|
BỘ
NỘI VỤ
******
|
VIỆT
NAM
DÂN CHỦ CỘNG HÒA
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
********
|
|
Số:
2569-HTTK
|
Hà
Nội, ngày 14 tháng 05 năm 1957
|
CHỈ THỊ
VỀ VIỆC ĐĂNG KÝ KẾT HÔN VÀ KHAI SINH QUÁ HẠN
BỘ TRƯỞNG BỘ NỘI VỤ
|
Kính gửi:
|
Ủy ban Hành chính các khu,
liên khu, tỉnh và thành phố
|
Qua báo cáo của các địa phương về
tình hình thi hành thể lệ đăng ký hộ tịch mới, trong vấn đề xin đăng ký kết hôn
và đăng ký khai sinh quá hạn, hầu hết ở các địa phương, thành thị cũng
như nông thôn, những người có việc cần khai báo và xin đăng ký thường hay phàn
nàn như sau :
1 - Việc khai báo và yết thị xin
đăng ký kết hôn là không ích lợi lại gây thêm nhiều phiền phức cho nhân dân, thậm
chí có ý kiến cho rằng làm như vậy là “bên danh”, là “quảng cáo”, là “hạn chế tự
do kết hôn”
2 - Việc đăng ký khai sinh quá hạn
phải làm đơn xin đăng ký nơi sinh quá là khó khăn, tốn kém ảnh hưởng đến sự làm
ăn sinh sống mà cũng không giải quyết việc được thỏa mãn.
Sự than phiền này có nhiều
nguyên nhân :
Về vấn đề xin đăng ký quá hạn,
thể lệ mới có phần nào quá chặt chẽ đối với lúc ban đầu, như đã quy định rằng :
“Những việc sinh, tử, kết hôn đã xảy ra từ lâu, nay muốn xin đăng ký, phải làm
đơn xin đăng ký nơi xảy ra sự việc. Trường hợp đặt biệt có thể xin đăng ký ở
nơi hiện đang cư trú (điều 6). Quy định như vậy kinh nghiệm cho thấy là không
chiếu cố một cách thích đáng đến hoàn cảnh sinh sống hiện nay chưa được ổn định,
việc đi lại của nhân dân còn khó khăn, qua kháng chiến và sau thời gian hòa
bình, có nhiều sự thay đổi, nơi xảy ra sự việc cũng vẫn không đủ điều kiện để
nhận xét về sự việc”.
Tác phong và lề lối làm việc của
cán bộ cơ sở một vài nơi có phần máy móc hoặc qúa hình thức như là đăng ký khai
sinh quá hạn nhất thiết phải làm ở nơi xảy ra sự việc mặc dù người ta đã xuất
trình đủ bằng chứng hoặc nơi ấy đi lại quá khó khăn tốn kém.
Trong vấn đề đăng ký kết hôn,
thông tư số 6-NV/DC/TT ngày 25-5-1956 thiếu hướng dẫn cụ thể như không nói rõ yết
thị ở đâu. Ủy ban Hành chính sẽ điều tra nhận xét về những điểm gì; về cách
công bố và điều tra, thông tư lại cũng thiếu cụ thể, nói một cách quá trống trải
như “ngoài hình thức yết thị, Ủy ban có thể dùng mọi phương tiện công bố hay điều
tra khác”. Do đó, một số địa phương đã không những chỉ yết thị tại trụ sở của Ủy
ban lại yết thị ở ngã ba, ngã tư đường, gọi loa khắp xóm, khắp xã, một số thanh
niên trong địa phương nhân cơ hội nói xấu, dèm pha, chạm đến tình cảm và danh dự
của người phụ nữ. Mặc khác, cán bộ lại có phần máy móc, nhất nhất phải báo trước
8 ngày, trong những trường hợp có thể rút bớt thời hạn hoặc cho đăng ký ngay
như trong thông tư đã có hướng dẫn.
Về phần nhân dân cũng có phần
nôn nóng, chỉ muốn cho được việc của mình mà không nghĩ đến trách nhiệm của
chính quyền phải đảm bảo chính xác trong các việc ghi chép cấp phát.
Dưới đây, Bộ có mấy ý kiến hướng
dẫn việc thi hành điều lệ mới về các điểm nói trên, nêu lên một số điểm cần phải
châm chước để cho thích hợp với tình hình và trình độ nhân dân hiện nay, dung
hòa được 2 yêu cầu của thể lệ là vừa dễ dãi cho nhân dân vừa đảm bảo chính xác
các việc đăng lý chủ yếu là dễ dãi cho nhân dân trong lúc đầu để khuyến khích
nhân dân đi xin đăng ký.
I. ĐỐI VỚI VIỆC XIN ĐĂNG KÝ KẾT HÔN
Mục đích của việc xin đăng ký kết
hôn là để việc kết hôn ấy được chính quyền chính thức công nhận.
Việc đăng ký kết hôn có thể làm
đúng hoặc sau ngày làm lễ cưới.
Vấn đề báo trước với chính
quyền : cách báo trước và thời hạn báo trước.
Muốn xin đăng ký kết hôn phải đến
báo với Ủy ban Hành chính địa phương biết trước để Ủy ban có điều kiện và
có thời gian nhận xét để rồi chính thức công nhận việc kết hôn của đôi nam nữ.
Muốn xin đăng ký kết hôn ngày
nào thì một trong hai người, nam hoặc nữ cũng được, phải đến báo cho Ủy ban
Hành chính nơi mình muốn xin đăng ký biết trước. Nếu cả hai người cùng đến báo
thì càng tốt. Người ở xa thì có thể viết thư có bảo đảm để báo cho Ủy ban Hành
chính ấy biết, nói rõ họ tên tuổi, quốc tịch, nghề nghiệp, sinh trú quán của
hai người, họ tên tuổi của cha mẹ hai bên.
Thời hạn báo trước là 8 ngày;
nhưng thời gian này có thể được rút ngắn nếu đương sự yêu cầu với những
lý do chính đáng như có công việc phải đi xa ngay, nghỉ phép ít ngày không thể
chờ đợi lâu, cưới chạy tang v.v.. trong trường hợp Ủy ban Hành chính đã biết việc
kết hôn ấy là rõ ràng, chính đáng không có gì trái với pháp luật thì có thể cho
đăng ký trước khi hết hạn tám ngày.
Trường hợp có vấn đề nghi ngờ
như trai đã có vợ, gái đã có chồng rồi mà vấn đề ly hôn chưa giải quyết ổn thỏa
thì việc đăng ký cần thận trọng hơn, thời gian định đoạt giải quyết có thể quá
tám ngày nhưng không được cố ý kéo dài.
Ủy ban Hành chính điều tra nhận
xét những điểm gì ?
Ủy ban Hành chính nhận được lời
báo trước ấy có nhiệm vụ điều tra nhận xét về việc kết hôn ấy.
Nhận xét và chỉ cần nhận xét ở
ba điểm :
1 – Việc kết hôn với nhau có
hoàn toàn tự do không hay là có bị bố mẹ hoặc giám hộ hoặc người nào khác ép buộc
không ?
2 – Trai đã có vợ, gái đã có chồng
chưa, nếu đã có vợ hoặc có chồng rồi thì đã được tòa án xử cho phép ly
hôn chưa?
3 – Trai gái đã đủ 18 tuổi chưa,
nếu dưới 18 tuổi phải có sự đồng ý của bố mẹ hay giám hộ hoặc có phép miễn tuổi
của Ủy ban Hành chính tỉnh hay thành phố.
Ủy ban Hành chính chỉ cần điều
tra nhận xét về ba điểm trên và chỉ ở ba điểm ấy thôi, tuyệt đối không nên xét
về lí lịch, hoạt động chính trị, thành phần giai cấp hoặc tác phong sinh hoạt
hàng ngày của đương sự hoặc của gia đình họ như một vài nơi đã làm sai; lại
càng không được đòi họ xúât trình lý lịch cá nhân do Công an, đòan thể hoặc cơ
quan đơn vị cấp và chứng nhận về những điểm ấy.
Phương pháp điều tra thông thường
là trực tiếp hỏi đôi bên nam nữ hoặc bạn bè, láng giềng, thân thuộc của hai người
ấy. Đối với những người thường ở nông thôn, việc kết hôn thường được tìm hiểu,
xây dựng từ lâu, dư luận quần chúng đóng góp nhiều nên đã thấu đến Ủy ban Hành
chính, do đó thường là rõ ràng nên công tác điều tra việc kết hôn ở nông thôn
cũng ít khi cần thiết. Ở thành thị, dân cư đông đúc, nghề nghiệp thường hay
thay đổi, người đến và đi thường có luôn, tính chất sinh họat có phần phức tạp
nên điều tra việc kết hôn cần phải thận trọng. Nhưng dưới chế độ ta, phần đông
nhân dân đều ở trong tổ chức, do đó công tác điều tra của Ủy ban Hành chính
cũng có nhiều thuận lợi; cách điều tra sát và chắc chắn không gì hơn là hỏi
chính quyền cơ sở hoặc đoàn thể của đôi bên nam nữ.
Việc yết thị của Ủy ban Hành
chính
Mục đích của việc yết thị là để
công bố cho nhân dân biết ý định của hai bên nam nữ muốn xin đăng ký kết hôn,
xem có ai biết có điều gì trở ngại thì có quyền và có phận sự phản kháng để xây
dựng thêm cho việc kết hôn ấy.
Yết thị phải làm đúng mẫu như
thông tư đã quy định và dán tại trụ sở Ủy ban Hành chính trên tấm bảng thường
dán các thông báo, yết thị của chính quyền, tuyệt đối không được dán ở các bến
đò, ngõ chợ hoặc rao bán trong thôn xóm, làm cho người ta liên tưởng đến các việc
quảng cáo hay cảnh cáo như đã xảy ra trong một số địa phương.
Vấn đề phản kháng.
Trong khi Ủy ban Hành chính yết
thị để đăng ký kết hôn, ai biết việc kết hôn ấy là bất chính, phạm đến quyền lợi
của mình hoặc trái với luật pháp thì có quyền phản kháng.
Những người phản kháng mà quyền
lợi có thể bị đụng chạm là cha mẹ của đôi bên, vợ hoặc chồng, con cái, tức là
những người có liên quan trực tiếp đến vấn đề kết hôn.
Người phản kháng trực tiếp đến Ủy
ban Hành chính nói rõ họ tên tuổi, nghề nghiệp, chỗ ở, nêu rõ lý do phản kháng
và ký tên vào sổ Ủy ban Hành chính; nếu ở xa thì có thể gửi thư có bảo đảm và
chữ ký phải được chính quyền địa phương chứng thực.
Ủy ban Hành chính nhận được lời
hoặc thư phản kháng phải điều tra nhận xét rồi mời đương sự (người phản kháng
và hai bên nam nữ ) đến cùng giải quyết. Cách giải quyết như thế nào, ý kiến của
đương sự ra sao phải ghi rõ trong sổ. Giải quyết ổn thỏa thì phải đăng ký ngay;
nếu không thì phải báo cáo ngay lên cấp trên quyết định.
Nói chung các đơn nặc danh, các
lời phản kháng của những người không có liên quan trực tiếp đến có thể trong một
mức độ nào dùng tài liệu để giúp cho sự nhận xét của mình, chứ Ủy ban không cần
xét xử theo thủ tục nói bên trên.
II. ĐỐI
VỚI VIỆC XIN ĐĂNG KÝ KHAI SINH QÚA HẠN
- Tất cả các việc sinh xảy ra
trước hoặc sau ngày Ủy ban Hành chính tỉnh hay thành phố công bố thi hành bản
điều lệ mới mà chưa đăng ký vào sổ hộ tịch thì nay điều này được đăng ký quá hạn,
không hạn chế đương sự năm nay bao nhiêu tuổi, việc xảy ra từ thời gian nào trở
đi mới được đăng ký quá hạn.
- Những việc xin đăng ký quá hạn
thường là xảy ra từ lâu ở một địa phương xa khác, do đó trong thể lệ đã đề ra
là phải xin đăng ký nơi xảy ra sự việc, trường hợp đặc biệt mới cho đăng ký nơi
hiện đang cư trú, vì chỉ nơi xảy ra sự việc Ủy ban Hành chính mới có điều kiện
thuận lợi để biết rõ ràng việc ấy hơn và nguyên tắc ấy là đúng. Nhưng trong thực
tế, qua các cuộc biến đổi lớn như cuộc tòan quốc kháng chiến, cải cách ruộng đất
… sổ sách hộ tịch nhiều nơi mất mát, Ủy ban Hành chính thay đổi, nhân dân tản
cư nhiều lần, khó tìm cơ sở để chứng minh các việc sinh đẻ, xảy ra từ lâu, do
đó không nên bắt buộc phải xin đăng ký nơi xảy ra sự việc, mà nên với một tinh
thần rộng rãi nhất là ta lại ở trong buổi ban đầu, cho phép đương sự xin
đăng ký sinh quá hạn tại nơi hiện đang cư trú.
Trong trường hợp này, để nhận
xét Ủy ban Hành chính nơi đương sự cư trú hiện tại có thể dựa vào các giấy chứng
nhận của chính quyền nơi xảy ra sự việc hoặc giấy tờ căn cước cũ, giấy khai
danh dự cũ, sổ quản lý hộ khẩu hoặc căn cứ vào lời chứng của những người cùng ở
địa phương nơi xảy ra sự việc hoặc nơi địa phương hiện nay đang cư trú như người
trong ban chấp hành đòan thể, công đòan hay người láng giềng đủ tín nhiệm mà
cho đăng ký nơi đương sự hiện đang cư trú. Giải quyết như vậy thì bớt phiền phức,
đỡ tốn kém cho nhân dân mà cũng thích hợp với tình hình nước ta hiện nay. Lúc đầu,
có thể có kẻ lợi dụng sự dễ dàng này mà khai không đúng sự thật, hoặc khai lại
các việc đã khai từ trước để tránh việc đi lại phiền phức tốn kém hoặc để thay
đổi tên tuổi, nghề nghiệp với một động cơ không chính đáng, nhưng đó cũng chỉ
là trường hợp cá biệt, dư luận quần chúng sẽ tố cáo phê phán và pháp luật sẽ xử
trí thích đáng.
- Nếu sinh ra trong mấy năm gần
đây nhất là từ sau ngày công bố thể lệ mới thì nguyên tắc trên cũng cần được áp
dụng một cách rộng rãi. Trong thực tế, nơi xảy ra sự việc và nơi hiện cư trú chỉ
là một, và trong tình thế hiện nay ngày càng được ổn định, việc thay đổi chỗ ở
cũng chỉ là hy hữu, thể lệ mới được công bố rộng rãi, thủ tục mới đơn giản,
khuyến khích được nhân dân đến xin đăng ký khai sinh quá hạn thì các việc để
quá hạn từ nay về sau cũng sẽ giảm bớt dần.
Tóm lại, đối với việc xin đăng
ký kết hôn hay khai sinh quá hạn nên áp dụng thể lệ mới với tinh thần rộng rãi,
dễ dãi để khuyến khích nhân dân đi xin đăng ký, nhưng cũng vẫn phải chú ý mặt
chính xác của các việc đăng ký.
*
Trên đây là mấy ý kiến của Bộ để
các địa phương nguyên cứu và bắt đầu cho thi hành ngay. Sau một thời gian áp dụng
thực tế có cần châm chước sửa đổi thế nào nữa xin báo cáo về Bộ biết.
|
|
K/T
BỘ TRƯỞNG BỘ NỘI VỤ
PHÓ GIÁM ĐỐC VỤ DÂN CHÍNH
Diệp Ba
|