Tội hiếp dâm theo quy định của Bộ luật Hình sự

Chào chị, Ban biên tập xin giải đáp như sau:

>> Xem thêm: Tội cướp tài sản: Nhận diện và hình phạt

Phân biệt tội hiếp dâm trẻ em và giao cấu với trẻ em theo BLHS hiện hành

Hiếp dâm là dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân. Đây là một tội danh thuộc nhóm các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người được quy định trong Bộ luật Hình sự 2015.

1. Cấu thành tội hiếp dâm

Khoản 1 Điều 141 Bộ luật Hình sự năm 2015 được sửa đổi tại khoản 23 Điều 1 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định về tội hiếp dâm như sau:

“Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.

…”

Theo đó, các đặc điểm cấu thành tội phạm như sau:

- Chủ thể: Chủ thể của tội hiếp dâm là bất kỳ người nào từ đủ 14 tuổi trở lên, có năng lực trách nhiệm hình sự.

- Khách thể: Tội hiếp dâm là xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người.

- Mặt khách quan:

+ Về hành vi: Có hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân.

Để xác định tội hiếp dâm thì người phạm tội phải có hành vi giao cấu hoặc các hành vi quan hệ tình dục khác.

Theo định nghĩa tại Nghị quyết 06/2019/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng quy định về các tội xâm hại tình dục trong Bộ luật Hình sự, thì:

- Giao cấu là hành vi xâm nhập của bộ phận sinh dục nam vào bộ phận sinh dục nữ, với bất kỳ mức độ xâm nhập nào. Giao cấu với người dưới 10 tuổi được xác định là đã thực hiện không phụ thuộc vào việc đã xâm nhập hay chưa xâm nhập.

- Hành vi quan hệ tình dục khác là hành vi của những người cùng giới tính hay khác giới tính, bao gồm đưa bộ phận sinh dục nam xâm nhập vào miệng, hậu môn của người khác; dùng ngón tay, ngón chân, lưỡi..., dụng cụ tình dục xâm nhập vào bộ phận sinh dục nữ, hậu môn của người khác.

- Lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân là lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân là việc người phạm tội lợi dụng tình trạng người bị hại bị tai nạn, bị ngất, bị trói, bị khuyết tật... dẫn đến không thể chống cự được; người bị hại bị say rượu, bia, thuốc ngủ, thuốc gây mê, thuốc kích thích, bị bệnh tâm thần hoặc bị bệnh khác... dẫn đến hạn chế hoặc mất khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành vi.

- Thủ đoạn khác bao gồm các thủ đoạn như đầu độc nạn nhân; cho nạn nhân uống thuốc ngủ, thuốc gây mê, uống rượu, bia hoặc các chất kích thích mạnh khác làm nạn nhân lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành; hứa hẹn cho tốt nghiệp, cho đi học, đi thi đấu, đi biểu diễn ở nước ngoài để giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác.

- Mặt chủ quan: Tội hiếp dâm được thực hiện với lỗi cố ý trực tiếp. 

2. Khung hình phạt tội hiếp dâm

- Khung cơ bản: Phạt tù từ 02 năm đến 07 năm

- Khung hai: Phạt tù từ 07 năm đến 15 năm khi phạm tội thuộc các trường hợp sau đây:

+ Có tổ chức;

+ Đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh;

+ Nhiều người hiếp một người;

+ Phạm tội 02 lần trở lên;

+ Đối với 02 người trở lên;

+ Có tính chất loạn luân;

+ Làm nạn nhân có thai;

+ Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;

+ Tái phạm nguy hiểm.

- Khung ba: Phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân khi phạm tội thuộc các trường hợp sau đây:

+ Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

+ Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội;

+ Làm nạn nhân chết hoặc tự sát.”.

- Khung bốn: Phạt tù từ 05 năm đến 10 năm khi phạm tội đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi.

Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

3. Phân biệt tội hiếp dâm và tội cưỡng dâm

Điểm giống nhau:

- Tội Hiếp dâm, Cưỡng dâm đều là tội phạm thuộc nhóm các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người, cụ thể ở đây là về xâm hại tình dục;

- Cả 02 tội đều được thực hiện với lỗi cố ý trực tiếp.

Điểm khác nhau:

	Tội Hiếp dâm	Tội Cưỡng dâm
Hành vi	- Dùng vũ lực; - Đe dọa dùng vũ lực; - Lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân; - Thủ đoạn khác Nhằm giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân.	- Dùng mọi thủ đoạn khiến người lệ thuộc mình hoặc người đang ở trong tình trạng quẫn bách phải miễn cưỡng giao cấu hoặc miễn cưỡng thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác.
Nạn nhân	Người từ đủ 16 tuổi trở lên. Trường hợp nạn nhân là người dưới 16 tuổi sẽ cấu thành Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi quy định tại Điều 142 Bộ luật hình sự	Phải là người từ đủ 16 tuổi trở lên và đang ở trong tình trạng quẫn bách hoặc lệ thuộc người phạm tội. - Trường hợp nạn nhân là người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi và đang ở trong tình trạng quẫn bách hoặc lệ thuộc người phạm tội sẽ cấu thành Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi tại Điều 144 Bộ luật hình sự. - Trường hợp nạn nhân là người dưới 13 tuổi sẽ cấu thành tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi tại Điều 142 Bộ luật hình sự)
Hình phạt	Thấp nhất là 02 năm tù, cao nhất là tù chung thân. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.	Thấp nhất là 01 năm tù, cao nhất là 18 năm tù. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

4. Một số bản án về tội hiếp dâm

Dưới đây, là một số bản án về tội hiếp dâm đã được xét xử trên thực tế:

- Bản án về tội hiếp dâm số 116/2022/HS-ST

- Bản án về tội hiếp dâm số 91/2021/HS-PT

- Bản án về tội hiếp dâm số 13/2022/HS-ST

- Bản án 20/2021/HSST ngày 11/01/2021 về tội hiếp dâm

- Bản án 12/2019/HS-PT ngày 10/01/2019 về tội hiếp dâm

Từ khóa: Hiếp dâm | Cưỡng dâm | Khung hình phạt tội hiếp dâm | Cấu thành tội hiếp dâm | Phân biệt tội hiếp dâm và tội cưỡng dâm | Bản án về tội hiếp dâm | Dùng vũ lực | Bộ luật Hình sự |