Thủ tục công bố án lệ được quy định như thế nào? Trách nhiệm công bố án lệ thuộc về ai?

Nội dung chính

• Án lệ là gì?
• Thủ tục công bố án lệ được quy định như thế nào?
• Trách nhiệm công bố án lệ thuộc về ai?

Án lệ là gì?

Theo Điều 1 Nghị quyết 04/2019/NQ-HĐTP quy định về án lệ như sau:

Án lệ

Án lệ là những lập luận, phán quyết trong bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án về một vụ việc cụ thể được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao lựa chọn và được Chánh án Tòa án nhân dân tối cao công bố là án lệ để các Tòa án nghiên cứu, áp dụng trong xét xử.

Theo đó, án lệ là những lập luận, phán quyết trong bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án về một vụ việc cụ thể được lựa chọn và được công bố là án lệ để các Tòa án nghiên cứu, áp dụng trong xét xử.

Án lệ sẽ được lựa chọn dựa trên những tiêu chí sau:

- Có giá trị làm rõ quy định của pháp luật còn có cách hiểu khác nhau, phân tích, giải thích các vấn đề, sự kiện pháp lý và chỉ ra nguyên tắc, đường lối xử lý, quy phạm pháp luật cần áp dụng trong một vụ việc cụ thể hoặc thể hiện lẽ công bằng đối với những vấn đề chưa có điều luật quy định cụ thể;

- Có tính chuẩn mực;

- Có giá trị hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử.

Thủ tục công bố án lệ được quy định như thế nào? Trách nhiệm công bố án lệ thuộc về ai? (Hình từ Internet)

Thủ tục công bố án lệ được quy định như thế nào?

Theo khoản 2 Điều 22 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 2014 quy định về nhiệm vụ và quyền hạn của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao như sau:

Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao

...

2. Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao có nhiệm vụ, quyền hạn sau đây:

a) Giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị theo quy định của luật tố tụng;

b) Ban hành nghị quyết hướng dẫn các Tòa án áp dụng thống nhất pháp luật;

c) Lựa chọn quyết định giám đốc thẩm của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật, có tính chuẩn mực của các Tòa án, tổng kết phát triển thành án lệ và công bố án lệ để các Tòa án nghiên cứu, áp dụng trong xét xử;

...

Bên cạnh đó, theo nội dung các quy định tại Nghị quyết 04/2019/NQ-HĐTP thì thủ tục công bố án lệ sẽ được thực hiện như sau:

Bước 1: Cá nhân, tổ chức gửi đề xuất bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án chứa đựng lập luận, phán quyết đáp ứng các tiêu chí của án lệ cho Tòa án nhân dân tối cao để xem xét, phát triển thành án lệ

Các Tòa án có trách nhiệm tổ chức rà soát, phát hiện bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án chứa đựng lập luận, phán quyết đáp ứng các tiêu chí của án lệ cho Tòa án nhân dân tối cao để xem xét, phát triển thành án lệ

Bước 2: Đăng tải bản án, quyết định được đề xuất lựa chọn, phát triển thành án lệ, nội dung đề xuất là án lệ, dự thảo án lệ trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án nhân dân tối cao để lấy ý kiến rộng rãi

Thời gian lấy ý kiến góp ý là 30 ngày kể từ ngày đăng tải.

Bước 3: Trên cơ sở kết quả lấy ý kiến rộng rãi đối với các bản án, quyết định được đề xuất lựa chọn, phát triển thành án lệ, nội dung đề xuất là án lệ, dự thảo án lệ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao xem xét, quyết định việc lấy ý kiến của Hội đồng tư vấn án lệ

Bước 4: Chánh án Tòa án nhân dân tối cao thành lập Hội đồng tư vấn án lệ thảo luận cho ý kiến đối với các bản án, quyết định được đề xuất lựa chọn, phát triển thành án lệ, nội dung đề xuất là án lệ, dự thảo án lệ

Bước 5: Chánh án Tòa án nhân dân tối cao tổ chức phiên họp toàn thể Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao để thảo luận, biểu quyết thông qua án lệ

Bước 6: Công bố án lệ

Trách nhiệm công bố án lệ thuộc về ai?

Theo Điều 1 Nghị quyết 04/2019/NQ-HĐTP quy định về án lệ như sau:

Án lệ

Án lệ là những lập luận, phán quyết trong bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án về một vụ việc cụ thể được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao lựa chọn và được Chánh án Tòa án nhân dân tối cao công bố là án lệ để các Tòa án nghiên cứu, áp dụng trong xét xử.

Đồng thời tại khoản 5 Điều 27 Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 2014 quy định về nhiệm vụ và quyền hạn của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao như sau:

Nhiệm vụ, quyền hạn của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao

...

5. Chỉ đạo việc tổng kết thực tiễn xét xử, xây dựng và ban hành Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử; tổng kết phát triển án lệ, công bố án lệ.

...

Theo đó, trách nhiệm công bố án lệ sẽ thuộc về Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao sẽ ban hành quyết định công bố án lệ dựa trên kết quả biểu quyết được ghi trong biên bản phiên họp lựa chọn, thông qua án lệ của Hội đồng Thẩm phán

Trân trọng!