Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 9167:2012 về Công trình thủy lợi - Đất mặn - Quy trình rửa mặn

• Số hiệu: TCVN9167:2012
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2012

Tên nhóm loại	Loại đất	Chỉ tiêu phân loại
Đất mặn	1 - Đất rất mặn	PHkcl lớn hơn 5,5 TSMT từ 1,0 đến 1,5% TLĐK
	2 - Đất mặn	PHkcl lớn hơn 5,5 TSMT từ 0,5 đến 1,0% TLĐK
Đất mặn chua	3 - Đất rất mặn chua	PHMTkcl nhỏ hơn 5,5 TSMT từ 1 đến dưới 1,5% TLĐK
	4 - Đất mặn chua	PHkcl nhỏ hơn 5,5 TSMT từ 0,5 đến dưới 1,0% TLĐK
Đất chua mặn	5 - Đất rất chua mặn	PHkcl nhỏ hơn 4,5 TSMT từ 0,5 đến dưới 1,0% TLĐK
	6 - Đất rất chua ít mặn	PHkcl nhỏ hơn 4,5 TSMT từ 0,25 đến dưới 0,5% TLĐK
	7 - Đất chua ít mặn	PHkcl từ 4,5 đến 5,5 TSMT từ 0,25 đến dưới 0,5% TLĐK
CHÚ THÍCH: Các ký hiệu trong Bảng 1: - TSMT: Tổng số muối tan - TLĐK: Trọng lượng đất khô - PHkcl: Độ chua trao đổi

4.2. Để thuận tiện trong việc rửa đất mặn, các loại đất ghi trong Bảng 1 được sắp xếp thành 2 loại: đất mặn nhiều và đất mặn trung bình.

(1) Đất mặn nhiều bao gồm:

- Đất rất mặn;

- Đất rất mặn chua;

- Đất rất chua ít mặn.

(2) Đất mặn trung bình bao gồm:

- Đất mặn;

- Đất mặn chua;

- Đất chua ít mặn.

...

...

...

Độ mặn của nước dùng để rửa mặn phải đạt dưới 1 g trong 1 L nước. Đối với vùng đất mặn nhiều, khan hiếm nguồn nước hoặc nước ở cuối hệ thống thủy lợi bị nhiễm mặn thì nồng độ mặn của nước rửa cho phép dưới 1,5 g trong 1 L; có thể tăng lượng nước rửa và số lần rửa.

6. Tiêu chuẩn mặt ruộng và kênh mương mặt ruộng đối với việc rửa mặn

6.1. Đồng ruộng trước khi rửa mặn nên được san phẳng, độ chênh cao mặt ruộng so với cao độ trung bình của thửa ruộng không nên quá 3 cm.

6.2. Kênh mương mặt ruộng đối với công tác rửa mặn cần tuân theo hướng dẫn dưới đây:

6.2.1. Đối với hệ thống tưới tiêu mặt ruộng riêng biệt

- Sơ đồ bố trí mặt bằng và mặt cắt hệ thống tưới tiêu mặt ruộng riêng biệt cần tuân theo sơ đồ Hình 1 và mặt cắt theo Hình 2 và Hình 3;

- Các thông số kỹ thuật của hệ thống kênh tưới tiêu mặt ruộng riêng biệt được quy định tại Bảng 2.

Bảng 2 - Các thông số kỹ thuật tưới tiêu riêng biệt

Ký hiệu

...

...

...

Loại đất

Mặn nhiều

Mặn trung bình

L

B

H

b1

b2

h1

...

...

...

m

m

m

m

m

m

m

m

m

...

...

...

50

1 đến 1,2

0,3

0,2

0,4

0,4

1 đến 1,25

400

75

...

...

...

0,4

0,3

0,4

0,5

1 đến 1,25

CHÚ THÍCH: Độ dốc đáy kênh thông thường có thể lấy bằng 0 (i=0) hoặc theo chỉ dẫn của thiết kế.

6.2.2. Đối với hệ thống tiêu mặt ruộng kết hợp sơ đồ bố trí mặt bằng và mặt cắt hệ thống tưới tiêu mặt ruộng kết hợp cần tuân theo sơ đồ Hình 4 và mặt cắt theo Hình 5.

Hình 1 - Sơ đồ tưới tiêu mặt ruộng riêng biệt

...

...

...

Hình 2 - Mặt cắt ngang kênh tiêu mặt ruộng (cắt a-a)

Hình 3 - Mặt cắt ngang kênh tưới mặt ruộng (cắt b-b)

Hình 4 - Sơ đồ thủy lợi mặt ruộng

CHÚ DẪN:

Hình 5 - Mặt cắt ngang kênh tưới tiêu kết hợp mặt ruộng (cắt a-a)

...

...

...

Bảng 3 - Các thông số kỹ thuật tưới tiêu kết hợp

Ký hiệu

Đơn vị

Loại đất

Mặn nhiều

Mặn trung bình

L

B

H

...

...

...

h

m

m

m

m

m

m

m

300

...

...

...

0,8 đến 1,0

0,3

0,4

0,75 đến 1,00

400

100

0,8 đến 1,0

0,4

0,4

...

...

...

CHÚ THÍCH: Độ dốc đáy kênh tưới trên mặt ruộng có thể lấy bằng 0 (i=0), hoặc theo chỉ dẫn của thiết kế.

7. Tiêu chuẩn và chế độ rửa đất mặn nhiều và đất mặn trung bình

Tiêu chuẩn và chế độ rửa đất mặn phải tuân theo các quy định cụ thể sau đây:

7.1. Đối với đất mặn nhiều, tiêu chuẩn và chế độ rửa mặn theo các thời vụ khác nhau cần phải tuân theo Bảng 4 và Bảng 5

Bảng 4 - Chế độ rửa vụ chiêm xuân

Biện pháp rửa

Kỹ thuật làm đất

Những thời kỳ rửa mặn

Mức rửa mỗi lần

...

...

...

Mức nước tương ứng

(cm)

Số ngày ngâm ruộng

(ngày đêm)

Tự chảy

Làm ải

Ngả ải

Lúa bén chân

Đầu đẻ nhánh

...

...

...

Cuối đẻ đúng cái

1500

700

600

600

600

15

7

6

...

...

...

6

3 đến 5

3 đến 5

3 đến 5

3 đến 5

3 đến 5

Làm dầm

Cầy bừa vỡ

Lúa bén chân

...

...

...

Lúa đẻ rộ

Cuối đẻ đúng cái

1200

800

800

600

600

12

8

...

...

...

6

6

3 đến 5

3 đến 5

3 đến 5

3 đến 5

3 đến 5

Động lực

Làm ải

...

...

...

Lúa bén chân

Đầu đẻ nhánh

Lúa đẻ rộ

1500

800

600

600

15

8

...

...

...

6

3 đến 5

5 đến 7

5 đến 7

5 đến 7

Làm dầm

Cầy bừa vỡ

Lúa bén chân

Đầu đẻ nhánh

...

...

...

1200

800

800

700

12

8

8

7

3 đến 5

...

...

...

5 đến 7

5 đến 7

Bảng 5 - Chế độ vụ mùa

Biện pháp rửa

Những thời kỳ rửa mặn

Mức rửa mỗi lần

(m^3/ha)

Mức nước tương ứng

(cm)

...

...

...

(ngày đêm)

Tự chảy

Cầy bừa vỡ

Lúa bén chân

Lúa đẻ nhánh

1500

800

700

15

...

...

...

7

3 đến 5

3 đến 5

3 đến 5

Động lực

Cầy bừa vỡ

Lúa bén chân

Lúa đẻ nhánh

1200

...

...

...

600

12

7

6

5 đến 7

5 đến 7

5 đến 7

7.2. Đối với đất mặn trung bình, tiêu chuẩn và chế độ rửa mặn theo các thời vụ khác nhau cần phải tuân theo Bảng 6 và Bảng 7.

Bảng 6 - Chế độ rửa vụ chiêm xuân

...

...

...

Kỹ thuật làm đất

Những thời kỳ rửa mặn

Mức rửa mỗi lần (m^3/ha)

Mức nước tương ứng (cm)

Số ngày ngâm ruộng

(ngày đêm)

Tự chảy

Làm ải

Ngả ải

...

...

...

Đầu đẻ nhánh

Lúa đẻ rộ

1200

600

600

600

15

6

6

...

...

...

3 đến 5

3 đến 5

3 đến 5

3 đến 5

Làm dầm

Cầy bừa vỡ

Lúa bén chân

Đầu đẻ nhánh

Lúa đẻ rộ

...

...

...

800

800

600

10

7

7

6

3 đến 5

3 đến 5

...

...

...

3 đến 5

Động lực

Làm ải

Ngả ải

Lúa bén chân

Lúa đẻ rộ

1200

700

600

...

...

...

7

6

3 đến 5

5 đến 7

5 đến 7

Làm dầm

Cầy bừa vỡ

Lúa bén chân

Lúa đẻ rộ

...

...

...

800

700

10

8

7

3 đến 5

5 đến 7

5 đến 7

Bảng 7 - Chế độ rửa vụ mùa

...

...

...

Kỹ thuật làm đất

Những thời kỳ rửa mặn

Mức rửa mỗi lần (m^3/ha)

Mức nước tương ứng (cm)

Tự chảy

Cầy bừa vỡ

Lúa bén chân

Lúa đẻ nhánh

1000

...

...

...

500

10

5

5

3 đến 5

3 đến 5

3 đến 5

Động lực

Cầy bừa vỡ

...

...

...

1000

500

10

5

5 đến 7

5 đến 7

Phụ lục A

(Quy định)

...

...

...

A.1. Tổ chức thực hiện

Căn cứ vào hiện trạng đất đai, nguồn nước, biện pháp tưới tiêu.v.v… các cơ quan quản lý và khai thác công trình thủy lợi có trách nhiệm lập và điều hành kế hoạch tưới tiêu (trong đó có yêu cầu rửa mặn) theo từng vụ phù hợp lịch trình sản xuất của từng khu vực dùng nước khép kín. Kế hoạch này phải gửi đến các cơ sở sản xuất trước thời vụ.

Đơn vị sản xuất là các đơn vị dùng nước như: xã, hợp tác xã… phối hợp với các cơ quan quản lý nước hướng dẫn đội thủy nông và các hộ nông dân thực hiện tiêu chuẩn rửa mặn và tưới tiêu theo kế hoạch chung của vùng, kiến nghị những điểm phát sinh và hướng dẫn biện pháp khắc phục.

A.2. Thực hiện tiêu chuẩn rửa mặn đồng bộ với quy trình sản xuất trên đồng ruộng

Tất cả các công việc: làm đất, tưới tiêu nước, gieo cấy, làm cỏ, bón phân, phòng trừ sâu bệnh.v.v… phải tạo thành một quy trình sản xuất khép kín trên đồng ruộng; phải bố trí một cách hợp lý việc thực hiện tiêu chuẩn rửa mặn vào lịch trình sản xuất; không làm ảnh hưởng đến thời vụ, thời gian chồng chéo, hạn chế tác dụng của các khâu khác.

Ví dụ cụ thể: Rửa mặn cho đất mặn nhiều, vụ Chiêm xuân

+ Tổng mức rửa: 4000 m^3/ha

+ Số lần rửa: 5 lần

+ Kỹ thuật làm đất: Phơi ải

...

...

...

- Rửa lần 1: Ngả ải, sau khi cày bừa vỡ, đưa nước vào ruộng đạt mức 15 cm, ngâm từ 3 đến 5 ngày đêm rồi tháo bỏ hết nước cũ, đưa nước mới vào dưỡng ruộng. Bón lót phân chuồng, cày bừa kỹ, bón đạm lân và gieo cấy.

- Rửa lần 2: Sau khi cấy 10 đến 15 ngày (thời kỳ lúa bén chân). Làm cỏ, sục bùn đợt 1, sau đó lấy nước đạt bình quân 7 cm, ngâm từ 3 đến 5 ngày đêm, tháo hết nước cũ ra, lấy nước mới vào dưỡng lúa, bón thúc đợt 1.

- Rửa lần 3: Sau rửa lần 2 từ 10 đến 15 ngày là thời kỳ đầu đẻ nhánh, làm cỏ sục bùn đợt 2, lấy nước vào ruộng đạt bình quân 6 cm, ngâm từ 3 đến 5 ngày đêm, tháo nước cũ, lấy nước mới vào dưỡng lúa, bón thúc đợt 2.

- Rửa lần 4: Sau rửa lần 3 từ 10 đến 15 ngày là thời kỳ đầu đẻ rộ, làm cỏ sục bùn đợt 3, lấy nước bình quân vào ruộng đạt mức bình quân 6 cm, ngâm từ 3 đến 5 ngày đêm, tháo hết nước cũ, lấy nước mới vào dưỡng lúa.

- Rửa lần 5: Thay nước sau lần rửa 4, là thời kỳ lúa đứng cái, lấy nước vào ruộng đạt bình quân 6 cm, ngâm từ 3 đến 5 ngày đêm, tháo hết nước cũ, lấy nước mới vào dưỡng lúa, bón đón dòng.

Phun thuốc trừ sâu vào sau các lần rửa.

A.3. Rửa mặn trong vụ mùa

Vụ mùa thường mưa bão bất thường, hay gây lũ lụt; vì vậy kế hoạch phải hết sức linh hoạt theo thời tiết, tranh thủ lấy nước phù sa vào các lần rửa; phải tận dụng nước mưa để dã mặn, ép mặn. Việc ngâm nước mưa để ngâm ruộng phải theo quy định sau:

- Ở thời kỳ lúa bén chân có thể cho phép ngập một nửa cây lúa không quá 5 ngày đêm.

...

...

...

A.4. Tưới dưỡng lúa

Ngoài thời gian thực hiện rửa mặn, việc tưới dưỡng lúa có tác dụng hạn chế độ tái nhiễm của đất đai. Các công thức tưới được áp dụng cụ thể là:

a) Đối với nhóm lúa cây lúa thấp:

- Giai đoạn từ cấy đến đẻ nhánh: tưới nông 3 cm đến 6 cm

- Tưới sâu hãm đẻ 10 cm đến 15 cm trong 5 - 7 ngày - đêm

- Từ đứng cái đến chắc xanh: tưới vừa từ 6 cm đến 9 cm

b) Đối với nhóm lúa cây cao:

- Giai đoạn từ cấy đến cuối đẻ nhánh: tưới vừa từ 6 cm đến 9 cm

- Tưới sâu hãm đẻ 15 cm đến 20 cm trong 5 đến 7 ngày đêm. Từ đứng cái đến chắc xanh: tưới vừa từ 6 cm đến 9 cm.

...

...

...

Nước rửa được tiêu theo 2 hướng: Một phần tiêu ngầm ra mương tiêu và một phần tiêu ngang trên mặt ruộng.

- Tiêu ngầm:

Trong thời gian ngâm ruộng mương tiêu phải được rút cạn thường xuyên nếu tiêu bằng máy bơm và rút cạn gián đoạn theo chân triều nếu tiêu bằng tự chảy. Ngoài thời gian tiêu nước rửa, phải tiếp tục rút nước tiêu khi điều kiện cho phép.

- Tiêu mặt:

Nếu không ảnh hưởng đến lịch trình sản xuất và mương tiêu còn rút được nước thì thời gian ngâm ruộng theo giới hạn trên. Nếu mương tiêu không rút được nước hoặc rút không triệt để thì thời gian ngâm ruộng phải thực hiện ở giới hạn dưới.

Ví dụ: Số ngày ngâm ruộng là 3 đến 5 ngày đêm thì:

- 3 ngày đêm là giới hạn dưới;

- 5 ngày đêm là giới hạn trên;

A.6. Chất lượng nước dùng để rửa

...

...

...

A.7. Bón vôi bột

Đối với đất có độ chua PHkcl nhỏ hơn 4,5 thì khi cầy bừa vỡ phải bón vôi bột, lượng vôi bón từ 10 kg đến 15 kg trên sào Bắc bộ (360 m^2).

A.8. Kiểm tra đánh giá đất đai

Hàng năm khi kết thúc sản xuất vụ Mùa, cần kiểm tra đánh giá lại đất đai để vận dụng tiêu chuẩn rửa đất mặn tiếp theo cho phù hợp.

Phương án kiểm tra

- Kiểm tra trực tiếp trên đồng ruộng bằng máy đo hiện trường theo 2 chỉ tiêu: độ mặn và độ pH. Các điểm đo phải mang tính đại diện, đo trực tiếp ở nước ngầm trong ruộng hoặc rút dung dịch từ đất.

- Nơi nào không có máy đo thì dùng phương pháp quan trắc định tính: nhận xét quá trình sinh trưởng và năng suất từ 2 vụ Chiêm và Mùa liên tiếp, kết hợp với màu sắc, cấu tượng của đất đai.