Thuộc tính
Nội dung
Tiếng Anh (English)
Văn bản gốc/PDF
Lược đồ
Liên quan hiệu lực
Liên quan nội dung
Thuộc tính
Tải về
Các bản dự thảo

Đang tải văn bản...

Tiêu chuẩn TCVN 13915-1:2023 về Chất lượng nước - Các phép đo sinh lý và sinh hóa trên cá - Phần 1: Lấy mẫu cá, xử lý và bảo quản mẫu

Số hiệu:	TCVN13915-1:2023	Loại văn bản:	Tiêu chuẩn Việt Nam
Nơi ban hành:	***	Người ký:	***
Ngày ban hành:	Năm 2023	Ngày hiệu lực:
ICS:	13.060.70	Tình trạng:	Đã biết

Phụ lục B

(Tham khảo)

Hướng dẫn giải thích các đáp ứng của dấu hiệu sinh học với các chất chuẩn

B.1 Giới thiệu

Một nhóm các nhà khoa học từ Thụy Điển đã phát triển một chiến lược điều tra tác động môi trường của nước thải nhà máy giấy và bột giấy hiện hành. Chiến lược này bao gồm việc sử dụng một loạt các biến phản ánh cả đặc điểm quần thể và chức năng sinh lý của cá. Ngoài ra, nhóm đã đưa ra các khuyến nghị để giải thích các kết quả và các tiêu chí cụ thể để xác định tác động môi trường không thể chấp nhận được (Tài liệu tham khảo [7]).

Một phần của chiến lược là sử dụng độc tính dưới mức gây chết ở cá để đánh giá những rối loạn không thể chấp nhận được đối với sức khỏe của cá và quần thể cá. Điều này được thực hiện bằng cách chọn các chức năng sinh học quan trọng ở cá, không được phép tác động tiêu cực và ưu tiên cho các dấu hiệu sinh học và chỉ số sức khỏe phản ảnh các chức năng này. Trong hai thập kỷ qua, các biến sinh hóa, sinh lý và bệnh lý đã rất hữu ích như là công cụ nhạy để phát hiện ảnh hưởng sức khỏe ở cá tiếp xúc với nước thải của nhà máy bột giấy, cả trong các thí nghiệm trong phòng thử nghiệm có kiểm soát và ở cá tự nhiên sống ở vùng nước tiếp nhận (Tài liệu tham khảo [1], [5], [6], [7], [8], [9], [11], [12]). Tuy nhiên, vấn đề quan trọng là cách giải thích và đánh giá ý nghĩa sinh học của những sai lệch quan sát được so với các giá trị kiểm soát đối với các biến đơn lẻ và cách thực hiện đánh giá tổng hợp về tác động bất lợi đối với các chức năng sinh học quan trọng ở cá và cuối cùng là tính bền vững của quần thể cá.

Hướng dẫn diễn giải hiện tại về việc sử dụng các dấu hiệu sinh học/chỉ số sức khỏe để đánh giá rủi ro môi trường dựa trên các nghiên cứu về nước thải của nhà máy giấy và bột giấy (Tài liệu tham khảo [11], trong đó đưa ra đề xuất về phương pháp tiếp cận có hệ thống để đánh giá các rối loạn không thể chấp nhận được đối với các chức năng sinh hóa và sinh lý trong cá).

B.2 Các biến phụ thuộc

...

Bạn phải đăng nhập hoặc đăng ký Thành Viên TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.

Mọi chi tiết xin liên hệ: ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66

- Tăng trưởng, ổn định và chuyển hóa năng lượng;

- Chức năng gan;

- Sinh sản;

- Bảo vệ miễn dịch;

- Bệnh học và huyết học.

Các biến được chọn để chỉ ra tác động bất lợi đối với các chức năng này được nêu trong Bảng A.1.

Ngoài ra, các khuyến nghị được đưa ra cho biết cần có bao nhiêu biến để mô tả các tác động đối với một chức năng sinh lý cụ thể. Nếu các biến này cho thấy độ lệch đáng kể về mặt thống kê so với các giá trị kiểm soát, thì có thể kết luận rằng chức năng này phải chịu tác động bất lợi hoặc nhiễu loạn không thể chấp nhận được. Ngoài ra, các tiêu chí được đưa ra để giải thích tác động tổng hợp đến sức khỏe của cá và sự sống còn của quần thể cá, khi các chức năng sinh lý bị ảnh hưởng xấu. Các hướng dẫn được xây dựng để đánh giá rủi ro môi trường đối với nước thải của nhà máy giấy và bột giấy, với những sửa đổi nhỏ và phù hợp trong việc lựa chọn các biến, chúng cũng có thể được áp dụng cho các loại nước thải công nghiệp và nước thải đô thị khác.

B.3 Chiến lược đánh giá sinh học và diễn giải

B.3.1 Quy định chung

...

Cần nhấn mạnh rằng, trước khi giải thích các đáp ứng sinh hóa, sinh lý và bệnh lý, cần xem xét tác động của các yếu tố môi trường khác nhau (nhiệt độ nước, nguồn thức ăn, v.v...). Ngoài ra, cần xác minh rằng cá thử nghiệm đã thực sự tiếp xúc với các chất ô nhiễm hoặc nước thải công nghiệp (ví dụ: bằng cách phân tích các chất có trong mật cá).

Các biến sinh học/dấu hiệu sinh học được chọn với mục đích để phản ánh các chức năng sống quan trọng của cá. Một số chức năng này, như tăng trưởng và sinh sản, có liên quan đến sinh thái cao. Điều này có nghĩa là có sự rối loạn sinh sản đáng kể hoặc giảm tăng trưởng, đã được quan sát thấy trong các thí nghiệm trong phòng thử nghiệm hoặc nghiên cứu thực địa, nên được coi là tác động môi trường không thể chấp nhận được vì những tác động như vậy dự kiến sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng ở cấp độ quần thể và hệ sinh thái. Vì lý do tương tự, tần suất thay đổi bệnh lý tăng lên đáng kể (ví dụ: bào mòn vây, vết thương trên da, khối u, biến dạng xương và các dị tật khác) là không thể chấp nhận được. Những thay đổi đáng kể trong các biến đơn lẻ có thể được chấp nhận nếu chúng không được hỗ trợ bởi các đáp ứng có ý nghĩa trong các biến khác phản ánh cùng một chức năng sinh lý. Dựa trên việc sử dụng một loạt các chỉ số sức khỏe ở cá để đánh giá độc tính dưới mức gây chết, mô hình hệ thống sau đây được đề xuất để xác định sự rối loạn không thể chấp nhận được đối với các chức năng sinh lý quan trọng cũng như tác động không thể chấp nhận được đối với sức khỏe tổng thể của cá và cuối cùng là tác động môi trường không thể chấp nhận được.

B.3.2 Đánh giá rối loạn không thể chấp nhận được đối với chức năng sinh học của cá

Các đáp ứng trong tất cả các biến đại diện cho một chức năng sinh lý cụ thể trong Bảng A.1 được xem xét kết hợp như sau.

- Nếu một hoặc hai biến sai lệch đáng kể (p < 0,05) so với các giá trị kiểm soát, thì thường dẫn đến việc điều tra thêm. Điều này có nghĩa là cần có các nghiên cứu bổ sung để xác nhận xem chức năng sinh học có bị ảnh hưởng hay không.

- Nếu ba biến trở lên trong cùng một nhóm chức năng bị ảnh hưởng đáng kể, thì điều này được hiểu là có sự rối loạn chức năng không thể chấp nhận được.

- Các biến sai lệch, được liệt kê theo hai nhóm chức năng (ví dụ: kích thước gan, glycogen gan, gan nhiễm mỡ) trong Bảng A.1, chỉ được đánh giá trong một nhóm.

Có những trường hợp ngoại lệ sau đây.

- Tăng trưởng: tăng trưởng giảm mạnh, có thể được kết nối hợp lý với các rối loạn nghiêm trọng khác (ví dụ: thay đổi chuyển hóa, rối loạn chức năng gan, tổn thương mô) cần được đánh giá là tác động không thể chấp nhận được đến quần thể cá.

...

- Thay đổi bệnh lý: tần suất thay đổi bệnh lý của các kiểu loại được đề cập ở trên tăng lên nên được hiểu là tác động không thể chấp nhận được đối với sức khỏe của cá và là tác động môi trường không thể chấp nhận được.

B.3.3 Đánh giá tổng thể về sự rối loạn không thể chấp nhận về tình trạng sức khỏe tổng thể của cá

Nhìn chung, rối loạn không thể chấp nhận được đối với một trong các chức năng sinh lý được liệt kê trong Bảng A.1 sẽ dẫn đến việc điều tra thêm để xác định các tác động phản ánh các chức năng sinh học khác có thể liên quan và tăng rối loạn quan sát được.

Sự rối loạn không thể chấp nhận được của hai hoặc nhiều chức năng sinh lý nên được hiểu là sự rối loạn không thể chấp nhận được đối với sức khỏe của cá và có thể hàm ý rủi ro cao đối với các tác động ở cấp độ quần thể và hệ sinh thái.

Có một ngoại lệ: sinh sản bị rối loạn, tăng trưởng giảm mạnh hoặc tăng tần suất thay đổi bệnh lý nghiêm trọng nên được hiểu là những tác động không thể chấp nhận được đối với sức khỏe của cá và do đó, một trong những rối loạn này, đơn lẻ, cũng đủ để kết luận rằng có thể đã có tác động môi trường không thể chấp nhận được.

B.4 Ứng dụng

Các hướng dẫn giải thích được đề xuất và mô hình hệ thống để đánh giá tác động môi trường của nước thải nhà máy giấy và bột giấy đã được áp dụng cho các kết quả thu được trong một số điều tra về cá trong phòng thử nghiệm cũng như trong nguồn nước tiếp nhận nước thải của nhà máy bột giấy. Các ứng dụng này chỉ ra rằng chiến lược đã xây dựng cung cấp một công cụ tốt để thực hiện đánh giá tổng hợp về những rối loạn không thể chấp nhận được đối với các chức năng sinh học quan trọng ở cá và tác động cuối cùng không thể chấp nhận được đối với sự bền vững của quần thể cá.

Phụ lục C

...

Báo cáo đề xuất đối với việc lấy mẫu cá

Vị trí:____________ (ví dụ. Holmöarna, vị trí tham chiếu ở Vịnh Bothnian, Thụy Điển)

Ngày lấy mẫu cá : Ngày đến ngày-tháng-năm

Người lấy mẫu cá (tên, địa chỉ, số điện thoại):

____________________________________________________________________

Tổng số cá ước tính trong khay cá bằng gỗ:

Ghi nhận tỷ lệ cá chết trong quá trình bảo quản trong khay cá bằng gỗ:

Địa điểm lấy mẫu

Vị trí lấy mẫu

...

Kinh độ

Độ sâu nước

Biện pháp lấy mẫu

1 V. Halörskatan

N63.41.30

E20.52,55

X m

...

N63.41.18

E20.52,60

X m

2 lưới rê

N63.41.05

E20.52,35

X m

...

N63.41.05

E20.52,65

X m

2 lưới rê

N63.40,96

E20.52,60

X m

...

2 Ö. Halörskatan

N63.41.28

E20.54,10

X m

2 lưới đăng đáy

N63.41.10

E20.54,05

...

2 lưới đăng đáy

N63.41.14

E20.54,35

X m

2 lưới đăng đáy

N63.41.08

E20.53,90

...

2 lưới đăng đáy

N63.41.13

E20.53,75

X m

2 lưới đăng đáy

Vị trí_________________ Ngày (ngày-tháng-năm)

Chữ ký

...

(Tham khảo)

Báo cáo đề xuất đối với việc lấy mẫu mô

Vị trí:

_______________________________________________________________

Ngày lấy mẫu (ngày đến ngày - tháng - năm):

Trưởng nhóm lấy mẫu: Tên

Địa chỉ:

________________________________________________________________

Số điện thoại:

...

Biến, đơn vị

Mẫu hoặc giá trị đo được

Số cá

...

Tổng chiều dài, mm

Được tính

...

Tổng khối lượng, g

Được xác định

...

Khối lượng gona, g

Được xác định

...

Được tính

...

Yếu tố điều kiện Soma, g/mm

Được tính

...

Chỉ số gonadosoma (GSI), %

Được tính

...

Khối lượng gan, g

Được xác định

...

Chỉ số soma gan (LSI), %

Được tính

...

Được tính

...

Tuổi, năm

Mang, xương tai hoặc vảy

...

Mẫu histopathology

Gan, lá lách, V.V.. để cố định

...

Tế bào máu trắng

Phết máu

...

Haematocrit, %

Được xác định

...

Giá trị máu

...

Glucose trong máu, mmol/L

Giá trị máu

...

Lactat máu, mg/100 mL hoặc mmol/L

Giá trị máu

...

Mẫu cytochrom gan P450 , ca 1 g ^a

...

Mẫu EROD gan, ca 1 g ^a

...

Mẫu glutathione reductase (GR), ca 1 g ^a

...

Mẫu metallothionein (MT), ca 1 g ^a

...

Mẫu plasma vitellogenin, ca 0,5 mL ^a

...

Mẫu plasma clorua, ca 0,1 mL^a

...

Bảng D.1 (tiếp theo)

Biến, đơn vị

Mẫu và giá trị đo được

Số cá

...

Tổng chiều dài, mm

Được đo

...

Tổng khối lượng, g

...

Khối lượng Gonad, g

Được xác định

...

Khối lượng Somac, g

Được tính

...

Yếu tố điều kiện Soma, g/mm

Được tính

...

Chỉ số Gonadosoma (GSI), %

Được tính

...

Khối lượng gan, g

...

Chỉ số soma gan (LSI), %

Được tính

...

Tổng chỉ số gan (LTI), %

Được tính

...

Tuổi, năm

Mang, xương tai hoặc vảy

...

Mẫu Histopathology

Gan, lá lách, v.v.. để cố định

...

Tế bào máu trắng

...

Haemocrit, %

Ly tâm

...

Haemoglobin, g/L hoặc mmol/L

Giá trị hiện trường/phòng thử nghiệm

...

Glucose máu, mmol/L

Giá trị hiện trường/phòng thử nghiệm

...

Lactat máu, mg/100 mL hoặc mmol/L

Giá trị hiện trường/phòng thử nghiệm

...

Mẫu cytochrom P450 gan, ca 1 g ^a

...

Mẫu Glutathione reductase (GR), ca 1 g ^a

...

Mẫu Metallothionein (MT), ca 1 g ^a

...

Mẫu bổ sung DNA gan, ca 1 g ^a

...

Mẫu Plasma vitellogenin, ca 0,5 mL ^a

...

Mẫu Plasma clorua, ca 0,1 mL ^a

...

^a Mẫu mô được đông lạnh sâu trong nitơ lỏng (ở -196 °C) và được vận chuyển bằng cacbon dioxit rắn (ở -78 °C); số lượng là gần đúng và khi xác định một số chất phân tích, có thể sử dụng cùng một mẫu mô ban đầu.

Vị trí_____________ Ngày đến ngày - tháng - năm)_____________________

Chữ ký ___________________________________________________

...

[1 ] EN 14011:2003, Water quality - Sampling of fish with electricity

[2] EN 14757:2005, Water quality - Sampling of fish with multi-mesh gillnets

[3] EN 14962:2006, Water quality - Guidance on the scope and selection of fish sampling methods

[4] ANDERSSON, T., FÖRLIN, L. HÄRDIG, J. and LARSSON, A. Physiological disturbances in fish living in coastal water polluted with bleached kraft pulp mill effluents. Can. J. Fish. Aquat. Sci. 1988, 45, pp. 1525-1536

[5] HANSSON, T., LINDESJÖÖ, E., FÖRLIN, L, BALK, L, BIGNERT, A. and LARSSON, A. Long-term monitoring of the health status of female perch (Perea fluviatilis) in the Baltic Sea shows decreased gonad weight and increased hepatic EROD activity. Aquat. Toxicol. 2006, 79, pp. 341-355

[6] LANDNER, L, GRAHN, O., HÄRDIG, J., LEHTINEN, K.J., MONFELT, C. AND TANA, J. A field study of environmental impacts at a bleached kraft pulp mill site on the Baltic Sea coast. Ecotoxicol. Environ. Saf. 1994, 27, pp. 128-157

[7] LARSSON, E., FÖRLIN, L, LINDESJGO, E. AND SANDSTRÖM, O. Monitoring of individual organism responses in fish populations exposed to pulp mill effluents. Paper presented at: 3rd International Conference on Environmental Fate and Effects of Pulp and Paper Mill Effluents, Rororua, New Zealand, 1997-11-09 to 13

[8] LINDESJÖÖ, E. AND THULIN, J. 1990. Fin erosion of perch Perea fluviatilis and ruffe Gymnocephalus cernua in a pulp mill effluent area. Dis. Aquat. Org. 1990, 8, pp. 119-126

[9] LINDESJÖÖ, E., THULIN, J. Histopathology of skin and gills of fish in pulp mill effluents. Dis. Aquat. Org. 1994, 18, pp. 81-93

...

[11] ROBERTS, R.J., editor. Fish pathology. Bailliere Tindall, London, 1978, 318 p.

[12] SANDSTRÖM, O., editor. Environmental impact of pulp and paper mill effluents: A strategy for future environmental nsk assessment. Report from an expert group appointed by the Swedish Forest Industries Water and Air Pollution Research Foundation and the Swedish Environmental Protection Agency (SEPA). Swedish Environmental Protection Agency, Stockholm, 1997, 83 p. (SEPA Report 4785)

[13] TANA, J., ROSEMARIN, A., LEHTINEN, K.J., HÄRDIG, J., GRAHN, O. and Landner, L. Assessing impacts on Baltic coastal ecosystems with mesocosm and fish biomarker tests: A comparison of new and old wood pulp bleaching technologies. Sci. Total Environ. 1994, 145, pp. 213-234