Xúc phạm người đã chết sẽ bị xử phạt thế nào?

Chào chị, Ban biên tập giải đáp như sau: 

1. Xúc phạm người đã chết được quy định như thế nào?

Căn cứ Khoản 2 Điều 34 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về quyền được bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín thì cá nhân có quyền yêu cầu Tòa án bác bỏ thông tin làm ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của mình. Việc bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín có thể được thực hiện sau khi cá nhân chết theo yêu cầu của vợ, chồng hoặc con thành niên; trường hợp không có những người này thì theo yêu cầu của cha, mẹ của người đã chết, trừ trường hợp luật liên quan có quy định khác. 

Bên cạnh đó, theo Khoản 5 Điều 34 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định cá nhân bị thông tin làm ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín thì ngoài quyền yêu cầu bác bỏ thông tin đó còn có quyền yêu cầu người đưa ra thông tin xin lỗi, cải chính công khai và bồi thường thiệt hại. Theo đó, khi việc xúc phạm danh dự, nhân phẩm đó gây thiệt hại cho người chết, thì những người trực tiếp liên quan cũng có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại.

Như vậy, hiện nay chưa có định nghĩa xúc phạm người đã chết luật định. Tuy nhiên, có thể tạm hiểu, xúc phạm người đã chết là người có hành vi, ngôn ngữ không đúng chuẩn mực, đạo đức,... nhằm mục đích bôi nhọ làm mất uy tín của người mất gây thiệt hại về danh dự nhân phẩm người đã chết hoặc thiệt hại về tinh thần và tài sản (thờ cúng) cho người thân của người đã chết.

2. Xử lý xúc phạm người đã chết theo pháp luật như thế nào?

Hiện nay, liên quan đến các hành vi xúc phạm người đã mất được quy định trong Bộ luật Dân sự 2015 và Bộ luật Hình sự như sau:

Bồi thường thiệt hại do xâm phạm thi thể

Căn cứ Điều 606 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về bồi thường thiệt hại do xâm phạm thi thể thì cá nhân, pháp nhân xâm phạm thi thể phải bồi thường thiệt hại như sau: 

- Thiệt hại do xâm phạm thi thể gồm chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại.

- Ngoài việc bồi thường các chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại, người chịu trách nhiệm bồi thường khi thi thể bị xâm phạm còn phải bồi thường một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần cho những người thân thích thuộc hàng thừa kế thứ nhất của người chết, nếu không có những người này thì người trực tiếp nuôi dưỡng người chết được hưởng khoản tiền này. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa đối với mỗi thi thể bị xâm phạm không quá ba mươi lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.

Bồi thường thiệt hại do xâm phạm mồ mả

Căn cứ Điều 607 Bộ luật Dân sự 2015 cá nhân, pháp nhân xâm phạm đến mồ mả của người khác phải bồi thường thiệt hại như sau:

- Thiệt hại do xâm phạm mồ mả gồm chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại.

- Ngoài các chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại, người chịu trách nhiệm bồi thường còn phải bồi thường một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần cho những người thân thích theo thứ tự hàng thừa kế của người chết; nếu không có những người này thì người trực tiếp nuôi dưỡng người chết được hưởng khoản tiền này. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa đối với mỗi mồ mả bị xâm phạm không quá mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.

Tội xâm phạm thi thể, mồ mả, hài cốt

Theo Điều 319 Bộ luật Hình sự 2015 quy định về tội xâm phạm thi thể, mồ mả, hài cốt như sau:

- Người nào đào, phá mồ mả, chiếm đoạt những đồ vật để ở trong mộ, trên mộ hoặc có hành vi khác xâm phạm thi thể, mồ mả, hài cốt, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

+ Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội;

+ Chiếm đoạt hoặc hủy hoại vật có giá trị lịch sử, văn hóa;

+ Vì động cơ đê hèn;

+ Chiếm đoạt bộ phận thi thể, hài cốt.

Ngoài ra, căn cứ Khoản 3 Điều 7 Nghị định 144/2021/NĐ-CP nếu hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm chưa được đến mức xử lý hình sự, người thực hiện vẫn có thể bị xử phạt hành chính từ phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng. 

Như vậy, người nào xúc phạm người chết có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức phạt cao nhất lên đến 07 năm tù tùy thuộc vào tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi hoặc xử lý vi phạm hành chính tối đa 3.000.000 đồng. 

Bên cạnh đó, người phạm tội còn phải bồi thường thiệt hại, bao gồm các chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại và bồi thường tổn thất tinh thần cho người thân thích của người đã chết theo quy định của Bộ luật Dân sự.

Trân trọng!

Từ khóa: Xúc phạm người đã chết | Bộ luật Dân sự 2015 | Quyền được bảo vệ danh dự | Xâm phạm thi thể | Bồi thường thiệt hại | Xâm phạm mồ mả | Tội xâm phạm thi thể |