Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 7563-1:2005 Công nghệ thông tin - Từ vựng - Thuật ngữ cơ bản

• Số hiệu: TCVN7563-1:2005
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: Bộ Khoa học và Công nghệ
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2005

Ký tự

Kiểu {ký tự đồ họa | | | { | { Ký tự điều khiển

Ví dụ { Chữ số { Mẫu tự { Tượng hình { Ký tự đặc biệt { Ký tự điều khiển truyền | | ký tự mở rộng mã { Ký tự điều khiển thiết bị.

01.02.12 Chữ số

Ký tự số

Ký tự biểu diễn số nguyên không âm.

Ví dụ: một trong các ký tự 0,1,…F trong hệ thống thập lục phân.

01.03 Phần cứng

01.03.01 Đơn vị xử lý

Đơn vị xử lý trung tâm

CPU (viết tắt)

Đơn vị chức năng bao gồm một hoặc nhiều bộ xử lý và bộ nhớ trong của chúng.

...

...

...

01.03.02 Máy tính lớn

Một máy tính, thường trong trung tâm máy tính, với khả năng và tài nguyên lớn mà những máy tính khác có thể kết nối và chia sẻ dễ dàng.

01.03.03 Máy vi tính

Đơn vị chức năng có thể thực hiện các phép tính toán, bao gồm các thao tác số học và các thao tác logic mà không cần đến sự can thiệp của con người.

CHÚ THÍCH:

1. Máy vi tính có thể bao gồm một đơn vị đứng độc lập hoặc một vài đơn vị được kết nối với nhau.

2. Trong tiếng Anh, trong xử lý thông tin, thuật ngữ máy tính thường đề cập như máy tính kỹ số.

01.03.04 Máy tính số

Là máy tính được điều khiển bởi chương trình được lưu trữ trong và có khả năng dùng chung bộ nhớ cho toàn bộ hoặc một phần của chương trình và cũng cho toàn bộ hoặc một phần của dữ liệu cần thiết để chạy chương trình, thi hành các chương trình ghi – người sử dụng hoặc ký hiệu – người sử dụng; thực hiện thao tác ký hiệu – người sử dụng của dữ liệu rời rạc được biểu diễn dưới dạng số, bao gồm các thao tác logic và số học; và thi hành các chương trình tự điều chỉnh trong khoảng thời gian thi hành của chúng.

...

...

...

01.03.05 Máy tính tương tự

Máy tính mà các thao tác của nó có tính tương tự đối với các thao tác của một hệ thống khác và chấp nhận, xử lý và tạo ra dữ liệu tương tự.

01.03.06 Máy tính lai

Máy tính mà tích hợp cả các thành phần máy tính tương tự và thành phần máy tính số bằng việc liên kết các bộ biến đổi số - tương tự và tương tự - số.

CHÚ THÍCH: Máy tính lai có thể sử dụng hoặc tạo ra dữ liệu tương tự và dữ liệu rời rạc.

01.03.07 Thiết bị ngoại vi

Thiết bị được điều khiển bởi và có thể truyền thông với một máy tính riêng biệt.

Ví dụ: Đơn vị vào – ra dữ liệu, bộ nhớ ngoài.

01.03.08 Bộ xử lý

...

...

...

CHÚ THÍCH: Một bộ xử lý bao gồm ít nhất một đơn vị điều khiển lệnh và một đơn vị số học và logic.

01.03.09 Bộ vi xử lý

Bộ xử lý mà các phần tử của nó được thu nhỏ vào một hoặc một vài mạch tích hợp

01.03.10 Vi mạch

IC (Từ viết tắt)

Vi mạch

Chip

Một miếng vật liệu bán dẫn nhỏ bao gồm các phần tử điện tử được kết nối với nhau.

01.03.11 Thiết bị đầu cuối

...

...

...

01.03.12 Thiết bị đầu cuối người sử dụng

Thiết bị đầu cuối cho phép người sử dụng có thể giao tiếp với máy tính.

01.03.13 Trạm công tác

Đơn vị chức năng thường có các khả năng đặc biệt về mục đích tính toán và bao gồm các đơn vị đầu vào và đầu ra hướng – người sử dụng.

Ví dụ: Một thiết bị đầu cuối có thể lập trình, thiết bị đầu cuối không thể lập trình hoặc máy vi tính độc lập.

01.03.14 Thiết bị đầu cuối có thể lập trình

Thiết bị đầu cuối thông minh

Thiết bị đầu cuối của người sử dụng có khả năng xử lý dữ liệu cài sẵn.

01.03.15 Thiết bị đầu cuối không thể lập trình

...

...

...

Thiết bị đầu cuối của người sử dụng không có khả năng xử lý dữ liệu một cách độc lập.

01.03.16 Thiết bị đầu cuối hiển thị hình ảnh

VDT (từ viết tắt)

Visual display terminal

Visual display unit

VDU (từ viết tắt)

Thiết bị đầu cuối của người sử dụng với một màn hình hiển thị và thường được trang bị với đơn vị vào như là bàn phím.

01.03.17 Máy tính tay

Thiết bị phù hợp với các thao tác số học, nhưng đòi hỏi con người phải tham gia vào để sửa đổi chương trình được lưu trữ của nó, và để bắt đầu mỗi thao tác hoặc trình tự các thao tác.

...

...

...

01.03.18 Kiến trúc máy tính

Cấu trúc logic và các đặc điểm chức năng của máy tính, bao gồm mối tương quan giữa các thành phần phần cứng và phần mềm của nó.

01.03.19 Máy vi tính

Máy tính số mà đơn vị xử lý của nó bao gồm một hoặc nhiều bộ vi xử lý và bao gồm các phương tiện lưu trữ và phương tiện vào – ra dữ liệu.

01.03.20 Máy tính cá nhân

PC (viết tắt)

Máy vi tính chủ yếu phục vụ cho việc sử dụng độc lập của cá nhân.

01.03.21 Máy tính di động (máy tính xách tay)

Máy vi tính có thể mang đi để sử dụng trong nhiều vị trí.

...

...

...

Máy tính di động có năng lượng pin đủ nhỏ và nhẹ để được hoạt động trên mặt phẳng nhỏ.

01.03.23 Máy tính mi ni

Máy tính số mà chức năng của nó là trung gian giữa một máy vi tính và máy tính lớn.

01.03.24 Siêu máy tính

Bất kỳ lớp các máy tính nào có sẵn tốc độ xử lý cao nhất tại một thời điểm nhất định đối với việc giải quyết các vấn đề thiết kế và khoa học.

01.03.25 MIPS (từ viết tắt)

Hàng triệu lệnh trên giây

Đơn vị đo sự thực thi xử lý bằng một triệu lệnh trên mỗi giây.

01.03.26 MFLOPS (từ viết tay)

...

...

...

Đơn vị đo lường đặc tính xử lý bằng một triệu phép tính dấu phẩy động trong mỗi giây.

CHÚ THÍCH: Đây là đơn vị đo lường được sử dụng trong các ứng dụng máy tính khoa học.

01.03.27 Tính kết nối

Khả năng của một hệ thống hoặc thiết bị được gắn với các hệ thống hoặc thiết bị khác mà không cần điều chỉnh.

01.04 Phần mềm

01.04.01 Phần mềm ứng dụng

Chương trình ứng dụng

Phần mềm hoặc chương trình đặc trưng cho giải pháp của một vấn đề ứng dụng.

Ví dụ: Một chương trình bảng tính.

...

...

...

Hệ phần mềm ứng dụng độc lập hỗ trợ cho việc chạy phần mềm ứng dụng.

01.04.03 Phần mềm hỗ trợ

Chương trình hỗ trợ

Phần mềm hoặc chương trình trợ giúp việc phát triển, duy trì hoặc sử dụng phần mềm khác hoặc cung cấp khả năng ứng dụng độc lập tổng quát.

 Ví dụ: 1 chương trình biên dịch, hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu.

01.04.04 Tài liệu hệ thống

Sự tập hợp các tài liệu mô tả các yêu cầu, khả năng giới hạn, thiết kế, hoạt động và duy trì của một hệ thống xử lý thông tin.

01.04.05 Gói phần mềm

Một tập đầy đủ và được tài liệu hóa của các chương trình được cung cấp cho một số người sử dụng đối với một ứng dụng hoặc chức năng chung.

...

...

...

01.04.06 Tính linh động (của 1 chương trình)

Khả năng của một chương trình được thi hành trên nhiều kiểu hệ thống xử lý dữ liệu khác nhau mà không cần chuyển đổi chương trình đó sang một ngôn ngữ khác và có ít hoặc không có sự điều chỉnh nào.

01.04.07 Thiết kế phần mềm

Ứng dụng có hệ thống các kinh nghiệm, phương pháp và tri thức khoa học và kỹ thuật cho việc thiết kế, thực hiện, thử nghiệm và tài liệu hóa phần mềm để tối ưu sản phẩm, sự hỗ trợ và chất lượng của nó.

01.04.08 Hệ điều hành

OS (từ viết tắt)

Phần mềm để điều khiển việc thực thi các chương trình và có thể cung cấp các dịch vụ như là phân định nguồn, lập biểu, điều khiển vào – ra và quản lý dữ liệu.

CHÚ THÍCH: Mặc dù các hệ điều hành chủ yếu là phần mềm, nhưng cũng có thể là các lệnh thực thi một phần của phần cứng.

01.05 Lập trình

...

...

...

Chương trình máy tính

Đơn vị cú pháp tuân theo quy tắc của một ngôn ngữ lập trình riêng và nó bao gồm các khai báo các câu lệnh khai báo hoặc các chỉ lệnh cần thiết để giải quyết một chức năng nhiệm vụ hoặc vấn đề cụ thể.

01.05.02 Lập trình

Mã hóa

Để thiết kế, viết, sửa đổi và chạy thử các chương trình.

01.05.03 Lập chương trình

Thiết kế, viết, sửa đổi và chạy thử các chương trình.

01.05.04 Thường trình

Chương trình (không sử dụng theo nghĩa này)

...

...

...

01.05.05 Thuật toán

Bộ có thứ tự xác định các quy  tắc xác định đối với giải pháp của một vấn đề.

01.05.06 Lưu đồ

Sơ đồ luồng

Biểu diễn đồ họa của một quá trình hoặc giải pháp từng bước một của một vấn đề có sử dụng hình học diễn giải hình dạng được kết nối bằng các đường kẻ cho mục đích thiết kế hoặc lập tài liệu một quá trình hoặc chương trình.

01.05.07 Gỡ rối

Để phát hiện, định vị và loại trừ lỗi trong chương trình.

01.05.08 Ngôn ngữ tự nhiên

Ngôn ngữ mà các nguyên tắc của nó dựa trên cách sử dụng hiện tại, không phải chịu quy định cụ thể nào.

...

...

...

Ngôn ngữ mà các quy tắc của nó được thiết lập rõ ràng trước khi sử dụng nó.

01.05.10 Ngôn ngữ lập trình

Ngôn ngữ nhân tạo để diễn đạt các chương trình.

01.06 Ứng dụng và người sử dụng cuối

01.06.01 Mô phỏng

Việc sử dụng một hệ thống xử lý dữ liệu để biểu diễn đặc điểm hành vi được chọn lựa của một hệ thống trừu tượng hoặc vật lý.

Ví dụ: Sự biểu diễn của luồng không khí xung quanh cánh máy bay tại các vận tốc, nhiệt độ và áp xuất không khí khác nhau.

01.06.02 Sự bắt chước

Việc sử dụng hệ thống xử lý dữ liệu để bắt chước một hệ thống xử lý dữ liệu khác, do đó hệ thống bắt chước chấp nhận cùng dữ liệu, thi hành cùng chương trình và đạt được các kết quả giống như của hệ thống được bắt chước.

...

...

...

01.06.03 Khôi phục thông tin

IR (từ viết tắt)

Hành động, phương pháp và thủ tục để thu được thông tin trên một đối tượng cho trước từ dữ liệu được lưu trữ.

01.06.04 Bản sao cứng

Bản sao cố định của một ảnh hiển thị được tạo ra trên một khối đơn vị ra như là máy in hoặc máy vẽ và nó có thể mang đi được.

01.06.05 Bản sao mềm

Đầu ra không cố định của thông tin dưới dạng âm thanh hoặc trực quan.

Ví dụ: hiển thị ống tia cực âm

01.06.06 Trình đơn (menu)

...

...

...

01.06.07 Dấu nhắc

Thông điệp trực quan hoặc có thể nghe thấy được gửi bởi một chương trình để yêu cầu phản hồi của người sử dụng.

01.06.08 Hệ đồ họa máy tính

Phương pháp và kỹ thuật đối với việc xây dựng, thao tác, lưu trữ và hiển thị, các hình ảnh bảo các phương tiện máy tính.

01.06.09 Tự động hóa văn phòng

OA (từ viết tắt)

Sự tích hợp các hoạt động văn phòng bằng các phương tiện của một hệ thống xử lý thông tin.

CHÚ THÍCH: Thuật ngữ này cụ thể bao gồm việc xử lý và truyền văn bản, hình ảnh và giọng nói.

01.06.10 Xử lý văn bản

...

...

...

Các thao tác xử lý dữ liệu trên văn bản, như là nhập, soạn thảo, sắp xếp, kết hợp, lưu trữ, hiển thị hoặc in.

01.06.11 Tính tương thích

Khả năng của một đơn vị chức năng đáp ứng các yêu cầu của một giao diện được quy định không cần sự thay đổi đáng kể

01.06.12 Trí tuệ nhân tạo

AL (từ viết tắt)

Ngành khoa học máy tính dành cho sự phát triển các hệ thống xử lý dữ liệu để thực hiện các chức năng được kết hợp bình thường với trí tuệ của con người, như là lập luận, học và tự trao dồi.

01.06.13 Người máy

Kỹ thuật bao gồm có thiết kế, xây dựng và sử dụng người máy.

01.06.14 Máy tính trợ giúp

...

...

...

CA (từ viết tắt)

Gắn liền với kỹ thuật hoặc quá trình mà một phần công việc được thực hiện nhờ vào máy tính.

01.06.15 Xuất bản điện tử

Xuất bản được trợ giúp bởi máy tính

Xuất bản được bởi máy tính

Sản phẩm của các tài liệu xắp chữ - chất lượng bao gồm văn bản, đồ họa, hình vẽ với sự hỗ trợ của máy tính.

CHÚ THÍCH: Trong một số trường hợp, xuất bản điện tử được thực hiện qua việc sử dụng các chương trình ứng dụng và trong trường hợp khác nó được hoàn thành bằng cách sử dụng hệ thống chuyên dụng.

01.06.16 Kỹ thuật xuất bản điện tử

Là xuất bản điện tử có sử dụng máy vi tính.

...

...

...

Thư tín

Quan hệ thư từ dưới dạng các thông điệp được truyền giữa các thiết bị đầu cuối của người sử dụng qua một mạng máy tính.

01.06.18 Cơ sở tri thức

K-base (từ viết tắt)

Cơ sở dữ liệu chứa các quy tắc và thông tin kết luận về kinh nghiệm và ý tưởng chuyên môn của con người một lĩnh vực.

CHÚ THÍCH: Các hệ thống tự trao dồi, cơ sở tri thức chứa đựng thêm thông tin suy ra từ giải pháp của các vấn đề đã từng bắt gặp trước đó.

01.06.19 Hệ chuyên gia

ES (từ viết tắt)

Hệ thống máy tính cung cấp giải pháp vấn đề trong lĩnh vực nhất định hoặc là phạm vi ứng dụng bởi bản vẽ kết luận từ cơ sở tri thức được phát triển từ sự thành thạo từ con người.

...

...

...

1. Thuật ngữ đôi khi được sử dụng đồng nghĩa, mặc dù nó được sử dụng để nhấn mạnh tri thức chuyên gia.

2. Một số hệ chuyên gia có thể cải thiện cơ sở tri thức và phát triển thành các nguyên tắc liên quan mới dựa trên kinh nghiệm với những vấn đề trước đó.

01.06.20 Xử lý ảnh

Xử lý hình

Sử dụng hệ thống xử lý dữ liệu để tạo, quét hình, phân tích, tăng cường, giải thích hoặc hiển thị ảnh.

01.06.21 Chương trình công tác

Là chương trình mà hiển thị bảng các ô được sắp xếp theo hàng và cột, mà sự thay đổi nội dung của một ô có thể gây ra việc tính toán lại của một hoặc nhiều ô dựa trên quy định của người dùng tương quan giữa các ô.

01.06.22 Thân thiện với người sử dụng

Đề cập đến việc sử dụng của con người một cách thuận tiện và dễ dàng.

...

...

...

01.07.01 Bảo vệ dữ liệu

Thực hiện các phương tiện vật lý, kỹ thuật hoặc quản trị thích hợp để bảo vệ chống lại sự lạm dụng cố ý hoặc ngẫu nhiên, thay đổi hoặc phá hủy dữ liệu một cách trái phép.

01.07.02 Tội ác máy tính

Vi phạm cam kết thông qua việc sử dụng, thay đổi hoặc phá hủy phần cứng, phần mềm hoặc dữ liệu.

01.07.03

1 Người say mê máy tính

Là người say mê máy tính có kỹ thuật thành thạo.

01.07.04

2 Tin tặc

...

...

...

01.07.05 Vi phạm bản quyền phần mềm

Sử dụng hoặc sao chụp bất hợp pháp sản phẩm phần mềm.

01.08 Quản lý dữ liệu

01.08.01 Quản lý thông tin

Trong hệ thống xử lý thông tin, chức năng giành được quyền điều khiển, phân tích, duy trì, phục hồi và phân loại thông tin.

01.08.02 Quản lý dữ liệu

Trong hệ thống xử lý dữ liệu, các chức năng cung cấp truy cập dữ liệu, thực hiện hoặc kiểm tra bộ nhớ dữ liệu và điều khiển thao tác vào – ra.

01.08.03 Phương pháp truy cập

Kỹ thuật để đạt được sử dụng dữ liệu, sử dụng lưu trữ theo thứ tự để đọc, ghi dữ liệu hoặc sử dụng kênh vào – ra dữ liệu để truyền dữ liệu.

...

...

...

01.08.04 Ngân hàng dữ liệu

Bộ dữ liệu liên quan đến chủ đề nhất định và được tổ chức theo cách để có thể được tư vấn bởi người đăng ký.

01.08.05 Cơ sở dữ liệu

Tập hợp dữ liệu được tổ chức theo cấu trúc về khái niệm mô tả các đặc điểm của các dữ liệu này và mối quan hệ giữa các thực thể tương ứng của chúng, hỗ trợ một hoặc nhiều phạm vi ứng dụng.

01.08.06 Tệp tin

Tập có tên của các bản ghi được lưu trữ hoặc xử lý như một đơn vị.

Hình 1 – Mối tương quan của thực thể / Figure 1 – Interrelation entre

...

...

...

Lời nói đầu

Mục 1 Khái quát

1.1 Phạm vi áp dụng

1.2 Tài liệu viện dẫn

1.3 Quy tắc và quy phạm

1.3.1 Định nghĩa thực thể

1.3.2 Tổ chức thực thể

1.3.3 Phân loại thực thể

1.3.4 Lựa chọn các thuật ngữ và cách diễn đạt các định nghĩa

...

...

...

1.3.6 Các từ viết tắt

1.3.7 Sử dụng dấu ngoặc đơn

1.3.8 Sử dụng dấu ngoặc

1.3.9 Sử dụng thuật ngữ in nghiêng trong khái niệm và cách sử dụng của dấu hoa thị

1.3.10 Đánh vần

1.3.11 Tổ chức chỉ mục theo bảng chữ cái

Đối với mỗi ngôn ngữ được sử dụng, một chỉ mục theo bảng chữ cái được cung cấp ở cuối mỗi phần. Chỉ mục này bao gồm tất cả các thuật ngữ được định nghĩa trong tiêu chuẩn. Thuật ngữ đa từ xuất hiện theo thứ tự chữ cái dưới mỗi từ chính của chúng

Mục 2 Thuật ngữ và định nghĩa

01 Thuật ngữ cơ bản

...

...

...

01.02 Biểu diễn thông tin

01.03 Phần cứng

01.04 Phần mềm

01.05 Lập trình

01.06 Ứng dụng và người sử dụng cuối

01.07 An ninh máy tính

01.08 Quản lý dữ liệu