Quyết định khởi tố bị can có trước hay có sau lệnh tạm giam?

Nội dung chính

• Quyết định khởi tố bị can có trước hay có sau lệnh tạm giam?
• Để gặp bị can đang bị tạm giam người bào chữa cần phải làm gì?
• Người nào có quyền ra quyết định bắt bị can để tạm giam?

Quyết định khởi tố bị can có trước hay có sau lệnh tạm giam?

Theo Điều 60 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định về bị can như sau:

Điều 60. Bị can

1. Bị can là người hoặc pháp nhân bị khởi tố về hình sự. Quyền và nghĩa vụ của bị can là pháp nhân được thực hiện thông qua người đại diện theo pháp luật của pháp nhân theo quy định của Bộ luật này.

2. Bị can có quyền:

a) Được biết lý do mình bị khởi tố;

b) Được thông báo, giải thích về quyền và nghĩa vụ quy định tại Điều này;

c) Nhận quyết định khởi tố bị can; quyết định thay đổi, bổ sung quyết định khởi tố bị can, quyết định phê chuẩn quyết định khởi tố bị can, quyết định phê chuẩn quyết định thay đổi, bổ sung quyết định khởi tố bị can; quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế; bản kết luận điều tra; quyết định đình chỉ, tạm đình chỉ điều tra; quyết định đình chỉ, tạm đình chỉ vụ án; bản cáo trạng, quyết định truy tố và các quyết định tố tụng khác theo quy định của Bộ luật này;

....

Mặt khác căn cứ tại Điều 119 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định về tạm giam cụ thể như sau:

Điều 119. Tạm giam

1. Tạm giam có thể áp dụng đối với bị can, bị cáo về tội đặc biệt nghiêm trọng, tội rất nghiêm trọng.

2. Tạm giam có thể áp dụng đối với bị can, bị cáo về tội nghiêm trọng, tội ít nghiêm trọng mà Bộ luật hình sự quy định hình phạt tù trên 02 năm khi có căn cứ xác định người đó thuộc một trong các trường hợp:

a) Đã bị áp dụng biện pháp ngăn chặn khác nhưng vi phạm;

b) Không có nơi cư trú rõ ràng hoặc không xác định được lý lịch của bị can;

c) Bỏ trốn và bị bắt theo quyết định truy nã hoặc có dấu hiệu bỏ trốn;

d) Tiếp tục phạm tội hoặc có dấu hiệu tiếp tục phạm tội;

.....

Căn cứ theo Điều 179 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định về khởi tố bị can cụ thể như sau:

Điều 179. Khởi tố bị can

1. Khi có đủ căn cứ để xác định một người hoặc pháp nhân đã thực hiện hành vi mà Bộ luật hình sự quy định là tội phạm thì Cơ quan điều tra ra quyết định khởi tố bị can.

2. Quyết định khởi tố bị can ghi rõ thời gian, địa điểm ra quyết định; họ tên, chức vụ người ra quyết định; họ tên, ngày, tháng, năm sinh, quốc tịch, dân tộc, tôn giáo, giới tính, chỗ ở, nghề nghiệp của bị can; bị can bị khởi tố về tội gì, theo điều, khoản nào của Bộ luật hình sự; thời gian, địa điểm phạm tội và những tình tiết khác của tội phạm.

Trường hợp bị can bị khởi tố về nhiều tội khác nhau thì quyết định khởi tố bị can phải ghi rõ từng tội danh và điều, khoản của Bộ luật hình sự được áp dụng.

.....

Thông qua các quy định trên, khởi tố bị can là xác định người đã thực hiện hành vi mà Bộ luật hình sự quy định là tội phạm. Còn tạm giam là biện pháp cưỡng chế đối với bị can trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử để đảm bảo việc tiến hành tố tụng hình sự.

Do đó, việc khởi tố bị can là bước đầu tiên để xác định tính chất, mức độ hành vi phạm tội, từ đó mới có cơ sở để xem xét áp dụng biện pháp tạm giam hay không.

Chính vì vậy quyết định khởi tố bị can sẽ có trước lệnh tạm giam.

Lưu ý: không phảo mọi trường hợp đều áp dụng biện pháp tạm giam. Biện pháp tạm giam chỉ áp dụng trong trường hợp:

- Bị can, bị cáo phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, tội rất nghiêm trọng.

- Tạm giam có thể áp dụng đối với bị can, bị cáo về tội nghiêm trọng, tội ít nghiêm trọng mà Bộ luật hình sự 2015 quy định hình phạt tù trên 02 năm khi có căn cứ xác định người đó thuộc một trong các trường hợp:

+ Đã bị áp dụng biện pháp ngăn chặn khác nhưng vi phạm;

+ Không có nơi cư trú rõ ràng hoặc không xác định được lý lịch của bị can;

+ Bỏ trốn và bị bắt theo quyết định truy nã hoặc có dấu hiệu bỏ trốn;

+ Tiếp tục phạm tội hoặc có dấu hiệu tiếp tục phạm tội;

Quyết định khởi tố bị can có trước hay có sau lệnh tạm giam? (Hình từ Internet)

Để gặp bị can đang bị tạm giam người bào chữa cần phải làm gì?

Theo quy định Điều 80 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, để gặp bị can đang bị tạm giam, người bào chữa phải xuất trình văn bản thông báo người bào chữa, Thẻ luật sư hoặc Thẻ trợ giúp viên pháp lý hoặc Chứng minh nhân dân hoặc thẻ Căn cước công dân.

Cơ quan quản lý bị can đang bị tạm giam phải phổ biến nội quy, quy chế của cơ sở giam giữ và yêu cầu người bào chữa chấp hành nghiêm chỉnh. Trường hợp phát hiện người bào chữa vi phạm quy định về việc gặp thì phải dừng ngay việc gặp và lập biên bản, báo cáo người có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật.

Người nào có quyền ra quyết định bắt bị can để tạm giam?

Căn cứ tại Điều 113 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, người có quyền ra quyết định bắt bị can để tạm giam bao gồm:

- Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra các cấp. Trường hợp này, lệnh bắt phải được Viện kiểm sát cùng cấp phê chuẩn trước khi thi hành.

- Viện trưởng, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân và Viện trưởng, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự các cấp.

- Chánh án, Phó Chánh án Tòa án nhân dân và Chánh án, Phó Chánh án Tòa án quân sự các cấp; Hội đồng xét xử.