Nghỉ hưu trước tuổi do suy giảm khả năng lao động theo Luật BHXH mới

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến trang Tư Vấn của báo Đời Sống & Pháp Luật. Với thắc mắc của bạn, xin được đưa ra quan điểm tư vấn như sau:  

Theo thông tin bạn cung cấp thì trường hợp của bạn giả sử nghỉ hưu vào thời điểm năm 2015 hoặc năm 2017 thì cách tính hưu trí như sau:

* Trường hợp thứ nhất bạn nghỉ hưu vào năm 2015, khi đó bạn đó bạn 53 tuổi, tham gia đóng BHXH được 32 năm, bị suy giảm 61% khả năng lao động thì mức lương hưu hàng tháng bằng:

Điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động

Người lao động quy định tại các điểm a, b, c, d và e khoản 1 Điều 2 của Luật này đã đóng bảo hiểm xã hội đủ hai mươi năm trở lên, bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên, hưởng lương hưu với mức thấp hơn so với người đủ điều kiện hưởng lương hưu quy định tại Điều 50 của Luật này khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:

1. Nam đủ năm mươi tuổi, nữ đủ bốn mươi lăm tuổi trở lên;

2. Có đủ mười lăm năm trở lên làm nghề hoặc công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và Bộ Y tế ban hành.

Mức lương hưu hằng tháng

1. Mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện quy định tại Điều 50 của Luật này được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm xã hội quy định tại Điều 58, Điều 59 hoặc Điều 60 của Luật này tương ứng với mười lăm năm đóng bảo hiểm xã hội, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội thì tính thêm 2% đối với nam và 3% đối với nữ; mức tối đa bằng 75%.

2. Mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện quy định tại Điều 51 của Luật này được tính như quy định tại khoản 1 Điều này, sau đó cứ mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định thì giảm 1%.

3. Mức lương hưu hằng tháng thấp nhất bằng mức lương tối thiểu chung.   

Trợ cấp một lần khi nghỉ hưu

1. Người lao động đã đóng bảo hiểm xã hội trên ba mươi năm đối với nam, trên hai mươi lăm năm đối với nữ, khi nghỉ hưu, ngoài lương hưu còn được hưởng trợ cấp một lần.

2. Mức trợ cấp một lần được tính theo số năm đóng bảo hiểm xã hội kể từ năm thứ ba mươi mốt trở đi đối với nam và năm thứ hai mươi sáu trở đi đối với nữ. Cứ mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội thì được tính bằng 0,5 tháng mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm xã hội.”

Theo đó mức hưởng chế độ hưu trí của bạn bằng  45% + (17 năm X  2%) =79% mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm xã hội. Tuy nhiên mức tối đa là 75% nên bạn chỉ được hưởng 75% mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm xã hội.

Bạn nghỉ hưu trước tuổi khi bạn 53 tuổi (nghỉ trước 7 năm so với độ tuổi về hưu là 60 tuổi đối với lao động nam) nên mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi bạn bị trừ đi  mỗi năm 1%, 7 năm là 7%. Như vậy mức hưởng hưu trí hàng tháng của bạn  khi bạn về hưu năm 2015 sẽ bằng 75% - 7% = 68% mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm xã hội.

Ngoài ra bạn được hưởng trợ cấp một lần khi nghỉ hưu theo điều 54. Đó là 2 năm X 0,5 tháng mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm xã hội.

* Trường hợp thứ hai, nếu bạn nghỉ hưu vào năm 2017, bạn 55 tuổi, có 34 năm đóng BHXH, bị suy giảm 61% khả năng lao động:

Mức lương hưu hằng tháng

1. Từ ngày Luật này có hiệu lực thi hành cho đến trước ngày 01 tháng 01 năm 2018, mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện quy định tại Điều 54 của Luật này được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội quy định tại Điều 62 của Luật này tương ứng với 15 năm đóng bảo hiểm xã hội, sau đó cứ thêm mỗi năm thì tính thêm 2% đối với nam và 3% đối với nữ; mức tối đa bằng 75%.

2. Từ ngày 01 tháng 01 năm 2018, mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện quy định tại Điều 54 của Luật này được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội quy định tại Điều 62 của Luật này và tương ứng với số năm đóng bảo hiểm xã hội như sau:

a) Lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 là 16 năm, năm 2019 là 17 năm, năm 2020 là 18 năm, năm 2021 là 19 năm, từ năm 2022 trở đi là 20 năm;

b) Lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi là 15 năm.

Sau đó cứ thêm mỗi năm, người lao động quy định tại điểm a và điểm b khoản này được tính thêm 2%; mức tối đa bằng 75%.

3. Mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện quy định tại Điều 55 của Luật này được tính như quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này, sau đó cứ mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định thì giảm 2%.

Trường hợp tuổi nghỉ hưu có thời gian lẻ đến đủ 06 tháng thì mức giảm là 1%, từ trên 06 tháng thì không giảm tỷ lệ phần trăm do nghỉ hưu trước tuổi.

Trợ cấp một lần khi nghỉ hưu

1. Người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã hội cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75% thì khi nghỉ hưu, ngoài lương hưu còn được hưởng trợ cấp một lần.

2. Mức trợ cấp một lần được tính theo số năm đóng bảo hiểm xã hội cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, cứ mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội thì được tính bằng 0,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội.”

Theo đó mức hưởng chế độ hưu trí của bạn bằng  45% + (19 năm X  2%) = 83% mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm xã hội. Tuy nhiên mức tối đa là 75% nên bạn chỉ được hưởng 75% mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm xã hội.

Bạn nghỉ hưu trước tuổi khi bạn 55 tuổi (nghỉ trước 5 năm so với độ tuổi về hưu là 60 tuổi đối với lao động nam) nên mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi bạn bị trừ đi  mỗi năm 2%, 5  năm là 10%. Như vậy mức hưởng hưu trí hàng tháng của bạn khi bạn về hưu năm 2017 sẽ bằng 75% - 10% = 65% mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm xã hội.

Ngoài ra bạn được hưởng trợ cấp một lần khi nghỉ hưu theo điều 58. Đó là 4 năm X 0,5 tháng mức bình quân tiền lương, tiền công tháng đóng bảo hiểm xã hội.

Đối với cách hiểu về quy định trừ đi số phần trăm tương ứng khi nghỉ hưu trước tuổi : Khi người lao động bị suy giảm khả năng lao động ở mức độ quy định, do sức khỏe không còn tốt nên được nhà nước ưu tiên cho nghỉ hưu trước tuổi sớm hơn so với những người lao động bình thường khác. Tuy nhiên nghỉ hưu khi chưa đủ tuổi theo quy định mà vẫn được hưởng mức lương hàng tháng giống như những người lao động phải về hưu đúng tuổi thì sẽ là một điều không công bằng đối với số đông người lao động nói chung. Do đó về nguyên tắc trong trường hợp này người lao động nghỉ hưu do suy giảm khả năng lao động sẽ bị trừ đi % tương ứng so với số năm nghỉ hưu trước tuổi.

Dựa vào cách tính cụ thể trên về mức hưởng lương hưu hàng tháng khi nghỉ hưu thì bạn có thể cân nhắc về tình trạng sức khỏe và nhu cầu của mình để quyết định nên về hưu vào năm nào là phù hợp nhất. Còn về số tiền được hưởng thì khi về hưu năm 2015 sẽ có lợi hơn năm 2017 là 3%.

Hy vọng rằng sự tư vấn sẽ giúp bạn lựa chọn phương án thích hợp nhất để giải quyết những vướng mắc của bạn. Nếu còn bất cứ thắc mắc gì xin gửi về báo Đời sống & Pháp luật.

Luật gia Đồng Xuân Thuận