Thẩm quyền giải quyết tranh chấp về quyền thừa kế

Theo Nghị quyết số 02/2004/NQ-HĐTP ngày 10/8/2004 của Hội đồng thẩm pháp TAND tối cao hướng dẫn áp dụng pháp luật trong việc giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình, thẩm quyền giải quyết các vụ án tranh chấp thừa kế đối với quyền sử dụng đất (QSDĐ), tùy theo từng vụ việc thuộc Tòa án nhân dân (TAND) và Ủy ban nhân dân (UBND các cấp.
TAND có thẩm quyền giải quyết tranh chấp quyền thừa kế liên quan đến QSDĐ trong các trường hợp sau:
 
* Đất do người chết để lại (không phân biệt có tài sản hay không có tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất) mà người đó đã có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo Luật Đất đai năm 1987, Luật Đất đai năm 1993,Luật Đất đai năm 2003.
 
* Đất do người chết để lại mà người đó có mọt trong các giấy tờ sau:
 
- Những giấy tờ về quyền sử dụng đất trước ngày 15/10/1993 do cơ quan có thẩm quyền cấp trong quá trình thực hiện chính sách đất đai của Nhà nước Việt Nam DCCH, Chính phủ Cách mạng lâm thời Công hòa miền Nam Việt Nam và Nhà nước CHXHCN Việt Nam.
 
- Giấy chứng nhận QSDĐ tạm thời được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp hoặc có tên trong sổ đăng ký ruộng đất, sổ địa chính.
 
- Giấy tờ hợp pháp về thừa kế, tặng, cho QSDĐ hoặc tài sản gắn liền với đất; giấy tờ gia nhà tình nghĩa gắn liền với đất.
 
- Giấy tờ chuyển nhượng QSDĐ, mua bán nhà ở gắn liền với đất ở trước ngày 15/10/1993, nay được UBND cấp xã xác nhận là đã sử dụng trước ngày 15/10/1993.
 
- Giấy tờ về thanh lý, hóa giá nhà ở gắn liền với đất theo quy định của pháp luật.
 
- Giấy tờ do cơ quan nhà có thẩm quyền thuộc chế độ cũ cấp cho người sử dụng đất.
 
- Giấy tờ về việc chuyển QSDĐ có chữ ký của các bên có liên quan, nhưng trước ngày Luật đất đai có hiệu lực thi hành chưa thực hiện thủ tục chuyển QSDĐ theo quy định của pháp luật, nay được UBND cấp xã xác nhận là đất không có tranh chấp.
 
- Bản án hoặc quyết định của TAND, quyết định thi hành án của cơ quan thi hành án, quyết định giải quyết tranh chấp đất đai củ cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đã được thi hành.
 
* Đất không có một trong các loại giấy tờ nêu trên nhưng trên đất có di sản là nhà ở, vật kiến trúc khách như nhà bếp, nhà tắm, nhà vệ sinh, giếng nước, nhà để ô tô, nàh thờ, tường xây làm hàng rào gắn với nhà ở, các công trình xây dựng trên đất được giao để sử dụng vào mục đích sản xuất, kinh doanh như nhà xưởng, kho tàng, hệ thống tưới, tiêu nước chuồng trại chăn nuôi hoặc trên đất có các tài sản như cây lấy gỗ, cây lấy lá, cây ăn quả, cây công nghiệp hay các cây lâu năm.
 
Đối với lợi tranh chấp này, trường hợp có văn bản của UBND các cấp có thẩm quyền xác nhận việc sử dụng đất đó là hợp pháp nhưng chưa kịp cấp giấy chứng nhận QSDĐ thì Tòa án chia di sản là tài sản gắn liền với QSDĐ và QSDĐ đó.