Doanh thu là gì? Doanh thu và lợi nhuận khác nhau như thế nào?

Nội dung chính

• Doanh thu là gì? Phân biệt doanh thu và lợi nhuận khác nhau như thế nào?
• Ghi nhận doanh thu trong kế toán vào thời điểm nào?
• Ghi nhận doanh thu đối với bán hàng hóa thu ngay bằng tiền mặt theo Thông tư 200 như thế nào?

Doanh thu là gì? Phân biệt doanh thu và lợi nhuận khác nhau như thế nào?

Doanh thu là khái niệm khá phổ biển trong lĩnh lực kinh tế tài chính đặc biệt trong công tác kế toán, kiểm toán. Để trả lời cho câu hỏi doanh thu là gì, bài viết xin áp dụng các văn bản quy phạm pháp luật về chế độ kế toán tại doanh nghiệp

Theo quy định tại khoản 1 Điều 78 Thông tư 200/2014/TT-BTC quy định về nguyên tắc kế toán các khoản doanh thu có định nghĩa doanh thu là gì như sau:

Nguyên tắc kế toán các khoản doanh thu

1. Doanh thu là lợi ích kinh tế thu được làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp ngoại trừ phần đóng góp thêm của các cổ đông. Doanh thu được ghi nhận tại thời điểm giao dịch phát sinh, khi chắc chắn thu được lợi ích kinh tế, được xác định theo giá trị hợp lý của các khoản được quyền nhận, không phân biệt đã thu tiền hay sẽ thu được tiền.

....

Bên cạnh đó theo khoản 1 Điều 56 Thông tư 133/2016/TT-BTC cũng có giải thích doanh thu là gì theo nội dung như:

Nguyên tắc kế toán doanh thu

1. Doanh thu là lợi ích kinh tế thu được làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp trừ phần vốn góp thêm của các cổ đông. Doanh thu được ghi nhận tại thời điểm giao dịch phát sinh, khi chắc chắn thu được lợi ích kinh tế, được xác định theo giá trị hợp lý của các khoản được quyền nhận, không phân biệt đã thu tiền hay sẽ thu được tiền.

Thông qua quy định trên, doanh thu trong kế toán được giải thích là lợi ích kinh tế thu được làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp ngoại trừ phần đóng góp thêm của các cổ đông.

Mặt khác, doanh thu và lợi nhuận là hai chỉ tiêu quan trọng trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, tuy nhiên giữa 02 chi tiêu này có một vài khác biệt cơ bản. Cụ thể:

- Doanh thu là cơ sở để tính lợi nhuận. Bởi lợi nhuận là khoản tiền thu được sau khi lấy doanh thu trừ đi các chi phí trong một kỳ kế toán.

- Doanh thu thể hiện quy mô hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và lợi nhuận thể hiện hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Doanh thu là gì? Doanh thu và lợi nhuận khác nhau như thế nào? (Hình từ Internet)

Ghi nhận doanh thu trong kế toán vào thời điểm nào?

Theo Điều 78 Thông tư 200/2014/TT-BTC và Điều 56 Thông tư 133/2016/TT-BTC đều quy định việc ghi nhận doanh thu kế toán được thực hiện tại thời điểm giao dịch phát sinh, khi chắc chắn thu được lợi ích kinh tế, được xác định theo giá trị hợp lý của các khoản được quyền nhận, không phân biệt đã thu tiền hay sẽ thu được tiền.

Việc ghi nhận doanh thu vào thời điểm trên được áp dụng đối với các đối tượng sau:

- Các doanh nghiệp thuộc mọi lĩnh vực, mọi thành phần kinh tế.

- Các doanh nghiệp nhỏ và vừa (bao gồm cả doanh nghiệp siêu nhỏ) thuộc mọi lĩnh vực, mọi thành phần kinh tế theo quy định của pháp luật về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa trừ

+ Doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp do Nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ.

+ Công ty đại chúng theo quy định của pháp luật về chứng khoán.

+ Các hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã theo quy định tại Luật Hợp tác xã.

- Doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa thuộc lĩnh vực đặc thù như điện lực, dầu khí, bảo hiểm, chứng khoán ... đã được Bộ Tài chính ban hành hoặc chấp thuận áp dụng chế độ kế toán đặc thù.

Ghi nhận doanh thu đối với bán hàng hóa thu ngay bằng tiền mặt theo Thông tư 200 như thế nào?

Căn cứ tại khoản 3 Điều 12 Thông tư 200/2014/TT-BTC quy định về tài khoản 111 – Tiền mặt như sau:

Tài khoản 111 – Tiền mặt

....

3. Phương pháp kế toán một số giao dịch kinh tế chủ yếu

3.1. Khi bán sản phẩm, hàng hoá, cung cấp dịch vụ thu ngay bằng tiền mặt, kế toán ghi nhận doanh thu, ghi:

a) Đối với sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ, bất động sản đầu tư thuộc đối tượng chịu thuế GTGT, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu, thuế bảo vệ môi trường, kế toán phản ánh doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ theo giá bán chưa có thuế, các khoản thuế (gián thu) phải nộp này được tách riêng theo từng loại ngay khi ghi nhận doanh thu (kể cả thuế GTGT phải nộp theo phương pháp trực tiếp), ghi:

Nợ TK 111 - Tiền mặt (tổng giá thanh toán)

Có TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ (giá chưa có thuế)

Có TK 333 - Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước.

b) Trường hợp không tách ngay được các khoản thuế phải nộp, kế toán ghi nhận doanh thu bao gồm cả thuế phải nộp. Định kỳ kế toán xác định nghĩa vụ thuế phải nộp và ghi giảm doanh thu, ghi:

Nợ TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

Có TK 333 - Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước.

Như vậy, việc ghi nhận doanh thu đối với bán hàng hóa thu ngay bằng tiền mặt được thực hiện như sau:

[1] Đối với hàng hóa chịu thuế GTGT, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu, thuế bảo vệ môi trường: Kế toán phản ánh doanh thu bán hàng chưa có thuế, các khoản thuế (gián thu) phải nộp này được tách riêng theo từng loại ngay khi ghi nhận doanh thu, ghi như sau:

Nợ TK 111 - Tiền mặt (tổng giá thanh toán)

Có TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ (giá chưa có thuế)

Có TK 333 - Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước.

[2] Đối với trường hợp không tách ngay được các khoản thuế phải nộp, kế toán ghi nhận doanh thu bao gồm cả thuế phải nộp. Định kỳ kế toán xác định nghĩa vụ thuế phải nộp và ghi giảm doanh thu, ghi:

Nợ TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

Có TK 333 - Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước.

Trân trọng!