Tâm thần phạm tội có bị đi tù không?

Luật gia Trần Thị Thanh Tình - Công ty Luật TNHH Everest - trả lời:

Chúng tôi xin trích dẫn một số quy định của pháp luật để anh tham khảo như sau:

Khoản 1 Điều 13 Bộ luật Hình sự năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009 (BLHS), quy định: “Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự; đối với người này, phải áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh”.

Điều 104 BLHS quy định về Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác, như sau: “Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ thương tật từ 11% đến 30% hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm:a) Dùng hung khí nguy hiểm hoặc dùng thủ đoạn gây nguy hại cho nhiều người”

Điều 606 Bộ luật Dân sự năm 2005 (BLDS), quy định: “Người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự gây thiệt hại mà có người giám hộ thì người giám hộ đó được dùng tài sản của người được giám hộ để bồi thường; nếu người được giám hộ không có tài sản hoặc không đủ tài sản để bồi thường thì người giám hộ phải bồi thường bằng tài sản của mình; nếu người giám hộ chứng minh được mình không có lỗi trong việc giám hộ thì không phải lấy tài sản của mình để bồi thường”(khoản 3).

Như vậy, hành vi lấy dao đâm vào người khác của em trai anh đã cấu thành Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác theo khoản 1 Điều 104 BLHS (mặc dù người bị hại chỉ bị xay xát nhẹ ngoài da). Theo đó em trai anh sẽ bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm. Tuy nhiên, do em trai anh mắc bệnh tâm thần, không nhận thức được hành vi của mình gây ra nên không phải chịu trách nhiệm hình sự. 

Trong trường hợp này, người giám hộ là được pháp luật quy định hoặc được cử để thực hiện việc chăm sóc và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của em trai anh sẽ phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại do em trai anh gây ra theo quy định tai khoản 3 Điều 606 BLDS. Bởi lẽ người giám hộ đã không trông nom, quản lý cẩn thận dẫn đến việc em trai anh thực hiện hành vi phạm tội dẫn đến thiệt hại cho người khác.