Tiêu chuẩn TCVN 13788:2023 về Thiết kế có ý thức về môi trường - Nguyên tắc, yêu cầu và hướng dẫn

• Số hiệu: TCVN13788:2023
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2023

Từ các chiến lược cải thiện môi trường liên quan đến sản phẩm nêu trong Bảng A.1, các mục tiêu môi trường được phát triển (xem 5.4 e). Ví dụ về các mục tiêu này có thể bao gồm:

• giảm lượng phát thải x %; nâng cao hiệu suất sử dụng năng lượng lên z %; giảm trọng lượng y kg, v.v.;

• tăng tỷ lệ chia sẻ xe ô tô đi làm trong thành phố lên x %;

• giảm lượng vận chuyển cần thiết z % bằng cách cung cấp dịch vụ.

Có thể đạt được quan điểm tổng hợp bằng cách đưa các yếu tố môi trường vào thiết kế và phát triển khi cân nhắc các đánh đổi (xem 4.2 c).

CHÚ THÍCH: Ví dụ về các đánh đổi có thể gặp:

1) Giữa các yếu tố môi trường khác nhau: ví dụ, việc tối ưu hóa một sản phẩm để giảm trọng lượng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng tái chế của nó. Việc so sánh các tác động môi trường tiềm ẩn liên quan đến từng phương án có thể giúp những người ra quyết định tìm ra giải pháp tốt nhất.

2) Giữa các lợi ích môi trường, kinh tế và xã hội: Đây có thể là những lợi ích hữu hình (ví dụ, chi phí thấp hơn, giảm thiểu chất thải), vô hình (ví dụ, tiện lợi) và cảm xúc (ví dụ, hình ảnh). Ví dụ, làm cho một sản phẩm chắc chắn hơn có nhiều khả năng sẽ kéo dài giai đoạn sử dụng và do đó, có thể có lợi cho môi trường bằng cách giảm sử dụng tài nguyên lâu dài và chất thải tạo ra, tuy nhiên, nó cũng có thể làm tăng giá thành sản phẩm ban đầu. Điều này có thể có ảnh hưởng về mặt xã hội cũng như kinh tế.

3) Giữa các yếu tố môi trường, kỹ thuật hoặc chất lượng: ví dụ như, các quyết định thiết kế liên quan đến việc sử dụng một vật liệu cụ thể có thể ảnh hưởng tiêu cực đến độ tin cậy và độ bền lâu của sản phẩm, mặc dù điều này tạo ra các lợi ích về môi trường.

...

...

...

Trao đổi thông tin là một yêu cầu của 5.6. Đó là vì trao đổi thông tin tạo điều kiện thuận lợi cho việc tạo ra các giải pháp khi nhiều bên liên quan cùng tìm đến một mục tiêu chung là giảm tác động môi trường bất lợi tổng thể thông qua chuỗi giá trị (xem Hình A.2).

Việc trao đổi thông tin trở nên dễ dàng hơn do việc đưa vào áp dụng ngày càng tăng của “chế tạo thông minh”, “các ngành được kết nối” và “quản lý vòng đời sản phẩm” theo một định dạng tiêu chuẩn hóa. Các công nghệ như internet vạn vật và dữ liệu lớn cho phép truyền thông trực tuyến trên toàn thế giới giữa các bên liên quan trong chuỗi giá trị theo thời gian thực. Những công nghệ mới này có thể được sử dụng không chỉ để nâng cao hiệu suất chế tạo mà còn để giảm các tác động xấu đến môi trường trên một nền tảng liên tục trong toàn bộ vòng đời của sản phẩm.

Hình A.2 - Sơ đồ khái niệm hiển thị trao đổi thông tin và cộng tác trong toàn bộ chuỗi giá trị

Phụ lục B

(tham khảo)

Lựa chọn các phương pháp và công cụ ECD

B.1  Tổng quan

...

...

...

Một quy trình có cấu trúc để lựa chọn các phương pháp và công cụ ECD được mô tả như sau nhằm đảm bảo lựa chọn được các phương pháp thích hợp.

Bước 1: Xác định, làm rõ và phân tích các nhu cầu cơ bản đối với việc sử dụng một phương pháp hoặc công cụ ECD. Ví dụ, loại câu trả lời ECD nào được tìm kiếm là gì và phương pháp hoặc công cụ được cho là sẽ được sử dụng nằm ở đâu trong quá trình thiết kế, tức là trong giai đoạn đầu hoặc giai đoạn sau của quá trình phát triển sản phẩm?

Bước 2: Xác định các tiêu chí tùy theo nhu cầu và mục tiêu đã mô tả. Mô tả tiêu chí càng chi tiết và cụ thể càng tốt vì việc mô tả như vậy tạo điều kiện thuận lợi cho việc đánh giá phương pháp hoặc công cụ. Các tiêu chí tiềm năng cho một phương pháp hoặc công cụ ECD là như sau:

1) dễ áp dụng và thực hiện;

2) tạo điều kiện thuận lợi cho công việc của người sử dụng để thực hiện các yêu cầu của sản phẩm (xem 5.4);

3) giảm rủi ro bỏ qua các yếu tố quan trọng trong thiết kế và phát triển;

4) đảm bảo việc sử dụng phương pháp hoặc công cụ đó sẽ nâng cao hiệu quả của các nhiệm vụ của người dùng.

CHÚ THÍCH: Các điểm 2) và 3) ở trên liên quan đến mức độ phù hợp của một phương pháp hoặc công cụ.

Bước 3: Xác định, phân loại và xếp hạng các tiêu chí này dựa trên nhu cầu, mục tiêu cụ thể và tầm quan trọng tương đối của chúng.

...

...

...

Bước 5: Xác định (các) phương pháp hoặc công cụ nào nên sử dụng.

B.2  Ví dụ về các phương pháp và công cụ

B.2.1  Yêu cầu chung

Có nhiều loại phương pháp và công cụ khác nhau và tài liệu này không khuyến nghị bất kỳ phương pháp ECD cụ thể nào. Các phương pháp và công cụ được liệt kê ở đây đã được lựa chọn có tính đến các yếu tố sau:

• phổ biến rộng rãi và được công nhận phổ biến;

• được thiết kế để được sử dụng bởi các tổ chức thực hiện thiết kế và phát triển;

• được hiểu và chấp nhận trên toàn cầu (không chỉ trong khu vực);

• không quá hẹp cũng không quá chung chung về khả năng áp dụng của chúng đối với việc cân nhắc các yếu tố môi trường.

B.2.2  Điểm chuẩn ECD

...

...

...

B.2.3  Danh sách kiểm tra và hướng dẫn ECD

Danh sách kiểm tra ECD và các hướng dẫn là các công cụ đơn giản để đánh giá và ghi lại các yêu cầu về hoạt động môi trường (xem 5.2) hoặc các tác động môi trường của sản phẩm (xem 5.3). Có thể sử dụng các danh sách kiểm tra và hướng dẫn khác nhau, ví dụ như để tập trung vào việc giảm thiểu vật liệu được sử dụng, giảm sử dụng năng lượng và áp dụng tốt hơn các thành phần hoặc cụm lắp ráp sử dụng lại/tân trang. Mặc dù chúng có thể được sử dụng ở bất kỳ giai đoạn nào của ECD, nhưng chúng thường có tác dụng lớn nhất trong những giai đoạn sớm nhất, vì đây là lúc các sự đánh đổi khác nhau có thể dễ dàng đáp ứng nhất. Chúng cũng có thể được sử dụng để xác minh rằng ECD đã được thực hiện cho một dự án.

B.2.4  Triển khai chức năng chất lượng môi trường

Triển khai chức năng chất lượng môi trường (E-QFD) được sử dụng để liên kết một cách có hệ thống các yêu cầu của các bên liên quan (xem 5.2) với các tham số môi trường của sản phẩm (xem 5.4 b). Nó có thể được sử dụng trong các giai đoạn khác nhau trong ECD, chẳng hạn như để thay đổi các yêu cầu về môi trường của khách hàng thành các tham số thiết kế, để thiết lập các giá trị mục tiêu để cải thiện môi trường sản phẩm trong khoảng thời gian dài (xem 5.4 d), và giúp xác định và đánh giá các yếu tố môi trường và các tác động tương ứng trong suốt vòng đời (xem 5.3).

B.2.5  Đánh giá dựa trên LCT

Các tác động môi trường của một sản phẩm có thể được ước tính bằng cách sử dụng nhiều loại phương pháp và công cụ đánh giá khác nhau dựa trên LCT như phân tích hiệu ứng môi trường (EEA) và đánh giá vòng đời (LCA). Việc đánh giá đầy đủ các tác động môi trường do một sản phẩm gây ra được thực hiện theo các nguyên tắc được mô tả trong ISO 14040. Kết quả có thể được áp dụng trong việc xác định và đánh giá các yếu tố môi trường và các tác động tương ứng (xem 5.3), trong quá trình rà soát và cải tiến liên tục (xem 5.5), và chia sẻ thông tin dọc theo chuỗi giá trị (xem 5.6). Trên thực tế, kết quả của việc thực hiện đánh giá dựa trên LCT có thể rất khác nhau vì chúng thay đổi rất nhiều dựa trên các giả định đã đưa ra và phương pháp đánh giá được sử dụng. Do đó, nếu các sản phẩm được đánh giá bởi những người hoặc tổ chức khác nhau, thì việc so sánh các phát hiện cần bao gồm việc cân nhắc các giả định được đưa ra và phương pháp được sử dụng để đánh giá hoặc phân tích.

B.2.6  Phương pháp và công cụ thiết kế và phát triển

B.2.6.1  Yêu cầu chung

Các phương pháp và công cụ thiết kế và phát triển bao gồm những phương pháp và công cụ tạo điều kiện thuận lợi cho việc lựa chọn vật liệu và quy trình sản xuất, cũng như những phương pháp và công cụ để phân tích tác động môi trường của các phương án khác nhau.

...

...

...

B.2.6.2  Phương pháp và công cụ lựa chọn vật liệu

Lựa chọn vật liệu có thể là một bước quan trọng trong việc áp dụng ECD. Mục tiêu của việc lựa chọn vật liệu tương thích với môi trường mà không làm tăng chi phí hoặc làm giảm chức năng của sản phẩm có thể được hỗ trợ bằng việc sử dụng các phương pháp và công cụ đánh giá tác động môi trường của vật liệu cũng như chi phí, hiệu quả sử dụng tài nguyên và hiệu suất chức năng.

B.2.6.3  Phương pháp và công cụ đánh giá việc sử dụng lại, tháo rời và tái chế

Các phương pháp và công cụ đánh giá khả năng sử sử dụng lại, tháo rời và tái chế rất hữu ích khi phát triển sản phẩm nhằm khiến chúng có thể sử dụng lại, tháo rời và tái chế dễ dàng hơn. Sẽ rất hữu ích nếu sử dụng loại phương pháp hoặc công cụ này khi thiết kế sản phẩm mới.

Thư mục tài liệu tham khảo

TCVN 13788:2023 (IEC 62430:2009), Thiết kế có ý thức về môi trường - Nguyên tắc, yêu cầu và hướng dẫn

TCVN 13789:2023 (IEC 62474:2020), Công bố vật liệu dùng cho các sản phẩm của và dùng cho ngành kỹ thuật điện

IEC Guide 108, Guidelines for ensuring the coherency of IEC publications - Application of horizontal standards (Hướng dẫn đảm bảo tính đồng nhất của các ấn phẩm IEC - Áp dụng các tiêu chuẩn ngang)

...

...

...

ISO/IEC Directives, Part 1, Consolidated ISO Supplement:2019, Procedures specific to ISO (Phần 1, Bổ sung ISO hợp nhất: 2019, Các qui trình cụ thể cho ISO)

TCVN 6450:2007, Tiêu chuẩn hóa và các hoạt động liên quan - Thuật ngữ chung và định nghĩa

TCVN ISO 9000:2015, Hệ thống quản lý chất lượng - Cơ sở và từ vựng

TCVN ISO 9001:2015, Hệ thống quản lý chất lượng - Các yêu cầu

TCVN ISO 14001:2015, Hệ thống quản lý môi trường - Các yêu cầu và hướng dẫn sử dụng

ISO 14006:2011, Environmental management systems - Guidelines for incorporating ecodesign (Hệ thống quản lý môi trường - Hướng dẫn kết hợp thiết kế sinh thái)

TCVN ISO 14020:2009, Nhãn môi trường và bản công bố môi trường. Nguyên tắc chung

TCVN ISO 14040:2009, Quản lý môi trường - Đánh giá vòng đời của sản phẩm - Nguyên tắc và khuôn khổ

TCVN ISO 14050:2015, Quản lý môi trường - Từ vựng

...

...

...

TCVN ISO 26000:2013, Hướng dẫn về trách nhiệm xã hội

TCVN 6845:2011, Hướng dẫn giải quyết các vấn đề môi trường trong tiêu chuẩn sản phẩm

ISO/IEC Guide 73:2009, Risk management - Vocabulary (Quản lý rủi ro - Từ vựng)

MỤC LỤC

Lời nói đầu

1  Phạm vi áp dụng

2  Tài liệu viện dẫn

3  Thuật ngữ và định nghĩa

...

...

...

5  Yêu cầu của ECD

6  Hướng dẫn thực hiện ECD

Phụ lục A (tham khảo) - Ví dụ về cách áp dụng ECD

Phụ lục B (tham khảo) - Lựa chọn các phương pháp và công cụ ECD

Thư mục tài liệu tham khảo