Trao đổi với Thanh Niên chiều 18.12, bà Vũ Thị Bạch Nga, Trưởng ban Bảo vệ người tiêu dùng, Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công thương) cho biết, đã gửi công văn tới Honda Việt Nam đề nghị giải thích về các vụ cháy gần đây có phải do chất lượng sản phẩm của hãng hay do nguyên nhân khác. Theo quy định, sau 7 ngày (tức dự kiến trong tuần này), Honda Việt Nam phải có trả lời chính thức với Cục. Tuy nhiên, với lần lên tiếng duy nhất cách đây không lâu của Honda Việt Nam, khó có thể kỳ vọng gì hơn ở câu trả lời khi hãng này khẳng định đã kiểm tra nội bộ, nhưng chưa phát hiện ra lỗi trên sản phẩm.

Khoảng trống trách nhiệm

Trong khi đó, theo bà Nga, cơ quan chịu trách nhiệm bảo vệ người tiêu dùng lại không phải cơ quan kỹ thuật để có thể thực hiện điều tra. Trên thực tế, Cục Đăng kiểm là cơ quan giữ vai trò kiểm soát chất lượng phương tiện, nhưng cơ quan này giải thích “chỉ thực hiện giám sát doanh nghiệp (DN) có làm đúng mẫu xe và thiết kế kỹ thuật, kiểu dáng đã đăng ký trước đó”. Nói cách khác, Cục cấp chứng nhận chất lượng dây chuyền sản xuất của DN và sau đó cũng chỉ kiểm tra dựa trên những mẫu xe ngẫu nhiên. Ông Đỗ Hữu Đức, Cục phó Cục Đăng kiểm (Bộ GTVT) khẳng định, DN tự kiểm soát và tự chịu trách nhiệm với các sản phẩm.

Dù khẳng định “không thả nổi cho DN” mà vẫn tiến hành các kiểm tra định kỳ hằng năm, nhưng rõ ràng, chỉ cần một lỗi vận hành nhỏ trong dây chuyền, DN có thể đưa ra thị trường hàng nghìn chiếc xe không đảm bảo đúng chuẩn kỹ thuật. Nhưng ở một số vụ việc liên quan đến chất lượng phương tiện, vai trò giám sát và kiểm tra DN của Cục cũng chưa được thực hiện trọn vẹn. Điển hình là vụ việc Honda Việt Nam thu hồi 2.154 xe Lead tháng 10.2010 do lỗi bu lông bình xăng, hãng này đã âm thầm ra thông báo thu hồi, chính báo chí và người tiêu dùng đã gây sức ép buộc Honda Việt Nam công khai rộng rãi lỗi này chứ không phải Cục Đăng kiểm.

Trong những ngày qua, câu chuyện về điếu thuốc lá phát nổ khiến 2 người bị thương (Thanh Niên đã phản ánh) làm người dân ở các làng quê nghèo Quảng Nam khá hoang mang. Để tránh những câu chuyện hư cấu, thêu dệt thêm xuất phát từ vụ việc có thật, người dân mong mỏi một kết quả chính thức từ phía những cơ quan chức năng liên quan.

Tuy nhiên trao đổi với chúng tôi về hướng điều tra, xử lý vụ việc, ông Trương Minh Hòa, Trưởng công an xã Đại Tân (Đại Lộc, Quảng Nam), cho rằng: “Do hậu quả của vụ nổ chỉ ở mức bị thương nhẹ nên việc giải quyết chỉ dừng lại ở thỏa thuận cá nhân giữa nhà máy thuốc lá và người bị hại. Chúng tôi cũng báo cáo sự việc lên để lãnh đạo công an huyện nắm tình hình. Còn những vật chứng cùng các chứng cứ mà chúng tôi thu thập trong quá trình xác minh đủ cơ sở để khẳng định về một vụ nổ gây ra do điếu thuốc lá đang được anh Lý hút trên tay”.

“Nếu người bị hại hoặc Nhà máy sản xuất thuốc lá Khatoco Khánh Hòa yêu cầu cơ quan chức năng điều tra, làm rõ, công an huyện chúng tôi sẽ vào cuộc. Cần thiết để giám định, xác minh, chúng tôi sẽ nhờ sự hỗ trợ của các cơ quan liên quan”, ông Trần Văn Dũng, Trưởng công an huyện Đại Lộc nói. Trước vật chứng là mảnh kim loại được gắp ra từ tay nạn nhân, một số người cho rằng, về hình dáng và kích thước bề ngoài của mảnh kim loại này trông rất giống viên pin của đồng hồ điện tử đeo tay. Thực tế cũng đã có trường hợp loại pin này phát nổ khi gặp nhiệt độ cao. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là một cách phỏng đoán mà câu trả lời chính xác chỉ có thể có được từ kết quả điều tra của cơ quan chức năng. 

Trở lại với trường hợp cháy nổ bất thường của xe gắn máy, trước bức xúc của dư luận, Cục phó Cục Đăng kiểm Đỗ Hữu Đức cho rằng “do chưa có kết luận chính thức” nên chưa thể khẳng định lỗi do nhà sản xuất hay do quá trình lưu hành, sửa chữa bên ngoài. Và giải pháp mà lãnh đạo Cục đưa ra là người tiêu dùng phải tự bảo vệ mình.

Còn Hội Tiêu chuẩn bảo vệ người tiêu dùng tới thời điểm này cũng chỉ mới lên tiếng qua báo chí, mà chưa có những động thái chủ động về việc khiếu nại hay yêu cầu, đề nghị với nhà sản xuất, cơ quan chức năng các giải pháp hay một cuộc điều tra quy mô lớn để bảo vệ người tiêu dùng.

Thiết nghĩ trong tình hình hiện nay, Bộ Công an nên chỉ đạo các lực lượng nghiệp vụ vào cuộc, nhanh chóng điều tra làm rõ nguyên nhân từng vụ việc cụ thể. Đừng để người dân phải tiếp tục hoang mang.

Mai Hà - Anh Vũ - Phương Thảo