Quy định tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự trong trường hợp người phạm tội tái phạm nhiều lần

 Tái phạm là trường hợp đã bị kết án, chưa được xóa án tích mà lại phạm tội do cố ý hoặc phạm tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng do vô ý (khoản 1 Điều 49 Bộ luật hình sự )
 
Khái niệm về tái phạm theo Bộ luật hình sự có những đặc điểm sau:
 
 - Tội phạm đã bị kết án là một tội phạm bất kỳ được quy định trong Bộ luật hình sự, không nhất thiết phải là tội cùng loại, cùng tính chất với tội đang bị xét xử, không phân biệt tội đó là tội ít nghiêm trọng, tội nghiêm trọng, tội rất nghiêm trọng hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng, tội đó được thực hiện do vô ý hay cố ý.
 
 - Người phạm tội đã bị kết án là đã bị Tòa án nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam hoặc Tòa án của các nước khác mà giữa hai nước Việt Nam và nước đó có hiệp định về tư pháp. Những người bị Tòa án Mỹ, ngụy kết án trước đây không coi là người đã có án tích (tiền án)
 
 - Tội phạm mà người phạm tội trước đó đã bị kết án, không phân biệt họ bị áp dụng hình phạt gì trong hệ thống hình phạt, kể cả trường hợp họ được miễn hình phạt, vì miễn hình phạt cũng là bị kết án về một tội phạm nào đó nhưng vì họ có nhiều tình tiết giảm nhẹ, đáng được khoan hồng đặc biệt, nhưng chưa đến mức được miễn trách nhiệm hình sự. Quy định này hoàn toàn khác với Bộ luật hình sự năm 1985. Bộ luật hình sự năm 1985 chỉ quy định người phạm tội đã bị tù còn các loại hình phạt khác như cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ thì không thể tính để coi lần phạm tội sau là tái phạm. Cũng do quy định như vậy nên về lý luận cũng như thực tiễn xét xử không lý giải được trường hợp một người bị kết án tử hình chưa được thi hành án thì họ phạm tội mới, vậy có tính để coi lần phạm tội sau khi đã bị kết án tử hình là tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm không? Bộ luật hình sự năm 1999 đã khắc phục và quy định “đã bị kết án” là chính xác, khoa học hơn.
 
 - Chưa được xóa án tích là chưa đủ những điều kiện theo quy định từ Điều 63 đến Điều 67 Chương IX Bộ luật hình sự về xóa án tích.
 
 - Tội mới mà người phạm tội thực hiện phải là tội do cố ý (không phân biệt tội ít nghiêm trọng, tội nghiêm trọng, tội rất nghiêm trọng hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng) hoặc tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng do vô ý. Quy định này cũng khác với Bộ luật hình sự năm 1985, Bộ luật hình sự năm 1985 quy định tội mới mà người phạm tội thực hiện là tội nghiêm trọng do vô ý, nay Bộ luật hình sự năm 1999 chia tội phạm ra làm 4 loại thì tội mới mà người phạm tội thực hiện là tội nghiêm trọng do vô ý thì không bị coi là tái phạm.
 
 - Nếu án đã tuyên đối với người phạm tội khi chưa đủ 16 tuổi thì không tính để xác định tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm ( khoản 6 Điều 69 Bộ luật hình sự)
 
Mức độ tăng nặng trách nhiệm hình sự của tình tiết này phụ thuộc vào tính chất, mức độ nguy hiểm của tội phạm mà bị cáo đã bị xử phạt cũng như tội phạm mà bị cáo đang bị xét xử.