Giảm nhẹ trách nhiệm hình sự trường hợp phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà không phải do mình tự gây ra

 Hoàn cảnh khó khăn có thể do thiên tai, dịch họa, do dịch bệnh hoặc do nguyên nhân khác. Mức độ khó khăn phải là đặc biệt. Ở nước ta, những thiệt hại do bão lụt, do chiến sự, do hỏa hoạn, bệnh dịch gây ra là những khó khăn đặc biệt. Những khó khăn đó phải rơi vào hoàn cảnh của người phạm tội chứ không phải ở địa phương của họ.
 
Khó khăn đặc biệt của người phạm tội phải do khách quan gây ra, nếu do chính bản thân người phạm tội gây ra thì không được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự theo tình tiết này.
 
Khi vận dụng tình tiết này cần phân biệt với trường hợp phạm tội: “ Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, thiên tai, dịch bệnh hoặc những khó khăn đặc biệt khác của xã hội để phạm tội ” là tình tiết tăng nặng quy định tại điểm 1 khoản 1 Điều 48 Bộ luật hình sự. Trong tình tiết giảm nhẹ, khó khăn đặc biệt là của người phạm tội còn ở điểm 1 khoản 1 Điều 48 là khó khăn của xã hội. Vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà phạm tội khác với lợi dụng khó khăn để phạm tội.
 
Mức giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của tình tiết này phụ thuộc vào mức khó khăn và khả năng khắc phục của người phạm tội.