1. Điện ảnh là gì? Nguyên tắc hoạt động điện ảnh được quy định như thế nào?
Căn cứ Khoản 1 Điều 3 Luật Điện ảnh 2022 có quy định về khái niệm điện ảnh, theo đó điện ảnh là ngành nghệ thuật tổng hợp, áp dụng công nghệ nghe nhìn và các thủ pháp sáng tác để sản xuất phim. Căn cứ tiếp khoản 3 Điều 3 Luật Điện ảnh 2022 thì hoạt động điện ảnh bao gồm sản xuất phim, phát hành phim, phổ biến phim, quảng bá, xúc tiến phát triển điện ảnh, lưu chiểu, lưu trữ phim, đào tạo nguồn nhân lực điện ảnh.
Theo quy định tại Điều 4 Luật Điện ảnh 2022 thì nguyên tắc hoạt động điện ảnh gồm các nội dung sau đây:
- Xây dựng nền điện ảnh Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa nghệ thuật của Nhân dân và hội nhập quốc tế.
- Bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, bảo đảm tính nhân văn, thẩm mỹ và giải trí.
- Tôn trọng và bảo đảm quyền tự do sáng tạo trong khuôn khổ của pháp luật, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động điện ảnh.
- Bảo đảm sự bình đẳng, cạnh tranh công bằng của tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động điện ảnh và phát triển công nghiệp điện ảnh.
- Phát triển công nghiệp điện ảnh phù hợp quy luật thị trường và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.
- Sử dụng hiệu quả, công khai, minh bạch, có trọng tâm, trọng điểm ngân sách nhà nước và các nguồn lực xã hội đầu tư, hỗ trợ cho điện ảnh, ưu tiên vùng cao, miền núi, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và nông thôn.
- Tuân thủ quy định của pháp luật, chuẩn mực đạo đức xã hội, đạo đức nghề nghiệp và có trách nhiệm xây dựng văn hóa kinh doanh lành mạnh.
Danh sách văn bản quy định về điện ảnh mới nhất (Hình từ Internet)
2. Những nội dung và hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động điện ảnh
Căn cứ Điều 9 Luật Điện ảnh 2022 thì các nội dung và hành vi cụ thể sau đây bị nghiêm cấm trong hoạt động điện ảnh:
- Nghiêm cấm hoạt động điện ảnh có nội dung sau đây:
+ Vi phạm Hiến pháp, pháp luật; kích động chống đối hoặc phá hoại việc thi hành Hiến pháp, pháp luật;
+ Tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc; gây tổn hại đến lợi ích quốc gia, dân tộc, giá trị văn hóa Việt Nam; xúc phạm Quốc kỳ, Đảng kỳ, Quốc huy, Quốc ca;
+ Tuyên truyền kích động chiến tranh xâm lược, gây hận thù, kì thị giữa các dân tộc và nhân dân các nước; truyền bá tư tưởng phản động, tệ nạn xã hội; phá hoại văn hóa, đạo đức xã hội;
+ Xuyên tạc lịch sử dân tộc, phủ nhận thành tựu cách mạng; xúc phạm dân tộc, danh nhân, anh hùng dân tộc; thể hiện không đúng, xâm phạm chủ quyền quốc gia; vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức và danh dự, nhân phẩm của cá nhân;
+ Truyền bá, ủng hộ chủ nghĩa khủng bố, chủ nghĩa cực đoan;
+ Kích động, xúc phạm tín ngưỡng, tôn giáo; tuyên truyền, cổ súy cho hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo bất hợp pháp;
+ Tiết lộ bí mật nhà nước, bí mật đời tư của cá nhân và bí mật khác theo quy định của pháp luật;
+ Kích động bạo lực, hành vi tội ác bằng việc thể hiện chi tiết cách thức thực hiện, hình ảnh, âm thanh, lời thoại, cảnh đánh đập, tra tấn, giết người dã man, tàn bạo và những hành vi khác xúc phạm đến nhân phẩm con người, trừ trường hợp thể hiện các nội dung đó để phê phán, tố cáo, lên án tội ác, đề cao chính nghĩa, tôn vinh giá trị truyền thống, văn hóa;
+ Thể hiện chi tiết hình ảnh, âm thanh, lời thoại dâm ô, trụy lạc, loạn luân;
+ Vi phạm quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ em, người chưa thành niên;
+ Vi phạm nguyên tắc bình đẳng giới, định kiến giới, phân biệt đối xử về giới.
- Nghiêm cấm thực hiện các hành vi sau đây:
+ Phát hành, phổ biến phim trong rạp chiếu phim, trên hệ thống truyền hình và địa điểm chiếu phim công cộng mà không có Giấy phép phân loại phim của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về điện ảnh (sau đây gọi là Giấy phép phân loại phim) hoặc Quyết định phát sóng của cơ quan báo chí có giấy phép hoạt động truyền hình (sau đây gọi là Quyết định phát sóng);
+ Phổ biến phim trên không gian mạng mà không phân loại, hiển thị kết quả phân loại phim theo quy định của Luật Điện ảnh 2022;
+ Thay đổi, làm sai lệch nội dung phim và kết quả phân loại phim đối với phim đã được cấp Giấy phép phân loại phim hoặc Quyết định phát sóng;
+ Sản xuất, phát hành, phổ biến phim, lưu chiểu, lưu trữ phim không tuân thủ quy định của Luật Điện ảnh, Luật Sở hữu trí tuệ và quy định khác của pháp luật có liên quan;
+ Phát hành, phổ biến phim đã có quyết định thu hồi Giấy phép phân loại phim hoặc Quyết định phát sóng;
+ Sao chép phim khi chưa được sự đồng ý của chủ sở hữu phim, trừ trường hợp Luật sở hữu trí tuệ có quy định khác;
+ Không thông báo cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền khi thực hiện phổ biến phim tại địa điểm chiếu phim công cộng;
+ Thẩm định, cấp Giấy phép phân loại phim trái quy định của pháp luật.
3. Tổng hợp văn bản cần biết trong lĩnh vực điện ảnh
1
Luật Điện ảnh 2022
Luật Điện ảnh 2022 số 05/2022/QH15 có hiệu lực từ ngày 01/01/2023 quy định về hoạt động điện ảnh; quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động điện ảnh; quản lý nhà nước về điện ảnh.
Trong đó, một số nội dung đáng chú ý tại Luật này như là quy định tại Chương II về sản xuất phim, Chương III quy định về phát hành phim và Mục 1 Chương VI quy định về quảng bá, xúc tiến phát triển điện ảnh.
2
Luật Sở hữu trí tuệ 2005
Luật Sở hữu trí tuệ 2005 số 50/2005/QH11 có hiệu lực từ ngày 01/07/2006 quy định về quyền tác giả, quyền liên quan đến quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp, quyền đối với giống cây trồng và việc bảo hộ các quyền đó.
Trong đó, nội dung liên quan đến điện ảnh được thể hiện tại Điều 21 Luật này, cụ thể là quy định về quyền tác giả đối với tác phẩm điện ảnh, tác phẩm sân khấu.
3
Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022
Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 số 07/2022/QH15 có hiệu lực từ ngày 01/01/2023.
Trong đó, Luật này sửa đổi nội dung liên quan đến điện ảnh tại Khoản 5 Điều 1, cụ thể là sửa đổi, bổ sung Điều 21 quy định về quyền tác giả đối với tác phẩm điện ảnh, tác phẩm sân khấu.
4
Nghị định 128/2022/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 38/2021/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực văn hóa và quảng cáo đã được sửa đổi bởi Nghị định 129/2021/NĐ-CP sửa đổi Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực du lịch; thể thao; quyền tác giả, quyền liên quan; văn hóa và quảng cáo
Nghị định 128/2022/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 15/02/2023 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 38/2021/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo đã được sửa đổi bởi Nghị định số 129/2021/NĐ-CP.
Các hành vi vi phạm trong lĩnh vực điện ảnh được sửa đổi bởi Khoản 4 Điều 1 Nghị định này.
5
Nghị định 131/2022/NĐ-CP hướng dẫn Luật Điện ảnh
Nghị định 131/2022/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 01/01/2023 hướng dẫn điểm d và điểm e khoản 2 Điều 5; khoản 1 và điểm a khoản 3 Điều 14; điểm a và điểm c khoản 3 Điều 19; khoản 2 Điều 20; điểm b, điểm c, điểm d, điểm đ khoản 2, điểm a khoản 3 và khoản 4 Điều 21; khoản 2 Điều 22; khoản 2 Điều 38; khoản 2 Điều 42 Luật Điện ảnh.
6
Nghị định 17/2023/NĐ-CP hướng dẫn Luật Sở hữu trí tuệ về quyền tác giả, quyền liên quan
Nghị định 17/2023/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 26/04/2023 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ năm 2009; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm, Luật Sở hữu trí tuệ năm 2019 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ năm 2022 (sau đây gọi chung là Luật Sở hữu trí tuệ) về quyền tác giả, quyền liên quan.
Một số nội dung đáng chú ý tại Nghị định này liên quan đến điện ảnh là quy định tại Điều 10 về quyền tác giả đối với tác phẩm điện ảnh; hay quy định tại Điều 43 về yêu cầu về tác phẩm, cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng trong hồ sơ đăng ký quyền tác giả, đăng ký quyền liên quan.
7
Thông tư 17/2022/TT-BVHTTDL quy định các mẫu văn bản trong hoạt động điện ảnh do Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành
Thông tư 17/2022/TT-BVHTTDL có hiệu lực từ ngày 15/02/2023 quy định các mẫu văn bản trong hoạt động điện ảnh.
Trong đó, Điều 2 quy định về các mẫu văn bản trong hoạt động điện ảnh được ban hành kèm theo Thông tư này, chẳng hạn như:
- Đơn đề nghị cấp Giấy phép cung cấp dịch vụ quay phim sử dụng bối cảnh tại Việt Nam;
- Đơn đề nghị cấp Giấy phép phân loại phim;
- Đơn đề nghị cấp Giấy phép tổ chức liên hoan phim/liên hoan phim chuyên ngành, chuyên đề/giải thưởng phim/cuộc thi phim tại Việt Nam;
- Đơn đề nghị cấp Giấy phép tổ chức chương trình phim/tuần phim tại Việt Nam.
8
Thông tư 19/2022/TT-BVHTTDL quy định về tổ chức và hoạt động của Hội đồng thẩm định kịch bản phim sử dụng ngân sách nhà nước do Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành
Thông tư 19/2022/TT-BVHTTDL có hiệu lực từ ngày 20/02/2023 quy định về tổ chức và hoạt động của Hội đồng thẩm định kịch bản phim sử dụng ngân sách nhà nước (sau đây gọi là Hội đồng).
9
Thông tư 05/2023/TT-BVHTTDL quy định tiêu chí phân loại phim và thực hiện hiển thị mức phân loại phim, cảnh báo do Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành
Thông tư 05/2023/TT-BVHTTDL có hiệu lực từ ngày 20/05/2023 quy định tiêu chí phân loại và thực hiện hiển thị mức phân loại phim, cảnh báo phim áp dụng chung cho các hình thức phổ biến phim.
Theo quy định tại Điều 2 thì mức phân loại phim được xếp từ thấp đến cao như sau:
- Loại P: Phim được phép phổ biến đến người xem ở mọi độ tuổi;
- Loại K: Phim được phổ biến đến người xem dưới 13 tuổi với điều kiện xem cùng cha, mẹ hoặc người giám hộ;
- Loại T13 (13+): Phim được phổ biến đến người xem từ đủ 13 tuổi trở lên;
- Loại T16 (16+): Phim được phổ biến đến người xem từ đủ 16 tuổi trở lên;
- Loại T18 (18+): Phim được phổ biến đến người xem từ đủ 18 tuổi trở lên;
- Loại C: Phim không được phép phổ biến.
10
Thông tư 11/2023/TT-BVHTTDL quy định về tổ chức và hoạt động của Hội đồng thẩm định, phân loại phim do Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành
Thông tư 11/2023/TT-BVHTTDL có hiệu lực từ ngày 21/11/2023 quy định về tổ chức và hoạt động của Hội đồng thẩm định, phân loại phim của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, cơ quan báo chí có giấy phép hoạt động truyền hình.
11
Thông tư 17/2023/TT-BVHTTDL quy định về điều kiện cấp Giấy phép phân loại phim của Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương do Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành
Thông tư 17/2023/TT-BVHTTDL có hiệu lực từ ngày 01/03/2024 quy định điều kiện cấp Giấy phép phân loại phim của Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi là Ủy ban nhân dân cấp tỉnh).
Một số nội dung đáng chú ý tại Thông tư này là quy định tại Điều 2 về điều kiện cấp Giấy phép phân loại phim của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh; quy định tại Điều 3 về thông báo đủ điều kiện cấp Giấy phép phân loại phim; hay quy định tại Điều 4 không bảo đảm điều kiện cấp Giấy phép phân loại phim.