Đào trộm hài cốt làm giả mộ liệt sĩ, diễn trò “nhập vong” phạm tội gì?

Xem xét kỹ nội dung vụ án, chúng ta thấy rõ, có ba hành vi của các nghi can có dấu hiệu vi phạm các điều luật của Bộ luật Hình sự. Hành vi thứ nhất là làm giả các mộ liệt sĩ để lừa thân nhân và các tổ chức để chiếm đoạt tài sản. Hành vi này do nghi can Thúy và nghi can Duyên làm chủ mưu, các nghi can khác là đồng phạm. Hành vi thứ hai là hành vi trộm cắp các hài cốt tại các nghĩa trang. Hành vi này của các nghi can Nguyễn Văn Hoành, Mẫn Đức Phương, Nguyễn Trường Sơn và Nguyễn Anh Chiều trực tiếp phạm tội, Thúy và Duyên là đồng phạm. Hành vi thứ ba là hành vi nhận tiền hối lộ để cho người khác xâm hại mồ mả các liệt sĩ trong nghĩa trang. Hành vi này do nghi can Vũ Đức Chung thực hiện. Chúng ta cần phân tích để xác định rõ các hành vi này đã phạm tội theo các tội danh nào.

Ở hành vi trộm cắp các hài cốt của người dân và các liệt sĩ, các nghi can Hoành, Phương, Sơn, Chiều đã lén lút đào trộm hài cốt tại các nghĩa trang để tạo các mộ giả lừa các thân nhân liệt sĩ. Tại điều 246 Bộ luật Hình sự quy định: người có hành vi đào phá mồ mả, chiếm đoạt những đồ vật để trong mộ, trên mộ hoặc có hành vi khác xâm phạm thi thể, mồ mả, hài cốt thì phạm Tội xâm phạm thi thể, mồ mả, hài cốt. Hình phạt cho hành vi phạm tội này có thể lên đến 5 năm tù. Ở hành vi này, các nghi can Thúy và Duyên đóng vai trò tổ chức, theo điều 20 Bộ luật Hình sự, Thúy và Duyên là đồng phạm trong tội này. 

Ở trường hợp các nghi can trực tiếp đào lấy hài cốt tại nghĩa trang liệt sĩ huyện Đăk Tô có sự giúp sức của nghi can Vũ Đức Chung, vì vậy nghi can Vũ Đức Chung cũng là đồng phạm với tội danh Tội xâm phạm thi thể, mồ mả, hài cốt. Nghi can Chung còn có hành vi nhận 30 triệu đồng hối lộ để được đào trộm lấy hài cốt của những liệt sĩ vô danh trong nghĩa trang do nghi can Chung làm quản trang. Hành vi này đã có dấu hiệu phạm tội theo tội danh Tội nhận hối lộ theo điều 279 Bộ luật Hình sự. 

Nội dung của điều luật này: Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn, trực tiếp hoặc qua trung gian đã nhận hoặc sẽ nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác dưới bất kỳ hình thức nào có giá trị từ năm trăm nghìn đồng đến dưới mười triệu đồng hoặc dưới năm trăm nghìn đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ, thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm. Phạm tội nghiêm trọng có thể bị xử phạt tới tử hình. Ông Chung được giao trách nhiệm quản trang nhưng nhận tiền để không bảo vệ các mộ liệt sĩ đã vi phạm điều luật này. 

Tuy nhiên, cần nói rõ, nghi can Chung chỉ có một hành vi phạm tội, vì vậy nếu truy tố nghi can Chung đồng phạm trong tội xâm phạm thi thể, mồ mả, hài cốt thì hành vi nhận 30 triệu có thể coi là tình tiết tăng nặng, hoặc ngược lại. Nhưng nếu nghi can Chung biết rõ việc lấy trộm hài cốt để lừa đảo mà vẫn để các nghi can khác lấy hài cốt đem đi thì nghi can Chung chắc chắn sẽ bị truy tố thêm với vai trò đồng phạm với nghi can Thúy, Duyên tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản. 

Hành vi làm mộ giả và sử dụng các thủ thuật tâm thần để thân nhân các liệt sĩ, các tổ chức quy tập mộ liệt sĩ nhầm tưởng là mộ liệt sĩ để chiếm đoạt tài sản của các thân nhân liệt sĩ và các tổ chức của nghi can Thúy và Duyên có dấu hiệu lừa đảo rất rõ. Có lẽ không phải tranh luận nhiều. Hành vi của nghi can Thúy và Duyên có nhiều tình tiết tăng nặng, ngay cả việc những hành vi này làm ảnh hưởng đến các chính sách xã hội của Nhà nước, gây dư luận xấu đối xã hội cũng là những tình tiết tăng nặng. Tuy nhiên, một độc giả có ý kiến cần xử mức án đến tử hình là không đúng.

 Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2009 (Luật số 37/2009/QH12) đã hủy mức án tử hình đối với tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Tuy vậy, chắc chắn hai nghi can Thúy và Duyên sẽ bị truy tố theo khoản 4 điều 139 BLHS với mức án tù 20 năm tới tù chung thân. Các nghi can Hoành, Phương, Sơn, Chiều với vai trò đồng phạm tòa án sẽ tùy theo mức độ phạm tội để định hình phạt.