Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 8985:2011 về Đặc tính kỹ thuật chấp nhận quy trình hàn kim loại - Quy tắc chung

• Số hiệu: TCVN8985:2011
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2011

Chữ viết tắt	Tên gọi
pWPS	Đặc tính kỹ thuật của quy trình hàn sơ bộ
WPQR	Hồ sơ chấp nhận quy trình hàn
WPS	Đặc tính kỹ thuật của quy trình hàn

5. Mẫu đặc tính kỹ thuật của quy trình hàn

TCVN 8986-1 (ISO 15609-1), ISO 15609-2, ISO 15609-3, ISO 15609-4 và ISO 15609-5 quy định một mẫu dùng cho đặc tính kỹ thuật của quy trình hàn đối với các quá trình hàn sau:

- Hàn hồ quang;

- Hàn khí;

- Hàn chùm tia điện tử;

- Hàn chùm tia laser;

- Hàn điện trở.

WPS đối với các quá trình hàn khác và đối với các ứng dụng đặc biệt có thể được quy định trong các tiêu chuẩn riêng, ví dụ:

- Đối với hàn vít cấy, xem ISO 14555;

...

...

...

WPS phải được phân loại như pWPS tới khi được chấp nhận khi sử dụng phương pháp phù hợp với Điều 6.

6. Triển khai và chấp nhận các quy trình hàn

6.1. Quy định chung

Chấp nhận các quy trình hàn phải được thực hiện trước khi hàn thực trong sản xuất.

Nhà sản xuất phải chuẩn bị đặc tính kỹ thuật của quy trình hàn sơ bộ (pWPS) và phải đảm bảo rằng pWPS này áp dụng được trong thực tế. Sử dụng kinh nghiệm trong thực tế sản xuất trước đây và vốn kiến thức chung về công nghệ hàn.

Phải sử dụng mỗi pWPS làm cơ sở để lập hồ sơ chấp nhận quy trình hàn (WPQR) được chấp nhận theo một trong các phương pháp được liệt kê trong Bảng 2.

Bảng 2 - Các phương pháp chấp nhận

Phương pháp dựa trên

Áp dụng

...

...

...

Luôn có thể áp dụng được trừ khi việc thử quy trình hàn không tương đương một cách thỏa đáng với hình học của mối nối, sự hạn chế và khả năng tiếp cận các mối nối hàn thực.

Vật liệu hàn được kiểm tra (6.3)

Việc áp dụng được giới hạn cho các quy trình hàn có sử dụng các vật liệu hàn.

Kiểm tra các vật liệu hàn phải bao hàm cả vật liệu cơ bản được dùng trong sản xuất

Các giới hạn bổ sung thêm về vật liệu và các thông số khác được quy định trong ISO 15610

Kinh nghiệm hàn (xem 6.4)

Việc áp dụng được giới hạn cho các quy trình được sử dụng trước đây đối với số lượng lớn các mối hàn về các mục có thể so sánh được, các mối nối và vật liệu. Yêu cầu được quy định trong ISO 15611

Quy trình hàn tiêu chuẩn (xem 6.5)

Tương tự như thử quy trình hàn và các giới hạn được quy định trong ISO 15612

...

...

...

Về nguyên tắc luôn có thể áp dụng được nhưng cần chế tạo một chi tiết kiểm tra trong các điều kiện sản xuất. Thích hợp cho sản xuất hàng khối. Các yêu cầu được quy định trong ISO 15613.

CHÚ THÍCH: Để lựa chọn một phương pháp cụ thể, xem Điều 1.

Nếu việc chấp nhận đòi hỏi phải hàn các chi tiết kiểm tra thì phải hàn các chi tiết kiểm tra phù hợp với đặc tính kỹ thuật của quy trình hàn sơ bộ (pWPS).

Hồ sơ chấp nhận quy trình hàn (WPQR) phải bao gồm tất cả các thông số công nghệ hàn (chủ yếu và không chủ yếu) cũng như các phạm vi chấp nhận quy định được cho trong tiêu chuẩn thích hợp. Dựa trên cơ sở WPQR, đặc tính kỹ thuật của quy trình hàn (WPS) đối với hàn sản xuất do nhà sản xuất chịu trách nhiệm triển khai trừ khi có yêu cầu khác (xem Phụ lục B).

6.2. Chấp nhận dựa trên thử quy trình hàn

Phương pháp này quy định một quy trình hàn có thể được chấp nhận như thế nào bằng hàn và kiểm tra, thử nghiệm chi tiết kiểm tra tiêu chuẩn.

Có thể cần đến phép thử quy trình hàn khi các tính chất của vật liệu trong kim loại mối hàn và vùng ảnh hưởng nhiệt là quyết định đối với áp dụng.

Các phần khác nhau của ISO 15614 đã xác định các phép thử quy trình hàn cho các quá trình hàn sau:

- Hàn hồ quang;

...

...

...

- Hàn chùm tia điện tử;

- Hàn chùm tia laser;

- Hàn điện trở.

Các phép thử quy trình hàn cho các quá trình hàn khác và cho các ứng dụng đặc biệt cũng có thể được quy định trong các tiêu chuẩn riêng, ví dụ:

- Đối với hàn vít cấy, xem ISO 14555;

- Đối với hàn ma sát, xem ISO 15620.

6.3. Chấp nhận dựa trên vật liệu hàn được kiểm tra

Phương pháp này quy định một quy trình hàn có thể được chấp nhận như thế nào bằng việc sử dụng các vật liệu hàn đã được kiểm tra chấp nhận.

Một số vật liệu không bị suy giảm chất lượng một cách đáng kể trong vùng ảnh hưởng nhiệt . Trong trường hợp như vậy có thể áp dụng phương pháp chấp nhận cho các quy trình hàn sau:

...

...

...

- Hàn khí.

Chấp nhận theo phương pháp này cho các quá trình hàn khác và cho các ứng dụng đặc biệt cũng có thể được quy định trong các tiêu chuẩn riêng.

6.4. Chấp nhận dựa trên kinh nghiệm hàn

Phương pháp này quy định một quy trình hàn có thể được chấp nhận như thế nào bằng biểu hiện khả năng hàn có chất lượng tốt trước đây.

Nhà sản xuất có thể có đặc tính kỹ thuật của quy trình hàn sơ bộ (pWPS) đã được chấp nhận liên quan đến kinh nghiệm hàn trước đây với điều kiện là bằng tài liệu xác thực, thích hợp có tính độc lập họ có thể chứng minh được rằng trước đây họ đã hàn có kết quả tốt loại mối hàn và các vật liệu đang được xem xét.

Chỉ nên sử dụng các quy trình hàn đã biết từ kinh nghiệm đáng tin cậy trong các trường hợp này.

ISO 15611 xác định phương pháp chấp nhận có liên quan đến kinh nghiệm hàn trước đây cho các quá trình hàn sau:

- Hàn hồ quang;

- Hàn khí;

...

...

...

- Hàn chùm tia laser;

- Hàn điện trở.

Chấp nhận theo phương pháp này cho các quá trình hàn khác và cho các ứng dụng đặc biệt cũng có thể được quy định trong các tiêu chuẩn riêng, ví dụ:

- Đối với hàn vít cấy, xem ISO 14555;

- Đối với hàn ma sát, xem ISO 15620.

6.5. Chấp nhận dựa trên quy trình hàn tiêu chuẩn

Phương pháp này quy định một quy trình hàn có thể được chấp nhận như thế nào bằng việc sử dụng một quy trình hàn tiêu chuẩn.

Đặc tính kỹ thuật của quy trình hàn sơ bộ (pWPS) do nhà sản xuất chuẩn bị được chấp nhận nếu các phạm vi của tất cả các thông số công nghệ hàn ở trong phạm vi cho phép của một quy trình hàn tiêu chuẩn.

Quy trình hàn tiêu chuẩn phải được phát hành dưới dạng đặc tính kỹ thuật theo mẫu của một WPS hoặc WPS hoặc WPQR dựa trên sự chấp nhận theo phần có liên quan của ISO 15614 cho các phép thử quy trình hàn. Việc phát hành và sửa đổi các quy trình hàn tiêu chuẩn phải do người kiểm tra hoặc cơ quan kiểm tra chịu trách nhiệm đối với sự chấp nhận ban đầu thực hiện.

...

...

...

ISO 15612 xác định phương pháp chấp nhận bằng sử dụng một quy trình hàn tiêu chuẩn cho các quy trình hàn sau:

- Hàn hồ quang;

- Hàn khí;

- Hàn chùm tia điện tử;

- Hàn chùm tia laser;

- Hàn điện trở.

Chấp nhận theo phương pháp này cho các quá trình hàn khác và cho các ứng dụng đặc biệt cũng có thể được quy định trong các tiêu chuẩn riêng.

6.6. Chấp nhận dựa trên kiểm tra hàn trước sản xuất

Phương pháp này quy định một quy trình hàn có thể được chấp nhận như thế nào bằng các phép kiểm tra hàn trước sản xuất.

...

...

...

Có thể sử dụng phương pháp chấp nhận bằng kiểm tra hàn trước sản xuất khi hình dạng và kích thước của các chi tiết kiểm tra không đại diện đầy đủ cho mối nối được hàn, ví dụ mối hàn liên kết với ống mỏng. Trong các trường hợp này có thể chế tạo một hoặc nhiều chi tiết kiểm tra để mô phỏng mối nối trong sản xuất về tất cả các đặc điểm chủ yếu. Phép thử phải được thực hiện trước và trong các điều kiện được sử dụng trong sản xuất.

Phải kiểm tra và thử nghiệm chi tiết kiểm tra phù hợp với tiêu chuẩn thích hợp về quy trình thử hàn, nhưng phép thử này có thể được bổ sung hoặc thay thế bằng các phép thử đặc biệt theo tính chất của liên kết hàn được xem xét. ISO 15613 xác định phương pháp chấp nhận bằng các phép thử trước sản xuất cho các quá trình sau:

- Hàn hồ quang;

- Hàn khí;

- Hàn chùm tia điện tử;

- Hàn chùm tia laser;

- Hàn điện trở.

Chấp nhận theo phương pháp này cho các quá trình hàn khác và cho các ứng dụng đặc biệt cũng có thể được quy định trong các tiêu chuẩn riêng.

7. Hiệu lực

...

...

...

PHỤ LỤC A

(Tham khảo)

HỆ THỐNG ĐÁNH SỐ MỚI - NỘI DUNG CHI TIẾT CỦA CÁC TIÊU CHUẨN VỀ ĐẶC TÍNH KỸ THUẬT VÀ CHẤP NHẬN CÁC QUY TRÌNH HÀN

Xem Bảng A.1

Bảng A.1 - Nội dung chi tiết các tiêu chuẩn về đặc tính kỹ thuật và chấp nhận các quy trình hàn

Quá trình

Hàn hồ quang

Hàn khí

...

...

...

Hàn chùm tia laser

Hàn điện trở

Hàn vít cấy

Hàn ma sát

Quy tắc chung

TCVN 8985 (ISO 15607)

Hướng dẫn về hệ thống nhóm

ISO/TR 15608

Không áp dụng

...

...

...

WPS

ISO 15609-1

ISO 15609-2

ISO 15690-3

ISO 15609-4

ISO 15609-5

ISO 14555

ISO 15611

ISO 15620

...

...

...

ISO 15610

Không áp dụng

Kinh nghiệm hàn

ISO 15611

ISO 15611

ISO 14555

ISO 15611

ISO 15620

Quy trình tiêu chuẩn

...

...

...

Không áp dụng

Thử trước sản xuất

ISO 15613

ISO 15613

ISO 14555

ISO 15613

ISO 15620

Thử quy trình hàn

ISO 15614

...

...

...

Phần 2: Nhôm

Phần 3: Gang

Phần 4: Hàn hoàn thiện nhôm đúc

Phần 5: Titan/Zirconi

Phần 6: Đồng

Phần 7: Hàn đắp

Phần 8: Ống với tấm ống

Phần 9: Hàn ướt có áp lực

Phần 10: Hàn khô có áp lực

...

...

...

Phần 1: Thép/niken

Phần 3: Gang

Phần 6: Đồng

Phần 7: Hàn đắp

ISO 15614

Phần 7: Hàn đắp

Phần 11: Chùm tia điện tử/chùm tia laser

ISO 15614

Phần 12: Hàn điểm, hàn đường và hàn gỡ nổi

...

...

...

ISO 14555

ISO 15620

PHỤ LỤC B

(Tham khảo)

CÁC BƯỚC KHÁC NHAU TRONG CHẤP NHẬN QUY TRÌNH HÀN

Xem Bảng B.1.

Bảng B.1 - Các bước khác nhau trong chấp nhận quy trình hàn

Hoạt động

...

...

...

Bên có liên quan

Triển khai quy trình

pWPS

Nhà sản xuất

Chấp nhận bằng bất cứ phương pháp nào

WPQR bao gồm phạm vi có hiệu lực dựa trên tiêu chuẩn chấp nhận có liên quan

Nhà sản xuất và nếu thích hợp, người kiểm tra/cơ quan kiểm tra

Hoàn thành (kết thúc) quy trình

WPS dựa trên WPQR này

...

...

...

Phát hành cho sản xuất

Bản sao WPS hoặc hướng dẫn công việc

Nhà sản xuất

PHỤ LỤC C

(Tham khảo)

SƠ ĐỒ QUÁ TRÌNH TRIỂN KHAI VÀ CHẤP NHẬN MỘT WPS

...

...

...

TCVN 6700-1 (ISO 9606-1), Kiểm tra chấp nhận thợ hàn - Hàn nóng chảy - Phần 1: Thép

TCVN 6700-2 (ISO 9606-2), Kiểm tra chấp nhận thợ hàn - Hàn nóng chảy - Phần 2: Nhôm và hợp kim nhôm

TCVN 6700-3 (ISO 9606-3), Kiểm tra chấp nhận thợ hàn - Hàn nóng chảy - Phần 3: Đồng và hợp kim đồng

TCVN 6700-4 (ISO 9606-4), Kiểm tra chấp nhận thợ hàn - Hàn nóng chảy - Phần 4: Niken và hợp kim niken

TCVN 6700-5 (ISO 9606-5), Kiểm tra chấp nhận thợ hàn - Hàn nóng chảy - Phần 5: Titan và hợp kim titan, zirconi và hợp kim zirconi

TCVN 6115-1 (ISO 6520-1), Hàn và các quá trình có liên quan - Phân loại các khuyết tật hình học trong kim loại - Phần 1: Hàn nóng chảy)

ISO 6520-2, Welding and allied processes - Classification of geometric imperfections in metallic materials - Part 2: Welding with pressure (Hàn và các quá trình có liên quan - Phân loại các khuyết tật hình học trong vật liệu kim loại - Phần 2: Hàn áp lực)

ISO 14732, Welding personnel - Approval testing of welding operatoros for fusion welding and resistance weld setters for fully mechanized and automatic welding of metallic materials (Nhân sự hàn - Kiểm tra chấp nhận thợ hàn máy đối với hàn nóng chảy và thợ điều chỉnh hàn điện trở cho hàn vật liệu kim loại cơ khí hóa và tự động hóa hoàn toàn)

EN 1418, Welding personnel - Approval testing of welding operators for fusion welding and resistance weld setters for fully mechanized and automatic welding of metallic materials (Nhân sự hàn - Kiểm tra chấp nhận thợ hàn máy đối với hàn nóng chảy và thợ điều chỉnh hàn điện trở cho hàn vật liệu kim loại cơ khí hóa và tự động hóa hoàn toàn).