|
ỦY BAN NHÂN DÂN
HUYỆN CỦ CHI
-------
|
CỘNG HÒA XÃ HỘI
CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
---------------
|
|
Số: 1245/KH-UBND
|
Củ
Chi, ngày 14 tháng 02 năm 2015
|
KẾ HOẠCH
TỔ
CHỨC LẤY Ý KIẾN NHÂN DÂN ĐỐI VỚI DỰ THẢO BỘ LUẬT DÂN SỰ (SỬA ĐỔI) TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN CỦ CHI
Thực hiện Nghị quyết số 857/NQ-UBTVQH13 ngày 25 tháng 12 năm 2014 của Ủy ban
Thường vụ Quốc hội về việc tổ chức lấy ý kiến Nhân dân đối với dự thảo Bộ luật
dân sự (sửa đổi); Quyết định số 01/QĐ-TTg ngày 02 tháng 01 năm 2015 của Thủ tướng
Chính phủ ban hành Kế hoạch tổ chức lấy ý kiến Nhân dân đối với dự thảo Bộ luật
dân sự (sửa đổi); Quyết định số 473/QĐ-UBND ngày 03 tháng 02 năm 2015 của Ủy
ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh ban hành Kế hoạch tổ chức lấy ý kiến Nhân
dân đối với dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi) tại Thành phố Hồ Chí Minh. Ủy ban
nhân dân huyện Củ Chi xây dựng Kế hoạch tổ chức lấy ý kiến Nhân dân đối với dự
thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi) trên địa bàn huyện với các nội dung cụ thể như
sau:
I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU
1. Mục đích:
a) Phổ biến, quán triệt sâu rộng đến đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ
trang nhân dân và mọi tầng lớp nhân dân trên địa bàn huyện nhằm phát huy quyền
làm chủ, huy động trí tuệ của Nhân dân, tạo sự đồng thuận của Nhân dân trong việc
góp ý vào nội dung dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi), bảo đảm cụ thể hóa quy định
của Hiến pháp về công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người, quyền
công dân, góp phần hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa, ổn định môi trường pháp lý cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước
và đời sống của Nhân dân.
b) Tổ chức thực hiện hiệu quả việc triển khai lấy ý
kiến Nhân dân với các hình thức thích hợp, tạo điều kiện thuận lợi để các tầng
lớp Nhân dân góp ý vào dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi). Việc tổ chức lấy ý kiến
Nhân dân phải được tiến hành rộng rãi, khoa học, công khai, bảo đảm tiến độ, chất
lượng, thiết thực và tiết kiệm.
c) Xây dựng cơ chế phối hợp đồng bộ,
thống nhất và hiệu quả giữa các cơ quan, đơn vị, các
ngành và các xã, thị trấn trong các hoạt động triển khai tổ
chức trong việc lấy ý kiến Nhân dân về Dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi).
2. Yêu cầu:
a) Việc triển khai thực hiện lấy
ý kiến nhân dân về dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi) phải tạo điều kiện thuận lợi
nhất để các tầng lớp nhân dân góp ý vào Bộ luật dân sự (sửa đổi), bám sát các nội
dung, yêu cầu. Đồng thời, quán triệt đúng
tinh thần chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, phù hợp với tình
hình thực tiễn về chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội trên địa bàn huyện.
b) Trong quá trình triển khai thực hiện, phải xác định
rõ trách nhiệm, tiến độ thực hiện các nhiệm vụ; đảm bảo sự tham gia tích cực, sự phối hợp
đồng bộ, có hiệu quả giữa các cơ quan, đơn vị, các ban,
ngành, đoàn thể và các xã, thị trấn; giải quyết kịp thời các vướng
mắc, phát sinh trong quá trình triển
khai thực hiện;
c) Phát huy vai trò, trách nhiệm của cấp ủy Đảng, sự
chỉ đạo chặt chẽ của Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị, Chủ tịch UBND cấp xã, đề
cao trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức trong việc lấy ý kiến nhân
dân đối với Bộ luật dân sự (sửa đổi).
d) Việc phổ biến, quán triệt
tinh thần, nội dung, ý nghĩa của việc tổ chức triển khai lấy ý kiến nhân dân về
dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi) phải được coi là một nhiệm vụ trọng tâm cần được
ưu tiên tập trung chỉ đạo thực hiện bằng nhiều hình thức đa dạng, phong phú,
khoa học, công khai, dân chủ, chất lượng với các hình thức phù hợp.
II. NỘI DUNG, HÌNH THỨC, ĐỐI TƯỢNG
VÀ THỜI GIAN
1.
Nội dung lấy ý kiến
a) Lấy ý kiến về toàn bộ dự thảo Bộ luật dân sự (sửa
đổi). Trong đó, tập trung vào các vấn đề trọng tâm được xác định tại Phụ lục
III ban hành kèm theo Kế hoạch này.
b) Căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ
quan, đơn vị mình, tập trung lấy ý kiến sâu về những nội dung liên quan trực tiếp
đến phạm vi, lĩnh vực hoạt động của ngành, địa phương mình và những vấn đề mà
ngành, địa phương quan tâm như: Nội dung liên quan đến đặc thù phát triển kinh
tế - xã hội, phong tục, tập quán.v.v….
2.
Hình thức lấy ý kiến
Dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi) được lấy ý kiến
thông qua các hình thức sau đây:
- Góp ý trực tiếp hoặc bằng văn bản;
- Tổ chức hội nghị, hội thảo, tọa đàm;
- Thông qua chuyên mục trên Đài Truyền thanh huyện;
- Các hình thức phù hợp khác.
3.
Đối tượng lấy ý kiến
Đối tượng lấy ý kiến về dự thảo Bộ luật dân sự (sửa
đổi) bao gồm: cán bộ, công chức, viên chức của các cơ quan, ban ngành, đoàn thể
từ huyện đến các xã, thị trấn và Nhân dân trên địa bàn huyện.
4.
Thời gian tổ chức lấy ý kiến
Việc tổ chức tuyên truyền, phổ biến lấy ý kiến nhân
dân về dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi) của các cơ quan, ban ngành đoàn thể từ
huyện đến các xã, thị trấn và nhân dân trên địa bàn huyện bắt đầu từ ngày ban
hành Kế hoạch này và kết
thúc ngày 05/4/2015.
Sau thời hạn trên các tổ chức, cá nhân nếu tiếp tục
đóng góp ý kiến về dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi) thì gửi trực tiếp đến Sở Tư
pháp thành phố trước ngày 10/4/2015 theo địa chỉ: 141-143 Pasteur, phường 6, quận
3, thành phố Hồ Chí Minh (hoặc hộp thư điện tử: [email protected]) hoặc gửi
đến Bộ Tư pháp, 60 Trần Phú, Ba Đình, Hà Nội hoặc qua hộp thư điện tử:
[email protected].
III. PHÂN CÔNG TRÁCH NHIỆM VÀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN
1. Phòng Tư pháp huyện:
- Tham mưu UBND huyện xây dựng kế hoạch tuyên truyền,
phân công báo cáo viên pháp luật để triển khai công tác tổ chức lấy ý kiến Nhân
dân đối với dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi), nhằm vận động cán bộ, công chức,
viên chức và Nhân dân trên địa bàn huyện tham gia đóng góp ý kiến.
- Hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc việc tổ chức lấy ý
kiến Nhân dân đối với dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi).
- Phối hợp với Văn phòng UBND huyện xây dựng dự thảo
Báo cáo về kết quả tổ chức lấy ý kiến đối với dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi)
trên địa bàn huyện để trình Thường trực UBND huyện gửi về Sở Tư pháp thành phố
đúng thời gian theo quy định.
- Tổ chức lấy ý kiến tại huyện:
Dự kiến trước 15 tháng 3 năm 2015.
+ Đối tượng: Đại diện lãnh đạo các cơ quan, ban ngành,
đoàn thể huyện và UBND các xã, thị trấn, Viện kiểm sát nhân dân huyện, Tòa án
nhân dân huyện, Chi cục Thi hành án dân sự huyện, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt
Nam huyện.
+ Hình thức: Tổ chức Hội nghị để lấy ý kiến đóng
góp về dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi).
2. Các cơ quan, ban ngành, đoàn thể huyện có trách nhiệm:
- Ban hành kế hoạch triển khai thực hiện việc tổ chức
lấy ý kiến nhân dân đối với dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi).
- Phối hợp tổ chức tuyên truyền, phổ biến nội dung
của dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi) để vận động cán bộ, công chức, viên chức
và nhân dân tham gia đóng góp ý kiến; phổ biến các nội dung lấy ý kiến về dự thảo
Bộ luật dân sự (sửa đổi).
- Tổ chức để lấy ý kiến đóng góp về dự thảo Bộ luật
dân sự (sửa đổi) tại cơ quan, đơn vị mình bằng hình thức tổ chức góp ý trực tiếp
hoặc bằng văn bản; Tổ chức hội nghị, hội thảo, tọa đàm; Thông qua Trang thông
tin điện tử của Thành phố, Trang thông tin điện tử của huyện để lấy ý kiến đóng
góp về dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi).
+ Đối tượng: Cán bộ, công chức, viên
chức, lực lượng vũ trang nhân dân trong cơ quan, đơn vị, các xã, thị trấn và
người dân trên địa bàn với các hình thức phù hợp, hiệu quả, tiết kiệm.
+ Thời gian tổ chức: Từ ngày ban hành Kế hoạch này
và kết thúc vào ngày 05 tháng 4 năm 2015.
- Xây dựng báo cáo kết quả lấy ý kiến của cơ quan,
đơn vị gửi về Phòng Tư pháp huyện đúng theo thời gian quy định.
3. Văn phòng Ủy ban nhân dân huyện:
- Đăng tải toàn bộ nội dung dự thảo Bộ luật dân sự
(sửa đổi) và các vấn đề trọng tâm cần xin ý kiến nhân dân về dự thảo Bộ luật
dân sự (sửa đổi) trên Trang thông tin điện tử của huyện.
- Phối hợp với Phòng Tư pháp huyện thực hiện theo
quy định tại mục 1 kế hoạch này.
4. Bưu điện huyện:
Đề nghị thực hiện việc không thu cước
phí đối với các thư gửi “Đóng
góp ý kiến vào dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi)” qua hệ thống bưu
chính viễn thông và hướng dẫn cách ghi ngoài bì thư đóng góp ý kiến.
5. Đề nghị Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam huyện,
- Xây dựng kế hoạch cụ thể để triển khai thực hiện
việc tổ chức lấy ý kiến Nhân dân về toàn bộ dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi).
- Hình thức: Tổ chức góp ý trực tiếp hoặc bằng văn
bản; Tổ chức hội nghị, hội thảo, tọa đàm; Thông qua Trang thông tin điện tử của
Thành phố, Trang thông tin điện tử của huyện để lấy ý kiến đóng góp về dự thảo
Bộ luật dân sự (sửa đổi).
- Đối tượng: Các Ủy viên Ủy ban mặt trận Tổ quốc
huyện, các giới nhân sĩ trí thức, chức sắc Tôn giáo, kiều bào, các đồng chí lão
thành cách mạng, cán bộ hưu trí.v.v… và người dân trên địa bàn với
các hình thức phù hợp, hiệu quả, tiết kiệm.
- Thời gian tổ chức: Từ ngày ban hành Kế hoạch này
và kết thúc vào ngày 05 tháng 4 năm 2015.
- Xây dựng báo cáo kết quả lấy ý kiến của cơ quan,
đơn vị gửi về Phòng Tư pháp huyện đúng thời gian theo quy định.
6. Tòa án nhân dân huyện, Viện Kiểm sát nhân dân huyện:
Phổ biến nội dung, cách thức lấy ý kiến về dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi)
trong toàn ngành, tổ chức mình; tổ chức theo hình thức thích hợp lấy ý kiến
đóng góp vào dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi) của cán bộ, công chức, viên chức,
các đơn vị trực thuộc, các tổ chức thành viên thuộc phạm vi ngành, tổ chức
mình; tổng hợp ý kiến, xây dựng Báo cáo kết quả lấy ý kiến gửi về Phòng Tư pháp
huyện để tổng hợp .
7. BCH Quân sự huyện, BCH Công
an huyện: Chỉ đạo tăng cường các biện pháp đấu tranh trấn áp các loại tội
phạm; tăng cường thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trật an ninh nhân
dân, bảo đảm giữ vững ổn định chính trị, an ninh trật tự trên địa bàn huyện; kịp
thời đấu tranh, ngăn chặn các hành vi lợi dụng dân chủ việc lấy ý kiến nhân dân
để tuyên truyền, xuyên tạc, chống phá Đảng và Nhà nước ta, có những luận điệu
xuyên tạc đi ngược lại với ý kiến đóng góp dự thảo sửa đổi Bộ luật dân sự.
8. Đề nghị Ban Tuyên giáo Huyện ủy:
Chỉ đạo Đài truyền thanh huyện có kế hoạch tuyên truyền bằng nhiều hình thức
thích hợp, phong phú và tạo điều kiện thuận lợi để nhân dân tham gia đóng góp ý
kiến về dự thảo sửa đổi Bộ luật dân sự (sửa đổi), mở chuyên trang, chuyên mục để
phản ánh, đưa tin trên Bản tin của huyện, đăng tải kịp thời những ý kiến thảo
luận, đóng góp của nhân dân vào dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi), kịp thời xử
lý nghiêm các trường hợp đưa tin sai sự thật, thiếu chính xác, gây ảnh hưởng
tiêu cực đến đợt sinh hoạt chính trị quan trọng của toàn dân. Thường xuyên theo
dõi, nắm bắt tình hình dư luận xã hội, kịp thời phản ánh cho Ban Thường vụ Huyện
ủy và định hướng thông tin.
Tập hợp các ý kiến đóng góp với nội dung theo Đề
cương và Phụ lục ban hành kèm theo Kế hoạch này gửi về UBND huyện (thông qua
Phòng Tư pháp huyện) để tổng hợp.
9. Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện:
Cân đối, bố trí kinh phí cho các đơn vị đảm bảo các
điều kiện cần thiết phục vụ cho việc lấy ý kiến dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi)
bằng nguồn ngân sách huyện. Đồng thời, hướng dẫn việc lập dự trù kinh phí tổ chức
triển khai lấy ý kiến Nhân dân về Dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi) của các cơ
quan, đơn vị.
Phối hợp với Phòng Tư pháp huyện thẩm định dự trù kinh phí trình Ủy ban nhân dân huyện phê duyệt để triển khai thực
hiện Kế hoạch này.
10. Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân các xã, thị trấn:
- Giao Chủ tịch HĐND-UBND-UBMTTQ các xã, thị trấn
xây dựng Kế hoạch, phối hợp, trực tiếp chỉ đạo, hướng dẫn việc triển khai thực
hiện việc tổ chức lấy ý kiến nhân dân đối với dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi)
trên địa bàn các xã, thị trấn, trong đó chỉ đạo cụ thể việc tổ chức lấy ý kiến
nhân dân đối với dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi) tại các ấp, khu phố, tổ nhân
dân, tổ dân phố.
- Các xã, thị trấn tổ chức ít nhất 03 cuộc lấy ý kiến.
Địa điểm tổ chức: Hội trường Trụ sở UBND các xã, thị trấn. Cụ thể:
+ Cuộc 1: Chủ tịch HĐND xã, thị trấn chủ
trì: Với thành phần tham gia góp ý gồm các đại biểu HĐND của
đơn vị. Cử Thư ký ghi biên bản, tổng hợp các ý kiến đóng góp (trong đó số người
tán thành, số người không tán thành).
+ Cuộc 2: Chủ tịch UBND xã, thị trấn chủ
trì: Với thành phần tham gia góp ý: Dân quân chính Đảng, các đ/c lão thành cách
mạng, cán bộ hưu trí, Trưởng các ấp, Tổ trưởng Tổ nhân dân, Trưởng Khu phố.v.v…
Cử Thư ký ghi biên bản, tổng hợp các ý kiến đóng góp (trong đó số người tán
thành, số người không tán thành).
+ Cuộc 3: Chủ tịch UBMTTQ chủ trì: Với thành phần
tham gia góp ý: Ủy viên Ủy ban mặt trận Tổ quốc, các giới nhân sĩ trí thức, chức
sắc Tôn giáo, hộ dân và kiều bào đang sống ở xã, thị trấn.v.v…Cử
Thư ký ghi biên bản, tổng hợp các ý kiến đóng góp (trong đó số người tán thành,
số người không tán thành).
- Kinh phí thực hiện: Giao Chủ tịch UBND các xã, thị
trấn sử dụng kinh phí Dự toán năm 2015 để thực hiện.
IV. CÔNG TÁC KIỂM TRA, ĐÔN ĐỐC
VIỆC TỔ CHỨC LẤY Ý KIẾN NHÂN DÂN ĐỐI VỚI DỰ THẢO BỘ LUẬT DÂN SỰ (SỬA ĐỔI)
Giao Phòng Tư pháp huyện tham mưu Thường trực UBND
huyện bố trí lịch công tác để kiểm tra, đôn đốc các cơ quan, đơn vị và các xã,
thị trấn để tổ chức lấy ý kiến nhân dân trên địa bàn huyện về dự thảo Bộ luật
dân sự (sửa đổi).
V. HƯỚNG DẪN XÂY DỰNG BÁO CÁO TỔNG
HỢP Ý KIẾN NHÂN DÂN ĐỐI VỚI DỰ THẢO BỘ LUẬT DÂN SỰ (SỬA ĐỔI)
Nội dung báo cáo tổng hợp ý kiến nhân dân đối với dự
thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi) phải tập hợp đầy đủ, trung thực các ý kiến đóng
góp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân và đảm bảo các nội dung theo Đề cương ban
hành kèm theo Kế hoạch của Thủ tướng Chính phủ và mẫu Phụ lục ban hành kèm theo
Kế hoạch này.
Giao Phòng Tư pháp huyện tiếp nhận các vướng mắc,
khó khăn và hướng dẫn các nội dung liên quan đến công tác xây dựng báo cáo tổng
hợp ý kiến Nhân dân đối với dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi).
VI. TIẾN ĐỘ THỰC HIỆN
a) Báo cáo nhanh:
- Các cơ quan, đơn vị và UBND các xã, thị trấn báo
cáo tổng hợp ý kiến của các đơn vị phụ trách (kèm tập tin điện tử) để gửi đến
Phòng Tư Pháp huyện trước ngày 04 tháng 3 năm 2015.
- Phòng Tư pháp huyện tham mưu UBND huyện tổng hợp
báo cáo đến UBND thành phố trước ngày 10 tháng 3 năm 2015.
b) Báo cáo tổng hợp:
- Các cơ quan, đơn vị và UBND các xã, thị trấn báo
cáo tổng hợp ý kiến của các đơn vị phụ trách (kèm tập tin điện tử) để gửi đến
Phòng Tư Pháp huyện trước ngày 25 tháng 3 năm 2015.
- Phòng Tư pháp huyện tham mưu UBND huyện tổng hợp
báo cáo đến UBND thành phố trước ngày 05 tháng 4 năm 2015.
Lưu ý: Báo cáo góp ý được tổng hợp và gửi về
Phòng Tư pháp huyện Củ Chi, địa chỉ: Khu phố 7, Thị trấn Củ Chi, huyện Củ Chi,
thư điện tử (email) [email protected]
VII. TÀI LIỆU VÀ KINH PHÍ THỰC HIỆN
1.
Tài liệu, biểu mẫu phục vụ việc lấy ý kiến
- Nghị quyết số 857/NQ-UBTVQH13 ngày 25 tháng 12
năm 2014 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc tổ chức lấy ý kiến Nhân dân đối
với dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi);
- Quyết định số 01/QĐ-TTg ngày 02 tháng 01 năm 2015
của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch tổ chức lấy ý kiến Nhân dân đối với dự
thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi);
- Dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi); dự
thảo Tờ trình của Bộ tư pháp về dự án Bộ luật dân sự (sửa đổi); Bảng so sánh Bộ
luật dân sự (sửa đổi) và Bộ luật dân sự 2005.
- Đề cương báo cáo, Phụ lục 1, 2 và 3
về các biểu mẫu báo cáo được ban hành kèm theo Kế hoạch này.
Các tài liệu nêu trên sẽ được đăng
trên Trang thông tin điện tử của Văn phòng UBND thành phố
(www.vpub.hochiminhcity.gon.vn); Sở Tư pháp (www.sotuphap.hochiminhcity.gov.vn)
và Ủy ban nhân dân huyện Củ Chi (www.cuchi.hochiminhcity.gov.vn).
2. Kinh phí thực hiện
1. Kinh phí phục vụ cho việc tổ chức lấy ý kiến Nhân dân về dự thảo Bộ luật
dân sự (sửa đổi) do ngân sách Nhà nước bảo đảm. Việc tổ chức lấy ý kiến Nhân
dân về dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi) thuộc cơ quan, đơn vị nào do ngân sách
cơ quan, đơn vị chịu trách nhiệm dự trù kinh phí.
2. Các cơ quan, ban ngành, đoàn thể huyện và các xã, thị trấn có trách
nhiệm bố trí đủ nhân lực, bảo đảm các điều kiện vật chất cần thiết phục vụ cho
việc lấy ý kiến về dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi).
VIII. TỔ CHỨC THỰC
HIỆN:
1. Ủy ban nhân dân huyện giao Phòng
Tư pháp huyện thành lập tổ giúp việc giúp Ủy ban nhân dân huyện xây dựng, hoàn
chỉnh Báo cáo tổng hợp ý kiến đối với Dự thảo Bộ Luật Dân sự (sửa đổi). Kinh
phí hoạt động của Tổ chuyên viên giúp việc được thực hiện theo quy định hiện
hành.
2. Phòng Tư Pháp huyện có trách
nhiệm giúp Ủy ban nhân dân huyện theo dõi, đôn đốc việc triển khai các nội dung
của Kế hoạch, định kỳ báo cáo Thường trực Ủy ban nhân dân huyện về tiến độ và kết
quả thực hiện, xây dựng báo cáo tổng hợp chung các ý kiến nhân dân về Dự thảo Bộ
luật dân sự (sửa đổi) trình Ủy ban nhân dân huyện để báo cáo Ủy ban nhân dân
Thành phố.
3. Thủ trưởng các cơ quan, ban ngành,
đoàn thể huyện và Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân các xã, thị trấn có
trách nhiệm tổ chức thực hiện nghiêm Kế hoạch này./.
|
Nơi nhận:
- Ủy ban nhân dân Thành phố;
- Sở Tư pháp Thành phố;
- Thường trực Huyện ủy;
- TT.UBND huyện: CT, các PCT;
- Tòa án nhân dân huyện;
- Viện Kiểm sát nhân dân huyện;
- Chi cục thi hành án huyện;
- Các cơ quan- ban, ngành. Đoàn thể huyện;
- Ủy ban nhân dân các xã, thị trấn;
- Lưu: VT, PTP. (YKCĐ)
|
TM. ỦY BAN NHÂN
DÂN
CHỦ TỊCH
Lê Minh Tấn
|
ĐỀ CƯƠNG
BÁO
CÁO KẾT QUẢ ĐÓNG GÓP Ý KIẾN CỦA NHÂN DÂN ĐỐI VỚI DỰ THẢO BỘ LUẬT DÂN SỰ (SỬA ĐỔI)
(Ban hành kèm theo Quyết định số 01/QĐ-TTg ngày 02 tháng 01 năm 2015 của Thủ
tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch của Chính phủ về việc tổ chức lấy ý kiến Nhân
dân đối với dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi))
A. NỘI DUNG CHÍNH CỦA BÁO CÁO
Báo cáo kết quả lấy ý kiến của Nhân dân về dự thảo
Bộ luật dân sự (sửa đổi) gồm các nội dung chính được trình bày theo bố cục sau:
I. Quá trình tổ chức lấy ý kiến đối với dự thảo
Bộ luật dân sự (sửa đổi)
- Công tác tổ chức lấy ý kiến;
- Các hình thức tổ chức lấy ý kiến;
- Các đối tượng được lấy ý kiến;
- Các đối tượng đóng góp ý kiến và được tổng hợp
vào Báo cáo.
II. Đánh giá chung đối với dự thảo Bộ luật dân sự
(sửa đổi)
Nhận xét chung về ưu điểm, nhược điểm của toàn bộ dự
thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi), gồm:
- Sự phù hợp của dự thảo Bộ luật dân sự với các
quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng;
- Sự phù hợp của dự thảo Bộ luật dân sự với Hiến
pháp, các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên;
- Việc giải quyết những vấn đề bất cập, tồn tại của
thực tiễn đặt ra trong quá trình tổng kết việc thi hành Bộ luật dân sự;
- Về tính dự báo và ổn định lâu dài của dự thảo Bộ
luật dân sự (sửa đổi).
III. Ý kiến cụ thể về nội dung của dự thảo Bộ luật
dân sự (sửa đổi)
1. Về các quy định cụ thể của dự thảo Bộ luật
dân sự (sửa đổi)
a) Tham gia ý kiến vào toàn bộ dự thảo Bộ luật dân
sự (sửa đổi), bao gồm: những nội dung cụ thể cần sửa đổi, đề xuất phương án sửa
đổi và lý do của việc sửa đổi; những nội dung cần bổ sung hoặc đưa ra khỏi dự
thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi), lý do bổ sung, lý do đưa ra khỏi dự thảo;
b) Tham gia ý kiến sâu về những vấn đề trọng tâm được
xác định tại Phụ lục III của Kế hoạch này.
2. Về kỹ thuật lập pháp
- Về bố cục và kết cấu, vị trí của các chương, điều,
khoản của dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi);
- Về ngôn ngữ diễn đạt và kỹ thuật xây dựng của các
quy định của dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi).
B. YÊU CẦU TRÌNH BÀY ĐỐI VỚI NỘI
DUNG BÁO CÁO
- Báo cáo phải tập hợp và phản ánh đầy đủ, khách
quan, trung thực các ý kiến đóng góp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân.
- Đối với mỗi nội dung của Dự thảo được góp ý thì cần
chú thích cụ thể từng đối tượng góp ý, như là ý kiến của chuyên gia, nhà khoa học,
ý kiến của cử tri, ý kiến của cơ quan chuyên môn...
PHỤ LỤC III
CÁC VẤN ĐỀ TRỌNG TÂM XIN Ý KIẾN NHÂN DÂN VỀ DỰ THẢO BỘ
LUẬT DÂN SỰ (SỬA ĐỔI)
(Ban hành kèm theo Quyết định số 01/QĐ-TTg ngày 02 tháng 01 năm 2015 của Thủ
tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch của Chính phủ về việc tổ chức lấy ý kiến Nhân
dân đối với dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi))
1. Về trách nhiệm của cơ quan
có thẩm quyền trong việc bảo vệ quyền dân sự
Bộ luật dân sự hiện hành quy định nguyên tắc tất cả
các quyền dân sự của cá nhân, pháp nhân, chủ thể khác được tôn trọng và được
pháp luật bảo vệ (Điều 9) nhưng chưa quy định cụ thể trách nhiệm của Tòa án, cơ
quan có thẩm quyền khác trong việc thụ lý, giải quyết vụ, việc dân sự trong trường
hợp chưa có quy định của pháp luật về vụ, việc dân sự đó.
Dự thảo Bộ luật bổ sung Điều 19, theo đó, Tòa án
không được từ chối yêu cầu giải quyết vụ, việc dân sự vì lý do chưa có điều luật
để áp dụng; trong trường hợp này, Tòa án căn cứ vào tập quán (Điều 11), nguyên
tắc áp dụng pháp luật tương tự, các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự và lẽ
công bằng (Điều 12) để xem xét, giải quyết.
Về vấn đề này, hiện có hai loại ý kiến:
- Loại ý kiến thứ nhất: nhất trí với quy định của dự
thảo Bộ luật vì các lý do sau đây:
Thứ nhất, quy định như dự thảo Bộ luật sẽ bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, pháp nhân một cách kịp thời và triệt để
hơn vì Tòa án có trách nhiệm xem xét, giải quyết mọi tranh chấp dân sự, kể cả
trong trường hợp không có luật điều chỉnh;
Thứ hai, quy định như dự thảo Bộ luật là nhằm triển
khai thi hành một cách triệt để quy định tại khoản 3 Điều 102 Hiến pháp năm
2013, theo đó, “Tòa án nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con
người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của nhà
nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”;
Thứ ba, về kinh nghiệm quốc tế, ở nhiều nước cũng
quy định Thẩm phán không được từ chối giải quyết các vụ, việc dân sự kể cả
trong trường hợp chưa có quy định của luật.
- Loại ý kiến thứ hai: đề nghị không quy định vấn đề
này trong Bộ luật dân sự vì các lý do sau đây:
Thứ nhất, để Tòa án có thể giải quyết tất cả các
tranh chấp dân sự, kể cả trong trường hợp không có luật thì cần giao cho Tòa án
quyền “giải thích pháp luật”. Theo đó, trong trường hợp không có luật thì Thẩm
phán, Hội thẩm căn cứ các nguyên tắc chung của pháp luật, niềm tin nội tâm và lẽ
công bằng để đưa ra phán quyết. Các khái niệm này lại quá trừu tượng, không có
tiêu chí rõ ràng; đồng thời Hiến pháp và Luật tổ chức Tòa án nhân dân không
trao quyền giải thích pháp luật (theo nghĩa rộng như trên) cho Tòa án;
Thứ hai, khoản 2 Điều 103 Hiến pháp năm 2013 quy định,
Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. Việc quy định Thẩm
phán và Hội thẩm phải đưa ra phán quyết kể cả trong trường hợp không có luật là
chưa phù hợp với Hiến pháp;
Thứ ba, quy định này thiếu tính khả thi vì việc thực
hiện trên thực tế đòi hỏi Thẩm phán, Hội thẩm phải được đào tạo một cách bài bản
về nghiệp vụ, kỹ năng giải thích pháp luật;
Thứ tư, quy định này liên quan đến thẩm quyền,
trách nhiệm của Tòa án, cần nghiên cứu để nếu cần thiết thì quy định trong Luật
tổ chức Tòa án hoặc Bộ luật tố tụng dân sự.
2. Về quyền nhân thân
Bộ luật dân sự hiện hành quy định 26 quyền nhân
thân (từ Điều 26 đến Điều 51).
Dự thảo Bộ luật tiếp tục quy định các quyền nhân
thân cụ thể (từ Điều 31 đến Điều 50), sửa đổi một số điều cho phù hợp với Hiến
pháp như quyền được bảo đảm an toàn về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân (thay
cho quyền bí mật đời tư)..., đồng thời bổ sung một số quyền mới như quyền lập hội,
quyền tiếp cận thông tin, quyền sống.... Ngoài ra, Điều 51 dự thảo Bộ luật quy
định, các quyền nhân thân khác về dân sự đều được công nhận, tôn trọng, bảo vệ
và bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật.
Về vấn đề này, hiện có hai loại ý kiến:
- Loại ý kiến thứ nhất: nhất trí với quy định của dự
thảo Bộ luật, theo đó, Bộ luật dân sự cần cụ thể hóa các quyền nhân thân được
quy định trong Hiến pháp và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
Loại ý kiến này dựa trên các căn cứ sau đây:
Thứ nhất, các quy định của Hiến pháp mang tính khái
quát cao, Bộ luật dân sự với tư cách là luật chung của hệ thống luật tư cần quy
định cụ thể, chi tiết các quyền nhân thân đã được quy định trong Hiến pháp làm
cơ sở cho các luật hoặc văn bản dưới luật khác quy định, bảo vệ các quyền nhân
thân của cá nhân;
Thứ hai, việc quy định cụ thể các quyền nhân thân sẽ
tạo thuận lợi hơn cho việc áp dụng pháp luật trong thực tiễn;
Thứ ba, việc quy định cụ thể các quyền nhân thân
trong Bộ luật dân sự là truyền thống của pháp luật dân sự Việt Nam từ Bộ luật
dân sự năm 1995, Bộ luật dân sự năm 2005 và thực tiễn áp dụng cũng không cho thấy
có bất cập lớn.
- Loại ý kiến thứ hai: đề nghị Bộ luật dân sự không
nên quy định lại các quyền nhân thân đã được ghi nhận trong Hiến pháp mà chỉ
nên quy định một số quyền nhằm xác định tư cách chủ thể của cá nhân trong quan
hệ dân sự, như là: quyền về họ, tên, nơi cư trú và một số quyền nhân thân đặc
thù không quy định cụ thể trong Hiến pháp, như là: quyền xác định lại giới
tính, quyền đối với hình ảnh, quyền được khai sinh, khai tử…
Loại ý kiến này dựa trên các căn cứ sau đây:
Thứ nhất, việc Bộ luật dân sự quy định lại các quyền
nhân thân đã được quy định trong Hiến pháp là không cần thiết. Trong trường hợp
có tranh chấp về quyền nhân thân, có thể áp dụng trực tiếp các quy định của Hiến
pháp để giải quyết.
Thứ hai, theo kinh nghiệm của một số nước, Bộ luật
dân sự chỉ quy định các quyền nhân thân có liên quan trực tiếp đến việc xác định
tư cách chủ thể của cá nhân trong quan hệ dân sự, như quyền về họ, tên; quyền về
nơi cư trú.
3. Về chủ thể của quan hệ
pháp luật dân sự
Bộ luật dân sự hiện hành quy định chủ thể của quan
hệ pháp luật dân sự bao gồm cá nhân, pháp nhân, hộ gia đình, tổ hợp tác.
Dự thảo Bộ luật chỉ quy định chủ thể của quan hệ
pháp luật dân sự là cá nhân và pháp nhân, đồng thời có một số quy định riêng về
việc tham gia quan hệ pháp luật dân sự của các thành viên hộ gia đình, tổ hợp
tác, các tổ chức khác không có tư cách pháp nhân (từ Điều 119 đến Điều 121); một
số quy định riêng về việc tham gia quan hệ dân sự của Nhà nước Cộng hòa xã hội
chủ nghĩa Việt Nam, cơ quan nhà nước ở trung ương và ở địa phương (từ Điều 115
đến Điều 118).
Về vấn đề này, hiện có hai loại ý kiến:
- Loại ý kiến thứ nhất: nhất trí với quy định của dự
thảo Bộ luật vì những lý do sau đây:
Thứ nhất, các thành viên của hộ gia đình thường
xuyên có sự thay đổi (do tách, nhập, sinh, tử, kết hôn...) nên việc xác định
thành viên của hộ gia đình khi có tranh chấp để xác định quyền và nghĩa vụ gặp
nhiều khó khăn;
Thứ hai, khó xác định “tài sản chung của hộ gia
đình”, “lợi ích chung” của hộ gia đình khi tham gia quan hệ dân sự và điều đó
gây khó khăn trong việc xác định trách nhiệm dân sự của cá nhân hay trách nhiệm
dân sự của hộ gia đình;
Thứ ba, về tổ hợp tác, hiện nay có gần 80% tổ hợp
tác không đăng ký chứng thực và các quy định về tổ hợp tác hiện hành gây nhiều
khó khăn trong việc xác định tư cách pháp lý của tổ hợp tác, phân định trách
nhiệm dân sự của tổ hợp tác và trách nhiệm dân sự của từng thành viên tổ hợp
tác;
Thứ tư, việc quy định hộ gia đình, tổ hợp tác là chủ
thể của quan hệ pháp luật dân sự như Bộ luật hiện hành đã gây ra nhiều khó khăn
cho hoạt động áp dụng pháp luật, đặc biệt là cho Tòa án trong việc giải quyết
các tranh chấp có sự tham gia của hộ gia đình, tổ hợp tác vì hầu như không có hộ
gia đình, tổ hợp tác là nguyên đơn hay bị đơn dân sự;
Thứ năm, việc chỉ quy định chủ thể quan hệ pháp luật
dân sự gồm có cá nhân và pháp nhân là phù hợp thông lệ quốc tế.
- Loại ý kiến thứ hai: đề nghị tiếp tục ghi nhận hộ
gia đình và tổ hợp tác là các chủ thể của quan hệ pháp luật dân sự như Bộ luật
dân sự hiện hành vì các lý do sau đây:
Thứ nhất, hộ gia đình, tổ hợp tác là những thực thể
đang tồn tại trong xã hội và tham gia vào nhiều quan hệ pháp luật dân sự, như
quan hệ sử dụng đất đai, điện, nước... Hiện nay có khoảng 370.000 tổ hợp tác
đang hoạt động ở nước ta, mô hình tổ hợp tác đang ngày càng phát triển và là một
trong những tiền đề để thành lập hợp tác xã và doanh nghiệp. Việc không ghi nhận
tổ hợp tác như là một loại chủ thể quan hệ pháp luật dân sự có thể làm giảm vai
trò và sự phát triển của các tổ hợp tác;
Thứ hai, việc quy định hộ gia đình và tổ hợp tác là
chủ thể quan hệ pháp luật dân sự là cần thiết, xuất phát từ các điều kiện đặc
thù về kinh tế, văn hóa, xã hội, gia đình và lịch sử của Nhà nước ta;
Thứ ba, một số luật hiện hành cũng đã ghi nhận hộ
gia đình và tổ hợp tác là chủ thể của quan hệ pháp luật như Luật đất đai, Luật
bảo vệ và phát triển rừng, Luật bảo hiểm y tế, Luật hợp tác xã...;
Thứ tư, các hạn chế, bất cập trong các quy định
pháp luật về hộ gia đình, tổ hợp tác hiện nay là có thật nhưng có thể khắc phục
được trong quá trình hoàn thiện pháp luật để tạo cơ sở pháp lý tốt hơn cho hộ
gia đình, tổ hợp tác tồn tại và phát triển.
4. Về hậu quả pháp lý của
giao dịch dân sự không tuân thủ quy định về hình thức
Điều 134 Bộ luật dân sự hiện hành quy định: “Trong
trường hợp pháp luật quy định hình thức là điều kiện có hiệu lực của giao dịch
mà các bên không tuân theo thì theo yêu cầu của một hoặc các bên, Tòa án, cơ
quan nhà nước có thẩm quyền khác quyết định buộc các bên thực hiện quy định về
hình thức của giao dịch trong một thời hạn; quá thời hạn đó mà không thực hiện
thì giao dịch vô hiệu”.
Khoản 1 Điều 145 dự thảo Bộ luật quy định:
“1. Trường hợp luật quy định hình thức là điều kiện
có hiệu lực của giao dịch dân sự mà hình thức đó không được tuân thủ thì giao dịch
dân sự đó bị vô hiệu, trừ các trường hợp sau đây:
a) Việc không tuân thủ quy định về hình thức không
nhằm trốn tránh nghĩa vụ với người khác và chủ thể giao dịch dân sự đã chuyển
giao tài sản hoặc đã thực hiện công việc. Trong trường hợp này, theo yêu cầu của
một hoặc các bên, cơ quan có thẩm quyền có trách nhiệm hoàn tất thủ tục đối với
giao dịch dân sự đó;
b) Trường hợp chủ thể chưa chuyển giao tài sản hoặc
chưa thực hiện công việc thì theo yêu cầu của một hoặc các bên, Tòa án cho phép
thực hiện quy định về hình thức của giao dịch dân sự trong một thời hạn hợp lý;
quá thời hạn đó mà không thực hiện thì giao dịch dân sự đó bị vô hiệu.”
Về vấn đề này, hiện có hai loại ý kiến:
- Loại ý kiến thứ nhất: nhất trí với quy định của dự
thảo Bộ luật vì quy định như vậy là phù hợp với thực tiễn ký kết, thực hiện hợp
đồng ở nước ta; bảo đảm tốt hơn quyền, lợi ích hợp pháp của chủ thể xác lập
quan hệ hợp đồng cũng như quyền, lợi ích hợp pháp của người thứ ba; góp phần bảo
đảm sự ổn định của quan hệ thị trường.
- Loại ý kiến thứ hai: đề nghị tiếp tục duy trì quy
định như Bộ luật dân sự hiện hành để bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật,
theo đó, trong trường hợp pháp luật quy định hình thức bắt buộc của giao dịch
thì chủ thể của giao dịch phải tuân thủ hình thức đó, nếu không tuân thủ thì
giao dịch bị tuyên bố vô hiệu; pháp luật hiện hành chỉ quy định giao dịch được
xác lập dưới hình thức bắt buộc trong một số trường hợp liên quan đến bất động
sản và động sản có giá trị lớn (ôtô, xe máy, tàu bay...) và việc quy định các
bên bắt buộc phải tuân thủ hình thức này là nhằm góp phần quản lý nhà nước đối
với các loài tài sản nêu trên.
5. Về bảo vệ người thứ ba
ngay tình trong trường hợp giao dịch dân sự bị vô hiệu
Điều 138 Bộ luật dân sự hiện hành quy định trường hợp
giao dịch dân sự bị Tòa án tuyên bố vô hiệu nhưng tài sản là bất động sản hoặc
động sản phải đăng ký quyền sở hữu đã chuyển giao cho người thứ ba ngay tình
thì giao dịch với người thứ ba bị vô hiệu và chủ sở hữu được nhận lại tài sản của
mình, trừ hai trường hợp: (1) Người thứ ba nhận được tài sản thông qua bán đấu
giá; (2) Người thứ ba giao dịch với người mà theo bản án, quyết định của cơ
quan nhà nước có thẩm quyền là chủ sở hữu tài sản nhưng sau đó người này không
phải là chủ sở hữu tài sản do bản án, quyết định bị hủy, sửa.
Điều 148 dự thảo Bộ luật quy định: “2. Trường hợp đối
tượng của giao dịch dân sự là tài sản phải đăng ký quyền sở hữu mà tài sản đó
đã được đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền, sau đó được chuyển giao bằng
một giao dịch khác cho người thứ ba và người này căn cứ vào việc đăng ký đó mà
xác lập, thực hiện giao dịch thì giao dịch đó không bị vô hiệu, trừ trường hợp
người thứ ba biết hoặc phải biết tài sản là đối tượng của giao dịch đã bị chiếm
đoạt bất hợp pháp hoặc ngoài ý chí của chủ sở hữu; 3. Trường hợp đối tượng của
giao dịch dân sự là tài sản phải đăng ký quyền sở hữu mà tài sản đó chưa được
đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhưng đã được chuyển giao bằng một
giao dịch khác cho người thứ ba thì giao dịch này bị vô hiệu, trừ trường hợp
người thứ ba ngay tình nhận được tài sản này thông qua bán đấu giá hoặc giao dịch
với người mà theo bản án, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền là chủ
sở hữu tài sản nhưng sau đó người này không phải là chủ sở hữu tài sản do bản án,
quyết định bị hủy, sửa”.
Về vấn đề này, hiện có hai loại ý kiến:
- Loại ý kiến thứ nhất: nhất trí với quy định của dự
thảo Bộ luật vì các lý do sau đây:
Thứ nhất, quy định như dự thảo Bộ luật góp phần bảo
đảm tốt hơn, công bằng, hợp lý hơn quyền, lợi ích hợp pháp của người thiện chí,
ngay tình trong giao lưu dân sự, theo đó, nếu người thứ ba ngay tình căn cứ vào
việc tài sản đã được đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền mà xác lập giao
dịch thì người thứ ba ngay tình được bảo vệ;
Thứ hai, Bộ luật dân sự năm 2005 (Điều 168, Điều
439, Điều 692), Luật đất đai năm 2013 (khoản 3 Điều 188) quy định thời điểm xác
lập, thay đổi, chấm dứt quyền sở hữu đối với bất động sản, động sản có đăng ký
quyền sở hữu được tính từ thời điểm đăng ký. Dự thảo Bộ luật tại khoản 3 Điều
182 về cơ bản kế thừa quy định của Bộ luật dân sự hiện hành và phù hợp với quy
định của Luật đất đai năm 2013. Do đó, việc quy định bảo vệ người thứ ba ngay
tình trong trường hợp tài sản đã được đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền
là phù hợp với nguyên tắc đăng ký bất động sản hiện nay, bảo đảm sự ổn định
trong các quan hệ dân sự;
Thứ ba, quy định như dự thảo Bộ luật góp phần thay
đổi nhận thức của người dân đối với công tác đăng ký tài sản, đồng thời góp phần
nâng cao tinh thần trách nhiệm của các cán bộ làm công tác đăng ký tài sản.
- Loại ý kiến thứ hai: đề nghị giữ như quy định của
Bộ luật dân sự hiện hành vì các lý do sau đây:
Thứ nhất, nguyên tắc ưu tiên bảo vệ chủ sở hữu tại
Điều 138 Bộ luật dân sự hiện hành là kế thừa Bộ luật dân sự năm 1995 và đã được
áp dụng ổn định trong gần 20 năm qua;
Thứ hai, bảo vệ tốt hơn quyền của chủ sở hữu tài sản
là đối tượng của giao dịch và phù hợp với tinh thần bảo vệ quyền sở hữu được
quy định tại Điều 32 Hiến pháp;
Thứ ba, bảo đảm tính khả thi khi việc đăng ký bất động
sản hiện nay ở nước ta đang có nhiều bất cập, còn nhiều sai sót mà chưa thể khắc
phục ngay được.
6. Về hình thức sở hữu
Bộ luật dân sự hiện hành quy định 6 hình thức sở hữu
là: (1) Sở hữu nhà nước; (2) Sở hữu tập thể; (3) Sở hữu tư nhân; (4) Sở hữu
chung; (5) Sở hữu của tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội; (6) Sở hữu
của tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, sở hữu của tổ chức xã hội, tổ chức
xã hội - nghề nghiệp.
Dự thảo Bộ luật quy định ba hình thức sở hữu, bao gồm
sở hữu toàn dân, sở hữu riêng và sở hữu chung (Điều 213 và các điều từ Điều 224
đến Điều 247).
Về vấn đề này, hiện có hai loại ý kiến:
- Loại ý kiến thứ nhất: nhất trí với quy định của dự
thảo Bộ luật vì các lý do sau đây:
Thứ nhất, Điều 53 Hiến pháp đã quy định về sở hữu
toàn dân và Bộ luật dân sự cần ghi nhận hình thức sở hữu toàn dân để phù hợp với
Hiến pháp;
Thứ hai, đối tượng của sở hữu toàn dân là những tài
sản có giá trị lớn, là tư liệu sản xuất chủ yếu của đất nước, do đó sở hữu toàn
dân là hình thức sở hữu rất quan trọng cả về mặt kinh tế và chính trị. Vì vậy,
sở hữu toàn dân cần được coi là một hình thức sở hữu độc lập;
Thứ ba, cơ chế thực hiện quyền chiếm hữu, sử dụng,
định đoạt đối với tài sản thuộc hình thức sở hữu toàn dân có nhiều điểm đặc thù
so với các hình thức sở hữu khác do chỉ có Nhà nước mới có quyền chiếm hữu, sử
dụng, định đoạt tài sản thuộc sở hữu toàn dân và có chế độ pháp lý riêng cho
Nhà nước thực hiện quyền này, do vậy cần quy định hình thức sở hữu toàn dân
trong Bộ luật dân sự.
- Loại ý kiến thứ hai: đề nghị quy định hai hình thức
sở hữu, bao gồm sở hữu riêng và sở hữu chung, trong đó, sở hữu toàn dân là một
dạng đặc biệt của sở hữu chung (sở hữu chung hợp nhất không thể phân chia do
Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý).
Ý kiến này dựa trên các lý do sau đây:
Thứ nhất, giống như loại ý kiến thứ nhất, việc quy
định sở hữu chung và sở hữu riêng là dựa trên việc một hay nhiều người (chủ thể)
thực hiện quyền sở hữu (một người thực hiện quyền là sở hữu riêng; nhiều người
thực hiện quyền là sở hữu chung), không căn cứ vào việc xác định người (chủ thể)
cụ thể thực hiện quyền sở hữu (như Nhà nước, cá nhân, tổ chức chính trị, tổ chức
chính trị - xã hội...) như Bộ luật hiện hành và sự phân loại này cũng được nhiều
quốc gia áp dụng;
Thứ hai, sở hữu toàn dân được hiểu là một hình thức
sở hữu chung do toàn dân là chủ sở hữu mà Nhà nước là người đại diện, do đó
không nên quy định sở hữu toàn dân như một hình thức sở hữu độc lập. Tuy nhiên,
việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản thuộc sở hữu toàn dân có sự khác biệt
với các hình thức sở hữu chung khác nên cần quy định thành một mục riêng trong
chế định về sở hữu chung.
- Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị Bộ luật dân sự cần
quy định ba hình thức sở hữu, bao gồm sở hữu nhà nước, sở hữu tư nhân và sở hữu
chung vì các lý do sau đây:
Thứ nhất, sở hữu toàn dân được quy định trong Hiến
pháp (Điều 53) nên được hiểu là chế độ sở hữu. Trong một quan hệ pháp luật dân
sự cụ thể, cần xác định chủ thể là ai, cá nhân hay tổ chức nào có quyền và có
nghĩa vụ dân sự. Trong sở hữu toàn dân thì không tồn tại chủ thể là toàn dân mà
chỉ có Nhà nước mới có quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản công (với tư
cách đại diện toàn dân). Do đó, nên hiểu sở hữu toàn dân là chế độ sở hữu còn
hình thức sở hữu là sở hữu nhà nước;
Thứ hai, hình thức sở hữu nhà nước đã được quy định
trong Bộ luật dân sự hiện hành và nhiều văn bản pháp luật khác trong 10 năm
qua. Việc không quy định hình thức sở hữu nhà nước trong Bộ luật dân sự sẽ dẫn
đến phải sửa đổi nhiều văn bản và phát sinh nhiều chi phí;
Thứ ba, Điều 32 Hiến pháp quy định quyền sở hữu tư
nhân được pháp luật bảo hộ. Đây là quy định mới, rất quan trọng, lần đầu tiên
quyền sở hữu tư nhân được ghi nhận trong Hiến pháp, thể hiện tư tưởng, chính
sách của Đảng và Nhà nước về vấn đề sở hữu. Theo đó, Bộ luật dân sự cần quy định
rõ, cụ thể hình thức “sở hữu tư nhân”;
Thứ tư, việc quy định sở hữu nhà nước, sở hữu tư
nhân, sở hữu chung là thể hiện sự kế thừa có chọn lọc các quy định của Bộ luật
dân sự hiện hành.
7. Về thời điểm xác lập quyền
sở hữu và các vật quyền khác
Điều 168 Bộ luật dân sự hiện hành quy định “Việc
chuyển quyền sở hữu đối với bất động sản có hiệu lực kể từ thời điểm đăng ký
quyền sở hữu, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác”.
Điều 182 Dự thảo Bộ luật quy định:
“1. Việc xác lập quyền sở hữu và vật quyền khác có
hiệu lực kể từ thời điểm tài sản được chuyển giao, nếu hợp đồng hoặc luật không
có quy định khác.
Trường hợp hợp đồng và luật cùng quy định nhưng
khác nhau về thời điểm xác lập quyền sở hữu, vật quyền khác thì áp dụng theo
quy định của luật.
Thời điểm tài sản được chuyển giao được hiểu là thời
điểm bên có quyền hoặc người đại diện hợp pháp của họ trực tiếp nắm giữ, chi phối
tài sản.
2. Trường hợp tài sản đã được chuyển giao trước thời
điểm hợp đồng được giao kết thì quyền sở hữu và vật quyền khác được xác lập kể
từ thời điểm hợp đồng có hiệu lực, trừ trường hợp luật hoặc hợp đồng có quy định
khác.
3. Trường hợp luật quy định việc chuyển giao vật phải
được đăng ký tại cơ quan có thẩm quyền thì thời điểm xác lập quyền sở hữu và vật
quyền khác có hiệu lực kể từ thời điểm đăng ký”.
Về vấn đề này, hiện có hai loại ý kiến:
- Loại ý kiến thứ nhất: nhất trí với quy định của dự
thảo Bộ luật vì các lý do sau đây:
Thứ nhất, quy định này giúp phân định rõ ràng hơn
thời điểm giao dịch được xác lập (có hiệu lực) với thời điểm quyền sở hữu hoặc
vật quyền khác được xác lập;
Thứ hai, quy định này vừa thể hiện sự tôn trọng của
Nhà nước ta đối với quyền của các chủ thể của quan hệ dân sự trong việc thỏa
thuận để xác định thời điểm xác lập quyền đối với tài sản, vừa bảo đảm việc
tuân thủ các quy định mang tính nguyên tắc trong việc xác định thời điểm chuyển
quyền đối với một số tài sản đặc biệt như bất động sản;
Thứ ba, bảo đảm sự đồng bộ của Bộ luật dân sự với
quy định của các luật khác có liên quan như Luật đất đai, Luật nhà ở, Luật kinh
doanh bất động sản…;
- Loại ý kiến thứ hai: đề nghị quy định một nguyên
tắc thống nhất, theo đó, thời điểm xác lập quyền sở hữu và vật quyền khác đối với
bất động sản được tính từ thời điểm tài sản được đăng ký tại cơ quan có thẩm
quyền và các bên đã hoàn tất thủ tục trước bạ sang tên vì các lý do sau đây:
Thứ nhất, thúc đẩy việc xây dựng được một hệ thống
đăng ký tài sản thống nhất, minh bạch, qua đó tăng cường hiệu quả quản lý nhà
nước đối với bất động sản và thị trường bất động sản, góp phần ổn định thị trường
bất động sản và nguồn thu ngân sách Nhà nước;
Thứ hai, đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp
luật, hạn chế được tình trạng ly khai của các luật chuyên ngành khi điều chỉnh
các quan hệ xã hội liên quan đến bất động sản.
8. Về điều chỉnh hợp đồng khi
hoàn cảnh thay đổi
Bộ luật dân sự hiện hành không quy định tòa án có
quyền điều chỉnh hợp đồng của các bên khi hoàn cảnh thay đổi. Điều này thể hiện
sự tôn trọng tuyệt đối của Nhà nước đối với quyền tự do ý chí, tự do định đoạt
của các chủ thể trong quan hệ hợp đồng.
Điều 443 dự thảo Bộ luật về điều chỉnh hợp đồng khi
hoàn cảnh thay đổi quy định trường hợp hoàn cảnh thay đổi dẫn đến quyền, lợi
ích của một trong các bên bị ảnh hưởng nghiêm trọng thì cho phép các bên điều
chỉnh hợp đồng; trường hợp các bên không đạt được thỏa thuận trong một khoảng
thời gian hợp lý thì Tòa án có thể: a) Chấm dứt hợp đồng vào ngày và theo những
điều khoản do Tòa án quyết định; b) Điều chỉnh hợp đồng để phân chia cho các
bên các thiệt hại và lợi ích phát sinh từ việc thay đổi hoàn cảnh một cách công
bằng và bình đẳng. Tùy theo từng trường hợp, Tòa án có thể buộc bên từ chối đàm
phán hoặc phá vỡ đàm phán một cách không thiện chí, trung thực phải bồi thường
thiệt hại.
Về vấn đề này, hiện có hai loại ý kiến:
- Loại ý kiến thứ nhất: nhất trí với quy định trong
dự thảo Bộ luật vì các lý do sau đây:
Thứ nhất, việc cho phép Tòa án điều chỉnh hợp đồng
khi hoàn cảnh thay đổi không vi phạm nguyên tắc tự do ý chí, tự do định đoạt của
các chủ thể quan hệ hợp đồng mà là sự cụ thể hóa nguyên tắc về tính có giới hạn
của việc thực hiện quyền dân sự được quy định tại Điều 16 dự thảo Bộ luật. Theo
yêu cầu của nguyên tắc này thì để bảo đảm cân bằng lợi ích của các bên trong hợp
đồng, sự ổn định của các quan hệ dân sự, thương mại có liên quan, cần cho phép
Tòa án có thể điều chỉnh hợp đồng theo các điều kiện chặt chẽ được quy định
trong Bộ luật dân sự;
Thứ hai, việc cho phép Tòa án điều chỉnh hợp đồng sẽ
thúc đẩy các hợp đồng được thực hiện trong thực tiễn, đẩy mạnh giao lưu dân sự.
- Loại ý kiến thứ hai: đề nghị không quy định như dự
thảo Bộ luật vì quy định như vậy là không phù hợp với bản chất của hợp đồng là
sự tự do ý chí, tự do thỏa thuận. Các cơ quan nhà nước, trong đó có Tòa án
không được và không nên can thiệp vào sự tự do của các bên khi tham gia các
giao dịch dân sự nói chung và hợp đồng nói riêng. Bộ luật dân sự hiện hành và dự
thảo Bộ luật đã quy định về sửa đổi hợp đồng, trong trường hợp hoàn cảnh thay đổi
thì các bên có quyền thỏa thuận để sửa đổi hợp đồng, nếu hoàn cảnh thay đổi đến
mức không thể thực hiện được hợp đồng thì hợp đồng chấm dứt theo sự thỏa thuận
hoặc theo quy định của pháp luật. Việc cho phép Tòa án can thiệp đến mức phân
chia thiệt hại, buộc phải đàm phán, buộc bồi thường thiệt hại khi một bên không
đàm phán như dự thảo Bộ luật là không đúng với bản chất của hợp đồng và không
khả thi trên thực tiễn.
9. Về lãi suất trong hợp đồng
vay tài sản
Điều 476 Bộ luật dân sự hiện hành quy định, lãi suất
vay do các bên thỏa thuận nhưng không được vượt quá 150% của lãi suất cơ bản do
Ngân hàng Nhà nước công bố đối với loại cho vay tương ứng. Trong trường hợp các
bên có thỏa thuận về việc trả lãi, nhưng không xác định rõ lãi suất hoặc có
tranh chấp về lãi suất thì áp dụng lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố
tương ứng với thời hạn vay tại thời điểm trả nợ.
Điều 491 dự thảo Bộ luật quy định, lãi suất vay do
các bên thỏa thuận hoặc do luật định. Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi
suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 200% của lãi suất cơ bản
do Ngân hàng nhà nước công bố đối với loại vay tương ứng, trừ trường hợp luật
có quy định khác. Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn
được quy định ở khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.
Về vấn đề này, hiện có hai loại ý kiến:
- Loại ý kiến thứ nhất: nhất trí với quy định của dự
thảo Bộ luật vì các lý do sau đây:
Thứ nhất, quy định mức lãi suất trần dựa trên lãi suất
cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố là để tạo ra sự thống nhất về xác định lãi
suất trong hợp đồng vay tài sản, ngăn ngừa việc cho vay nặng lãi;
Thứ hai, việc công bố lãi suất cơ bản do Ngân hàng
Nhà nước thực hiện đã được quy định tại Điều 12 Luật ngân hàng Nhà nước Việt
Nam;
Thứ ba, việc xác định một mức lãi suất trần cụ thể
trong Bộ luật dân sự là không phù hợp với tình hình phát triển năng động của nền
kinh tế ở nước ta.
- Loại ý kiến thứ hai: đề nghị quy định một mức lãi
suất trần cụ thể trong Bộ luật dân sự, không sử dụng lãi suất cơ bản do Ngân
hàng Nhà nước công bố làm lãi suất tham chiếu, đồng thời, quy định nguyên tắc,
thẩm quyền thay đổi mức lãi suất cụ thể này khi cần thiết vì các lý do sau đây:
Thứ nhất, theo thông lệ, lãi suất cơ bản chỉ là mức
lãi suất chung với mục đích để điều hành chính sách tiền tệ, không mang tính thị
trường, lãi suất này không được chia thành các mức lãi suất khác nhau để áp dụng
cho các thời hạn khác nhau, chủ thể tham gia giao dịch khó có thể biết mức lãi
suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố có phù hợp với loại vay tương ứng hay
không. Do đó, sử dụng lãi suất cơ bản để điều chỉnh các quan hệ dân sự là không
phù hợp, sẽ gây khó khăn cho các chủ thể khi tham gia giao dịch dân sự trên thực
tế;
Thứ hai, việc quy định cụ thể mức lãi suất trong Bộ
luật dân sự sẽ đảm bảo được tính rõ ràng minh bạch, dễ áp dụng, các bên tham
gia giao dịch dân sự có thể biết ngay hậu quả pháp lý khi xác lập hợp đồng vay.
10. Về thời hiệu
Điều 155 Bộ luật dân sự hiện hành quy định các loại
thời hiệu sau: (1) Thời hiệu khởi kiện và thời hiệu yêu cầu giải quyết việc dân
sự (gọi chung là thời hiệu khởi kiện); (2) Thời hiệu hưởng quyền dân sự và (3)
Thời hiệu miễn trừ nghĩa vụ dân sự. Trong đó, thời hiệu khởi kiện là thời hạn
mà chủ thể được quyền khởi kiện hoặc yêu cầu Tòa án giải quyết vụ, việc dân sự
để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình đã bị xâm phạm; nếu thời hạn đó kết
thúc thì mất quyền khởi kiện hoặc mất quyền yêu cầu.
Dự thảo Bộ luật quy định chung về thời hiệu (Điều
167 - Điều 180) và thời hiệu thừa kế (Điều 646) theo hướng: cá nhân, pháp nhân
phải yêu cầu Tòa án giải quyết vụ, việc dân sự trong thời hạn luật định; hết thời
hạn đó mà cá nhân, pháp nhân mới có yêu cầu thì thay vì từ chối giải quyết yêu
cầu như quy định hiện hành, Tòa án vẫn phải thụ lý, giải quyết và tuyên bố chủ
thể được hưởng quyền dân sự hoặc được miễn trừ nghĩa vụ dân sự.
Về vấn đề này, hiện có hai loại ý kiến:
- Loại ý kiến thứ nhất: nhất trí với quy định của dự
thảo Bộ luật vì các lý do sau đây:
Thứ nhất, quy định này là phù hợp với bản chất pháp
lý của thời hiệu, tạo công cụ pháp lý tốt hơn để Tòa án bảo vệ các quyền dân sự
của tổ chức, cá nhân. Việc quy định thời hiệu khởi kiện như hiện hành chưa giúp
giải quyết được một cách triệt để và dứt điểm các tranh chấp phát sinh. Bên cạnh
đó, khi không được Nhà nước bảo vệ quyền lợi thì các chủ thể có thể sử dụng những
biện pháp hành xử ngoài vòng pháp luật để xử lý nội bộ với nhau, gây mất trật tự,
an toàn xã hội;
Thứ hai, quy định này là để hạn chế tình trạng Tòa
án có thể căn cứ vào thời hiệu mà từ chối yêu cầu giải quyết vụ việc, góp phần
cụ thể hóa và triển khai thi hành khoản 3 Điều 102 Hiến pháp năm 2013, theo đó,
“Tòa án nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công
dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi
ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”;
Thứ ba, nghiên cứu kinh nghiệm lập pháp của một số
nước cho thấy, Bộ luật dân sự của các nước cũng quy định về thời hiệu hưởng quyền
dân sự, miễn trừ nghĩa vụ dân sự; không quy định về thời hiệu là căn cứ để Tòa
án từ chối giải quyết vụ, việc dân sự.
- Loại ý kiến thứ hai: đề nghị tiếp tục quy định về
thời hiệu khởi kiện như Bộ luật dân sự hiện hành vì các lý do sau đây:
Thứ nhất, để nâng cao trách nhiệm của các bên trong
việc yêu cầu Nhà nước bảo vệ quyền lợi cho mình;
Thứ hai, không tạo áp lực cho Tòa án trong việc giải
quyết những vụ việc đã xảy ra trong thời gian dài, khó xác định về chứng cứ
cũng như nội dung vụ việc;
Thứ ba, thời hiệu khởi kiện đã được quy định và áp
dụng ổn định trong pháp luật dân sự và pháp luật về tố tụng dân sự ở nước ta;
việc bỏ quy định về loại thời hiệu này có thể gây ra những xáo trộn nhất định
trong thi hành pháp luật./.