Vị thuốc Bán hạ nam là gì?

Khái niệm vị thuốc Bán hạ nam được quy định tại Mục 14 Phụ lục II về Phương pháp chế biến 103 vị thuốc cổ truyền ban hành kèm theo Thông tư 30/2017/TT-BYT có hiệu lực từ ngày 28/08/2017. Cụ thể như sau:

Vị thuốc Bán hạ nam là thân rễ được thu hái từ cây Củ chóc (Typhonium trilobatum (L.) Schott.) Họ Ráy (Araceae).

Vị thuốc Bán hạ nam được chế biến theo ba phương pháp là phương pháp chế biến Bán hạ phiến, phương pháp chế biến Bán hạ chế gừng và phương pháp chế biến Bán hạ chế nước vôi trong. Trong đó:

- Đối với phương pháp chế biến Bán hạ phiến thì thân rễ của cây củ chóc chuột được rửa sạch, cắt bỏ rễ con, cạo bỏ vỏ, đồ chín, thái phiến dày 3 - 5 mm, phơi hay sấy khô.

- Đối với phương pháp chế biến Bán hạ chế gừng thì để chế biến 1,0 kg Bán hạ chế gừng phải cần 1,0 kg Bán hạ phiến, 100 g phèn chua, 100 g gừng tươi và nước vo gạo vừa đủ. Bán hạ phiến được ngâm trong dịch nước vo gạo 2 ngày, mỗi ngày thay nước một lần. Gạn bỏ dịch ngâm, rừa nhẹ đến sạch. Phèn chua được tán thành bột mịn, hòa tan hoàn toàn trong 3 lít nước sạch. Ngâm tiếp bán hạ 2 ngày đến khi không còn “nhân trắng đục”. Vớt ra, phơi khô. Bán hạ đã phơi khô được tẩm với dịch nước gừng tươi. Trộn, ủ đến khi thấm đều vào phiến thuốc. Sao đến khi có màu vàng đậm, không còn vị ngứa. Để nguội, đóng gói.

- Đối với phương pháp chế biến Bán hạ chế nước vôi trong thì để chế biến 1,0 kg Bán hạ chế nước vôi trong cần phải có 1,0 kg Bán hạ phiến, 150 g cam thảo và nước vôi trong vừa đủ. Cam thảo nấu với 3 lít nước trong 2 giờ. Gạn lấy dịch. Ngâm Bán hạ trong dịch Cam thảo trong 2 ngày. Vớt ra, ngâm tiếp với nước vôi khoảng 3 ngày. Nếm thấy hết vị ngứa thì vớt ra, rửa nhiều lần bằng nước sạch, phơi hoặc sấy đến khô. Để nguội, đóng gói.

Vị thuốc Bán hạ nam có phiến dày 1-3mm hoặc các mảnh vụn có đường kính không nhỏ hơn 0,2 cm. Thể chất khô giòn, màu vàng, mép phiến có lẫn màu đen cháy hoặc nâu. Bán hạ chế gừng có mùi thơm của gừng, Bán hạ chế nước vôi trong có mùi nồng của vôi. Vị cay, hơi tê, không ngứa.

Vị thuốc Bán hạ nam có vị cay, tính ấm; Quy kinh tỳ, vị, phế, có công năng hóa đờm hàn, giáng nghịch chỉ nôn và được dùng để chủ trị ho có nhiều đờm loãng do viêm phế quản, hen phế quản; đầy trướng bụng; nôn, buồn nôn; táo bón thể dương hư; rối loạn mỡ máu.

Trên đây là nội dung tư vấn về khái niệm vị thuốc Bán hạ nam. Để biết thêm thông tin chi tiết, bạn nên tham khảo thêm tại Thông tư 30/2017/TT-BYT.

Trân trọng!