1. Thanh toán không dùng tiền mặt là gì?
Thanh toán không dùng tiền mặt là hình thức thanh toán được thực hiện trên môi trường điện tử (ví dụ như ví điện tử, cổng thanh toán trực tuyến, mobilebanking,…) hoặc thanh toán qua ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức tài chính vi mô hoặc doanh nghiệp cung ứng dịch vụ bưu chính.
2. Dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt bao gồm dịch vụ nào?
Dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt bao gồm dịch vụ thanh toán qua tài khoản thanh toán của khách hàng và dịch vụ thanh toán không qua tài khoản thanh toán của khách hàng (Căn cứ Khoản 1 Điều 3 Nghị định 52/2024/NĐ-CP).
(1) Dịch vụ thanh toán qua tài khoản thanh toán của khách hàng
Theo Khoản 1 Điều 17 Nghị định 52/2024/NĐ-CP, dịch vụ thanh toán qua tài khoản thanh toán của khách hàng, bao gồm:
- Cung ứng phương tiện thanh toán;
- Thực hiện dịch vụ thanh toán: séc, lệnh chi, ủy nhiệm chi, nhờ thu, ủy nhiệm thu, thẻ ngân hàng, chuyển tiền, thu hộ, chi hộ;
- Các dịch vụ thanh toán khác thực hiện theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.
Các tổ chức sau đây được cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản thanh toán của khách hàng: (Khoản 2 Điều 17 Nghị định 52/2024/NĐ-CP)
- Ngân hàng Nhà nước cung ứng các dịch vụ thanh toán cho các khách hàng mở tài khoản thanh toán tại Ngân hàng Nhà nước;
- Ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, ngân hàng chính sách cung ứng tất cả các dịch vụ thanh toán trên;
- Ngân hàng hợp tác xã được cung ứng một số dịch vụ thanh toán qua tài khoản của khách hàng sau khi được ghi trong Giấy phép thành lập và hoạt động do Ngân hàng Nhà nước cấp.
Việc cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản thanh toán của khách hàng cần được thực hiện theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.
(2) Dịch vụ thanh toán không qua tài khoản thanh toán của khách hàng
Theo Khoản 1 Điều 18 Nghị định 52/2024/NĐ-CP, dịch vụ thanh toán không qua tài khoản thanh toán của khách hàng, bao gồm:
- Thực hiện dịch vụ thanh toán: chuyển tiền, thu hộ, chi hộ;
- Các dịch vụ thanh toán khác không qua tài khoản thực hiện theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.
Các tổ chức sau đây được cung ứng dịch vụ thanh toán không qua tài khoản thanh toán của khách hàng (Khoản 2 Điều 18 Nghị định 52/2024/NĐ-CP):
- Ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, ngân hàng chính sách;
- Ngân hàng hợp tác xã được cung ứng một số dịch vụ thanh toán không qua tài khoản thanh toán của khách hàng sau khi được ghi trong Giấy phép thành lập và hoạt động do Ngân hàng Nhà nước cấp;
- Quỹ tín dụng nhân dân được cung ứng dịch vụ chuyển tiền, thực hiện nghiệp vụ thu hộ, chi hộ cho thành viên, khách hàng của quỹ tín dụng nhân dân đó sau khi được ghi trong Giấy phép thành lập và hoạt động do Ngân hàng Nhà nước cấp;
- Tổ chức tài chính vi mô được cung ứng dịch vụ chuyển tiền, thu hộ, chi hộ cho khách hàng của tổ chức tài chính vi mô sau khi được ghi trong Giấy phép thành lập và hoạt động do Ngân hàng Nhà nước cấp;
- Doanh nghiệp cung ứng dịch vụ bưu chính công ích được cung ứng dịch vụ chuyển tiền, thu hộ, chi hộ sau khi đáp ứng điều kiện quy định tại Điều 19 Nghị định 52/2024/NĐ-CP và được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận bằng văn bản.
Việc cung ứng dịch vụ thanh toán không qua tài khoản thanh toán của khách hàng cũng được thực hiện theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.
3. Dưới đây là các văn bản nổi bật về thanh toán không dùng tiền mặt
1
Luật Các tổ chức tín dụng 2024
Luật Các tổ chức tín dụng 2024 có hiệu lực từ ngày 01/07/2024 quy định về việc thành lập, tổ chức, hoạt động, can thiệp sớm, kiểm soát đặc biệt, tổ chức lại, giải thể, phá sản tổ chức tín dụng; việc thành lập, tổ chức, hoạt động, can thiệp sớm, giải thể, chấm dứt hoạt động của chi nhánh ngân hàng nước ngoài; việc thành lập, hoạt động của văn phòng đại diện tại Việt Nam của tổ chức tín dụng nước ngoài, tổ chức nước ngoài khác có hoạt động ngân hàng; việc xử lý nợ xấu, tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức mà Nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ có chức năng mua, bán, xử lý nợ.
2
Nghị định 52/2024/NĐ-CP quy định về thanh toán không dùng tiền mặt
Nghị định 52/2024/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 01/07/2024 quy định về hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, bao gồm: mở và sử dụng tài khoản thanh toán; dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt; dịch vụ trung gian thanh toán; tổ chức, quản lý và giám sát các hệ thống thanh toán.
3
Thông tư 15/2024/TT-NHNN quy định về cung ứng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt do Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành
Thông tư 15/2024/TT-NHNN có hiệu lực từ ngày 01/07/2024 quy định về cung ứng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt trong nước của các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, bao gồm các dịch vụ: lệnh chi, ủy nhiệm chi, nhờ thu, ủy nhiệm thu, chuyển tiền, dịch vụ thu hộ và chi hộ.
4
Thông tư 08/2024/TT-NHNN quy định về quản lý, vận hành và sử dụng Hệ thống Thanh toán điện tử liên ngân hàng Quốc gia do Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành
Thông tư 08/2024/TT-NHNN có hiệu lực từ ngày 15/08/2024 quy định việc quản lý, vận hành và sử dụng Hệ thống Thanh toán điện tử liên ngân hàng Quốc gia để thực hiện việc thanh toán và quyết toán giữa các đơn vị tham gia hệ thống thanh toán này bằng đồng Việt Nam (VND), Đô la Mỹ (USD), Đồng tiền chung châu Âu (EUR) và các loại ngoại tệ khác do Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quyết định trong từng thời kỳ.
5
Thông tư 18/2024/TT-NHNN quy định về hoạt động thẻ ngân hàng do Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành
Thông tư 18/2024/TT-NHNN có hiệu lực từ ngày 01/07/2024 quy định về hoạt động thẻ ngân hàng bao gồm: hoạt động phát hành, sử dụng, thanh toán, chuyển mạch, bù trừ điện tử và quyết toán giao dịch thẻ.
6
Thông tư 17/2024/TT-NHNN quy định việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán do Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành
Thông tư 17/2024/TT-NHNN có hiệu lực từ ngày 01/07/2024 quy định việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán của tổ chức, cá nhân tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán.
7
Thông tư 41/2024/TT-NHNN quy định về giám sát và thực hiện giám sát các hệ thống thanh toán quan trọng, hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán do Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành
Thông tư 41/2024/TT-NHNN có hiệu lực từ ngày 17/07/2024 quy định về giám sát và thực hiện giám sát các hệ thống thanh toán quan trọng; giám sát và thực hiện giám sát hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán của tổ chức được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cấp Giấy phép hoạt động, cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán.
8
Quyết định 1813/QĐ-TTg năm 2021 phê duyệt Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam giai đoạn 2021-2025 do Thủ tướng Chính phủ ban hành
Quyết định 1813/QĐ-TTg năm 2021 có hiệu lực từ ngày 28/10/2021 phê duyệt Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam giai đoạn 2021 - 2025, gồm các nội dung chủ yếu về quan điểm, mục tiêu, giải pháp, kinh phí và tổ chức thực hiện Đề án.
9
Quyết định 4597/QĐ-BGDĐT năm 2022 Quy định kỹ thuật về dữ liệu trong thanh toán không dùng tiền mặt đối với việc thu học phí và các khoản thu dịch vụ giáo dục do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành
Quyết định 4597/QĐ-BGDĐT năm 2022 có hiệu lực từ ngày 28/12/2022 quy định kỹ thuật trong việc triển khai dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt đối với việc thu học phí và các khoản thu dịch vụ giáo dục.
10
Công văn 3956/NHNN-TT năm 2023 về thúc đẩy hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành
Công văn 3956/NHNN-TT năm 2023 có hiệu lực từ ngày 25/05/2023 về đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt và triển khai có hiệu quả Chương trình chuyển đổi số Quốc gia, Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030.
11
Công văn 2741/BGDĐT-KHTC năm 2022 hướng dẫn thanh toán học phí theo phương thức thanh toán không dùng tiền mặt do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành
Công văn 2741/BGDĐT-KHTC năm 2022 có hiệu lực từ ngày 29/06/2022 về hướng dẫn thực hiện thanh toán học phí theo phương thức thanh toán không dùng tiền mặt.