BỘ Y TẾ
-------
|
CỘNG HÒA XÃ
HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
---------------
|
Số: 1773/QĐ-BYT
|
Hà Nội, ngày 20 tháng 4 năm 2020
|
QUYẾT ĐỊNH
VỀ
VIỆC BAN HÀNH “SỔ TAY HƯỚNG DẪN MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG DỊCH VIÊM ĐƯỜNG HÔ
HẤP CẤP DO SARS-COV-2 (COVID-19) ĐỐI VỚI NGƯỜI KHUYẾT TẬT TẠI CỘNG ĐỒNG”
BỘ TRƯỞNG BỘ Y TẾ
Căn cứ Nghị định số 75/2017/NĐ-CP ngày
20/6/2017 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức
của Bộ Y tế;
Căn cứ Biên bản họp Hội đồng chuyên
môn nghiệm thu "Sổ tay hướng dẫn một số biện pháp phòng chống dịch Viêm đường
hô hấp cấp do SARS-CoV-2 (Covid-19) đối với người khuyết tật tại cộng đồng"
ngày 15/4/2020;
Theo đề nghị của Cục trưởng Cục Quản
lý khám, chữa bệnh, Bộ Y tế,
QUYẾT ĐỊNH:
Điều 1. Ban
hành kèm theo Quyết định này “Sổ tay hướng dẫn một số biện pháp phòng chống dịch
Viêm đường hô hấp cấp do SARS-COV-2 (COVID-19) đối với người khuyết tật tại cộng
đồng”.
Điều 2. Quyết
định này có hiệu lực kể từ ngày ký, ban hành.
Điều 3. Các
Ông, bà: Chánh Văn phòng Bộ, Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh, Tổng Cục
trưởng, Cục trưởng, Vụ trưởng thuộc Bộ và Thủ trưởng các đơn vị có liên quan chịu
trách nhiệm thi hành Quyết định này./.
Nơi nhận:
-
Như Điều 3;
- PTT Vũ Đức Đam (để b/cáo);
- Các đ/c Thứ trưởng (để biết);
- Sở Y tế 63 tỉnh, TP trực thuộc TƯ (để t/hiện);
- Bệnh viện, Viện trực thuộc Bộ (để t/hiện);
- Y tế Bộ, ngành (để t/hiện);
- LHH về người khuyết tật VN (để t/hiện);
- Cổng thông tin điện tử Bộ Y tế;
- Website Cục QLKCB;
- Lưu: VT,
KCB.
|
KT. BỘ TRƯỞNG
THỨ TRƯỞNG
Nguyễn Trường Sơn
|
SỔ TAY HƯỚNG DẪN
MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG DỊCH COVID-19 ĐỐI VỚI NGƯỜI KHUYẾT
TẬT TẠI CỘNG ĐỒNG
(Ban hành kèm theo Quyết định số /QĐ-BYT ngày /4/2020 của Bộ
trưởng Bộ Y tế)
CHỦ BIÊN
1. PGS.TS.
Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, Chữa bệnh, Bộ Y tế, Phó trưởng
Tiểu ban Điều trị, Ban chỉ đạo Quốc gia phòng chống Covid19.
2. PGS.TS
Trần Trọng Hải, Chủ tịch Hội phục hồi chức năng Việt Nam
BAN BIÊN SOẠN
1.
PGS. TS. Phạm Văn Minh
|
Chủ
nhiệm Bộ môn phục hồi chức năng, Trường Đại học Y Hà Nội
|
2.
PGS.TS. Lương Tuấn Khanh
|
Giám
đốc Trung tâm phục hồi chức năng, Bệnh viện Bạch Mai
|
3.
TS. Đỗ Chí Hùng
|
Chủ
nhiệm Bộ môn phục hồi chức năng, Trường Đại học Y tế công cộng
|
4.
TS.BSCKII. Trịnh Quang Dũng
|
Trưởng
Khoa phục hồi chức năng, Bệnh viện Nhi Trung ương
|
5.
PGS.TS. Nguyễn Thị Kim Liên
|
Bộ
môn phục hồi chức năng, Trường Đại học Y Hà Nội
|
6.
TS. Vương Ánh Dương
|
Trưởng
phòng Nghiệp vụ - Thanh tra - Bảo vệ sức khỏe cán bộ, Cục Quản lý khám, chữa
bệnh
|
7.
TS. Dương Huy Lương
|
Trưởng
phòng Quản lý chất lượng - Chỉ đạo tuyến, Cục Quản lý khám, chữa bệnh
|
8.
TS. Trần Ngọc Nghị
|
Trưởng
Phòng Phục hồi chức năng và Giám định, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh
|
9.
ThS. Hà Thị Kim Phượng
|
Trưởng
phòng Điều dưỡng - Dinh dưỡng - Kiểm soát nhiễm khuẩn, Cục Quản lý Khám, chữa
bệnh
|
10.
Ông Đặng Văn Thanh
|
Phó
Chủ tịch thường trực Liên hiệp hội về người khuyết tật Việt Nam
|
11.
Bà Nguyễn Thị Lan Anh
|
Viện
trưởng Viện nghiên cứu phát triển cộng đồng (ACDC)
|
12.
BSCKI. Nguyễn Thị Thanh Lịch
|
Phó
trưởng Phòng Phục hồi chức năng và Giám định, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh
|
13.
ThS. Phạm Dũng
|
Hội
Phục hồi chức năng Việt Nam
|
14.
ThS.BS. Nguyễn Thị Phương Anh
|
Trưởng
khoa Thăm dò và phục hồi chức năng, Bệnh viện Phổi Trung ương
|
15.
ThS. Nguyễn Minh Hạnh
|
Chuyên
viên chính, Phòng Phục hồi chức năng và Giám định, Cục Quản lý Khám, chữa
bệnh
|
16.
TS. Nguyễn Thị Hương Giang
|
Phó
Trưởng Khoa phục hồi chức năng, Bệnh viện Nhi Trung ương
|
THƯ
KÝ
1. TS.BS.
Trần Ngọc Nghị
2. BSCKI.
Nguyễn Thị Thanh Lịch
3. ThS.
Hà Thị Kim Phượng
4. ThS.BS.
Nguyễn Thị Phương Anh
5. ThS.BS.
Nguyễn Minh Hạnh
Vi rút Corona (CoV)
là một họ vi rút lây truyền từ động vật sang người, còn có khả năng lây trực tiếp
từ người sang người chủ yếu qua giọt bắn, đường hô hấp và qua đường tiếp xúc.
Vi rút cũng có khả năng lây truyền qua khí dung trong không khí. Từ tháng
12/2019, một chủng vi rút Corona mới (gọi tắt là SARS-CoV-2) đã được xác định
là căn nguyên gây ra dịch viêm đường hô hấp cấp tính (gọi tắt COVID-19).
Người bệnh COVID-19
có biểu hiện lâm sàng đa dạng: từ nhiễm không có triệu chứng, giống như cảm cúm
thông thường, tới những biểu hiện bệnh lý nặng như viêm phổi nặng, suy hô hấp,
sốc nhiễm trùng, suy chức năng đa cơ quan và tử vong, đặc biệt ở những người
cao tuổi, người khuyết tật, người có bệnh mạn tính hay suy giảm miễn dịch.
Các bệnh mạn tính như
bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (BPTNMT), giãn phế quản, viêm phổi kẽ, ung thư phổi,
người suy giảm miễn dịch, đái tháo đường, tim mạch, tăng huyết áp… sẽ làm tăng
mức độ nặng của bệnh khi người bệnh nhiễm COVID-19.
Hiện nay chưa có thuốc
đặc hiệu và chưa có vắc xin phòng COVID-19 nên chủ yếu là điều trị hỗ trợ và điều
trị triệu chứng. Các biện pháp phòng bệnh chính là phát hiện sớm và cách ly ca
bệnh.
Chùm ca bệnh được
phát hiện tại Thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc vào ngày 03/12/2019 đã
nhanh chóng lan ra các vùng lãnh thổ của Trung Quốc, các nước trong khu vực và
trên toàn thế giới. Tính đến ngày 17 tháng 4 năm 2020, trên thế giới có 212 quốc
gia và vùng lãnh thổ với 2.182.823 ca mắc Covid-19, trong số này có 145.551 trường
hợp tử vong. Khoảng 75% trong số ca tử vong có sẵn bệnh lý mạn tính như bệnh
tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi mãn tính, tai biến mạch não…
Ở Việt Nam, tỷ lệ người
khuyết tật (NKT) chiếm khoảng 7% dân số, tương đương với khoảng 6,2 triệu NKT.
Bên cạnh đó có khoảng 13% dân số, tức là khoảng 12 triệu người sống chung trong
hộ gia đình có NKT. Hơn 80% NKT sống tại cộng đồng. Tỷ lệ này dự kiến sẽ tăng
lên cùng với xu hướng già hóa dân số, gia tăng mắc bệnh không lây nhiễm, tai nạn
và thảm họa. NKT thường có sức đề kháng giảm, khả năng chống đỡ bệnh tật kém, dễ
mắc bệnh và nếu mắc thì diễn biến bệnh thường nặng hơn người bình thường, đặc
biệt đối với nhóm NKT có mức độ khuyết tật nặng hoặc đặc biệt nặng. Vì vậy, việc
phòng chống Covid-19 đối với NKT là rất quan trọng.
Với sự chỉ đạo quyết
liệt của Chính phủ, Bộ Y tế, sự vào cuộc đồng bộ của các Bộ/Ngành, Chính quyền
địa phương và sự đồng lòng của người dân đã giúp Việt Nam hạn chế được sự lây
lan của dịch bệnh. Tuy nhiên, dịch bệnh COVID-19 vẫn đang có chiều hướng diễn
biến phức tạp, đòi hỏi mỗi người dân nói chung và NKT cùng thành viên gia đình,
người chăm sóc cho họ cần có kiến thức, kỹ năng cần thiết để chung tay phòng chống
dịch bệnh có hiệu quả. Vì vậy Bộ Y tế đã chỉ đạo xây dựng Sổ tay “Hướng dẫn
phòng chống dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do SARS-CoV-2 (COVID-19) đối với
người khuyết tật tại cộng đồng”.
Sổ tay này dùng cho đối
tượng sử sụng là NKT, thành viên gia đình NKT, người chăm sóc hỗ trợ NKT, cán bộ
y tế, Tổ chức NKT và Tổ chức vì NKT.
Cục Quản lý Khám, chữa
bệnh, Bộ Y tế xin trân trọng cảm ơn sự chỉ đạo sâu sát của Phó Thủ tướng Vũ Đức
Đam, Trưởng Ban chỉ đạo Quốc gia về phòng chống dịch COVID-19; PGS.TS Nguyễn
Trường Sơn, Trưởng Tiểu ban Điều trị, Ban chỉ đạo Quốc gia phòng chống
Covid-19, Thứ trưởng Bộ Y tế. Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, Bộ Y tế cũng đánh
giá cao sự phối hợp và hỗ trợ về kỹ thuật của Viện nghiên cứu phát triển cộng đồng
(ACDC); Tổ chức CBM; Ủy ban Y tế Hà Lan - Việt Nam (MCNV). Trân trọng cảm ơn sự
tham gia nhiệt tình và những đóng góp rất giá trị của GS.TS. Lê Ngọc Trọng,
Nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế, PGS.TS. Trần Trọng Hải, Chủ tịch Hội PHCN Việt Nam,
các chuyên gia Hội PHCN Việt Nam, Liên hiệp hội Người Khuyết tật Việt Nam; Bộ
môn PHCN Trường Đại Học Y Hà Nội, các chuyên gia trong nước và quốc tế về nội
dung, hình thức tài liệu này.
Tài liệu này được
hoàn thành trong thời gian ngắn nên không tránh khỏi những thiếu sót. Ban soạn
thảo rất mong nhận được góp ý của bạn đọc. Mọi góp ý xin gửi về Cục Quản lý
Khám, chữa bệnh, Bộ Y tế; Địa chỉ: Số 138A Giảng Võ, Ba Đình, Hà Nội.
Trân trọng cảm ơn.
|
Hà
Nội, ngày tháng 4 năm 2020
CỤC TRƯỞNG
CỤC QUẢN LÝ KHÁM, CHỮA BỆNH
Phó trưởng Tiểu ban Điều trị, Ban chỉ đạo Quốc gia phòng chống Covid-19
PGS.TS. Lương Ngọc Khuê
|
MỤC LỤC
1. Lời
nói đầu
2. Danh
mục chữ viết tắt
3. Phần
1: Đại cương về Covid -19
4. Phần
2: Hướng dẫn NKT tự phòng chống dịch Covid -19
5. Phần
3: Hướng dẫn dành cho người chăm sóc, gia đình, tổ chức 29 NKT và vì NKT hỗ trợ
NKT phòng chống dịch Covid -19 tại cộng đồng
COVID-19: Corona
Virus Disease - 2019
NKT: Người
khuyết tật
PHCN: Phục
hồi chức năng
PHCNDVCĐ: Phục
hồi chức năng dựa vào cộng đồng
SARS-CoV-2: Severe
acute respiratory syndrome coronavirus 2
WHO: Tổ
chức y tế thế giới
Bệnh viêm đường hô hấp
cấp do chủng mới của vi rút Corona (tên của vi rút này là SARS-CoV-2) được gọi
tắt là Covid-19. Đây là bệnh truyền nhiễm cấp tính thuộc nhóm A. Ngày
11/3/2020, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã tuyên bố dịch bệnh Covid-19 là một đại
dịch toàn cầu. Ngày 01/4/2020 Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã công bố dịch
COVID-19 trên phạm vi toàn quốc.
SARS-CoV-2 là một họ
vi rút lây truyền từ động vật sang người, còn có khả năng lây trực tiếp từ người
sang người chủ yếu qua giọt bắn, đường hô hấp và qua đường tiếp xúc. Vi rút
cũng có khả năng lây truyền qua khí dung trong không khí, nước bọt, hơi thở…có
thể lây theo tay nếu tay NKT sờ vào các vật dụng có chứa vi rút như tay nắm cửa,
nút thang máy sau đó đưa tay lên mũi, miệng, mắt…
Hình
ảnh mô phỏng SARS-CoV-2 nguyên nhân gây dịch Covid-19
Thời gian ủ bệnh
trong khoảng từ 2-14 ngày, trung bình từ 5-7 ngày. Người mắc bệnh có các triệu
chứng viêm đường hô hấp cấp tính: sốt, ho, khó thở, có trường hợp viêm phổi nặng
có thể gây suy hô hấp cấp và nguy cơ gây tử vong. Hiện nay chưa có thuốc điều
trị đặc hiệu và vắc xin phòng bệnh. Bệnh thường có diễn biến nặng ở người có sẵn
bệnh lý nền như bệnh tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi, tai biến mạch não hoặc
là NKT nặng và đặc biệt nặng.
10 LỜI KHUYÊN DÀNH CHO NKT
1. Hãy
ở nhà, hạn chế đi ra ngoài khi không thật cần thiết
2. Đeo
khẩu trang đúng cách
3. Giữ
khoảng cách an toàn
4. Rửa
tay thường xuyên bằng xà phòng và giữ vệ sinh nơi ở, dụng cụ hỗ trợ NKT
5. Duy
trì tập luyện PHCN đều đặn
6. Thực
hiện các hoạt động văn hóa, vui chơi giải trí phù hợp tại nhà
7. Đảm
bảo dinh dưỡng đầy đủ, hợp lý
8. Kiểm
soát tốt các bệnh mạn tính
9. Cung
cấp thông tin về sức khỏe bản thân
10. Thường
xuyên cập nhật tình hình dịch bệnh tại nơi sinh sống
PHẦN 2
HƯỚNG DẪN NGƯỜI KHUYẾT TẬT TỰ PHÒNG CHỐNG
COVID-19
NKT
nên ở nhà để tránh SARS-CoV-2 xâm nhập vào cơ thể.
Không nên
- NKT
không ra công viên, khu vui chơi để dạo chơi, không đi bán hàng rong, vé số…
trong mùa dịch.
- Không
nên tụ tập đông người, không tiếp xúc với người người khác có biểu hiện ho, sốt,
khó thở.
- Không
nên đến những nơi công cộng hoặc nơi tụ tập đông người như: chợ, lễ hội, đám cưới,
siêu thị, nhà hàng, rạp chiếu phim...
- Không
nên đi thăm bà con, bạn bè hoặc đi du lịch trong mùa dịch
- Không
nên đi lại bằng phương tiện công cộng như xe buýt, tàu, máy bay
- Không
nên cho người khác đến thăm nhà mình, tổ chức liên hoan, hội họp đông người tại
nhà.
- Không
nên tiếp xúc với người đang bị ho, sốt, khó thở, người đi từ vùng có dịch trở về.
- Cố
gắng bố trí làm việc tại nhà để tránh tiếp xúc nơi công cộng, đề nghị hỗ trợ từ
cơ quan, công ty để có thể được làm việc tại nhà.
Ghi
chú:
(1) Hạn
chế là ít đi đến đâu hoặc ít làm gì đó
(2) Nơi
công cộng là tất cả những nơi chúng ta có thể gặp gỡ mà không phải là gia đình
- NKT
khi ra khỏi nhà phải đeo khẩu trang, đặc biệt khi cần thiết phải đến chỗ đông
người, nơi công cộng. Có thể sử dụng khẩu trang y tế hoặc khẩu trang vải.
- Khi
sử dụng khẩu trang hãy chắc chắn rằng khẩu trang che kín miệng và mũi.
- Tránh
chạm tay vào khẩu trang khi đang sử dụng.
- Nếu
sử dụng các loại khẩu trang dùng một lần, sau khi sử dụng cần loại bỏ ngay vào
thùng rác có nắp đậy và rửa sạch tay sau khi bỏ khẩu trang.
Chú
ý: Khi đeo và tháo khẩu trang phải cầm vào dây khẩu trang,
không sờ tay vào hai mặt khẩu trang
- Đối
với một số nhóm khuyết tật, đặc biệt là trẻ em khuyết tật không hợp tác trong
việc đeo khẩu trang, nên hạn chế cho trẻ tiếp xúc người khác nơi công cộng và
nơi đông người.
- Người
chăm sóc NKT phải đeo khẩu trang khi hỗ trợ NKT
Không nên
Nên làm
- NKT có khó khăn về
nghe nói khi bắt buộc phải đọc hình miệng ở cự ly quan sát gần, tốt nhất nên sử
dụng người trong gia đình làm người phiên dịch trung gian để giao tiếp.
- Khi
ra ngoài, mọi người, gồm cả NKT nên giữ khoảng cách với người khác tối thiểu
02 m. Những người xung quanh nếu NKT không xác định được khoảng cách thì phải
chủ động cách xa NKT tối thiểu 2m
- Nếu
trong gia đình có người có biểu hiện cúm, viêm đường hô hấp như sốt, ho, hắt
hơi, sổ mũi… hoặc từ vùng dịch trở về, mọi thành viên trong gia đình và NKT cần
tránh tiếp xúc gần, không dùng chung dụng cụ ăn/uống đồ dùng sinh hoạt cá nhân
với người đó. Người đó phải đeo khẩu trang, không nên chăm sóc trực tiếp, không
tiếp xúc gần với những người khác và NKT.
- Bố
trí nơi sinh hoạt riêng cho NKT hoặc bất kể ai trong gia đình bị nghi ngờ nhiễm
COVID-19. Nếu không bố trí phòng riêng cho người có nghi ngờ nhiễm bệnh thì giường,
nơi sinh hoạt của mọi người trong gia đình, nên cách nơi sinh hoạt của người đó
trên 2m. Nếu phải ở chung phòng với NKT thì giường ngủ của hai người phải cách
nhau trên 2m.
- Với
NKT cần người hỗ trợ cá nhân (ví dụ người dẫn đường cho người mù, đẩy xe lăn, vệ
sinh cá nhân v.v..), hoặc bắt buộc phải có tiếp xúc gần thì đặc biệt cần tuân
thủ nguyên tắc an toàn cao nhất có thể: như đeo khẩu trang, găng tay hoặc rửa
tay thường xuyên với xà phòng hoặc dung dịch rửa tay nhanh có chứa cồn. Người hỗ
trợ nên là người trong gia đình. Đặc biệt, đối với người khiếm thị có người dẫn
đường, cần bám vào vai của người dẫn đường, tránh chạm vào bàn tay hoặc khuỷu
tay bởi khi ho hoặc hắt hơi, mọi người thường dùng các bộ phận này để che miệng.
- Rửa
tay thường xuyên bằng xà phòng sau khi về nhà, trước khi ăn uống, sau khi đi vệ
sinh, sau khi ho hắt hơi, xì mũi, chạm vào đồ vật hay bề mặt có nguy cơ nhiễm
virut nơi công cộng, ... Không sờ tay lên mắt, mũi, miệng khi chưa rửa tay. Gia
đình, người chăm sóc có thể trợ giúp NKT rửa tay nếu NKT, trẻ em khuyết tật
không tự thực hiện được.
Bàn
tay bẩn có thể mang tới rất nhiều mầm bệnh
- Theo
Tổ chức Y tế thế giới, rửa tay được coi là liều vaccine tự chế, rất đơn giản, dễ
thực hiện, hiệu quả về chi phí cũng như có thể cứu sống hàng triệu người. Những
năm gần đây, Bộ Y tế đã phát động phong trào vệ sinh bàn tay ở cả bệnh viện và
cộng đồng. Theo nhiều báo cáo của các chuyên gia kiểm soát nhiễm khuẩn trong và
ngoài nước thì các bệnh truyền nhiễm đã và đang diễn ra trong cộng đồng hoàn
toàn có thể phòng ngừa được bằng cách giữ gìn vệ sinh, trong đó có rửa tay bằng
xà phòng.
- Theo
đó, chỉ một động tác rửa tay sạch đã làm giảm tới 35% khả năng lây truyền vi
khuẩn gây bệnh tiêu chảy làm tử vong hàng triệu người mỗi năm trên thế giới. Việc
rửa tay cũng có thể làm giảm rủi ro nhiễm khuẩn tiêu chảy tới 47%, nhiễm khuẩn
đường hô hấp tới 19-45%. Các nghiên cứu cho thấy, bàn tay của một người có thể
mang tới 4,6 triệu mầm bệnh. Ngày 12/10/2007, Vụ điều trị Bộ Y tế đã ban hành
công văn số 7517/BYT-ĐTr hướng dẫn về Quy trình rửa tay thường quy.
Nên
rửa tay khi nào?
- Mục
đích của rửa tay thường quy là làm sạch và loại bỏ vi khuẩn vãng lai trên da
tay, đảm bảo an toàn cho người bệnh, nhân viên y tế và góp phần làm giảm tỷ lệ
nhiễm khuẩn bệnh viện. Vì vậy, nên rửa tay vào các thời điểm sau:
+ Trước khi mang
găng.
+ Trước và sau khi
khám, chăm sóc mỗi người bệnh.
+ Trước khi chuẩn bị
dụng cụ, thuốc.
+ Trước khi chế biến
hoặc chia thức ăn.
+ Trước khi di chuyển
bàn tay từ vùng cơ thể nhiễm khuẩn sang vùng sạch trên cùng một bệnh nhân.
+ Sau khi tiếp xúc với
máu, dịch cơ thể của người bệnh.
+ Sau khi tiếp xúc với
đồ vật nhiễm bẩn.
+ Sau khi tháo găng.
+ Khi có cảm giác hoặc
nhìn thấy tay bẩn.
Cần
chuẩn bị:
- Lavabo,
vòi nước có cần gạt bằng tay hoặc bằng chân;
- Nước
sạch;
- Xà
phòng hoặc dung dịch rửa tay khử khuẩn;
- Hộp
đựng khăn lau tay sạch dùng 1 lần;
- Thùng đựng khăn lau
tay bẩn.
Chú
ý: Dùng xà phòng bánh phải dùng loại có chất diệt khuẩn và phải
giữ cho bánh xà phòng luôn khô bằng cách đựng trong hộp có lỗ thoát nước ở đáy.
Quy trình rửa tay thường quy
Quy
trình rửa tay thường quy
- Bước
1: Làm ướt 2 lòng bàn tay bằng nước. Lấy xà phòng và chà 2 lòng bàn tay vào
nhau.
- Bước
2: Chà lòng bàn tay này lên mu và kẽ ngoài các ngón tay của bàn tay kia và ngược
lại.
- Bước
3: Chà 2 lòng bàn tay vào nhau, miết mạnh các kẽ trong ngón tay.
- Bước
4: Chà mặt ngoài các ngón tay của bàn tay này vào lòng bàn tay kia.
- Bước
5: Dùng bàn tay này xoay ngón cái của bàn tay kia và ngược lại.
- Bước
6: Xoay các đầu ngón tay này vào lòng bàn tay kia và ngược lại.
Rửa sạch tay dưới vòi
nước chảy đến cổ tay và làm khô tay.
Chú
ý: Mỗi bước “chà” 5 lần. Thời gian rửa tay tối thiểu 30 giây.
Chú
ý: Cần rửa tay sau khi về nhà, trước khi ăn uống, sau khi đi vệ
sinh, sau khi ho hắt hơi, xì mũi, sau khi chạm vào đồ vật hay bề mặt có nguy cơ
nhiễm virut
Chú
ý: thường xuyên mở cửa, lau chùi giữ nhà cửa, giữ vệ sinh sạch
sẽ nơi ở
Những dụng cụ trợ
giúp NKT, phải lau chùi sạch bằng dung dịch sát khuẩn trước và sau khi sử dụng
Nạng
|
Gậy
|
|
|
Chân
giả
|
Xe
lăn
|
|
|
Dụng
cụ trợ thính
|
Kính
dùng cho người khiếm thị
|
|
|
Dụng
cụ hoạt động trị liệu
|
Dụng
cụ vận động trị liệu
|
|
|
- Giữ
vệ sinh nơi ở sạch sẽ, thông thoáng bằng cách mở cửa sổ, lau đồ vật bằng các chất
sát trùng thông thường. Các thiết bị, dụng cụ hỗ trợ của NKT như xe lăn, xe lắc,
nẹp, gậy nạng, máy trợ thính, kính, dụng cụ hỗ trợ … cần được vệ sinh và sát
khuẩn thường xuyên theo đúng hướng dẫn của loại thiết bị đó, đặc biệt trước khi
đi và sau khi về nhà.
- Giữ
gìn các dụng cụ hỗ trợ cá nhân, không đặt, để ở nơi công cộng để tránh bị lây
nhiễm qua đồ vật. Tránh không cho người khác chạm vào các dụng cụ hỗ trợ của
NKT. Thường xuyên mở cửa ra vào và cửa sổ, hạn chế sử dụng điều hòa.
- NKT
cần luyện tập PHCN đều đặn tại nhà ngay cả khi không thể ra ngoài. NKT có thể
duy trì và nâng cao sức khỏe tại một góc nhà, ban công, trước màn hình vô tuyến.
- NKT
tự làm hoặc nhờ người nhà/người trợ giúp làm tạ tay bằng các lọ nước, lọ chứa gạo,
đỗ, ngô, nặng từ 0,5kg- 2kg.
- Nâng
tạ với các động tác gập/duỗi khuỷu tay, dạng vai từ 10-20 lần cho mỗi động tác,
lặp lại 3 hiệp.
- Đứng
lên ngồi xuống 10-20 lần tùy theo sức khỏe, đứng trên mũi chân, đứng trên gót
chân, có ghế/thanh vịn phía trước để đảm bảo an toàn
- Các
bài tập duy trì sức bền: đạp xe lực kế, bước tại chỗ
- Các
bài tập thăng bằng: đứng mũi chân chạm gót, đứng chụm chân, đứng trên 1 chân hoặc
tập thái cực quyền
- Tập
duy trì khoảng 20- 30 phút/ngày, khoảng 4- 5 ngày/ tuần đối với tập sức bền (đạp
xe, đi bộ).
- Các
bài tập thăng bằng, tập khỏe cơ: tập khoảng 3 buổi/tuần, mỗi buổi khoảng 30
phút. Có thể chia ngắn các buổi tập 10- 15 phút/ buổi đối với NKT yếu hơn. Khi
tập NKT vẫn có thể vừa nói chuyện được là mức độ tập vừa với sức.
Lưu
ý không tập khi: Đau
ngực, tăng huyết áp chưa kiểm soát được, hoa mắt, chóng mặt, khó thở, thấy tim
đập nhanh (trống ngực), bệnh nhiễm khuẩn kèm có sốt, sưng đau khớp, đang có vấn
đề về bệnh võng mạc (bong võng mạc, sau hoặc đang điều trị laser bệnh võng mạc),
sau thay thủy tinh thể.
Một
số bài tập thở cho NKT bị bệnh phổi mạn tính như viêm phế quản mạn tính tắc nghẽn,
giãn phế quản
KỸ
THUẬT TẬP THỞ
TẬP
THỞ CHÚM MÔI
Hít vào thật sâu, từ
từ bằng mũi, Chúm môi từ từ thở ra cho tới hết khả năng. Mỗi ngày tập 2 lần, mỗi
lần khoảng 10 phút.
TẬP
THỞ CƠ HOÀNH
Hít vào từ từ bằng
mũi, đồng thời bụng phình lên, Thở ra chúm môi, đồng thời bụng hóp lại. Mỗi
ngày tập 2 lần, mỗi lần khoảng 10 phút.
TẬP
THỞ VỚI BÓNG
Hít vào thật sâu,
nín thở sau đó ngậm miệng và thổi ra thật hết sao cho quả bóng càng căng càng tốt.
Sau đó tháo toàn bộ hơi trong quả bóng ra và lặp lại động tác trên. Mỗi ngày tập
2 lần, mỗi lần khoảng 10 phút.
KỸ
THUẬT HO HỮU HIỆU
- Người
bệnh thở chúm môi khoảng 5 – 10 phút: giúp đẩy đờm từ phế quản nhỏ ra
các phế quản vừa
- Tròn
miệng hà hơi 5 – 10 lần, tốc độ tăng dần: giúp đẩy đờm từ phế quản vừa
ra khí quản
- Ho:
hít vào thật sâu, nín thở và ho liên tiếp 2 lần, lần 1 nhẹ, lần 2 nhanh mạnh để
đẩy đờm ra ngoài
- Người
chăm sóc hướng dẫn NKT hít vào từ từ, tiếp theo chúm môi giống như thổi nến và
thở ra càng dài càng tốt (thời gian thở ra dài hơn thời gian hít vào, sau 1 vài
lần hít thở, đờm sẽ được đẩy lên họng, NKT có thể ho và khạc đờm hoặc có thể nuốt
đờm nếu khó khạc. Tập thở lúc sáng khi ngủ dậy, tránh tập lúc ăn no.
6.
Thực hiện các hoạt động văn hóa, vui chơi giải trí tại nhà
- Đọc sách báo, xem
Tivi, đánh cờ, học hát, học ngoại ngữ, làm bánh, vẽ tranh hoặc các hoạt động
văn hóa, giải trí khác tại nhà tạo môi trường vui vẻ thỏa mái, mỗi ngày ở nhà
là một ngày vui và có ích.
- Trò chuyện với người
thân, bạn bè ngay tại nhà bằng điện thoại, email, hoặc các phương tiện liên lạc
trực tuyến khác
Luyện
tập PHCN tại nhà
Hoạt
động vui chơi, giải trí, làm việc tại nhà
- Duy
trì chế độ dinh dưỡng đầy đủ, hợp lý; nguồn thức ăn chủ yếu có nguồn gốc từ cộng
đồng nơi NKT sinh sống, dễ kiếm, phù hợp văn hóa địa phương.
- NKT
cần có chế độ ăn phù hợp, đặc biệt là những người có chỉ định dinh dưỡng của
bác sỹ. Cần ăn đủ, đa dạng thực phẩm, tránh ăn kiêng quá mức. Bổ sung các thực
phẩm giàu đạm (protein) như thịt, cá, tôm, sữa…,giàu vitamin A như cà rốt, cà
chua…, vitamin C như rau ngót, cam, chanh, nho…, loại thực phẩm giàu vitamin D,
và khoáng chất có tác dụng tăng cường miễn dịch trong bữa ăn hàng ngày.. Nếu
không thể ăn đủ lượng thực phẩm cần thiết, có thể bổ sung dinh dưỡng từ chất lỏng
(ví dụ các loại sữa, từ 1-2 cốc mỗi ngày).
- Tăng
cường sử dụng các thực phẩm có tính đề kháng như hành, tỏi, gừng, sả, chanh,
và các loại rau thơm .
- Nếu
có mắc bệnh nền khác như tăng huyết áp, tiểu đường, hay suy thận, suy tim v.v..
thì cần tuân thủ thực hiện chế độ ăn điều trị các bệnh này như bác sĩ đã hướng
dẫn.
- Đảm
bảo vệ sinh an toàn thực phẩm: Ăn chín, uống sôi. Các loại thịt, cá, trứng phải
được nấu chín hoàn toàn. Không để thực phẩm sống chung với thực phẩm chín. Rửa
tay trước và sau khi ăn, trước và sau khi chế biến thức ăn, sau khi đi vệ sinh
hoặc tiếp xúc với bề mặt có nguy cơ.
- Hạn
chế ăn hàng quán nơi không đảm bảo vệ sinh an toàn.
- Uống
nước đủ, đặc biệt nước ấm: thông thường, một người có thể uống khoảng 6 - 9 cốc/01
ngày (tương đương 1500ml -2000ml, tùy độ tuổi sẽ giảm số lượng cho phù hợp).
Tránh để khô họng, không đợi cảm giác khát mới uống.
- Kiểm
soát tốt các bệnh mạn tính (Đái tháo đường, bệnh phổi mạn tính , bệnh tim mạch…)
- Đảm
bảo uống đủ thuốc không được phép bỏ uống thuốc nếu chưa có chỉ định của bác
sĩ.
- Dùng
thuốc theo theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Theo
dõi tình hình sức khỏe bản thân hàng ngày như nhiệt độ, huyết áp, đường huyết
(nếu có thể hoặc nhờ sự trợ giúp của người thân nếu có người trợ giúp cá nhân tại
gia đình).
- Bất
cứ sự thay đổi nào dù nhỏ hay thoáng qua về sức khỏe phải báo ngay cho người
thân hoặc nhân viên y tế trong trường hợp cần thiết
- NKT
hoặc người chăm sóc cần liên lạc ngay với nhân viên y tế để được khám và tư vấn
khi có các biểu hiện nghi ngờ nhiễm bệnh. Trường hợp NKT gặp khó khăn trong việc
di chuyển có thể yêu cầu người hỗ trợ hoặc nhân viên y tế đến nhà.
- Hãy
nói với người thân, người chăm sóc, nhân viên y tế về những bệnh hiện mắc, thuốc
đang điều trị.
- Tự
khai báo hoặc nhờ người thân khai báo trực tuyến về tình trạng sức khỏe của bản
thân.
- NKT
và gia đình nên cập nhật thông tin về tình hình dịch bệnh Covid-19 qua
báo đài của Trung ương, địa phương để chủ động phòng chống dịch. Tránh hoang
mang lo lắng trước các thông tin về dịch bệnh Covid-19 trên các kênh không
chính thống mà chưa được kiểm chứng.
- Liên
lạc qua số điện thoại đường dây nóng của cơ sở y tế gần nhất, ngay khi có triệu
chứng về hô hấp như: ho, tức ngực, khó thở…hoặc cần tư vấn các vấn đề về liên
quan đến dịch bệnh.
- Có
sẵn thông tin, số điện thoại liên lạc của Trạm y tế xã phường, Bác sĩ hiện đang
chăm sóc sức khỏe cho gia đình, hội NKT địa phương để xin được tư vấn khi cần
thiết .
- Hãy
lưu số điện thoại của người thân, hàng xóm…
- Chuẩn
bị vật dụng thiết yếu, thức ăn, thuốc thiết yếu, thuốc điều trị bệnh hàng ngày…
- Theo
dõi tin tức trên đài truyền hình, đài phát thanh quốc gia. Đặc biệt NKT nghe
nói có thể cập nhật tin tức bằng ngôn ngữ ký hiệu tại chương trình “Việt Nam
hôm nay” hoặc “Chuyển động 24h” phát sóng vào lúc 17.30 đến 19.00 hàng ngày.
PHẦN 3
HƯỚNG DẪN DÀNH CHO NGƯỜI CHĂM SÓC, GIA
ĐÌNH, TỔ CHỨC NKT VÀ VÌ NKT
- Người
chăm sóc phải thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp phòng bệnh cho bản thân như:
vệ sinh tay thường xuyên, đeo khẩu trang nơi công cộng, không tiếp xúc gần với
người có biểu hiện bệnh đường hô hấp như ho, sốt.
- Người
chăm sóc NKT khi trở về từ vùng dịch hoặc khi tiếp xúc gần với người có biểu hiện
bệnh đường hô hấp như ho, sốt…thì không tiếp xúc với NKT. Người chăm sóc NKT
khi bản thân có biểu hiện bệnh đường hô hấp như ho, sốt…thì không tiếp xúc gần
với NKT.
- Hạn
chế tiếp xúc gần với NKT. Trường hợp cần tiếp xúc gần với NKT để hỗ trợ NKT,
PHCN cho NKT thì người chăm sóc cần tuân thủ những hướng dẫn về vệ sinh cá
nhân, đeo khẩu trang, thường xuyên rửa tay bằng xà phòng. …
- Hạn
chế người đến thăm hỏi
- Thường
xuyên vệ sinh sạch sẽ nơi ở của NKT, lau chùi các vật dụng trong nhà (đặc biệt
là các tay nắm cửa, tay vịn cầu thang…), các dụng cụ hỗ trợ của NKT như nạng, gậy,
xe lăn, kính, dụng cụ trợ thính bằng cồn hoặc các dung dịch khử khuẩn.
- Trường
hợp phát hiện NKT xuất hiện các triệu chứng: ho, sốt, hắt hơi, sổ mũi, mệt mỏi,
đau người, ớn lạnh, khó thở thì cần cách ly và thông báo với cơ quan y tế gần
nhất để được khám, xét nghiệm kịp thời.
- Khuyên
NKT không tự sử dụng các phương tiện công cộng (như xe buýt, taxi hay các
phương tiện khác)
- Tìm
hiểu và biết NKT đang mắc bệnh gì, đang dùng thuốc gì (đặc biệt khi người chăm
sóc không thường xuyên sống cùng).
- Đảm
bảo có đầy đủ thuốc và các phương tiện đơn giản để theo dõi sức khỏe như nhiệt
kế, máy đo huyết áp tự động...
- Thường
xuyên theo dõi tình hình sức khỏe, của NKT và các thành viên khác trong gia
đình nhằm kiểm tra xem có triệu chứng nghi bệnh không.
- Các
thành viên trong gia đình cần hiểu rõ về lịch trình sinh hoạt hàng ngày, chế độ
dinh dưỡng, tập luyện tùy theo tình trạng bệnh và thói quen của NKT.
- Gia
đình có trách nhiệm cung cấp thông tin, giải thích rõ ràng và dễ hiểu về dịch bệnh
cho NKT, đặc biệt với nhóm khuyết tật có khó khăn về tiếp nhận thông tin cần có
các kênh thông tin tiếp cận với NKT như ngôn ngữ ký hiệu, giải thích dễ hiểu và
hướng dẫn cụ thể. Có thể liên hệ dịch vụ phiên dịch chuyên nghiệp (có tính phí)
tại công ty phiên dịch ngôn ngữ ký hiệu.
- Gia
đình có NKT thần kinh, tâm thần cần thông báo cho đối tượng NKT này về tình
hình phong toả một cách bình tĩnh và từ tốn; trường hợp cần áp dụng các biện
pháp phong tỏa thì phải giúp đỡ, động viên và giúp họ giữ bình tĩnh
- Luôn
đảm bảo đủ thức ăn, vận dụng thiết yếu cho NKT. Nâng cao đời sống tinh thần, đảm
bảo an toàn cho NKT
- Thường
xuyên động viên tinh thần, cung cấp sách, báo,... mà NKT quan tâm. Hỗ trợ NKT
liên lạc nhiều hơn với bạn bè và gia đình
- Khuyến
khích, hỗ trợ và tạo cơ hội cho NKT có các hoạt động yêu thích tại nhà...để
tăng cường hứng thú cho NKT
- Đảm
bảo NKT, trẻ em khuyết tật không bị bỏ bê, sao nhãng, xâm hại và lạm dụng trong
thời gian dịch bệnh
5.
Thường xuyên tìm hiểu thông tin về tình hình dịch bệnh nơi NKT sinh sống để kịp thời hỗ trợ
NKT phòng chống dịch.
6.
Khuyến khích NKT thường xuyên tập thể dục, tập luyện các hoạt động phục hồi
chức năng, ngủ đủ giấc. Dành thời gian cùng chơi các trò chơi dân gian, trò
chuyện với NKT.
Nếu NKT, trẻ em khuyết
tật không thể đi tới các cơ sở PHCN, trường học thì gia đình và người hỗ trợ cần
thực hiện các hoạt động PHCN, giáo dục thay thế theo hướng dẫn của bác sỹ, kỹ
thuật viên, giáo viên
Gia đình cần xác định
phân công thay thế người chăm sóc cho NKT, trẻ em khuyết tật nếu không may bản
thân người chăm sóc chính và gia đình bị bệnh hoặc nghi ngờ nhiễm bệnh.
7.
Lập danh sách, số điện thoại liên lạc chi tiết người thân, hàng xóm,
Hội NKT, tổ chức hỗ
trợ vì NKT hoặc những người có thể giúp đỡ khác trong trường hợp cần thiết. Có
danh bạ số điện thoại của cơ sở y tế, cơ quan kiểm soát bệnh tật địa phương, hội
NKT gần nơi NKT sinh sống để được tư vấn sức khỏe và các thông tin liên quan đến
hỗ trợ NKT khi cần.
Trang bị các phương
tiện đảm bảo an toàn cho NKT như chuông báo, điện thoại có cài đặt nút khẩn cấp
- Trường
hợp không may NKT hoặc gia đình NKT là đối tượng phải cách ly tại nhà cần thực
hiện theo hướng dẫn sau:
a. Vị trí cách ly
- Lý
tưởng nhất là có phòng riêng cho NKT và người nhà
- Nếu
gia đình không có phòng riêng thì sắp xếp để NKT và người khác phải cách ly có
giường nằm vị trí riêng, có ngăn ri đô và giường này cách giường kia trong nhà
ít nhất 2m. Phòng ngủ ban ngày nên mở cửa sổ thoáng, nhiều ánh sáng.
- Sắp
xếp các đồ sinh hoạt trong gia đình sao cho khoảng cách giữa người được cách ly
và những người khác trong gia đình tối thiểu 2m. Có kết nối internet và các
phương tiện liên lạc khác.
- Gần
cửa ra vào cần có chỗ để dung dịch khử khuẩn. Dọn sạch đồ đạc trong phòng trước
khi sử dụng cho người cần được cách ly, chỉ để lại trong phòng những đồ dùng tối
thiểu, để hạn chế bám dính và dễ lau chùi bề mặt hàng ngày như: Giường, bàn, ghế.
- Nhà
vệ sinh riêng: có xà phòng, chậu giặt, khăn rửa mặt, khăn tắm, bàn chải, kem
đánh răng, giấy vệ sinh, giấy lau tay, túi nilon đựng rác, thùng rác có nắp,
dung dịch sát khuẩn vệ sinh bồn cầu, dụng cụ lau chùi nhà vệ sinh. Trong trường
hợp không có nhà vệ sinh riêng, người được cách ly cần lau chùi khử khuẩn bằng
nước tẩy rửa sau khi sử dụng nhà vệ sinh xong.
b. Lập
kế hoạch cách ly:
- Hãy
tận dụng khoảng thời gian cách ly tại nhà để làm những việc yêu thích hoặc chưa
có thời gian để thực hiện, hoặc đơn giản chỉ là lên kế hoạch để “sống chậm”.
- Chuẩn
bị những đồ dùng, vật dụng giúp thực hiện các việc đó. Cần tư vấn tâm lý cho
NKT và mọi thành viên trong gia đình xác định việc cách ly là để bảo vệ mình,
người nhà và cộng đồng.
c.
Những việc cần nhắc và hỗ trợ NKT làm trong thời gian cách ly -
Luôn đeo khẩu trang, đặc biệt khi không có phòng riêng.
- Từ
chối gặp gỡ bạn bè, gia đình, hàng xóm, đồng nghiệp v.v...
- Ho
khạc vào giấy và bỏ vào túi nilon đựng rác.
- Đậy
nắp bồn cầu trước khi xả nước, sau khi đi vệ sinh. Lau chùi nhà vệ sinh bằng nước
tẩy rửa sau mỗi lần sử dụng.
- Uống
nhiều nước (tối thiểu 1500-2000 ml/ngày; trẻ em tùy độ tuổi), nên uống nước ấm
và chia nhiều lần.
- Chuẩn
bị sẵn các loại hoa quả, đồ ăn vặt yêu thích giữa các bữa ăn chính trong ngày.
- Uống
thuốc đầy đủ theo chỉ dẫn của bác sĩ (nếu có).
- Rửa
tay bằng xà phòng, đánh răng, súc miệng nước muối, tắm gội đầu làm sạch cơ thể
để tránh nhiễm trùng các loại vi khuẩn khác.
- Nhắc
đo nhiệt độ, hỏi về tình trạng sức khỏe và ghi vào sổ theo dõi. Phát hiện sớm
các triệu chứng như ho, sốt, hắt hơi, sổ mũi, mệt mỏi, đau người, ớn lạnh hoặc
khó thở để báo bác sỹ ngay lập tức.
- Luôn
động viên tinh thần người cách ly để họ không lo lắng, không cảm thấy bị bỏ
rơi, cập nhật thông tin gia đình, xã hội để họ cảm nhận được cuộc sống gia
đình.
Lời
kết: Dịch bệnh COVID-19 vẫn đang có chiều hướng diễn biến phức tạp.
Hiện nay, chúng ta chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và chưa có vắc xin phòng bệnh.
Người khuyết tật hãy cùng các thành viên trong gia đình, người chăm sóc và mọi
người dân thực hiện thật tốt các hướng dẫn chuyên môn của Bộ Y tế và các chỉ đạo
của Chính phủ, Ban chỉ đạo quốc gia Phòng chống dịch COVID-19
để phòng dịch, cùng chung tay đẩy lùi dịch bệnh COVID-19.