Nếu không muốn nhận di sản thừa kế có thể từ chối

Không muốn nhận di sản thừa kế có thể từ chối (Hình từ internet)

Nếu không muốn nhận di sản thừa kế có thể từ chối

Căn cứ quy định tại Điều 610 Bộ luật Dân sự 2015 thì mọi cá nhân đều có quyền bình đẳng về thừa kế của cá nhân. Tức là, mọi cá nhân đều bình đẳng về quyền để lại tài sản của mình cho người khác và quyền hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật.

Qua đó có thể hiểu rằng việc một cá nhân để lại tài sản cho người khác và quyền hưởng di sản thừa kế theo di chúc hay theo pháp luật đều phụ thuộc vào ý chí của mỗi người. Vì thế, người thừa kế có quyền từ chối di sản thừa kế theo quy định.

Theo Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định rõ về quyền từ chối nhận di sản. Cụ thể là người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.

Như vậy, có thể thấy người được nhận di sản thừa kế có quyền từ chối đối với phần di sản nhưng phải đảm bảo việc từ chối này không nhằm mục đích trốn tránh thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người để lại di sản.

Bên cạnh điều kiện người thừa kế từ chối nhận di sản không nhằm mục đích trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình với người khác thì việc từ chối nhận di sản phải đáp ứng việc thực hiện lập thành văn bản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để biết và việc từ chối nhận di sản phải diễn ra trước thời điểm phân chia di sản.

Có thể thấy, việc từ chối nhận di sản được lập thành văn bản và gửi cho người có liên quan đồng thời việc từ chối nhận di sản phải đảm bảo diễn ra trước thời điểm phân chia di sản. Đây là một sự thay đổi của Bộ luật Dân sự 2015 so với Bộ luật Dân sự 2005, vì trước đây quy định sau sáu tháng kể từ ngày mở thừa kế nếu không có từ chối nhận di sản thì được coi là đồng ý nhận thừa kế.

Quy định theo Bộ luật Dân sự 2015 thì không bắt buộc phải công chứng đối với văn bản từ chối nhận thừa kế như Bộ luật dân sự 2005. Tuy nhiên, trường hợp người từ chối nhận di sản thừa kế có nhu cầu công chứng thì vẫn có thể thực hiện được.

Theo Điều 59 Luật Công chứng 2014 thì khi yêu cầu công chứng văn bản từ chối nhận di sản, người yêu cầu công chứng phải xuất trình bản sao di chúc trong trường hợp thừa kế theo di chúc hoặc giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người yêu cầu công chứng theo pháp luật về thừa kế; giấy chứng tử hoặc giấy tờ khác chứng minh người để lại di sản đã chết.

Theo Quyết định 1329/QĐ-BTP năm 2020 thì thủ tục chứng thực văn bản từ chối nhận di sản thì đối với trường hợp hồ sơ đầy đủ, công chứng viên tiếp nhận, kiểm tra và giải thích quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Bên cạnh đó, có thể kiểm tra bản dự thảo (nếu có) hoặc soạn dự thảo văn bản từ chối. Sau khi đọc, công chứng viên yêu cầu người yêu cầu công chứng ký vào từng trang.

Đối với trường hợp hồ sơ không đầy đủ, công chứng viên sẽ tiếp nhận, kiểm tra và  thông báo bổ sung giấy tờ theo quy định đến người có văn bản yêu cầu từ chối. Nếu trường hợp cá nhân không thể bổ sung được hoặc yêu cầu từ chối không thể thực hiện được, Công chứng viên sẽ từ chối tiếp nhận hồ sơ kèm giải thích đối với việc từ chối.

Ngoài ra, công chứng viên yêu cầu người yêu cầu công chứng xuất trình bản chính của các giấy tờ theo quy định để đối chiếu trước khi ghi lời chứng, ký vào từng trang của văn bản và chuyển sang bộ phận thu phí của tổ chức hành nghề công chứng.

Sau khi văn bản từ chối đã ký và đóng dấu, người yêu cầu công chứng phải có nghĩa vụ trả phí, thù lao công chứng theo quy định tại Quyết định 1329/QĐ-BTP và nhận lại văn bản từ chối di sản thừa kế đã được công chứng.

Nguyễn Hữu Hiệp