Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 7870-8:2007 Đại lượng và đơn vị - Phần 8: Âm học

• Số hiệu: TCVN7870-8:2007
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2007

ÂM HỌC				ĐẠI LƯỢNG
Số mục	Tên	Ký hiệu	Định nghĩa		Chú thích
8-1 (7-1)	khoảng thời gian chu kỳ, chu kỳ	T	khoảng thời gian một chu trình của hiện tượng tuần hoàn		Xem thêm TCVN 7870-3 : 2007 (ISO 80000-3 : 2006), mục 3-12.
8-2 (7-2)	tần số	f, (u )	f = 1 / T trong đó T là chu kỳ (mục 8-1)		Đối với tần số điều hưởng chuẩn (cao độ âm thanh chuẩn) xem ISO 16. Xem thêm TCVN 7870-3 : 2007 (ISO 80000-3 : 2006), mục 3-15.1.
8-3 (7-3)	quãng tần số lôga	G	G = lb(f2/ f1) trong đó f1 và f2 ≥ f1 là tần số (mục 8-2) của hai âm sắc		lb(f2/ f1) = log2 (f2/ f1)
8-4 (7-4)	tần số góc	w	w = 2pf trong đó f là tần số (mục 8-2)		Xem thêm TCVN 7870-3 : 2007 (ISO 80000-3 : 2006), mục 3-16.
8-5 (7-5)	bước sóng,	s	đối với sóng hình sin và theo phương vuông góc với mặt sóng, khoảng cách giữa hai điểm liên tiếp ở một thời điểm đã cho, pha (mục 8-25.2, chú thích) lệch 2p		Xem thêm TCVN 7870-3 : 2007 (ISO 80000-3 : 2006), mục 3-17.
8-6 (7-6)	số sóng, độ lặp	w	w = 1/l trong đó l là bước sóng (mục 8-5)		Vectơ k, tương ứng với mục 8-7, thường được gọi là vectơ sóng. Vectơ s đôi khi cũng được gọi là vectơ sóng.
8-7 (7-7)	số sóng góc, độ lặp góc	k	k = w/c = 2p/l trong đó w là tần số góc (mục 8-4), c là vận tốc pha âm (mục 8-14.1), 2p là độ lệch pha và ở là bước sóng (mục 8-5)

ĐƠN VỊ

ÂM HỌC 

Số mục

Tên

Ký hiệu quốc tế

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

8-1.a

...

...

...

s

8-2.a

hec

Hz

1 Hz := 1 s^-1

1 Hz là tần số của một hiện tượng tuần hoàn có chu kỳ 1 s.

8-3.a

...

...

...

oct

1 oct := lb 2 = 1

1 oct là quãng tần số lôga giữa f₁ và f₂ khi f₂/ f₁ = 2.

8-3.b

decade

dec

1 dec := lb 10 =

(lb 10) oct ≈ 3,32 oct = 3,32

1 dec là quãng tần số lôga giữa f₁ và f₂ khi f₂/ f₁ = 10.

...

...

...

radian trên giây

rad/s

8-4.b

giây mũ trừ một

s^-1

...

...

...

mét

m

8-6.a

mét mũ trừ một

m^-1

...

...

...

radian trên mét

rad/m

8-7.b

mét mũ trừ một

m^-1

...

...

...

ÂM HỌC (tiếp theo)

ĐẠI LƯỢNG

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Chú thích

8-8

(7-8)

...

...

...

r

r = m/V

trong đó m là khối lượng (TCVN 7870-4:2007 (ISO 80000-4:2006), mục 4-1) và V là thể tích (TCVN 7870-3:2007 (ISO 80000-3:2006), mục 3-4)

8-9.1 (7-9.1)

áp suất tĩnh

p_s

áp suất khi không có sóng âm

...

...

...

(7-9.2)

áp suất âm

p

hiệu giữa áp suất tổng tức thời và áp suất tĩnh

Ký hiệu của bất kỳ đại lượng nào trong số các đại lượng từ 8-9.2 đến 8-13 thường được dùng cho cả các giá trị căn bình phương trung bình (r.m.s).

Xem thêm IEC 60027-1.

8-10

(7-10)

độ dịch chuyển hạt âm

...

...

...

(x, h, z)

độ dịch chuyển tức thời của một hạt trong môi trường khỏi vị trí của nó khi không có sóng âm

8-11

(7-11)

vận tốc hạt âm

u, u

(u, u , w)

trong đó d là độ dịch chuyển của hạt âm (mục 8-10) và t là thời gian

...

...

...

(7-12)

gia tốc hạt âm (tức thời)

a

trong đó u là vận tốc hạt âm (mục 8-11) và t là thời gian

8-13

(7-13)

vận tốc thể tích âm, lưu tốc thể tích âm

q, (q_V)

...

...

...

ĐƠN VỊ

ÂM HỌC (tiếp theo) 

Số mục

Tên

Ký hiệu quốc tế

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

8-8.a

...

...

...

kg/m³

8-9.a

pascan

Pa

8-10.a

...

...

...

m

8-11.a

mét trên giây

m/s

8-12.a

...

...

...

m/s^2

8-13.a

mét khối trên giây

m³/s

...

...

...

ĐẠI LƯỢNG

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Chú thích

8-14.1

(7-14.1)

tốc độ pha của âm

...

...

...

trong đó w là tần số góc (mục 8-4) và k là số sóng góc (mục 8-7)

Tốc độ pha của âm là tốc độ dịch pha của sóng âm.

8-14.2 (7-14.2)

tốc độ nhóm của âm

c_g

trong đó w là tần số góc (mục 8-4) và k là số sóng góc (mục 8-7)

Tốc độ nhóm của âm là tốc độ dịch chuyển năng lượng của sóng âm.

...

...

...

(7-15)

mật độ năng lượng âm

w

năng lượng âm trung bình theo thời gian trong một thể tích cho trước chia cho thể tích đó

8-16

(7-16)

công suất âm

P, P_a

...

...

...

8-17.1

(7-17)

cường độ âm

i

i = p . u

trong đó p là áp suất âm (mục 8-9.2) và u là vận tốc hạt âm (mục 8-11)

Đôi khi cường độ được coi là mật độ thông lượng năng lượng.

8-17.2

...

...

...

cường độ âm trung bình theo thời gian

I

trong đó t₁ và t₂ là thời gian bắt đầu và kết thúc cho tích phân còn i là cường độ âm (mục 8-17.1)

ĐƠN VỊ

ÂM HỌC (tiếp theo)

Số mục

Tên

...

...

...

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

8-14.a

mét trên giây

m/s

8-15.a

jun trên mét khối

...

...

...

8-16.a

oat

W

8-17.a

oat trên mét vuông

...

...

...

ÂM HỌC (tiếp theo)

ĐẠI LƯỢNG

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

...

...

...

8-18

(-)

sự phơi âm

E

trong đó t₁ và t₂ là thời gian bắt đầu và kết thúc cho tích phân còn p là áp suất âm (mục 8-9.2)

Do các  hạn  chế  thực  tế của phương  tiện đo nên p^2 thường được hiểu là để biểu thị bình phương áp suất âm lấy trọng số theo tần số và được giới hạn theo dải tần. Nếu áp  dụng  các  trọng số tần  số đặc  trưng như  quy  định trong  IEC 61672-1 thì điều này cần được chỉ rõ bằng chỉ số thích hợp cho ký hiệu E.

8-19

(7-20.2)

...

...

...

Z_c

tại   một  điểm   trong   môi   trường không  tiêu tán và với sóng tiến phẳng,  là  tỷ  số của áp  suất  âm (mục  8-9.2)  và thành phần vận tốc hạt  âm  (mục  8-11)  theo phương truyền sóng

Z_c = rc

trong  đó  r là mật độ  (mục  8-8)  của môi trường và c là vận tốc pha của âm  (mục 8-14.1).

8-20

(7-18)

trở kháng

âm

Z_a

...

...

...

8-21

(7-19)

trở kháng cơ của mặt

Z_m

tại một mặt, tỷ số phức  của lực tổng cộng trên mặt và thành phần vận tốc hạt âm (mục 8-11) trung bình tại mặt đó theo phương của lực

Z_m = Z_a × A^2

trong  đó  A là diện  tích  của mặt  được xét và Z_a là trở kháng âm (mục 8-20).

8-22

...

...

...

mức áp suất âm

L_p

trong đó p là áp suất âm (mục 8-9.2) và giá trị quy chiếu trong âm học hàng không là p₀ = 20 mPa

Do các hạn chế thực tế của phương tiện đo nên p^2 thường được hiểu là để biểu thị bình phương áp suất âm lấy trọng số theo tần số, giới hạn theo dải tần hoặc lấy trọng số theo thời gian hoặc cả hai. Nếu áp dụng các trọng số tần số và thời gian đặc trưng như quy định trong IEC 61672-1 hoặc các dải tần đặc trưng hoặc cả hai thì cần chỉ rõ bằng chỉ số thích hợp.

Định nghĩa chung về mức đại lượng trường xem trong TCVN 7870-3:2007 (ISO 80000-3:2006), mục 3-21. Đối với các môi trường khác không khí, có thể sử dụng các giá trị quy chiếu khác.

ĐƠN VỊ

ÂM HỌC (tiếp theo)

...

...

...

Tên

Ký hiệu quốc tế

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

8-18.a

pascan bình phương giây

Pa^2 . s

...

...

...

pascan giây trên mét

Pa . s/m

8-20.a

pascan giây trên mét khối

Pa. s/m³

...

...

...

niutơn giây trên mét

N . s/m

8-22.a

Ben

B

1 B là mức áp suất âm khi

p/p₀ =

...

...

...

CHÚ THÍCH: Việc thêm chỉ số phía sau để chỉ trọng số tần số, ví dụ như dB(A), là không đúng. Thông tin này cần được thể hiện cùng ký hiệu đại lượng, ví dụ L_A.

ÂM HỌC (tiếp theo)

ĐẠI LƯỢNG

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Chú thích

...

...

...

(7-22)

mức công suất âm

L_W

trong đó P là công suất âm (mục 8-16) và giá trị quy chiếu là P₀ = 1 pW

Định nghĩa chung về mức đại lượng công suất xem trong TCVN 7870-3:2007 (ISO 80000-3:2006), mục 3-22.

8-24

(-)

mức phơi âm

...

...

...

trong đó E là sự phơi âm (mục 8-18) và giá trị quy chiếu là E₀ = 400 mPa^2 . s

Nếu áp dụng các trọng số tần số đặc trưng như quy định trong IEC 61672-1 thì cần chỉ ra bằng chỉ số thích hợp.

8-25.1 (7-26.1)

hệ số suy giảm

a

nếu một đại lượng trường là hàm số của khoảng cách x có dạng F(x) = Ae^-^a^x cos [b(x – x₀)],

thì a là hệ số suy giảm và b là hệ số pha

Đại lượng 1/a gọi là chiều dài suy giảm.

...

...

...

Khi có nguy cơ lẫn lộn với mục 8-26.4, m/2 được dùng thay cho hệ số suy giảm a.

8-25.2

(7-26.2)

hệ số pha

b

Đại lượng b(x – x₀) gọi là pha.

8-25.3

(7-26.3)

...

...

...

g

- jg là số song góc phức

8-26.1

(7-27.1)

hệ số tổn hao công suất âm, độ tổn hao

d, y

tỷ số của công suất âm tổn hao và công suất âm tới

...

...

...

(7-27.2)

hệ số phản xạ công suất âm, độ phản xạ

r (r)

tỷ số của công suất âm phản xạ và công suất âm tới

8-26.3 (7-27.3)

hệ số truyền công suất âm, độ truyền qua

t

tỷ số của công suất âm truyền qua và công suất âm tới

...

...

...

8-26.4

(7-27.4)

hệ số hấp thụ công suất âm, độ hấp thụ

a

tỷ số của công suất âm tổn hao và truyền qua với công suất âm tới

a = d + t

ĐƠN VỊ

ÂM HỌC (tiếp theo)

...

...

...

Tên

Ký hiệu quốc tế

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

8-23.a

ben

B

1 B là mức công suất âm khi P/P₀ = 10

Trong các ứng dụng thực tế và phù hợp với định nghĩa về mức công suất âm, ước thập phân là dexiben, dB, được dùng thay cho ben, B.

...

...

...

ben

B

1 B là mức phơi âm khi E/E₀ = 10

Trong các ứng dụng thực tế và phù hợp với định nghĩa về mức phơi âm, ước thập phân là dexiben, dB, được dùng thay cho ben, B.

8-25.a

mét mũ trừ một

m^-1

...

...

...

một

1

Xem lời giới thiệu, mục 0.3.2

ÂM HỌC (kết thúc)

ĐẠI LƯỢNG

Số mục

Tên

...

...

...

Định nghĩa

Chú thích

8-27

(7-28)

chỉ số giảm âm

R

R = 10 lg(1 / t) dB

trong đó t là hệ số truyền qua (mục 8-26.3)

...

...

...

(7-29)

diện tích hấp thụ tương đương của một mặt hay một vật

A

diện tích của một mặt có hệ số hấp thụ bằng 1, đặt trong một trường âm khuếch tán, sẽ hấp thụ cùng một công suất âm khi đặt trong cùng một trường khuếch tán, nếu bỏ qua các hiệu ứng nhiễu xạ

8-29

(7-30)

thời gian âm vang

T_n

...

...

...

ĐƠN VỊ

ÂM HỌC (kết thúc)

Số mục

Tên

Ký hiệu quốc tế

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

...

...

...

ben

B

1 B là chỉ số giảm âm khi 1 / t = 10

Trong các ứng dụng thực tế và phù hợp với định nghĩa về chỉ số giảm âm, ước thập phân là dexiben, dB, được dùng thay cho ben, B.

8-28.a

mét vuông

m²

...

...

...

giây

s

1) Sắp xuất bản.