Trường hợp người phạm tội là người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình

Người mắc bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức là người khi phạm tội họ mắc một bệnh mà bệnh đó làm cho họ nhận thức không đầy đủ được tính chất nguy hiểm về hành vi của mình, cũng như hậu quả của hành vi do mình gây ra. Họ ở trong trạng thái lúc tỉnh lúc mê. Pháp luật chỉ thừa nhận và giảm nhẹ hình phạt cho họ nếu như căn bệnh đó do bẩm sinh hoặc do những tác động khách quan đưa đến. Nếu do tự họ gây ra thì không được giảm nhẹ.
 
Người mắc bệnh bị hạn chế khả năng điều khiển hành vi của mình là trường hợp họ vẫn nhận thức được hành vi của họ là nguy hiểm cho xã hội và hậu quả của hành vi đó, nhưng họ không điều khiển được hành vi theo ý muốn ( hạn chế về hoạt động cơ học của cơ thể). Như muốn nói mà không nói được, muốn giữ lại hoặc chống lại mà không hành động được hoặc có hành động nhưng không được như ý muốn.
 
Nếu tình trạng bệnh tật của một người đã làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình thì họ không phải chịu trách nhiệm hình sự. Việc xác định tình trạng của một người còn hay mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển thuộc trách nhiệm của cơ quan pháp y. Ở giai đoạn tố tụng nào phát hiện được hoặc do người phạm tội yêu cầu thì cơ quan tiến hành tố tụng trưng cầu giám định tình trạng bệnh tật của người phạm tội.
 
Khi xem xét đến khả năng hạn chế về nhận thức và điều khiển hành vi của người phạm tội phải gắn với hành vi cụ thể mà họ thực hiện chứ không phải cứ có bệnh là được giảm nhẹ.
 
Mức độ giảm nhẹ của tình tiết này phụ thuộc vào mức độ bệnh tật của người phạm tội khi thực hiện hành vi phạm tội, mức độ hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của người phạm tội.