Người chưa thành niên phạm tội bị xử lý thế nào từ ngày 1/7?

Bộ luật Hình sự 2015 có hiệu lực từ ngày 1/7 dành riêng một chương với 18 điều quy định việc xử lý đối với tội phạm là người chưa thành niên. VnExpress giới thiệu một số nội dung về vấn đề này.

Nguyên tắc xử lý 

Theo điều 90/91, người từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự. Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội phải bảo đảm lợi ích tốt nhất của người này và chủ yếu nhằm mục đích giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh...

Việc truy cứu trách nhiệm hình sự người dưới 18 tuổi phạm tội chỉ trong trường hợp cần thiết và phải căn cứ đặc điểm về nhân thân của họ, tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội và yêu cầu của việc phòng ngừa tội phạm.

Khi xét xử, tòa án chỉ áp dụng hình phạt nếu xét thấy việc miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng một trong các biện pháp giáo dục, cải tạo tại trường giáo dưỡng không bảo đảm hiệu quả giáo dục, phòng ngừa.

Tòa án không xử phạt tù chung thân hoặc tử hình với người dưới 18 tuổi. Ở mức án có thời hạn, người dưới 18 tuổi phạm tội được hưởng mức án nhẹ hơn mức án áp dụng đối với người đủ 18 tuổi trở lên phạm tội tương ứng và không áp dụng hình phạt bổ sung.

Án đã tuyên với người chưa đủ 16 tuổi phạm tội thì không tính để xác định tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm.

Hình phạt áp dụng 

Người dưới 18 tuổi chỉ bị áp dụng một trong các hình phạt sau với mỗi tội: cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, tù có thời hạn.

Phạt tiền áp dụng với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi nếu có thu nhập hoặc có tài sản riêng. Mức phạt không quá 1/2 mức tiền phạt mà điều luật quy định với người thành niên.

Hình phạt cải tạo không giam giữ được áp dụng với người từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng, phạm tội nghiêm trọng hoặc phạm tội rất nghiêm trọng do vô ý hoặc người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng do cố ý. Khi áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ không khấu trừ thu nhập của người đó. Thời hạn cải tạo không giam giữ với người dưới 18 tuổi không quá 1/2 thời hạn mà điều luật quy định.

Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi khi phạm tội, nếu điều luật được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 18 năm tù. Nếu là tù có thời hạn, mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 3/4 mức phạt tù mà điều luật quy định.

Với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi, nếu điều luật được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 12 năm tù; nếu là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất không quá 1/2 mức phạt tù mà điều luật quy định.

Chính sách khoan hồng

Khi xét xử cùng một lần người dưới 18 tuổi phạm nhiều tội, tòa án quyết định hình phạt với từng tội và tổng hợp hình phạt chung. Nếu hình phạt chung là cải tạo không giam giữ thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 3 năm. Nếu hình phạt chung là tù có thời hạn thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không được vượt quá 18 năm với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi và 12 năm với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi khi phạm tội.

Người dưới 18 tuổi phạm tội bị phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù, nếu có tiến bộ và đã chấp hành 1/4 thời hạn sẽ được tòa án xét giảm. Với hình phạt tù, mỗi lần có thể giảm đến 4 năm nhưng phải bảo đảm đã chấp hành ít nhất 2/5 mức hình phạt đã tuyên.

Người dưới 18 tuổi phạm tội bị phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù, nếu lập công hoặc mắc bệnh hiểm nghèo thì được xét giảm ngay và có thể được miễn chấp hành phần hình phạt còn lại.

Người dưới 18 tuổi phạm tội bị phạt tiền nhưng bị lâm vào hoàn cảnh kinh tế đặc biệt khó khăn kéo dài do thiên tai, hỏa hoạn, tai nạn hoặc ốm đau gây ra hoặc lập công lớn, theo đề nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát, tòa án có thể quyết định giảm hoặc miễn việc chấp hành phần tiền phạt còn lại.

Người dưới 18 tuổi đang chấp hành án phạt tù có thể được tha tù trước hạn khi đủ các điều kiện: phạm tội lần đầu, có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt, đã chấp hành được 1/3 thời hạn phạt tù, có nơi cư trú rõ ràng.

Bảo Hà