Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 12436:2018 về Cần trục - Đào tạo người xếp dỡ

• Số hiệu: TCVN12436:2018
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2018

Tải nâng	Khối lượng t	Khối lượng riêng t/m^3	Hình dạng tải nâng
Dầm thép	≥ 0,5	7,8
Bó thép	≥ 0,5	7,8
Thép hình H	≥ 0,5	7,8
Thép tấm	≥ 0,5	7,8
Thép tấm dạng chữ T hoặc tam giác	≥ 0,5	7,8
Tải nâng có dạng không đối xứng	≥ 0,5	Thép: 7,8 Bê tông: 2,3
Bánh xe hoặc tải nâng hình trụ	≥ 0,5	Thép: 7,8 Bê tông: 2,3

Bảng A.2 - Hệ số tính tải trọng làm việc giới hạn (WLL) cho các dây treo hai nhánh

Góc treo
độ

Hệ số tính toán WLL

Phương án treo bằng hai dây

α = 0

2,0

0 < α ≤ 30

0 < β ≤ 15

...

...

...

30 < α ≤ 60

14 < β ≤ 30

1,7

Bảng A.3 - Tải trọng làm việc giới hạn (WLL) của các dây treo hai nhánh

Đường kính cáp

mm

WLL

...

...

...

Góc treo

α = 0°

0° < α ≤ 30°

30° < α ≤ 60°

Kết cấu cáp

6 x 24

6 x 37

6 x 24

6 x 37

...

...

...

6 x 37

10

1,4

1,8

1,3

1,7

1,2

1,5

12

...

...

...

2,6

1,9

2,5

1,7

2,2

14

2,8

3,6

2,7

...

...

...

2,4

3,1

16

3,6

4,8

3,4

4,6

3,1

4,1

...

...

...

4,6

6,0

4,4

5,7

3,9

5,1

20

5,6

7,4

...

...

...

7,0

4,8

6,3

22

6,8

9,0

6,5

8,6

5,8

...

...

...

24

8,2

10,8

7,8

10,2

7,0

9,2

28

11,0

...

...

...

10,5

13,9

9,4

12,4

CHÚ THÍCH: Các giá trị WLL được tính từ công thức trong ISO 7531:1987, 4.4. Lực kéo đứt tối thiểu được lấy theo với giả thiết cáp 6 x 24 và 6 x 37 thuộc nhóm lõi sợi, tương đương với độ bền kéo bằng 1570 N/mm^2 và 1770 N/mm^2 như cho trong TCVN 5757 (ISO 2408).

Bảng A.4 - Ví dụ về cáp sử dụng làm dây treo

Bảng A.5 - Tải trọng làm việc giới hạn (WLL) với dây treo đơn có các vòng khuyên được bện

Đường kính cáp

...

...

...

WLL

t

Kết cấu cáp

6 x 24

6 x 37

10

0,7

0,9

12

...

...

...

1,3

14

1,4

1,8

16

1,8

2,4

18

2,3

...

...

...

20

2,8

3,7

22

3,4

4,5

24

4,1

5,4

...

...

...

5,5

7,3

Bảng A.6 - Hệ số tính WLL cho dây treo ba nhánh

Góc treo, α

độ

Hệ số tính WLL

30

2,9

CHÚ THÍCH: Xem hình A.2.

...

...

...

Phụ lục B

(tham khảo)

Phiếu quy trình đào tạo

B.1  Quy định chung

Để đào tạo thực hành xếp dỡ tải phải cung cấp một số loại tải nâng, ví dụ như dầm thép, bó thép, tấm thép, thép tấm dạng chữ T, v.v... có khối lượng khoảng 0,5 t, cũng như phải có các thiết bị treo tải cần thiết như các dây treo bằng cáp, man í, kẹp giữ, dầm đỡ, v.v... Phương pháp treo tải và đường di chuyển của tải nâng đã được chỉ định trước. Giảng viên minh họa các khía cạnh của công việc xếp dỡ tải cơ bản, tức là gồm các công đoạn khẳng định hoặc xác định khối lượng tải nâng, xác định trọng tâm của tải nâng, kiểm tra thiết bị treo tải, liên kết dây treo tải với tải nâng và với móc treo, nâng thử và nâng tải lên cao, di chuyển và hạ tải nâng, đưa thiết bị treo tải về chỗ quy định sau khi hoàn thành công việc.

Học viên sau khi xem minh họa sẽ thực hiện từng thao tác một dưới sự giám sát của giảng viên cho đến khi thực hiện thuần thục thao tác đó. Trong quá trình đào tạo, các học viên không những học được cách thực hiện công việc xếp dỡ tải an toàn mà còn tích lũy được kinh nghiệm về làm việc an toàn như cách báo hiệu bằng tay đúng, ra dấu bằng tay và cách hô to để thông báo, v.v... Khi các học viên đã thành thạo tất cả các bước thì mới thực hiện tổng hợp tất cả các bước này, tức là thực hiện công việc xếp dỡ tải từ đầu đến cuối. Việc đào tạo có thể thực hiện theo từng nhóm ba học viên, ví dụ một người đóng vai trò người xếp dỡ tải, hai người còn lại đóng vai trò người phụ trợ. Các phiếu sau đây cung cấp các ví dụ về quy trình xếp dỡ tải nâng.

B.2  Phiếu quy trình đào tạo cho nâng tải bằng cách luồn dây treo kiểu quai giỏ, dây treo cuốn hai vòng quanh tải nâng

B.2.1  Vật tư phục vụ đào tạo

Các vật tư sau đây sẽ cần cho việc đào tạo:

...

...

...

b) Phương pháp treo tải: bốn nhánh dây luồn kiểu quai giỏ, dây treo cuốn hai vòng quanh tải nâng;

c) Thiết bị treo tải: dây treo bằng cáp có khuyên treo tại cả hai đầu dây (2 dây treo đường kính danh nghĩa bằng 10 mm, chiều dài mỗi dây 5 m) và các dầm đỡ/gối chặn (4 cái, tiết diện 150 mm x 250 mm, dài 1 m).

B.2.2  Ví dụ về quy trình đào tạo nâng tải bằng cách luồn dây kiểu quai giỏ, dây treo cuốn hai vòng quanh tải nâng

Bước

Nội dung

Hoạt động xếp dỡ tải

1

Tải nâng

...

...

...

Giảng viên ra lệnh bắt đầu việc treo tải.

Khẳng định khối lượng và trọng tâm

Học viên thực hiện việc ra dấu bằng tay và hô to để khẳng định khối lượng tải nâng và đánh dấu vị trí trọng tâm, ví dụ "Khối lượng 0,5 t. Trọng tâm. TỐT”.

2

Kiểm tra cáp của dây treo tải

a) Học viên yêu cầu những người phụ trợ đặt 2 dây cáp treo tải ngay ngắn trên nền và khẳng định chiều dài của chúng như nhau, đường kính cáp bằng 10 mm.

b) Học viên kiểm tra dây cáp treo tải và các khuyên treo về các hư hỏng hoặc khuyết tật và hô to để thông báo, ví dụ “Dây treo. TỐT”.

3

Gọi cần trục và điều hướng móc treo

...

...

...

b) Học viên điều hướng để đưa móc đến vị trí phía trên tải nâng bằng cách phát các tín hiệu và khẳng định móc đã ở đúng vị trí phía trên tải nâng khi được nhìn từ cả hai hướng dọc và ngang bằng cách hô to để thông báo theo mỗi hướng, ví dụ “Vị trí móc. TỐT”. Nếu móc treo chưa nằm đúng ngay phía trên tải nâng học viên sẽ tiếp tục điều hướng móc treo.

4

Liên kết các dây cáp treo tải

Học viên xác định và đánh dấu vị trí liên kết và cùng với những người phụ trợ cuốn dây cáp treo tải hai vòng quanh tải nâng và khẳng định rằng các dây treo đã cuốn đúng cách và đúng vị trí.

5

Đưa các khuyên của dây treo vào móc treo

a) Học viên ra hiệu để hạ móc treo xuống vừa tầm để có thể dễ dàng đưa các khuyên trên dây treo vào móc treo.

b) Học viên đưa các khuyên của dây treo vào móc treo cạnh nhau sao cho không bị chồng lấn vào nhau.

c) Học viên khẳng định các khuyên của dây treo đã ở trên móc, các khuyên và dây treo không bị chồng lấn, hai dây treo tải cách đều nhau so với trọng tâm của tải nâng. Khẳng định bằng cách hô to để thông báo “Đã lắp dây treo. TỐT”.

...

...

...

Chuẩn bị nâng thử

a) Học viên phát tín hiệu nâng thử (nâng tốc độ chậm) trong khi những người phụ trợ thực hiện việc điều hướng dây treo (chỉ hỗ trợ nhưng không được giữ chặt) sao cho chúng không bị dịch chuyển khỏi vị trí.

b) Học viên phát tín hiệu dừng nâng trước khi các dây cáp bị căng hoàn toàn.

c) Học viên yêu cầu những người hỗ trợ rời tay khỏi các dây treo và di chuyển đến nơi an toàn, sau đó khẳng định việc này đã được thực hiện.

d) Học viên khẳng định các khuyên của dây treo đã được đặt đúng trên móc và các dây treo không bị chồng lấn, các dây treo cách đều trọng tâm của tải nâng, góc treo dây không vượt quá 60°, móc treo thẳng phía trên trọng tâm của tải nâng và các dây treo tải căng đều bằng cách hô to để thông báo, ví dụ “Tất cả đã an toàn. TỐT” hoặc “Treo tải. TỐT”.

7

Nâng thử

a) Học viên phát tín hiệu nâng thử (tốc độ thấp) và phát tín hiệu dừng nâng khi tải được treo cách dầm đỡ khoảng 100 mm đến 200 mm. Nếu tải nâng bị nghiêng, học viên cần hạ tải, điều chỉnh lại vị trí cuốn dây treo và thực hiện lại việc nâng thử cho đến khi tải được nâng nằm ngang.

b) Học viên khẳng định sự ổn định của tải nâng bằng cách hô to để thông báo, ví dụ “Nâng thử. TỐT".

...

...

...

Nâng và di chuyển tải

a) Học viên yêu cầu những người phụ trợ đặt các dầm đỡ và các gối chặn tại vị trí dỡ tải.

b) Học viên phát tín hiệu nâng tải và dừng nâng khi tải đã nâng lên khoảng 2 m.

c) Học viên chỉ rõ đường vận chuyển và vị trí dỡ tải cho người vận hành cần trục.

d) Học viên phát tín hiệu vận chuyển tải, điều hướng tải nâng khi hộ tống tải nâng từ phía trước và dừng tải nâng phía trên vị trí dỡ tải.

9

Hạ tải

a) Học viên điều hướng tải nâng đến điểm ngay phía trên vị trí dỡ tải bằng cách phát tín hiệu hạ tải chậm, phát tín hiệu hạ tải và khi cách các dầm đỡ khoảng 100 mm đến 200 mm thì phát tín hiệu dừng hạ tải.

b) Học viên điều chỉnh hướng của tải nâng và khẳng định các dầm đỡ đã đặt đúng bằng cách hô to, ví dụ “Dầm đỡ. TỐT”.

...

...

...

d) Học viên phát tín hiệu hạ tải chậm và dừng hạ khi tải vừa chạm dầm đỡ (dây treo tải vẫn căng).

e) Học viên đặt các gối chặn giữa tải nâng và dầm đỡ.

f) Học viên phát tín hiệu vận hạ tải chậm cho đến khi dây treo hết căng và xô thử tải nâng theo cả hai hướng để kiểm tra sự ổn định. Khẳng định sự ổn định bằng cách hô to, ví dụ “Ổn định. TỐT”.

10

Kết thúc

a) Học viên phát tín hiệu để hạ móc treo cho đến khi có thể dễ dàng tháo các khuyên của dây treo. Học viên tháo các khuyên này khỏi móc treo.

b) Học viên phát tín hiệu nâng móc treo lên chiều cao khoảng 2 m và phát tín hiệu kết thúc đến người vận hành cần trục.

c) Học viên cùng những người phụ trợ tháo các dây treo khỏi tải nâng và kiểm tra dây treo về dấu hiệu bất thường hoặc hư hỏng.

d) Học viên cùng những người phụ trợ đưa các thiết bị treo tải về vị trí quy định.

...

...

...

B.3.1  Vật tư phục vụ đào tạo

a) Tải nâng sẽ sử dụng: thép hình H hoặc thép tấm, có khối lượng từ 0,5 đến 1 t;

b) Phương pháp treo tải: kẹp giữ bốn nhánh treo bằng 4 man í;

c) Thiết bị treo tải: dây treo bằng cáp có khuyên treo tại cả hai đầu dây (4 dây treo đường kính danh nghĩa bằng 10 mm, chiều dài mỗi dây từ 2 m đến 3 m), kẹp giữ (4 cái, loại sử dụng để nâng tải theo chiều ngang), ma-ní (4 cái) và các dầm đỡ (4 cái, tiết diện vuông cạnh 150 mm, chiều dài từ 1 m đến 1,5 m).

B.3.2  Ví dụ về quy trình đào tạo nâng tải bằng kẹp giữ

Bước

Nội dung

Hoạt động xếp dỡ tải

1

...

...

...

Bắt đầu

Giảng viên ra lệnh bắt đầu việc treo tải.

Khẳng định khối lượng và trọng tâm

Học viên thực hiện việc ra dấu bằng tay và hô to để khẳng định khối lượng tải nâng và đánh dấu vị trí trọng tâm, ví dụ “Khối lượng 0,5 t. Trọng tâm. TỐT”.

2

Kiểm tra thiết bị treo tải

Học viên yêu cầu những người phụ trợ đặt 4 dây cáp treo tải, 4 kẹp giữ và 4 ma-ní cạnh nhau trên nền. Học viên khẳng định chiều dài của các dây cáp treo tải như nhau và có đường kính 10 mm, các kẹp giữ đúng loại để nâng tải theo chiều ngang và tải trọng làm việc giới hạn WLL là phù hợp. Học viên kiểm tra thiết bị treo tải về các hư hỏng hoặc khuyết tật và hô to để thông báo, ví dụ “Thiết bị treo. TỐT”.

3

...

...

...

a) Từ vị trí an toàn, học viên ra tín hiệu cho người vận hành cần trục đưa móc đến gần tải nâng bằng cách chỉ đến vị trí tải nâng (học viên xếp dỡ tải cũng đóng vai trò như học viên báo hiệu).

b) Học viên điều hướng để đưa móc đến vị trí phía trên tải nâng bằng cách phát các tín hiệu. Học viên khẳng định móc đã ở đúng vị trí phía trên tải nâng khi được nhìn từ cả hai hướng dọc và ngang bằng cách hô to để thông báo theo mỗi hướng, ví dụ “Vị trí móc. TỐT”. Nếu móc treo chưa nằm đúng ngay phía trên tải nâng học viên sẽ tiếp tục điều hướng móc treo.

4

Liên kết các kẹp giữ với tải nâng

a) Học viên xác định và đánh dấu vị trí liên kết các kẹp giữ trên tải nâng và chỉ định những người phụ trợ cho phương pháp treo tải (kẹp giữ với 4 nhánh treo).

b) Học viên cùng với những người phụ trợ lắp các kẹp giữ, các ma-ní và cài các khóa an toàn.

5

Đưa các khuyên của dây treo vào móc treo

a) Học viên ra hiệu để hạ móc treo xuống vừa tầm để có thể dễ dàng đưa các khuyên trên dây treo vào móc treo.

...

...

...

c) Học viên khẳng định các khuyên của dây treo đã ở trên móc, các khuyên và dây treo không bị chồng lấn, hai dây treo tải cách đều nhau so với trọng tâm của tải nâng và các khóa an toàn đã được cài. Khẳng định bằng cách hô to để thông báo “Đã lắp dây treo. TỐT”.

6

Chuẩn bị nâng thử

a) Học viên khẳng định những người phụ trợ đã ở vị trí an toàn, phát tín hiệu nâng thử (nâng tốc độ chậm) và phát tín hiệu dừng nâng trước khi các dây cáp bị căng hoàn toàn.

b) Học viên khẳng định các khuyên của dây treo đã được đặt đúng trên móc; các khuyên và dây treo không bị chồng lấn, các dây treo cách đều trọng tâm của tải nâng, góc treo dây không vượt quá 60°, móc treo thẳng phía trên trọng tâm của tải nâng và các dây treo tải căng đều bằng cách hô to để thông báo, ví dụ “Tất cả đã an toàn. TỐT” hoặc “Treo tải. TỐT”.

7

Nâng thử

a) Học viên phát tín hiệu nâng thử (tốc độ thấp) và phát tín hiệu dừng nâng khi tải được treo cách dầm đỡ khoảng 100 mm đến 200 mm. Nếu tải nâng bị nghiêng, học viên cần hạ tải, điều chỉnh lại vị trí các kẹp giữ và thực hiện lại việc nâng thử cho đến khi tải được nâng nằm ngang.

b) Học viên khẳng định sự ổn định của tải nâng bằng cách hô to để thông báo, ví dụ “Nâng thử. TỐT”.

...

...

...

Nâng và di chuyển tải

a) Học viên yêu cầu những người phụ trợ đặt các dầm đỡ và các gối chặn tại vị trí dỡ tải.

b) Học viên phát tín hiệu nâng tải và dừng nâng khi tải đã nâng lên khoảng 2 m.

c) Học viên chỉ rõ đường vận chuyển và vị trí dỡ tải cho người vận hành cần trục.

d) Học viên phát tín hiệu vận chuyển tải, điều hướng tải nâng khi hộ tống tải nâng từ phía trước và dừng tải nâng phía trên vị trí dỡ tải.

9

Hạ tải

a) Học viên điều hướng tải nâng đến điểm ngay phía trên vị trí dỡ tải bằng cách phát tín hiệu hạ tải chậm, phát tín hiệu hạ tải và khi cách các dầm đỡ khoảng 100 mm đến 200 mm thi phát tín hiệu dừng hạ tải.

b) Học viên điều chỉnh hướng của tải nâng và khẳng định các dầm đỡ đã đặt đúng bằng cách hô to, ví dụ “Dầm đỡ. TỐT”.

...

...

...

d) Học viên phát tín hiệu hạ tải chậm để hạ tải và dừng hạ khi tải vừa chạm dầm đỡ (dây treo tải vẫn căng).

e) Học viên phát tín hiệu vận hạ tải chậm cho đến khi dây treo hết căng và xô thử tải nâng theo cả hai hướng để kiểm tra sự ổn định. Khẳng định sự ổn định bằng cách hô to, ví dụ “Ổn định. TỐT”.

10

Kết thúc

a) Học viên phát tín hiệu để hạ móc treo cho đến khi có thể dễ dàng tháo các khuyên của dây treo. Học viên tháo các khuyên này khỏi móc treo.

b) Học viên phát tín hiệu nâng móc treo lên chiều cao khoảng 2 m và phát tín hiệu kết thúc đến người vận hành cần trục.

c) Học viên cùng những người phụ trợ tháo các kẹp giữ khỏi tải nâng và tháo rời chúng.

d) Học viên kiểm tra dây treo tải, các kẹp giữ và ma-ní về dấu hiệu bất thường hoặc hư hỏng.

e) Học viên cùng những người phụ trợ đưa các thiết bị treo tải về vị trí quy định.

...

...

...

Thư mục tài liệu tham khảo

[1] TCVN 5757 (ISO 2408), Cáp thép sử dụng cho mục đích chung - Yêu cầu tối thiểu.

[2] ISO 3056, Non-calibrated round Steel link lifting chain and chain slings - Use and maintenance (Xích nâng mắt tròn không hiệu chỉnh và dây treo tải bằng xích - Sử dụng và bảo trì).

[3] TCVN 8242-1 (ISO 4306-1), Cần trục - Từ vựng - Phần 1: Quy định chung.

[4] ISO 4778, Chain slings of welded construction - Grades M(4), S(6) and T(8) (Dây treo tải bằng xích kết cấu hàn - Các cấp M(4) và T(8)).

[5] ISO 4878, Textiles - Flat woven webbing slings made of man-made fibre (withdrawn in 2000) [Vải dệt - Dây treo tải dẹt dệt từ sợi nhân tạo (đã hủy bỏ năm 2000)].

[6] ISO 7531:1987, Wire rope slings for general purposes - Characteristics and specifications (Dây treo tải bằng cáp công dụng chung - Đặc tính và thông số kỹ thuật).

[7] ISO 7593, Chain slings assembled by methods other than welding - Grade T(8) (Dây treo tải bằng xích không chế tạo bằng hàn - Cấp T(8)).

[8] ISO 8792, Wire rope slings - Safety criteria and inspection procedures for use (Dây treo tải bằng cáp - Tiêu chí an toàn và quy trình kiểm tra để sử dụng).

...

...

...