lệch chuẩn sẽ cao hơn. Ngược lại, nếu tần số chủ đạo cao hơn 2000 Hz, khi đó nguồn ồn thử có tính định hướng cao. Cả hai trường hợp trên nếu có các bề mặt hấp thụ âm mạnh gần các nguồn ồn thử (ví dụ: trần hấp thụ âm), độ KĐBĐ sẽ lớn hơn.

CHÚ THÍCH: - Nếu không sử dụng nguồn âm thanh chuẩn ở các vị trí như đã được hiệu chuẩn sẽ làm tăng độ KĐBĐ ở phía các tần số thấp. Ví dụ: nguồn âm thanh chuẩn được bố trí ở khoảng cách tương đối gần bề mặt phản xạ, khác với cách bố trí trong quá trình hiệu chuẩn.

6. Thiết bị đo

6.1 Hệ thống thiết bị đo

Thiết bị đo mức áp suất âm bao gồm thiết bị điện tử khuyếch đại - lọc - chỉ thị, micrôphôn, dây cáp và máy chuẩn phải thỏa mãn các yêu cầu đối với thiết bị đo cấp 1 quy định trong IEC 61672-1. Thiết bị hiệu chuẩn phải thỏa mãn các yêu cầu của IEC 60942.

...

...

...

6.2 Hiệu chuẩn

6.2.1 Hệ thống đo

Trong quá trình mỗi loạt đo, đặt thiết bị hiệu chuẩn âm thanh vào microphone để kiểm tra toàn bộ thiết bị đo tại một hoặc nhiều tần số trên dải tần số quan tâm.

Kiểm tra sự tương thích của máy chuẩn một lần trong năm theo yêu cầu của IEC 60942 và sự tương thích của thiết bị đo ít nhất hai năm một lần theo quy định trong IEC 61672-1 tại các phòng thí nghiệm có năng lực thực hiện dẫn suất chuẩn.

Ghi giữ dữ liệu của lần kiểm tra sau cùng và khẳng định sự tương thích với các tiêu chuẩn liên quan.

6.2.2 Nguồn âm thanh chuẩn

Nguồn âm thanh chuẩn phải thỏa mãn các đặc tính kỹ thuật và được hiệu chuẩn theo ISO 6926.

CHÚ THÍCH: - Thông thường hiệu chuẩn chỉ đúng cho vị trí ở cách với nguồn âm thanh chuẩn hoặc trực tiếp trên nền hay trên giá đỡ tại độ cao quy định bên trên nền. Nếu nguồn âm thanh chuẩn được sử dụng ở các vị trí đặc thù, ngoại trừ đã được hiệu chuẩn riêng với các vị trí này, sai số hệ thống có thể xuất hiện ở các tần số thấp.

7. Điều kiện vận hành nguồn ồn thử

...

...

...

- Mức tải hoặc điều kiện vận hành quy định;

- Mức tải danh định (nếu khác trường hợp trên);

- Không tải;

- Điều kiện vận hành ứng với mức phát ồn tối đa điển hìinh trong chế độ định mức;

- Mức tải mô phỏng ở điều kiện xác định (phải vận hành một cách thận trọng);

- Điều kiện vận hành với chu kỳ làm việc đặc trưng.

Phải ổn định và duy trì không đổi điều kiện vận hành trước khi tiến hành mỗi phép đo xác định mức công suất âm của nguồn phát ồn theo mỗi tổ hợp điều kiện vận hành đã chọn (ví dụ: mức đặt tải, tốc độ quay, nhiệt độ, v.v.). Thực hiện đo mức công suất âm đối với mỗi tổ hợp điều kiện vận hành theo dự kiến.

Nếu độ ồn phụ thuộc vào các thông số vận hành phụ, như kiểu vật liệu được chế biến hay kiểu dung cụ được sử dụng như trong thực tế, các thông số này phải được lựa chọn sao cho gây nên ít biến động nhất và đặc trưng cho vận hành. Mã số thử nghiệm cho nhóm máy đặc thù phải công bố dụng cụ và vật liệu thử nghiệm.

Cho mục đích cụ thể, sẽ thuận lợi nếu xác định một hoặc một số điều kiện vận hành, theo đó ồn được phát ra từ cùng nhóm máy có tính lặp lại cao, so cho các điều kiện vận hành là phổ biến và điển hình nhất và phủ toàn bộ nhóm máy. Điều kiện vận hành máy phải được xác định trong mã số thử nghiệm cụ thể.

...

...

...

Kết quả đo từ một số điều kiện vận hành riêng biệt, duy trì trong các khoảng thời gian xác định phải được liên hợp bằng phép trung bình năng lượng để nhận được kết quả hỗn hợp của quy trình vận hành tổng thể.

Điều kiện vận hành của nguồn phát ồn trong quá trình đo phải được mô tả đầy đủ trong báo cáo thử nghiệm.

8. Điều tra sơ bộ

8.1 Ồn nền

Tắt nguồn ồn (đối tượng thử), bằng trực giác nghe hay dùng máy đo mức ồn xác định vùng có thể có mức ồn cao. Bật riêng rẽ lần lượt nguồn phát ồn (đối tượng thử) và nguồn âm thanh chuẩn, đánh giá sơ bộ mức ồn trong các vùng có ồn nền và đưa ra kết luận về sự cần thiết phải quan tâm hay không đến chuẩn mức ồn nền trong điều 10.3. Chọn các vùng không có vấn đề ồn nền để sử dụng sau này.

8.2 Đặc tính nguồn ồn thử

Đi vòng quanh nguồn ồn thử, bằng trực giác nghe, xem xét đánh giá. Xác định tâm hình học của một bộ phận có mức phát ồn nổi trội nhất làm tâm âm thanh của nguồn phát ồn, nếu có. Nếu không có bộ phận phát ồn nổi trội, loại trừ tất cả các bộ phận không phát ồn của đối tượng thử và lấy tâm hình học của phần còn lại làm tâm âm thanh của nguồn ồn.

Đo áp suất âm ở khoảng cách 1 m từ hộp tham chiếu, ở độ cao H = 1,5 m trên mặt sàn. Nếu nguồn ồn phát xạ định hướng về phía trước, chọn chiều cao H sao cho các vị trí của micrôphôn thoáng và hướng thẳng về tâm âm thanh của nguồn phát ồn. Nếu mức áp suất âm dọc theo vùng bao này biến đổi ít hơn 4 dB, nguồn ồn được xem như là không định hướng (đều theo mọi hướng). Nếu biến đổi lớn hơn 4 dB - có định hướng.

9. Vị trí của nguồn âm thanh chuẩn

...

...

...

Thông thường cần một nguồn âm thanh chuẩn là đủ. Vị trí của nguồn âm thanh chuẩn càng gần tâm âm thanh của nguồn phát ồn càng tốt, ngoại trừ vị trí khác có thể mô phỏng được biểu đồ của nguồn ồn một cách rõ rệt và tốt hơn. Đặt nguồn âm thanh chuẩn lên trên nguồn ồn thử, nếu có thể. Nếu không, chọn một vị trí dọc theo sườn nguồn ồn có độ cao thích hợp mô phỏng tốt nhất hình dạng biểu đồ của nguồn phát ồn. Các vị trí đo phải cách xa mặt bên của hộp tham chiếu một khoảng không nhỏ hơn 0,5 m (trừ khi nguồn âm thanh chuẩn đã được hiệu chuẩn tại các vị trí dự định đo gần hơn). Đối với nguồn phát ồn không định hướng, phải đảm bảo độ cao thích hợp để nguồn âm thanh chuẩn có thể phát về mọi hướng.

Trong môi trường thử có tính vang rõ rệt, nguồn âm thanh chuẩn có thể được đặt tại các vị trí hiệu chuẩn hay tại các vị trí khác. Nếu tại đó, độ KĐBĐ tăng đối với các tần số thấp, xem điều 4.

CHÚ THÍCH: Các hướng dẫn tiếp theo cho trong Phụ lục B.

9.2 Nhiều vị trí

Đối với nguồn ồn là nguồn âm thanh dải tần rộng hay có hơn hai nguồn âm thanh có tần số cách biệt rõ ràng, phải sử dụng nhiều vị trí nguồn âm thanh chuẩn. Số lượng nguồn âm thanh chuẩn phụ thuộc vào tỷ số a/d_m (ở đó a là kích thước của nguồn ồn thử lớn nhất và d_m là khoảng cách đo) như sau:

- Nếu a/d_m > 1 và nếu nguồn ồn phát xạ đều theo mọi hướng, sử dụng vài nguồn âm thanh chuẩn độc lập cách nhau một khoảng d bằng nhau dọc sườn bên nguồn ồn thử;

- Nếu a/d_m > 1 và nếu nguồn phát ồn có các vùng phát xạ âm xác định rõ rệt, sử dụng một vị trí nguồn âm thanh chuẩn cho mỗi vùng âm;

- Nếu a/d_m £ 1 và nếu nguồn phát ồn phát xạ đều theo mọi hướng nhưng không thể sử dụng một vị trí nguồn âm thanh chuẩn đặc trên nóc máy, phải sử dụng bốn vị trí nguồn âm thanh chuẩn dọc theo sườn bên.

10. Quy trình đo

...

...

...

10.1.1 Khái quát

Bước một, bố trí các micrôphôn đối diện các sườn bên nguồn ồn thử nghiệm để có độ lan truyền đồng đều cho toàn bộ các vùng âm (ví dụ: đối với mỗi vị trí micrôphôn trong vùng có tầm nhìn cũng như mọi vùng âm bị chắn tầm nhìn). Tránh các vị trí mà ở đó chỉ có một phần của nguồn ồn phát xạ tới.

Bước hai, sử dụng ba hoặc bốn vị trí micrôphôn phân bố đều nhau xung quanh nguồn phát ồn, nếu có thể. Định hướng các micrôphôn tương tự nhau cho các phép đo tiến hành với nguồn âm thanh chuẩn và nguồn phát ồn. Chọn khoảng cách đo d_m đủ lớn, cách xa các mặt bao của phòng thử ít nhất 0,5 m để vị trí micrôphôn nằm trong vùng mà môi trường thử có đủ điều kiện thỏa mãn độ KĐBĐ theo phương pháp kỹ thuật, ứng với độ lệch chuẩn s_R­ £ 1,5 dB (tham khảo Phụ lục A).

Vị trí micrôphôn đến các mặt tường chắn bên của phòng phải không gần hơn 0,5 m. Nếu phòng thử đủ lớn, nguồn âm thanh chuẩn để cách xa tường bên, trong trường hợp này sử dụng bốn vị trí micrôphôn. Khoảng cách giữa các vị trí micrôphôn phải không nhỏ hơn 2 m. Nếu trần cao và hấp thụ âm, và các tần số chủ đạo cao hơn 2000 Hz, chọn ít nhất hai vị trí micrôphôn đủ cao và gần nguồn ồn thử sao cho không mâu thuẫn với các yêu cầu khác.

10.1.2 Phân vùng

Mục đích phân vùng là đánh giá sự tương đồng giữa hình dáng các biểu đồ phát xạ của nguồn ồn thử nghiệm với nguồn âm thanh chuẩn trong mặt phẳng nằm ngang khi có nguồn ồn thử vận hành. Sử dụng cách phân vùng theo Bảng 2.

Bảng 2 - Phân vùng hiệu quả ước lượng công suất âm

Phát xạ trực tiếp (không có màn chắn)^a

Khoảng cách tương đối đến micrôphôn r

...

...

...

Ghi chú vùng

Nguồn ồn thử nghiệm ST

Nguồn âm thanh chuẩn RSS

Có

Không

- - - - - -

Ước lượng quá cao

+ +

Không

...

...

...

- - - - - -

Ước lượng quá thấp

- -

Có

Có

r(ST) < r(RSS)

Ước lượng cao

+

Có

...

...

...

r(ST) > r(RSS)

Ước lượng thấp

-

Có

Có

r(ST) » r(RSS)

(trong khoảng 10 %)

Ước lượng cao hoặc thấp không nhiều

+/-

...

...

...

Không

- - - - - -

Ước lượng hoặc quá cao hoặc quá thấp

+ +/- -

Trừ khi phòng thử có tính phản xạ âm cao (các tường bên hoặc trần không được xử lý âm, không có vật cản lớn hấp thụ âm) không có vị trí micrôphôn nào nằm trong vùng + +/- -.

^a) Âm thanh không lọc nhận được phát xạ trực tiếp từ nguồn âm thanh mẫu RSS hoặc đối tượng thử ST.

10.1.3 Vị trí micrôphôn

Sử dụng bảng phân vùng trong điều 10.1.2 và kết hợp với các yêu cầu chung trong điều 10.1, chọn vị trí micrôphôn như sau:

a) Nguồn ồn thử có đặc tính phát xạ đều theo mọi hướng và nguồn âm thanh chuẩn nằm trên đối tượng thử (nguồn ồn):

...

...

...

b) Các trường hợp còn lại:

- Tìm các vị trí micrôphôn thỏa mãn vùng +/-. Nếu không tìm được các vị trí theo yêu cầu, cho phép chọn một vị trí micrôphôn nằm trong vùng +, một vị trí nằm trong vùng +/- và một hoặc hai vị trí nằm trong vùng -.

10.2 Tiến hành đo

Đo xác định mức áp suất âm trung bình theo thời gian đối với nguồn ồn thử, nguồn ồn nền và nguồn âm thanh chuẩn cho mỗi dải octa quan tâm (từ 125 Hz đến 8000 Hz). Ghi chép đầy đủ các dữ liệu cần thiết sau:

a) Mức áp suất âm L_pi(T) trong quá trình vận hành đã định (điều 7) của nguồn ồn thử đo được ở vị trí micrôphôn thứ i = 1, 2, …, n.

b) Mức áp suất âm L_pi(N) của mức ồn nền đo được ở vị trí micrôphôn thứ i = 1, 2, …, n.

c) Mức áp suất âm L_pi(M) của nguồn âm thanh chuẩn đo được ở vị trí micrôphôn thứ i = 1, 2, …, n.

10.3 Hiệu chỉnh ồn nền

Ứng với mỗi dải octa cần thiết phải hiệu chỉnh các mức áp suất âm L_pAi­ đo được đối với ồn nền nếu L_pAi(B) thấp hơn các mức này từ 6 dB đến 15 dB. Giá trị được hiệu chỉnh tính theo biểu thức:

...

...

...

(1)

Nếu DL = L'_pi - L'_pAi(B) > 15 dB, không chuẩn mức nào được chấp nhận. Nếu DL ³ 6 dB thì phép đo phù hợp tiêu chuẩn này. Thậm chí nếu phép đo không có hiệu lực đối với dải tần số đơn, nó vẫn đúng đối với giá trị hiệu chỉnh theo đặc tính A, miễn là DL_A lớn hơn 6 dB, ở đó DL_A = L'_piAi - L'_pAi(N).

Nếu chuẩn mức 6 dB không được thỏa mãn, cấp chính xác của kết quả đo bị giảm và có thể không đạt cấp chính xác kỹ thuật (cấp 2). Cấp chính xác điều tra (cấp 3) được duy trì nếu 3 dB £ DL < 6 dB. Phần hiệu chỉnh tối đa có thể áp dụng cho các phép đo này là 1,3 dB. Kết quả tuy nhiên có thể bổ ích để xác định vùng trên của mức công suất âm của nguồn phát ồn được thử nghiệm. Các dữ liệu thử nghiệm kết quả đo và ồn nền nói trên phải được báo cáo rõ ràng bằng văn bản, bảng số hoặc đồ thị rằng yêu cầu về nền ồn không thỏa mãn đầy đủ theo yêu cầu của tiêu chuẩn này.

10.4 Ước lượng độ không đảm bảo đo

Nếu DL_f ³ 7 dB, độ KĐBĐ tương ứng với phương pháp đo kỹ thuật. Trong các trường hợp khác, nên cố gắng cải thiện DL_f (xem Phụ lục A). Độ KĐBĐ dưới dạng độ lệch chuẩn của độ lặp lại cho trong Bảng 1. Yêu cầu chỉ số phải phù hợp với mỗi vị trí của nguồn âm thanh chuẩn.

11. Tính toán mức công suất âm

11.1 Một vị trí nguồn âm thanh chuẩn

Cho mỗi dải octa, tính mức công suất âm L_W theo biểu thức:

L_W = L_W(RSS) + 101g

...

...

...

trong đó, cho mỗi dải octa:

L_W là mức công suất âm, dB;

N là số vị trí micrôphôn;

L_W(RSS) là mức công suất âm của nguồn âm thanh chuẩn từ đặc tính hiệu chuẩn;

DL_pi = L_pi(ST) - L_pi(RSS);

L_pi(ST) là mức công suất âm của nguồn ồn thử ở vị trí thứ i của micrôphôn, đã hiệu chỉnh đối với ồn nền (i = 1, 2, …, n);

L_pi(RSS) là mức công suất âm của nguồn âm thanh chuẩn ở vị trí thứ i của micrôphôn, đã hiệu chỉnh đối với ồn nền (i = 1, 2, …, n).

11.2 Nhiều vị trí nguồn âm thanh chuẩn

Khi sử dụng nhiều vị trí nguồn âm thanh chuẩn, mức công suất âm L_W cho mỗi dải octa tính theo biểu thức:

...

...

...

(3)

trong đó: L_Wj(RSS) là mức công suất âm của nguồn âm thanh chuẩn, dB;

DL_pij = L_pi(ST) - L_pij(RSS);

i là vị trí thứ i của micrôphôn (i = 1, 2, …, n);

j là vị trí thứ j của nguồn âm thanh chuẩn (j = 1, 2, …, m);

n là số vị trí micrôphôn;

m là số vị trí nguồn âm thanh chuẩn.

11.3 Mức công suất âm hiệu chính theo đặc tính A

Giá trị hiệu chính theo đặc tính A được tính theo công thức:

...

...

...

(4)

trong đó: L_WA là mức công suất âm hiệu chính theo đặc tính A, dB;

L_Wk là mức công suất âm dải octa k, dB;

A_k là hằng số hiệu chính theo đặc tính A của tần số trung tâm của dải octa k.

Hằng số hiệu chính cho trong Bảng 3.

Bảng 3 - Hằng số hiệu chính (trọng số)

Tần số, Hz

Hằng số hiệu chính A_k

125

...

...

...

500

1000

2000

4000

8000

-16,1

-8,6

-3,2

0

...

...

...

1,0

-1,1

12. Thông tin cần ghi chép

Ghi chép các thông tin sau, nếu áp dụng, thực hiện theo yêu cầu của tiêu chuẩn này:

a) Nguồn ồn thử

- Mô tả nguồn ồn được thử (bao gồm cả các kích thước);

- Điều kiện vận hành (theo mã số thử, nếu có);

- Điều kiện lắp đặt (theo mã số thử, nếu có);

b) Nguồn âm thanh chuẩn

...

...

...

- Công bố các giá trị mức công suất âm hiệu chuẩn L_W(RSS).

c) Môi trường âm học

- Mô tả môi trường âm thử nghiệm;

- Xử lý tường, trần hay nền;

- Sơ đồ chỉ rõ vị trí của nguồn âm và các đồ vật trong phòng.

d) Thiết bị đo

- Thiết bị dùng để đo bao gồm: tên, kiểu, số loạt và nhà chế tạo;

- Ngày và nơi hiệu chuẩn máy chuẩn và các thiết bị âm học khác;

- Tên, kiểu, số loạt và nhà chế tạo nguồn âm thanh chuẩn được sử dụng như thiết bị âm học.

...

...

...

- Vị trí micrôphôn và nguồn ồn thử (kèm sơ đồ bố trí, nếu cần thiết) và nguồn ồn được thử;

- Vị trí đặt nguồn âm thanh chuẩn;

- Mức công suất âm tại tất cả các vị trí microphone đối với nguồn ồn được thử và nguồn âm thanh chuẩn, hiệu chỉnh theo đặc tính A và cả dải octa (nếu có yêu cầu);

- Mức công suất âm tính toán (dB), hiệu chỉnh theo đặc tính A và dải octa làm tròn tới dB gần nhất (giá trị tham chiếu: 1 pW);

- DL_f và độ KĐBĐ theo bảng-1;

- Thời gian thực hiện đo lường thử nghiệm;

- Thông tin về ồn nền, nếu có (xem điều 10.3).

13. Báo cáo kết quả thử nghiệm

Báo cáo kết quả thử nghiệm phải xác định liệu mức công suất âm đã nhận được qua thử nghiệm có phù hợp với các yêu cầu của tiêu chuẩn này. Phải công bố mức công suất âm, giá trị đã hiệu chính theo đặc tính A, và nếu có thể đưa ra dải octa biểu thị bằng dB (giá trị tham chiếu: 1 pW) và độ KĐBĐ của chỉ số DL_f.

...

...

...

a) Tên và địa chỉ của cơ sở thử nghiệm;

b) Số hiệu nhận dạng của Báo cáo thử nghiệm;

c) Tên và địa chỉ của cơ quan hoặc người yêu cầu thử nghiệm.

Phụ lục A

(quy định)

Đánh giá độ dôi DL_f và độ không đảm bảo đo

A.1 Xác định độ không đảm bảo đo

Độ KĐBĐ được xác định theo trình tự trong lưu đồ Hình A.1 dưới đây

...

...

...

Hình A.1 Lưu đồ xác định độ không đảm bảo đo

A.2 Xác định độ dôi DL_f

Chọn vị trí thuận lợi của nguồn âm thanh chuẩn lân cận nguồn ồn thử. Thay đổi khoảng cách đo r, đo mức áp suất L_pr do nguồn âm thanh chuẩn phát ra theo hướng đo không có vật cản. Độ dôi DL_f của mức công suất âm được xác định theo công thức:

DL_f  = L_pr - L_W(RSS) + 11dB + 20lgdB

(A.1)

trong đó: DL_f là độ dôi mức công suất âm, dB;

L_W(RSS)­ là mức công suất âm của nguồn âm thanh chuẩn, dB;

L_­pr là mức áp suất âm đo được tại khoảng cách r từ nguồn âm thanh chuẩn, dB;

r là khoảng cách giữa nguồn âm thanh chuẩn và micrôphôn, m (với r₀ = 1m).

...

...

...

CHÚ THÍCH 2: - Khi phổ tần số của nguồn âm thanh chuẩn tương tự như nguồn ồn thử, thì đường cong suy giảm âm thanh liên quan đến các mức hiệu chính theo đặc tính A. Nếu không, đo theo dải tần số và các mức hiệu chính theo đặc tính A của đường cong suy giảm âm thanh và tính theo phổ của nguồn ồn thử.

CHÚ THÍCH 3: - Khi phổ tần số của nguồn ồn thử và nguồn âm thanh chuẩn khác nhau nhưng phổ của nguồn ồn thử có đặc tính dải tần rộng với giá trị cực đại nằm trong khoảng 500Hz - 1000Hz thì sau khi hiệu chỉnh theo đặc tính A có thể sử dụng đường cong suy giảm của dải octa 1000Hz.

Sử dụng đường cong phân bố âm thanh DL_f(r) để xác định khoảng cách d cần thiết giữa micrôphôn và hộp tham chiếu với DL_f ³ 7 dB. Nếu không xác định được đường cong phân bố âm thanh theo phương pháp mô tả trên, hãy sử dụng biểu thức (A.1) để xác định DL_f  tại vị trí micrôphôn đã chọn.

Nếu không có vị trí nào của micrôphôn thỏa mãn điều kiện DL_f(r) ³ 7 dB thì môi trường thử nói chung không thỏa mãn các yêu cầu của phương pháp kỹ thuật theo tiêu chuẩn này cho bất kỳ nguồn ồn thử nào.

Phụ lục B

(tham khảo)

Hướng dẫn bố trí nguồn âm thanh chuẩn và micrôphôn khi sử dụng một vị trí nguồn âm thanh chuẩn

B.1 Khái quát

...

...

...

Nếu sự thay đổi của mức áp suất âm đo được lớn hơn hoặc bằng 4 dB, các hướng theo phương nằm ngang có mức phát ồn vượt trội đó phải được xác định.

B.2 Khuyến cáo 1

Bố trí nguồn âm thanh chuẩn ở vị trí sao cho hình dáng biểu đồ phát xạ của nó khi có nguồn ồn thử vận hành và hình dáng biểu đồ phát xạ của nguồn ồn thử tương tự nhau.

Đối với nguồn ồn thử phát xạ không định hướng trong không gian, bố trí nguồn âm thanh chuẩn bên trên nguồn ồn thử là đặc biệt thuận lợi (Hình B.1).

Hình B.1 - Bố trí vị trí nguồn âm thanh chuẩn khi nguồn ồn thử phát xạ không định hướng (đều theo mọi hướng).

1 - Vị trí thuận lợi cho nguồn âm thanh chuẩn; 2 - Micrôphôn; 3 - Nguồn ồn thử không định hướng; 4 - Vị trí không thích hợp cho nguồn âm thanh chuẩn.

Đối với nguồn ồn thử phát xạ chủ yếu theo hướng xác định có phương ngang trong không gian, bố trí nguồn âm thanh chuẩn bên cạnh về hướng phát xạ của nguồn ồn thử là thuận lợi (Hình B.2).

...

...

...

1 - Chiều định hướng phát xạ âm; 2 - Micrôphôn; 3 - Vị trí nguồn âm thanh chuẩn thuận lợi.

B.3 Khuyến cáo 2

Khi nguồn ồn thử có nguồn âm chủ đạo và biết được vị trí của nó, nên đặt nguồn âm thanh chuẩn:

- Gần nguồn ồn thử đến mức có thể;

- Bên trên nguồn ồn thử nếu nguồn âm chủ đạo không định hướng (Hình B.3).

Hình B.3 - Bố trí nguồn âm thanh chuẩn khi nguồn ồn thử có nguồn âm chủ đạo không định hướng (đều theo mọi hướng).

1 - Vị trí nguồn âm thanh chuẩn thuận lợi; 2 - Nguồn ồn phát xạ không định hướng.

- Đặt nguồn âm thanh chuẩn bên cạnh nguồn ồn thử về phía có phát xạ âm chủ đạo, nếu việc bố trí bên trên nguồn ồn thử là không khả thi (Hình B.4).

...

...

...

Hình B.4 - Bố trí nguồn âm thanh chuẩn thuận lợi khi nguồn âm chủ đạo của nguồn ồn thử có tính định hướng

1 - Hướng phát âm chủ đạo; 2 - Vị trí nguồn âm thanh chuẩn thích hợp.

B.4 Khuyến cáo 3

Đối với vị trí nguồn âm thanh chuẩn đặt bên cạnh nguồn ồn thử, nhưng bị chắn bởi nguồn ồn thử và nguồn ồn thử phát xạ về phía vùng bị chắn, nên đặt một vị trí micrôphôn trong vùng bị chắn (Hình B.5).

Hình B.5 - Bố trí micrôphôn khi nguồn âm thanh chuẩn bị chắn bởi nguồn ồn thử

1 - Nguồn ồn thử như là màn chắn; 2 - Vị trí nguồn âm thanh chuẩn;

3 - Vùng bị chắn khi nguồn âm thanh chuẩn vận hành, nhưng không bị chắn khi nguồn ồn thử vận hành. Micrôphôn nằm trong vùng bị chắn này.

B.5 Khuyến cáo 4

...

...

...

Nếu không tồn tại nguồn âm chủ đạo (ví dụ: nguồn âm thanh phân bố trên mặt khối lớn của nguồn ồn thử) hoặc không thể nhận dạng cho các ứng dụng đã gợi ý ở trên, trọng tâm của nguồn ồn sẽ được xem là vị trí nguồn âm chủ đạo của nguồn ồn thử.

Hình B.6 - Mặt cắt nhìn từ trên xuống của nguồn ồn thử: vị trí micrôphôn liên quan đến các nguồn âm khác nhau:

1 - Nguồn âm chủ đạo của nguồn ồn thử; 2 - Vị trí nguồn âm thanh chuẩn; 3 - Vị trí micrôphôn.

Chuẩn mức được khuyến cáo để chấp nhận vị trí micrôphôn là:

0,8 £  £ 1,2

trong đó: r là khoảng cách từ vị trí đặt micrôphôn đến nguồn âm thanh chuẩn, m;

d là khoảng cách từ micrôphôn đến vị trí nguồn âm thanh chủ đạo (Hình B.6), m.

...

...

...

Lời nói đầu

1 Phạm vi áp dụng

2 Tài liệu viện dẫn

3 Thuật ngữ, định nghĩa và ký hiệu

4 Phương pháp thử

4.1 Khái quát

4.2 Độ chính xác

5 Độ không đảm bảo đo (KĐBĐ)

6 Thiết bị đo

...

...

...

6.2 Hiệu chuẩn

7 Điều kiện vận hành nguồn ồn thử

8 Điều tra sơ bộ

8.1 Ồn nền

8.2 Đặc tính nguồn ồn thử

9 Vị trí của nguồn âm thanh chuẩn

9.1 Một vị trí

9.2 Nhiều vị trí

10 Quy trình đo

...

...

...

10.2 Tiến hành đo

10.3 Hiệu chỉnh ồn nền

10.4 Ước lượng độ không đảm bảo đo

11 Tính toán mức công suất âm

11.1 Một vị trí nguồn âm thanh chuẩn

11.2 Nhiều vị trí nguồn âm thanh chuẩn

11.3 Mức công suất âm hiệu chính theo đặc tính A

12 Thông tin cần ghi chép

13 Báo cáo kết quả thử nghiệm

...

...

...

Phụ lục B (tham khảo) Hướng dẫn bố trí nguồn âm thanh chuẩn và micrôphôn